می‌توان اول اکتبر را به‌عنوان آغازی بر پرده‌ای جدید در وقایع اخیر دانست. در شب پنج‌شنبه یک فلسطینی در نابلس بر دو اسرائیلی اسلحه گشود و به کشته شدن آن‌ها منجر شد. پس از آن ارتش رژیم صهیونیستی در واکنش به کشته شدن افسر خود، آن منطقه را نظامی اعلام نمود[1] و سپس ما شاهد درگیری‌هایی بودیم که تاکنون ادامه پیداکرده است. رژیم صهیونیستی همواره بر امنیت خود در میان جنگ و افراطی‌گرایی تأکید داشت و خود را نماد امنیت و دموکراسی در محاصره‌ی رادیکالیسم معرفی می‌کرد.[2] ادعایی که کمی در حال رنگ باختن است. در این نوشتار ما به دنبال پاسخی بر ویژگی این درگیری‌ها، حجم و گستردگی آن و تأثیر و واکنش آن بر رژیم صهیونیستی هستیم.
1- نگاهی به آمار درگیری میان فلسطینیان و رژیم صهیونیستی
تا ده اکتبر و نزدیک به ده روز از آغاز انتفاضه ما شاهد شهادت 16 فلسطینی در درگیری‌ها و انجام 13 عملیات شهادت‌طلبانه از سوی مجاهدین فلسطینی بودیم.(این ارقام قطعاً افزایش خواهد یافت). شهدای فلسطینی مهند حلبی (اهل البیره و 19 ساله)، فادی علون (19 ساله) ساکن قدس، امجد حاتم جندی (17 ساله) اهل یطا، ثائر ابو غزاله (19 ساله) ساکن کفر عقب، عبد الرحمن عبید الله (کودک 11 ساله) اهل بیت لحم، حذیفه سلیمان (18 ساله) ساکن طولکرم، وسام جمال (20 ساله) ساکن اردوگاه شعفاط، محمد جعبری (19 ساله) اهل الخلیل و احمد جمال صلاح ساکن اردوگاه شعفاط قدس اشغالی بودند. همچنین در اصلی‌ترین روز درگیری طی ده روز گذشته، جمعه 9 اکتبر بود که منجر به شهادت 7 فلسطینی شد، شادی حسام دوله (20 ساله)، احمد عبدالرحیم هرباوی (20 ساله)، عبد وحیدی (20 ساله)، محمد هشام رقب (15 ساله)، عدنان موسی ابوعلیان (22 ساله)، زیاد نبیل شرف (20 ساله) و جهاد زاید عبید (21 ساله) جزو شهدای این روز خونین بودند. نکته قابل‌توجه جوان بودن تمامی شهیدان و مجریان عملیات شهادت‌طلبانه است که این موضوع جای پردازش و تحلیل دارد.[3]
بنا به گزارش خبرگزاری حماس، در 10 اکتبر، در 89 نقطه ما شاهد درگیری میان فلسطینیان و صهیونیست‌ها بوده‌ایم. از نقاط جالب‌توجه این گزارش وقوع 12 درگیری در رام الله پایتخت سیاسی تشکیلات خودگردان محمود عباس است که نشان از کاهش سطح اقتدار حتی در مرکز سیاسی خود است. 9 مکان درگیری در شهر قدس، 16 درگیری در الخلیل (حبرون) شهر فلسطینی نشین تحت کنترل نیروهای امنیتی اسرائیل و همچنین 14 درگیری در مناطق 1948 رخ‌داده است. گسترش درگیری‌ها به مناطق مختلف سرزمین‌های فلسطین اشغالی موضوعی است که توجه صهیونیست‌ها را به خود جلب کرده است و تهدیدی بسیار جدی از آغاز انتفاضه‌ای جدید را در پیش روی خود می‌دانند. این گستردگی باعث شد روزنامه یدیعوت احرونوت با تیتری سخن از آغاز انتفاضه سوم را مطرح کند.[4] هدف ما از اشاره به برخی شهدا و محل شهادت آن‌ها اثبات فراگیری انتفاضه است. انتفاضه‌ای که شاید بتوان ادعا کرد به این زودی‌ها متوقف نخواهد شد. ابتدا به بررسی نقش و جایگاه گروه‌های فلسطینی در اتفاق‌های اخیر و سپس به رفتار و تهدیدهای پیش روی رژیم صهیونیستی خواهیم پرداخت.
