اهمیت تولید ملی در بودجه ۹۲
در حال حاضر اقتصاد جهان در رکودي نسبتا شدید به سر می‌برد؛ به‌طوری که تعدادی از کشورهاي جهان از صحنه‌ي رقابت خارج شده و کشورهایی هم نظاره‌گر آخرین نفس‌های اقتصادی در کشور خود هستند. این بی‌نظمیِ اقتصادی به‌جایی رسیده که بعضی از تحلیل‌گران زمزمه‌ي تغییر در ساختار قدرت اقتصادی در جهان را در سال‌های نزدیک مطرح می‌کنند. آنچه كه مهم است این بعد قضیه مي‌باشد که اقتصاد جهان از ریل خود خارج شده و این می‌تواند زمینه‌ساز بحران عظیمی در روابط بین‌المللي و پشت‌کردن کشورها به تعهدات جهانی برای نجات خود از این بحران باشد.
با آینده‌ي مبهمی که برای اقتصاد جهانی وجود دارد، مهمترین موضوعی که می‌تواند کشور را در حداقلّ مواجهه با خطرات این حادثه قرار دهد استقلال در تولید است؛ بنابراین باید تمام توان خود را در راه افزایش تولید ملی حتی فراتر از نیاز داخل به‌کار گرفت. با واكنش‌هاي مقام معظم رهبری در زمینه‌ي مسائل اقتصادی در چند سال اخیر و با هشدار نسبت به فتنه‌ي بزرگتر، می‌توان این پیش بینی را داشت که اقتصاد، میدان این فتنه‌ي بزرگ باشد. لذا هر تصمیم‌گیری و تنظیم قوانین اقتصادیِا جمهوری اسلامی ایران باید مطابق با این دید به اقتصاد جهانی باشد.
تنظیم لایحه‌ي بودجه‌ي دولت در سال 92 از جمله موارد مهمی است که باید برای حفظ آینده‌ي اقتصادی کشور و حرکت در مسیر برنامه‌ي پنج‌ساله‌ي پنجم توسعه در این شرایط بی‌نظم اقتصاد جهانی به آن توجه خواص شود. لذا توجه به بعضی موارد ازبندهای قانون بودجه سال 91 و تغییر در قسمت‌هایی از آن جهت اعمال اقتصاد مقاومتی و حرکت در مسیر افزایش تولید ملی لازم و به تعبیری راه نجات از فتنه‌ي آینده است.
در تدوین لایحه‌ي بودجه‌ي سال 92 مهمترین مسئله، کاهش درآمدهای ارزی حاصل از فروش نفت است که نقش تعیین‌کننده‌اي در تامین درآمد بودجه‌ي سالانه‌ي کشور و منبع اصلیِ تامین‌کننده‌ي ارز برای نیازهای وارداتی است. متاسفانه در سیاست‌های چند سال اخیر دولت و در تدوین بودجه؛ به‌خصوص از ابتدای شروع دوره‌ي پنج‌ساله‌ي پنجم توسعه چیزی از وابستگی بودجه نسبت به درآمدهای حاصل از فروش نفت کاسته نشده و حتی تا حدودی با افزایش واردات افزایش یافته‌است.
طبق قانون بودجه‌ي سال 91 از مجموع درآمدهای نفتی، 5/14 درصد باید به شرکت ملی نفت بابت تامین هزینه‌ي تولید و خدمات صادرات نفت و 23 درصد به صندوق توسعه‌ي ملی و بخش اعظم این درآمد یعنی 5/62 درصد – نزدیک به 60 میلیارد دلار- صرف تامین بودجه‌ي سالانه‌ي کشور بشود که نشان از وابستگیِ زیاد تنظیم بودجه به درآمدهای نفتی دارد. این در حالی است که به گفته‌ي کارشناسان، باتوجه به شرایط خاص کشور و تشدید تحریم‌ها، منطقی است در طراحی بودجه 92، روی صادرات یک میلیون بشکه نفت در روز حساب کنیم که در سال حدود 365 میلیون بشکه می‌شود و اگر بر مبنای قیمت پایه‌ي نفت فرضا 100 دلار تخمین بزنیم، درآمد ارزی در حدود 5/36 میلیارد دلار می‌‌گردد. لذا طبیعی است که دولت در تدوین لایحه‌ي سال 92 با یک چالش عظیم برای اداره‌ي امور دستگاه‌های اجرایی روبرو شده و بايد به ناچار به‌سمت سیاست‌های مالی انقباضی روی آورد. با توجه به شرایط پیش رو و در حالی که باید با حداکثر توان ملی برای عبور از بحران اقتصادی جهان به‌سمت افزایش تولید ملی گام برداشت، چگونگی تدوین لایحه‌ي بودجه‌ي سال 92 اهمیتی مضاعف می‌يابد.
