بیانات مقام معظم رهبری در سفر به خراسان شمالی و محتوای کلام ایشان در این سفر را از چند منظر میتوان مورد بررسی قرار داد.
از یک منظر و در نگاه کلی به مجموعه سفرهای ایشان، کلیه سفرهای مقام معظم رهبری را میتوان به عنوان یک حرکت سیاسی عبادی قلمداد نمود چرا که علاوه بر آگاهی بخشی که ایشان در سخنرانیهای خود دارند، این سفرها و استقبال مردمی از ایشان جلوه گر واقعی ارتباط بین مردم و ولی فقیه به عنوان نماد اسلامی بودن نظام جمهوری اسلامی است.همچنین این سفر یکی از بهترین راهکارهای مرتبط با سرمایه اجتماعی است که هم بیانگر میزان این سرمایه است و هم افزاینده سرمایه اجتماعی است. با توجه به آنکه سرمایه اجتماعی در مقایسه با سرمایه های دیگر مانند آهنربا و براده های آهن بوده و سرمایه اجتماعی نقش جهت دهنده به سرمایه های دیگر را ایفا می کند لذا افزایش این سرمایه، جهت گیری درست و منطقی سرمایه های دیگر اعم از سرمایه های انسانی، دانشی و فیزیکی را در راستای اهداف انقلاب و نظام در پی خواهد داشت و این امر یکی از مزیت های فوق العاده سفرهای ایشان است.
اما از حیث محتوای بیانات ایشان نیز می توان به چند مطلب اشاره نمود.
یکی از مطالب عمده ای که ایشان در این سفر بر آن تأکید داشتند و رد پای آن را هم در دیگر بیانات این سفر و هم در جای جای سخنرانی های ایشان در سال های اخیر می توان یافت، مسئله مهم حفظ و افزایش ثبات سیاسی در کشور است. به عنوان مثال، ایشان در این سفر و در جمع مردم بجنورد در روز اول سفر، ثبات سیاسی موجود کشور را مهمترین زیربنای فعلی کشور بیان می دانند که کشور در آن ممتاز است. ایشان می فرمایند: “امور زيربنائى، كشور پيشرفت كرده است؛ در خدمات مردمى، كشور پيشرفت كرده است؛ در معنويات، كشور پيشرفت كرده است؛ در دانش و فناورى هم همين جور. زيربناهائى كه ما در آنها برجسته و ممتاز هستيم، در درجه‌ى اول عبارت است از ثبات سياسى كشور. دولتهاى گوناگونى سر كار آمدند، با وجود اختلاف نظرها و سلائق سياسى، ليكن ثبات كشور از اول انقلاب تا امروز استمرار داشته است و كشور به سمت هدفها حركت كرده است. منازعات و درگيرى‌هاى خطى و جناحى و سياسى نتوانسته است ثبات سياسى كشور را از بين ببرد؛ اين مهمترين زيربناست.”
جایگاه ثبات سیاسی نیز شاید مطلبی نباشد که نیاز به توضیح چندانی داشته باشد و از جمله مواردی است که تصور آن موجب تصدیق آن می شود. اما بصورت خلاصه باید بیان نمود که جایگاه ثبات سیاسی کشور در مقایسه با دیگر مزایای کشور مانند نخ تسبیح در مقابل دانه های تسبیح است؛ چه آنکه موقعی به یک چیز اطلاق تسبیح می شود که دانه های تسبیح به کمک یک نخ به یکدیگر متصل باشند و بدون نخ و به مجموعه ای از دانه ها اساساً تسبیح گفته نمی شود. در یک کشور نیز می بایست ثبات سیاسی وجود داشته باشد و نظام به حدی از استواری و ثبات دست یابد تا بتواند به امور راهبردی دیگر بپردازد و بدون وجود ثبات سیاسی، مفاهیمی چون پیشرفت و حرکت معنا نخواهد داشت.
رد پای ثبات سیاسی را در دیگر سخنان مقام معظم رهبری نیز می توان یافت که بیانگر نگاه راهبردی و بلند مدت ایشان است. به عنوان مثال در دیدار با معلمان و اساتید دانشگاه های خراسان شمالی، ایشان در مورد تربیت کودکان و جوانان بر مقولاتی تأکید ورزیدند که هر کدام از آنها، جایگاه ویژه ای در ایجاد ثبات در کشور در آینده خواهد داشت. مقولاتی چون ساختن هویت انسانی، تعلیم چگونه اندیشیدن، خودباوری و اعتماد به نفس و نفی غربزدگی، بردباری و بدست آوردن نگاه در افق های بلند مدت که پیدایش و درونی شدن هر کدام از آنها در افراد یک جامعه زمینه ساز تضمین حفظ ثبات سیاسی در کشور خواهد بود.
