حدود یک ماه دیگر در تاریخ 8 نوامبر 2016 میلادی و همزمان با انتخابات ریاست جمهوری و مجلس نمایندگان آمریکا، قرار است انتخابات سنای این کشور برای برگزیدن 34 سناتور جدید (از مجموع 100 عضو سنا) برگزار شود.
دوره حضور منتخبان در سنای آمریکا شش ساله است و هر دو سال یکبار انتخاباتی برای انتخاب یک‌سوم اعضای آن برگزار می‌شود.
در حال حاضر جمهوری‌خواهان با داشتن 54 کرسی از مجموع 100 کرسی، حائز اکثریت سنا هستند. دموکرات‌ها نیز 44 سناتور داشته و 2 عضو باقی‌مانده گرایش سیاسی خاصی نداشته و مستقل به حساب می‌آیند، هرچند این 2 عضو در اکثر شرایط همراه دموکرات‌ها هستند.
در سنای یکصد نفره آمریکا، هر حزبی برای داشتن اکثریت و کنترل سنا باید 51 کرسی را از آن خود کند.
از بین 34 کرسی که در این دور از انتخابات به رقابت گذاشته می‌شوند، 10 کرسی آن در حاضر در کنترل دموکرات‌ها و 24 کرسی دیگر از آن جمهوری‌خواهان است.
در انتخابات پیش‌رو 7 دموکرات و 22 جمهوری‌خواه به دنبال انتخاب دوباره هستند. همچنین 5 سناتور شامل 3 دموکرات و 2 جمهوری‌خواه پس از پایان دوره کنونی خود بازنشسته می‌شوند.
با این حال، نظرسنجی‌ها نشان می‌دهند که از بین 10 کرسی که هم‌اکنون در اختیار دموکرات‌ها است و در انتخابات پیش‌رو باید برای حفظ آن‌ها رقابت کنند، جز در کرسی «هری رید» رئیس فعلی دموکرات‌ها در سنا از ایالت نوادا که در دور بعد شرکت نکرده و بازنشسته می‌شود، همگی اصطلاحا «امن و مستحکم» بوده و دموکرات‌ها امید زیادی به پیروزی در آن‌ها دارند.
این در حالی است که وضعیت جمهوری‌خواهان متفاوت بوده و در چند کرسی کنونی خود شاهد رقابتی جدی از سوی رقبای دموکرات‌شان هستند.
در این انتخابات، با احتساب دو نماینده مستقل اما متمایل به دموکرات‌ها (44+2)، این حزب برای کسب اکثریت سنا باید در 5 کرسی دیگر که هم‌اکنون در اختیار جمهوری‌خواهان است، پیروز شود. وضعیت نظرسنجی‌های کنونی نشان می‌دهد که دموکرات‌ها تاکنون توانسته‌اند در 3 کرسی ویسکانسین، ایلینوی و ایندیانا نامزدهای رقیب را پشت سر گذشته و پیروزی خود را کم و بیش قطعی کنند.
با این حال، دموکرات‌ها همچنان به پیروزی در 2 کرسی دیگر نیاز دارند تا خیالشان بابت کنترل سنا راحت شود. این 2 کرسی طبعا باید از بین 5 کرسی ایالت‌های «نیوهمشایر، پنسیلوانیا، میسوری، کارولینای شمالی و آریزونا» باشند، کرسی‌های که نامزدهای جمهوری‌خواه موقعیت کاملا مستحکمی در آن ندارند.
با این حال، دموکرات‌ها اگر در ایالت نوادا (کرسی فعلی سناتور هری رید) شکست بخورند، نیازمند پیروزی در 3 کرسی (مجموع شش کرسی جدید) می‌شوند.
یعنی حزب دموکرات از 46 کرسی (دموکرات‌ها و مستقل‌های) سنا، یک کرسی هری رید را از دست می‌دهد و تعداد آن به 45 کرسی کاهش می‌یابد، در این صورت برای دستیابی به 51 کرسی (اکثریت سنا) نیازمند 6 کرسی جدید می‌شود که در 3 کرسی ویسکانسین، ایلینوی و ایندیانا کار خود را پیش برده و به احتمال زیاد پیروز می‌شوند. در نتیجه همچنان نیازمند پیروزی در 3 کرسی دیگر از بین کرسی‌های آریزونا، نیوهمشایر، پنسیلوانیا، کارولینای شمالی و میسوری هستند.
