ارزیابی اجمالی دور جدید مذاکرات هسته‌ای

ششمین دور مذاکرات جامع ایران و پنج بعلاوه یک در حالی در شهر وین برگزار می‌شود که کمتر از بیست روز به اتمام زمان ضرب الاجل اولیه شش ماهه باقی مانده است. با توجه به اینکه در اصل و حتی سطح غنی‌سازی تا حدودی توافق صورت گرفته است، ولی پیرامون حجم و ظرفیت غنی‌سازی همچنان اختلاف بنیادینی بین دو طرف وجود دارد.

ششمین دور مذاکرات جامع ایران و گروه پنج بعلاوه یک در حالی در شهر وین برگزار می‌شود که کمتر از بیست روز به اتمام زمان ضرب الاجل اولیه شش ماهه باقی مانده است. علیرغم برگزاری پنج دور مذاکره طرف ایرانی و طرف های غربی و هم چنین برگزاری چند دور مذاکرات دوجانبه با برخی کشورهای 1+5، اما هم چنان اختلافاتی اساسی در رویکردهای مذاکراتی طرفین وجود دارد. هر چند در مواردی مانند دوره زمانی توافق جامع و راکتور آب سنگین اراک علیرغم تلاش های بسیار هم چنان اجماعی بین طرفین بوجود نیامده است ولی مهم ترین و عمده ترین اختلاف دو طرف که اصلی ترین مانع انعقاد توافق جامع می باشد؛ یکی غنی سازی است و دیگری موضوع تحریم هاست. با توجه به اینکه در اصل و حتی سطح غنی سازی تا حدودی توافق صورت گرفته است، ولی پیرامون حجم و ظرفیت غنی سازی که تعداد سایت های غنی سازی و تعداد و نوع سانتریفیوژها را نیز در بر می گیرد، اختلاف بنیادینی بین دو طرف وجود دارد. در موضوع تحریم ها نیز چگونگی برداشته شدن تحریم ها و جدول زمانی آن نیز محل اصلی اختلاف در این موضوع است.

با توجه به اختلافات گسترده ای که وجود دارد، برخی کارشناسان، سناریوی تمدید مذاکرات را برای بازه ای بین یک تا شش ماه محتمل ترین حالت ممکن می دانند، البته سقف بیست روزه ای که برای مذاکرات وین 6 در نظر گرفته شده است، زمان کمی برای نیل به توافق نهایی نمی باشد، و با توجه به حضور مجدد ویلیام برنز در این مذاکرات و نزدیک بودن انتخابات میاندوره ای کنگره آمریکا در ماه نوامبر سال جاری میلادی، آمریکایی ها به دنبال حصول توافق مطلوب خودشان در بازه زمانی کوتاه مدت هستند. با توجه به شکست گفت و گوهای صلح فلسطین و رژیم صهیونیستی، می توان گفت توافق اتمی با ایران تنها شانس تیم سیاست خارجی باراک اوباما برای دست یافتن به دستاوردی شایان توجه در عرصه سیاست خارجی است. لذا اینکه جان کری در آستانه مذاکرات وین 6 در یادداشت خود در روزنامه واشنگتن پست تاکید می کند زمان رو به اتمام است، باید در جواب گفت زمان برای آمریکایی ها رو به اتمام است.

البته ناگفته نماند علاوه بر اختلافات گسترده ای که بین طرفین وجود دارد، دو مسئله ی دیگر نیز احتمال رسیدن به توافق را تا اواخر تیر ماه با ابهام روبرو کرده است و یا حداقل در صورت رسیدن به توافق، اجرای آن را با چالش روبرو خواهد کرد. مسئله ی اول این است که با توجه به اینکه بر اساس توافق ژنو، مسئولیت راستی آزمایی بر عهده آژانس بین المللی انرژی اتمی گذاشته شده است، در مدالیته سومی که در اردیبهشت 93 بین ایران و آژانس منعقد شد، آژانس متعهد شد که ارزیابی جامعی از فعالیت های هسته ای ایران از جمله ابعاد احتمالی نظامی آن تا سوم شهریور ماه سال 93 ارائه دهد، با توجه به این که زمان ارائه این ارزیابی اکنون فرا نرسیده است، می تواند به مانعی بر سر توافق در ضرب الاجل توافق شده اولیه بشود. مسئله دیگر تصویب پروتکل الحاقی توسط مجلس شورای اسلامی است، که حتی در صورت حصول توافق در این دور از مذاکرات، تصویب این پروتکل نیازمند تشریفات خاص خود می باشد، که طبیعتا زمان بر است. البته در این جا این احتمال وجود دارد، که مانند مذاکرات سعدآباد سال 82 که به بیانیه تهران منجر شد، دولت  ايران  تا پيش از تصويب  پروتكل ، به  عنوان  تأييدي  بر حسن  نيت  خود، به طور موقت و داوطلبانه پروتکل الحاقی را اجرا کرد. همکاری که بیست و شش ماه طول کشید و در بهمن سال 84 پس از ارجاع غیر قانونی پرونده ایران به شورای امنیت توسط آژانس بین المللی انرژی اتمی، یکطرفه توسط ایران قطع شد.

در مجموع می توان گفت علیرغم اینکه طرفین در دور قبلی مذاکرات، بر سر عنوان و مقدمه متن توافق جامع به اجماع رسیدند، ولی هنوز مسیر خیلی زیادی تا رسیدن به توافق بر سر همه چیز وجود دارد.

ارسال دیدگاه