همچنین در این زمینه می توان اشاره چندباره ایشان به وحدت را خاطر نشان نمود. این وحدت اعم از وحدت مذهبی بین شیعه و سنی، وحدت بین مردم و مسئولان، وحدت بین مسئولان با یکدیگر و حتی در سطح بسیار خرد مانند وحدت بین بسیج مساجد با کانون های فرهنگی و هنری است که نشان از اهمیت مسئله وحدت و پایبندی به اصول و کنار گذاشتن سلیقه ها در حرکت انقلابی می باشد.
علاوه بر این، تأکید ایشان بر قانون مداری، توجه دادن مسئولان به حدود قانون اساسی جایگاه خود و رعایت آن و تأکید بر بی نقص بودن قانون اساسی به عنوان منشور ملی کشور، خود زمینه ساز و افزایش دهنده ثبات سیاسی در کشور است.
مسئله راهبردی دومی که در بیانات ایشان می توان ردیابی نمود و البته وضوح آن کمتر از وضوح مسئله ثبات سیاسی است اما در ثبات سیاسی بسیار مؤثر است و می تواند صورت مسئله بسیاری از معضلات کشور را پاک نماید، مسئله راهبردی توسعه و پیشرفت مناطق بصورت نقطه ای و ایجاد حرکت به سمت پیشرفت در تمامی نقاط و زدودن تمرکز در قضیه پیشرفت کشور است. این پیشرفت هم می بایست در زمینه های فرهنگی صورت پذیرد و هم باید در زمینه های اقتصادی محقق شود. به نظر می رسد فحوای کلام مقام معظم رهبری، نوعی از برنامه ریزی همه جانبه را می طلبد که تا حد امکان، شهرهای کوچک نیز اثرگذاری زیادی بر پیشرفت کشور داشته باشند. به عنوان مثال در زمینه ابعاد فرهنگی پیشرفت، ایشان در دیدار با علما و روحانیون خراسان شمالی، توصیه اکید دارند که می بایست حوزه های شهرستان رونق پیدا کنند. این امر، خود زمینه ساز پیشرفت فرهنگی و رشد فهم و بصیرت مردم در شهرهای کوچک می شود. همچنین در زمینه اقتصادی نیز ایشان در سخنرانی در جمع مردم بجنورد به مواهب طبیعی کشور از جمله وسعت، تنوع اقلیم، طبیعت خوب، معادن خوب و استعدادهای مناسب اشاره داشته و در جای دیگر در همان سخنان، همه مردم را در هر جایی که هستند دعوت به کار و تلاش نموده و از خطر تنبلی بر حذر می دارند. این مطالب بیانگر نگاه راهبردی ایشان در زمینه لزوم پیشرفت شهرهای کوچک از نظر فرهنگی و اقتصادی است. این امر زمینه ساز گسترش تولید ملی از یک سو و ایجاد ثبات سیاسی از سوی دیگر می گردد. اشاره ایشان به پیشرفت های بنیادین علمی کشور و ارتباط دادن آن با ذوق و و تلاش عده ای محدود، دلیل دیگری مبنی بر آن است که ایشان معتقدند گروه های کوچک نیز می توانند اثرات شگرفی بر پیشرفت کشور بگذارند.
