الجزایر اولین کشوری بود که عبدالفتاح السیسی پرونده سفرهای دورهای خود را بعد از انتخاب به عنوان رئیس جمهور منتخب مصر با آن آغاز کرد. شاید کسی انتظار چنین رفتاری را از سیسی نداشت، زیرا او در مراسم تحلیف خود صراحتاً از پادشاه عربستان برای کمکهایی که در آستانهی انتخابات به مصر کرده بود، تشکر کرد. لذا اکثر تحلیلگران بر این باور بودند که سیسی نیز همانند محمد مرسی رئیس جمهور برکنار شدهی مصر، در اولین سفر خارجی خود به عربستان خواهد رفت تا با او بیعت کند! اما در کمال ناباوری السیسی سفر دورهای خود را به کشورهایی آفریقایی و دیدار با ۱۳ رهبر آفریقایی از جمله رئیس جمهور سودان، با کشور الجزایر آغاز کرد.
در خصوص چرایی این اقدام دلایل متعددی را میتوان ذکر نمود، اما پیش از آن باید خاطر نشان ساخت که کشور الجزایر به دلیل داشتن ارتباطات حسنه با کشورهای تأثیرگذار در نظام بین الملل، برخورداری از موقعیت راهبردی در شمال آفریقا و اتحادیهی دولتهای مغرب عربی و از همه مهمتر دارا بودن ذخایر عظیم انرژی اعم از نفت و گاز، از جایگاه ویژهای در میان رهبران کشورهای عربی برخوردار است و عموم رهبران عربی خواستار برقراری تعاملات سازنده با این کشور هستند. به عنوان مثال، شیخ حمد بن خلیفه آل ثانی امیر سابق قطر بعد از کسب موفقیت در احراز صلاحیت کشورش برای میزبانی مسابقات جام جهانی ۲۰۲۲م، مستقیماً از سوئیس عازم الجزایر شد تا از عبدالعزیز بوتفلیقه برای حمایت از قطر در این مسئله قدردانی کرده باشد.
از این منظر میتوان استنباط نمود که السیسی رئیس جمهور مصر با سفر به الجزایر به دنبال تحقق یک رشته اهداف بود که ذیلاً بدانها اشاره میگردد:
۱٫ تأمین منابع گازی مورد نیاز برای مقابله با بحران انرژی در مصر.
۲٫ پیگیری پرونده مبارزه با تروریسم و هماندیشی در مورد اوضاع امنیتی لیبی- که دارای مرز مشترک با هر دو کشور مصر و الجزایر است- و نیز چگونگی مقابله با گروههای تندرو لیبیایی.
۳٫ تلاش برای همسوسازی الجزایر به عنوان میانجی در حل بحرانی که میان مصر و اتیوپی بر سر ساخت سد النهضه در رود نیل ایجاد شده است. لازم به ذکر است که طبق توافقهای بین المللی، در حدود ۵۴ میلیارد متر مکعب از آبهای رود نیل به کشورهای مصر و سودان تعلق دارد که بسیار بیشتر از سهم کشور اتیوپی است و این در حالی است که در حدود ۸۲ میلیارد متر مکعب از ذخایر آبی رود نیل توسط ارتفاعات اتیوپی تأمین میگردد.
شواهد و قرائن اولیه حکایت از آن دارد که رئیس جمهور مصر در خلال سفر دورهای خود توانسته است تا حدودی روابط خود را با کشورهای آفریقایی که در دوران حسنی مبارک رها شده بودند، بهبود بخشد. در این میان توجه ویژه السیسی به اتیوپی و دیدار با نخست وزیر این کشور در حاشیهی بیست و سومین اجلاس سران اتحادیهی آفریقا، دیدار با رئیس جمهور سودان و نیز توقف چند ساعته در این کشور، خود گواه بر این موضوع است.
از سوی دیگر، موضوع رقابت دیرینهی عربستان و مصر بر سر رهبری جهان عرب نیز همواره یکی از موانع عمقیابی روابط دو کشور بوده است. لذا به نظر میرسد به رغم تلاش عربستان برای وابستهسازی مصر به خود و همراهی نیمبند مصر در پروژههای عربستان برای منطقه، ائتلاف دوگانهی آنها چندان به طول نمیانجامد و مصر نیز به دنبال کاهش وابستگیهای اقتصادی خود به عربستان از طریق یافتن منابع جایگزین است.