2- واکنش و عکس‌العمل‌های گروه‌های فلسطینی
شاید بتوان اولین واکنش‌ها را به‌طورجدی متعلق به جهاد اسلامی در دانست که در 4 اکتبر با بر عهده گرفتن مسئولیت عملیات شهادت‌طلبانه قدس جوان فلسطینی مهند حلبی از آغاز انتفاضه سخن گفت. این عملیات موفق آمیز منجر به هلاکت دو خاخام ارتش صهیونیستی شد. سرایا القدس در همان روز با پخش کلیپی با عنوان “رسالة رقم (1)” رژیم صهیونیستی را به دور جدید از عملیات شهادت‌طلبانه تهدید نمود.[5] با ادامه پیدا کردن درگیری‌ها و گسترده شدن آن حماس نیز در یک یوتیوب کاملاً جهادی با عنوان ” نحن جندالله”، تمامی صهیونیست‌ها و نظامیان آنان را تهدید به مرگ و مستحق مرگ نمود. این یوتیوب با واکنشی بسیار شدید مواجه شد و طی سه روز با نیم میلیون بازدید از سوی یوتیوب ذیل فشار رژیم صهیونیستی حذف شد.[6] رهبران حماس با اعلام جمعه 9 اکتبر به‌عنوان روز خشم و حمایت شدید از درگیری‌ها رسماً از آغاز انتفاضه‌ی سوم خبر داند و نقش خود در انتفاضه را محکم‌تر نمودند.[7] واکنش گروه‌های مقاومت غزه، می‌تواند نشان از درک آنان در این فرصت برای ورود و تسلیح کرانه‌ی باختری برای مقاومت و نبرد مسلحانه و سخت با رژیم صهیونیستی باشد.
اما آنچه چون گذشته مانع تداوم فراگیری انتفاضه‌ای فراگیر مطرح است شخص محمود عباس و تشکیلات خودگردان است. محمود عباس با شکست طرح خود مبنی برای حل مسئله‌ی فلسطین از طریق گفتگو و سازش و عدم تحقق حقوق فلسطینیان پس از سال‌ها گذشت از پیمان اسلو، امروزه در سراشیبی کاهش محبوبیت و کارآمدی قرار دارد. شعله‌ور شدن انتفاضه در کرانه‌ی باختری مخصوصاً مناطق تحت کنترل او نشان از کاهش قدرت و تسلط امنیتی او در فلسطین دارد. محمود عباس لذا به دنبال کنترل انتفاضه و یافتن راه‌حل سیاسی برای حل این موضوع است. تلاش‌های او حول تقویت همکاری امنیتی با رژیم صهیونیستی را در این چارچوب باید دید. پس از اعلام تشکیل کمیته‌ی فرماندهی انتفاضه از سوی گروه‌های فلسطینی جنبش فتح با اعلام بیانیه‌ای هرگونه نقش و حضور خود در ایجاد و پذیرش این کمیته را شدیداً رد کرد.[8]
3- رژیم صهیونیستی و انتفاضه‌ی سوم
1-3. تلاش برای کنترل فلسطینی- فلسطینی و مردمی- مردمی در کنار برخورد نظامی
وجود دو میلیون و چهارصد هزار نفر جمعیت فلسطینی ساکن در کرانه باختری و قدس شرقی امکان کنترل نظامی و امنیتی را بسیار دشوار خواهد کرد. لذا به نظر می‌رسد رژیم صهیونیستی برای کاهش حساسیت‌ها و تنش‌ها راهکار تقابل صهیونیست‌های افراطی و شبه‌نظامیان با مردم قدس را در پیش‌گرفته است و با حمایت از این گروه‌ها سعی دارد تداوم انتفاضه را برای فلسطینیان پرهزینه نماید و در رسانه‌های جهانی انتفاضه را تنش مردمی-مردمی جلوه دهد. درخواست مسئولین صهیونیستی برای حمل سلاح توسط هر صهیونیست در قدس و کرانه باختری[9] و دادن حق تیر در برخورد با هر فلسطینی مظنون به عملیات شهادت‌طلبانه، می‌تواند نشان‌دهنده‌ی تلاش رژیم صهیونیستی برای کنترل انتفاضه از این روش باشد. رژیم صهیونیستی و کابینه‌ی نتانیاهو سعی دارد با تهدید و بالا بردن هزینه‌ی انتفاضه، این درک در جامعه بین‌الملل ایجاد شود که روش انتفاضه تنها منجر به کینه و خون‌ریزی خواهد شد. دستگیری‌های فراوان که برخی رسانه‌ها تعداد دستگیری‌ها در اتفاقات اخیر حدود 300 فلسطینی اعلام نموده‌اند. همچنین تعداد بالای مجروحان که نزدیک به 1300 نفر در ده روز نخست انتفاضه گزارش‌شده است، همگی نشان از تلاش رژیم صهیونیستی و کابینه‌ی نتانیاهو برای بالا بردن هزینه‌ی انتفاضه و تغییر ادراک در نوع مبارزه در مردم کرانه‌ی باختری و قدس است.