لازم به ذکر است که اگر وضعیت این دو حزب برابر شود و هرکدام 50 عضو داشته باشند، معاون رئیس جمهوری به عنوان رئیس سنا می‌تواند در رأی‌گیری‌ها نقش‌آفرینی کند و نتیجه را مشخص کند. وضعیتی که به معنای همراهی سنا با رئیس جمهوری وقت است.
نتایج نظرسنجی‌ها نشان می‌دهد که دموکرات‌ها علاوه بر شکست در کرسی سناتوری ایالت نوادا، احتمالا در آریزونا هم نمی‌توانند موفق شوند، زیرا نامزد جمهوری‌خواهان در این ایالت تنها یک گام با جلبِ «قاطع» اقبال عمومی فاصله دارد. اما در چهار ایالت دیگر رقابت در حد خطای آماری یعنی کمتر از 3 درصد و کاملا شانه به شانه است.
یعنی رقابت در 4 ایالت نیوهمشایر، پنسیلوانیا، کارولینای شمالی و میسوری است که تکلیف اکثریت سنا را مشخص می‌کند و اگر دموکرات‌ها در 3 کرسی از این 4کرسی پیروز شوند، آن موقع است که به طور قطع کنترل سنا را به دست می‌گیرند.
البته براساس برخی سنجش‌ها و تحلیل‌های انجام شده، در صورتی که دونالد ترامپ در انتخابات ریاست جمهوری این کشور با اختلافی بیش از 5 درصد شکست بخورد، این احتمال وجود دارد که جمهوری‌خواهان دستکم در رقابت بر سر 2 کرسی (از بین کرسی‌های ایالت‌های نیوهمشایر، پنسیلوانیا، کارولینای شمالی و میسوری) سنا مزه شکست را بچشند. در این وضعیت کرسی‌های هر دو حزب در سنای آمریکا برابر (50-50) خواهد شد؛ و با فرض شکست ترامپ، معاون کلینتون به عنوان رئیس سنا در رأی‌گیری‌ها نقش‌آفرینی کرده و سنا به کنترل دموکرات‌ها در خواهد آمد.
بررسی‌ها نشان می‌دهد که راهبرد جمهوری‌خواهان در انتخابات پیش‌رو متمرکز بر کنترل سنا (حتی در صورت شکست ترامپ) است. یعنی جمهوری‌خواهان به شدت به دنبال پیروزی در 3 کرسی سنا از 4 کرسی متعلق به ایالت‌های نیوهمشایر، پنسیلوانیا، کارولینای شمالی و میسوری هستند، تا در برابر هیلاری کلینتون – در صورت انتخاب به عنوان رئیس جمهوری آمریکا – بتوانند عرضه اندام کرده و اجازه ندهند کلینتون با آزادی عمل اعضای کابینه و قضات دیوان‌عالی را نصب کند و جلوی برنامه‌هایش را بگیرند.
البته با این وضعیت مشخص است که در صورت پیروزی ترامپ در انتخابات ریاست جمهوری، جمهوری‌خواهان به طور قطع سنا را هم حفظ خواهند کرد.
در نتیجه برای اینکه دموکرات‌های آمریکا بتوانند برنامه هایشان را به پیش ببرند باید علاوه بر شکست دادن ترامپ و حفظ کاخ سفید، مجلس سنا را نیز کنترل کنند، خاصه که با وضعیت کنونی و نظرسنجی‌های انجام شده، دموکرات‌ها شانس چندانی برای پیروزی در انتخابات مجلس نمایندگان نداشته و اکثریت اعضای دوره آتی آن جمهوری‌خواه خواهند بود.
در واقع داشتن اکثریت سنای آمریکا از سه جنبه اهمیت زیادی دارد:
– رئیس جمهوری می‌تواند اعضای کابینه و قضات دیوان‌عالی را به سهولت برگزیند،
– حزب (اکثریت) بتواند لوایح و قوانینی را که نیاز دارد تصویب کند یا آنکه دست کم به رأی بگذارد، به خصوص لوایح بودجه را،
– کنترل کمیسیون‌های سنا و در نتیجه تعیین دستور کارشان در اختیار حزبی است که اکثریت را دارد.
***
• این مطلب، صرفاً جهت اطلاعِ مخاطبان، نخبگان، اساتید، دانشجویان، تصمیم‌سازان و تصمیم‌گیران بازنشر یافته و الزاماً منعکس‌کننده‌ی مواضع و دیدگاه‌های اندیشکده راهبردی تبیین نیست.