یکی دیگر از مسائل راهبردی که در بیانات مقام معظم رهبری می توان آنرا بصورت زنجیره استدلال یافت نمود، بحث خطرات غربزدگی و پیامدهای آن و لزوم مبارزه با آن می باشد. نگاه ایشان به تهاجم فرهنگی و تعبیر ایشان از این تهاجم به یک شبیخون، بر کسی پوشیده نیست. اما تأکید دوباره ایشان و قرار دادن فرهنگ غربزدگی در زنجیره استدلال نشان از اهمیت این موضوع در نظرگاه راهبردی ایشان است. ایشان در دیدار معلمان و اساتید دانشگاه های خراسان شمالی، مجدداً خطر رسوخ فرهنگ وابستگی به غرب را خاطر نشان می سازند و معتقدند که حل این مسئله، حل بسیاری از مشکلات کشور را در پی خواهد داشت. با توجه به بیانات ایشان، جهت مبارزه با فرهنگ غربزدگی و وابستگی به غرب، ابتدا می بایست ضمن نفی این وابستگی، هویت اسلامی ایرانی جوانان و نوجوانان را ایجاد و تثبیت نمود. تثبیت هویت دینی و ملی سبب ایجاد اعتماد به نفس ملی در جوانان شده و این اعتماد به نفس، به عنوان نیروی پیشران در جهت اهداف کشور مورد استفاده واقع خواهد شد که یکی از مهمترین جایگاه هایی که کارآمدی این نیروی پیشران جلوه گر می گردد رونق تولید ملی و اتکا به دانش و توانمندی داخلی است. این زنجیره استدلال را می توان در شکل زیر ترسیم نمود:
از این رو به نظر می رسد جهت نیل به منویات مقام معظم رهبری، می بایست کارهای بلندمدتی مخصوصا با مخاطب جوانان و نوجوانان در سطوح عالی کشور صورت پذیرد. به عنوان مثال، تدوین سرفصل های جدید درسی برای نوجوانان، ساختن فیلم و سریال و انیمیشن و دیگر تولیدات رسانه ای در این زمینه و مواردی از این دست می تواند در این زمینه راهگشا باشد.
اما علاوه بر مسائلی که ایشان بصورت راهبردی و بلند مدت دنبال می نمایند، مسائل جاری کشور نیز از نقاط پر رنگ در بیانات ایشان است. البته مسائل راهبردی اشاره شده از جانب ایشان، جدای از مسائل جاری نبوده و راه حل مشکلات جاری، در پیگیری مسائل راهبردی است. مسائلی از قبیل گرانی، بیکاری، تلاطمات بازار ارز، و تهدیدات خارجی، همگی مسائلی می باشند که در صورت پیاه سازی راهبردهای کشور در مسائلی چون ثبات سیاسی، پیشرفت تمام نقاط کشور بصورت غیر متمرکز در زمینه های فرهنگی و اقتصادی، نفی غربزدگی و مباحثی از این دست، از بین خواهند رفت.
از منظر دیگر، با توجه به آنکه تمامی سخنان ایشان در سال منتهی به انتخابات ریاست جمهوری، سمت و سوی خاصی در جهت مهندسی انتخابات دارند، در این سخنان نیز می توان از این منظر به سخنان ایشان نظر افکند که ایشان درصدد مهندسی انتخابات برآمده و با بیان راهبردهای مورد نیاز کشور، عملاً شرایط رئیس جمهور آینده از حیث شخصیت عموماً و از حیث برنامه ها خصوصاً را بیان می فرمایند. با این نگاه، رئیس جمهور آینده نباید تمرکز اهداف و برنامه هایش را در شهرهای بزرگ قرار داده و با رونق اقتصادی شهرهای کوچک و کم جمعیت، علاوه بر کاهش مهاجرت، زمینه را برای پویایی اقتصاد شهرهای کوچک که یکی از بهترین راهکارهای اقتصاد مقاومتی است فراهم سازد. از این رو، رئیس جمهور آینده بایستی برنامه اقتصادی بسیار قوی و روشنی برای کشور داشته باشد. همچنین در راستای رونق تولید ملی که از دیگر راه کارهای اقتصاد مقاومتی است باید راهبردها و برنامه های روشنی داشته باشد.
همچنین و علاوه بر نگاه و برنامه اقتصادی، رئیس جمهور آینده می بایست بسیار قانون مدار بوده و به حدود و ثغور قانونی قوه مجریه که در قانون اساسی تعریف شده پایبند بوده و ضمن همکاری با قوای دیگر، در راستای افزایش ثبات سیاسی کشور قدم بردارد.
ضمن آنکه در زمینه های فرهنگی نیز، وی باید دارای نگاه راهبردی بوده و بر روی مسائلی چون مبارزه با تفکر وابسته به غرب، تهدید تحدید نسل و مسائلی از این دست، برنامه روشنی داشته باشد. قرار دادن خانواده و تحکیم بنیان آن همانطوری که مقام معظم رهبری در بیانات در جمع معلمان و اساتید دانشگاه های خراسان شمالی ایراد فرمودند به عنوان محور فعالیت های فرهنگ و راهبردی، از دیگر ویژگی های طرح های کلان فرهنگی رئیس جمهور آینده می بایست باشد.