راه دیگری که به نظر می‌رسد رژیم اشغالگر در حال پیگیری است، تلاش برای فشار بر محمود عباس است تا کنترل کرانه باختری از سوی پلیس فلسطینی فتح همانند ناآرامی‌های پس از جنگ 51 روزه انجام شود[10] تا ضمن سرکوب و کنترل امنیتی انتفاضه از کشیده شدن انتفاضه به شرایط بحرانی‌تر جلوگیری شود. تماس جان کری و محمود عباس پس از درخواست نتانیاهو از جان کری برای فشار بر محمود عباس[11] و همچنین درخواست “ریاض منصور” ناظر تشکیلات خودگردان در سازمان ملل برای جلوگیری از فرورفتن در ناامیدی در آینده در پی آنچه شرایط بحرانی در فلسطین نامیده است،[12] نشان از این سناریو دارد. تشکیلات سعی دارد ضمن بازی کردن نقش بازوی رژیم صهیونیستی، امتیاز و فرصت بازگشت به راه‌حل سیاسی را فراهم کند تا شاید کمی از نارضایتی‌های اجتماعی به دلیل ناکامی در اجرای طرح سیاسی خود طی ده سال گذشته بکاهد. رژیم صهیونیستی با درک نیت محمود عباس و تشکیلات خودگردان، سعی می‌کند نقش تشکیلات را در کنترل و دستگیری مجاهدان انتفاضه بیش از پیش جلوه دهد تا با فلسطینی- فلسطینی نمودن انتفاضه، این بحران را برای خودکنترل نماید. در صورت موفق شدن طرح کنترل فلسطینی-فلسطینی با خیانت تشکیلات خودگردان، نه‌تنها سرعت انتفاضه کند خواهد شد بلکه طرح آشتی ملی گروه‌های فلسطینی که یکی از ملزومات شرایط فعلی فلسطین است، به شکست خود نزدیک‌تر شده و پیروزی بزرگی برای رژیم اشغالگر قدس رقم خواهد خورد.
2-3. تهدیدات امنیتی و اجتماعی انتفاضه برای رژیم صهیونیستی:
تضعیف تشکیلات خودگردان و محمود عباس، برای اسرائیل همواره زنگ خطری بوده است؛ زیرا همواره در تضعیف گروه‌های معتقد به راه‌حل سیاسی، گفتمان مقاومت و انتفاضه بیشتر خودنمایی کرده است. در شرایط کنونی تضعیف تشکیلات ضمن آنکه کنترل فلسطینی- فلسطینی انتفاضه را دچار مشکل می‌کند، فرصت حضور و قدرت‌یابی گروه‌های دیگری چون حماس و جهاد اسلامی در قدس و کرانه‌ی باختری را فراهم می‌کند. نظرسنجی خلیل شکاکی که توسط سازمان مرکز فلسطینی سیاست و پژوهش‌های مطالعاتی تحت مدیریتش انجام‌شده است، نشان می‌دهد که پس از جنگ 51 روزه، حمایت فلسطینی‌ها از اقدامات نظامی و سخت، علیه اسرائیل با رشدی دو برابری، به ۸۰ درصد رسیده است. درصد حمایت از انتفاضه مسلحانه نیز با ۱۵ درصد رشد به ۵۶ درصد رسیده است. همچنین حمایت از اقدامات غیر دیپلماتیک حماس از ۴۲ درصد از ماه ژوئن یعنی قبل از جنگ ۵۱ روزه، به نزدیک ۸۰ درصد در ماه دسامبر پس از جنگ رسیده است. محبوبیت محمود عباس در این نظرسنجی به زیر ۲۰ درصد کاهش‌یافته است و پیوستن فلسطین به لاهه و سازمان ملل هم به محبوبیت او کمکی چندان نکرده است. نتیجه‌ی این افت محبوبیت محمود عباس را می‌توان در برگزاری انتخابات دانشگاهی بیرزیت، مشاهده نمود. اهمیت انتخابات دانشجویی بیرزیت به حدی زیاد بود که خالد مشعل، رئیس دفتر سیاسی حماس، پیروزی در این انتخابات را نخستین گام درروند ملی فلسطین دانست. دانشگاه بیرزیت با ده هزار دانشجو، بزرگترین دانشگاه فلسطینی محسوب میشود. لذا این دانشگاه را می‌توان یک جامعه آماری از تفکر جامعه علمی درراه حل فلسطین دانست.[13] لذا تشدید درگیری‌هایی که در پاییز سال گذشته رخ داد دور از انتظار تحلیل گران نبود و بسیاری از کارشناسان اسرائیلی نیز از ماه‌ها قبل از انتفاضه‌ای جدید سخن می‌گفتند.