الجزایر اولین کشوری بود که عبدالفتاح السیسی پرونده سفرهای دورهای خود را بعد از انتخاب به عنوان رئیس جمهور منتخب مصر با آن آغاز کرد. شاید کسی انتظار چنین رفتاری را از سیسی نداشت، زیرا او در مراسم تحلیف خود صراحتاً از پادشاه عربستان برای کمکهایی که در آستانهی انتخابات به مصر کرده بود، تشکر کرد. لذا اکثر تحلیلگران بر این باور بودند که سیسی نیز همانند محمد مرسی رئیس جمهور برکنار شدهی مصر، در اولین سفر خارجی خود به عربستان خواهد رفت تا با او بیعت کند! اما در کمال ناباوری السیسی سفر دورهای خود را به کشورهایی آفریقایی و دیدار با ۱۳ رهبر آفریقایی از جمله رئیس جمهور سودان، با کشور الجزایر آغاز کرد.
در خصوص چرایی این اقدام دلایل متعددی را میتوان ذکر نمود، اما پیش از آن باید خاطر نشان ساخت که کشور الجزایر به دلیل داشتن ارتباطات حسنه با کشورهای تأثیرگذار در نظام بین الملل، برخورداری از موقعیت راهبردی در شمال آفریقا و اتحادیهی دولتهای مغرب عربی و از همه مهمتر دارا بودن ذخایر عظیم انرژی اعم از نفت و گاز، از جایگاه ویژهای در میان رهبران کشورهای عربی برخوردار است و عموم رهبران عربی خواستار برقراری تعاملات سازنده با این کشور هستند. به عنوان مثال، شیخ حمد بن خلیفه آل ثانی امیر سابق قطر بعد از کسب موفقیت در احراز صلاحیت کشورش برای میزبانی مسابقات جام جهانی ۲۰۲۲م، مستقیماً از سوئیس عازم الجزایر شد تا از عبدالعزیز بوتفلیقه برای حمایت از قطر در این مسئله قدردانی کرده باشد.
از این منظر میتوان استنباط نمود که السیسی رئیس جمهور مصر با سفر به الجزایر به دنبال تحقق یک رشته اهداف بود که ذیلاً بدانها اشاره میگردد:
۱٫ تأمین منابع گازی مورد نیاز برای مقابله با بحران انرژی در مصر.
۲٫ پیگیری پرونده مبارزه با تروریسم و هماندیشی در مورد اوضاع امنیتی لیبی- که دارای مرز مشترک با هر دو کشور مصر و الجزایر است- و نیز چگونگی مقابله با گروههای تندرو لیبیایی.
۳٫ تلاش برای همسوسازی الجزایر به عنوان میانجی در حل بحرانی که میان مصر و اتیوپی بر سر ساخت سد النهضه در رود نیل ایجاد شده است. لازم به ذکر است که طبق توافقهای بین المللی، در حدود ۵۴ میلیارد متر مکعب از آبهای رود نیل به کشورهای مصر و سودان تعلق دارد که بسیار بیشتر از سهم کشور اتیوپی است و این در حالی است که در حدود ۸۲ میلیارد متر مکعب از ذخایر آبی رود نیل توسط ارتفاعات اتیوپی تأمین میگردد.
شواهد و قرائن اولیه حکایت از آن دارد که رئیس جمهور مصر در خلال سفر دورهای خود توانسته است تا حدودی روابط خود را با کشورهای آفریقایی که در دوران حسنی مبارک رها شده بودند، بهبود بخشد. در این میان توجه ویژه السیسی به اتیوپی و دیدار با نخست وزیر این کشور در حاشیهی بیست و سومین اجلاس سران اتحادیهی آفریقا، دیدار با رئیس جمهور سودان و نیز توقف چند ساعته در این کشور، خود گواه بر این موضوع است.
از سوی دیگر، موضوع رقابت دیرینهی عربستان و مصر بر سر رهبری جهان عرب نیز همواره یکی از موانع عمقیابی روابط دو کشور بوده است. لذا به نظر میرسد به رغم تلاش عربستان برای وابستهسازی مصر به خود و همراهی نیمبند مصر در پروژههای عربستان برای منطقه، ائتلاف دوگانهی آنها چندان به طول نمیانجامد و مصر نیز به دنبال کاهش وابستگیهای اقتصادی خود به عربستان از طریق یافتن منابع جایگزین است.