تولید ملی را مي‌توان از زاویه‌ای تبدیل علم به فناوری و اقتصاد عنوان کرد. کشور در مسیر رسیدن به اهداف سند چشم‌انداز 1404، از نظر علمی رشد قابل ملاحظه‌ای داشته‌است، اما در تبدیل این علم به فناوری و اقتصاد به دستاورد قابل قبولي نرسیده‌است. بنابراين ایجاد زیرساختهای تولید؛ به‌خصوص فناوری‌های دانش‌بنیان در کشور باید در اولویت بودجه‌ای قرار گیرد و لازمه‌ي آن این است که اولا ریاضت اقتصادی را در کالاهای لوکسی مانند خرید هواپیمای مسافربری که طبقه‌ي خاصی از آن استفاده می‌کنند اعمال کنیم و در مرحله‌‌ي بعد بودجه‌ي قابل توجهی از طرح‌های عمرانی، خرید تجهیزات نظامی و … به ایجاد زیرساختهای تولید انتقال یابد. برای مثال طبق بند 2-3 از قانون بودجه سال 91 در صورت مازاد درآمد های نفتی علاوه بر میزان مشخص شده در بودجه برای نیروهای مسلح، معادل سه میلیارد (3000000000) دلار برای تقویت بنیه دفاعی، پانصد میلیون (500000000) دلار برای صنایع دفاعی، دویست و پنجاه میلیون (250000000) دلار برای کمک به آشیانه نیروی هوایی ارتش، یک میلیارد (1000000000) دلار برای تامین قیر پروژه های عمرانی، پانصد میلیون (500000000) دلار برای شرکت های گاز و پانصد میلیون (500000000) دلار برای وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و ما بقی طبق حکم بند (الف) ماده‌ي 85 قانون برنامه پنج‌ساله پنجم توسعه به‌حساب ذخیره‌ي ارزی واریز می‌شود که اهمیت‌دادن به بعد تولید و تحقیقات علمی در این برهه از زمان باید تا حدودی جایگزین دیگر موارد ذکر شده شود. برای نمونه، استان‌های زیادی در کشور به‌دلیل نداشتن آب، کشاورزی خود را تعطیل کرده‌اند، انتقال آب به این استان‌ها و احیای کشاورزی ضمن افزایش تولید، نرخ بیکاری را به‌عنوان یکی از اهداف مهم برنامه‌ي پنج‌ساله‌ي پنجم توسعه کاهش می‌دهد. البته اطلاع از جایگاه هر استان در تولید ناخالص داخلی، این امکان را برای سیاستگذاران فراهم می‌سازد که در هدایت طرح‌های عمرانی و برنامه‌های توسعه‌ای در هنگام تخصیص بودجه، واقعیات موجود را لحاظ كرده و توسعه‌ي هماهنگ و هم‌سطح مناطق را مورد توجه قرار دهند.
آنچه گفته‌شد به منزله‌ي کافی بودن علم و گذشتن از آن نیست، لذا تغییر در آموزش نیروی کار به‌خصوص در دانشگاه‌ها و ایجاد فضاهای آزمایشگاهی کاربردی در راستای برآورده‌نمودن نیازهای اساسی کشور و حتی انتقال دانش فنی از خارج کشور به داخل و مشارکت شرکت‌های داخلی با آن‌ها از دیگر مواردی است که باید در بودجه جایگاه بالاتری به خود گیرد. همچنین قابل ذکر است که همه‌ي این موارد بدون حمایت‌های مناسب و کارشناسی‌شده از بخش غیر‌دولتی قابل حصول نخواهد بود.