از دیگر تهدیدات رژیم صهیونیستی در انتفاضه، تشدید ناامنی داخلی جامعه‌ی صهیونیستی و کاهش مقبولیت نتانیاهوست. طبق نظرسنجی شبکه ده تلویزیون اسرائیل، 69 درصد صهیونیست‌ها از عملکرد نتانیاهو در قبال اتفاقات اخیر ناراضی‌اند و تنها 17 درصد رضایت دارند. در شرایط امنیتی یکی از مهم‌ترین مؤلفه‌های کنترل شرایط، اعتماد متقابل جامعه و حاکمیت است که در شرایط فعلی نتانیاهو در بحران مشروعیت سیاسی و مقبولیت اجتماعی است.
نتیجه‌گیری
انتفاضه‌ی اخیر ناشی از تداوم عملیات ضد صهیونیستی در کرانه باختری و قدس پس از جنگ 51 روزه است که با ورود صهیونیست‌ها به مسجدالاقصی و مطرح‌شدن طرح تقسیم زمانی- مکانی این مکان مقدس، جرقه نهایی آن شعله ورشد. رژیم صهیونیستی به دنبال کنترل انتفاضه از طریق مردمی- مردمی و فلسطینی- فلسطینی کردن درگیری‌هاست تا هزینه انتفاضه افزایش یابد و ادراک در روش مقاومت را دچار تغییر نماید؛ اما جوان بودن شهدا، انجام عملیات شهادت‌طلبانه با چاقو، حضور پررنگ دختران و پراکندگی درگیری‌ها در کل کرانه باختری و حتی مناطق 1948 در کنار کاهش مقبولیت اجتماعی و مشروعیت سیاسی تشکیلات خودگردان و نتانیاهو از ویژگی‌های این انتفاضه است. انتفاضه سوم در صورتی چون مقاومت در غزه پیروز خواهد شد که ضمن همراهی عنصر باور ایمانی و جهادی خود، کرانه باختری را به سلاح و مقاومت تجهیز نماید تا از نقطه‌ضعف “انتفاضه مسجدالاقصی” در سال 2000 در امان باشد.
[1]-http://www.farsnews.com/newstext.php?nn=13940710000578
[2]-http://www.farsnews.com/newstext.php?nn=13940619000615
[3]-http://www.tasnimnews.com/fa/news/884110
[4]-https://www.palinfo.com/site/pic/newsdetails.aspx?itemid=185392
[5]-http://saraya.ps/post/43671/%D9%81%D9%8A%D8%AF%D9%8A%D9%88-%D8%B3%D8%B1%D8%A7%D9%8A%D8%A7-%D8%A7%D9%84%D9%82%D8%AF%D8%B3-%D8%AA%D8%A8%D8%AB-%D8%B1%D8%B3%D8%A7%D9%84%D8%A9-%D8%B1%D9%82%D9%85-1-%D9%84%D9%84%D8%B9%D8%AF%D9%88-%D8%A7%D9%84%D8%B5%D9%87%D9%8A%D9%88%D9%86%D9%8A
[6]-http://www.aljazeera.net/news/reportsandinterviews/2015/10/9/%D8%A3%D8%BA%D9%86%D9%8A%D8%A9-%D8%A8%D8%A7%D9%84%D8%B9%D8%A8%D8%B1%D9%8A%D8%A9-%D9%84%D8%AD%D9%85%D8%A7%D8%B3-%D8%AA%D9%83%D8%AA%D8%B3%D8%AD-%D8%A5%D8%B3%D8%B1%D8%A7%D8%A6%D9%8A%D9%84
[7]-http://hamas.ps/ar/post/3818/%D8%A3%D8%A8%D9%88-%D8%B2%D9%87%D8%B1%D9%8A-%D9%88%D8%B5%D9%81-%D9%83%D9%8A%D8%B1%D9%8A-%D8%A7%D9%84%D8%A7%D9%86%D8%AA%D9%81%D8%A7%D8%B6%D8%A9-%D8%A8%D9%80-%D8%A7%D9%84%D8%A5%D8%B1%D9%87%D8%A7%D8%A8-%D8%B4%D8%B1%D8%B9%D9%86%D8%A9-%D9%84%D8%AC%D8%B1%D8%A7%D8%A6%D9%85-%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AD%D8%AA%D9%84%D8%A7%D9%84
[8]-http://www.palestine-persian.info/fa/default.aspx?xyz=U6Qq7k%2bcOd87MDI46m9rUxJEpMO%2bi1s7c1D1y%2bNrVJ7slNGiwmUfgE8jJAfIRxNAz%2b%2bVjk2rHfbLjzvXB4qVvXQO9s%2b%2fUVyxE9pUt3aMfgL7p81iWUT9b68XieWZZ7SmpFArm9VNSzE%3d
[9]-http://paltoday.ps/ar/post/249751/%D8%B1%D8%A6%D9%8A%D8%B3-%D8%A8%D9%84%D8%AF%D9%8A%D8%A9-%D8%A7%D9%84%D9%82%D8%AF%D8%B3-%D9%8A%D8%AD%D8%B1%D8%B6-%D9%88%D9%8A%D8%AF%D8%B9%D9%88-%D8%B3%D9%83%D8%A7%D9%86%D9%87%D8%A7-%D9%84%D8%AD%D9%85%D9%84-%D8%A7%D9%84%D8%B3%D9%84%D8%A7%D8%AD-%D9%84%D9%85%D9%88%D8%A7%D8%AC%D9%87%D8%A9-%D8%A7%D9%84%D9%81%D9%84%D8%B3%D8%B7%D9%8A%D9%86%D9%8A%D9%8A%D9%86
[10]-http://tabyincenter.ir/index.php/menu-examples/child-items-5/%D8%A7%D9%86%D8%AA%D9%81%D8%A7%D8%B6%D9%87%E2%80%8C%DB%8C-%D8%B3%D9%88%D9%85-%D9%88-%D8%AA%D8%A3%D8%AB%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%AA-%D8%A2%D9%86-%D8%A8%D8%B1-%D8%A7%D9%85%D9%86%DB%8C%D8%AA-%D8%B1%DA%98%DB%8C%D9%85-%D8%B5%D9%87%DB%8C%D9%88%D9%86%DB%8C%D8%B3%D8%AA%DB%8C
[11]-http://www.aljazeera.net/news/arabic/2015/10/10/%D9%83%D9%8A%D8%B1%D9%8A-%D9%88%D8%B9%D8%A8%D8%A7%D8%B3-%D9%8A%D8%A8%D8%AD%D8%AB%D8%A7%D9%86-%D9%88%D9%82%D9%81-%D8%A7%D9%84%D8%AA%D8%B5%D8%B9%D9%8A%D8%AF
[12]-http://www.qodsna.com/NewsPage.aspx?newsid=57452
[13]-http://tabyincenter.ir/index.php/menu-examples/child-items-5/%D8%A2%DB%8C%D8%A7-%D9%85%D8%AD%D9%85%D9%88%D8%AF-%D8%B9%D8%A8%D8%A7%D8%B3-%D9%88-%D8%AA%D8%B4%DA%A9%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AA-%D8%AE%D9%88%D8%AF%DA%AF%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D9%86-%D8%A8%D9%87-%D9%BE%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86-%D8%AE%D9%88%D8%AF-%D9%86%D8%B2%D8%AF%DB%8C%DA%A9-%D8%B4%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%9F
