مقدمه

در طول چند سال گذشته نارضایتی مردم از «وضع موجود» صحنه سیاسی و عملکرد اقتصادی نهاد قدرت در آمریکا به شدت افزایش یافته است. جریان رسمی و سنتی حزب جمهوری‌خواه نیز از این قضیه مستثنا نبوده و شاهد ناکامی‌های کم‌سابقه‌ای در جذب رأی توده مردم بوده است. هواداران این حزب برخلاف مواضع رهبران آن عمل می‌کنند. حذف زودهنگام جب بوش و مارکو روبیو به عنوان گزینه‌های اصلی حزب برای رقابت با دموکرات‌ها و سپس کنار رفتن نامزد سرسختی چون کروز که ادعا می‌کرد «ائتلاف قدیمی ریگان شامل همه گروه‌های حزب از جمله جمهوری‌خواهان، مستقل‌ها، لیبرتارین‌ها، اوانجلیست‌ها، محافظه‌کاران اجتماعی، دموکرات‌های محافظه‌کار و… دوباره دور هم جمع شده‌اند و کمپین ما را حمایت خواهند کرد.»[1] و گرایش به شخصی چون ترامپ با برند یک شورشی نسبت به وضع موجود برای حزب جمهوری‌خواه، باورنکردنی به نظر می‌رسد.

استراتژی جمهوری‌خواهان در انتخابات

ماجرا از آنجا شروع شد که جمهوری‌خواهان با عبرت گرفتن از دو دوره قبلی انتخابات ریاست جمهوری تصمیم گرفتند با یک تغییر تاکیتکی وجهه‌ی خود را در میان «زنان و اقلیت‌ها‌‌ی قومی و نژادی»- دو گروهی که سهم عمده‌ای در پیروزی اوباما داشتند- ترمیم بخشیده و نتیجه انتخابات را به نفع خود تمام کنند. به همین دلیل در ابتدا از جب بوش حمایت کردند و پس از کنار کشیدن او به سراغ روبیو رفتند که هر دو رگه‌های اسپانیایی داشته و سابقه بدی در تعامل با زنان نداشتند.[2] ولی پایگاه رأی سنتی جمهوری‌خواهان به استراتژی حزب روی خوش نشان نداده و از نامزدهای معترض به نهاد رسمی حزب قدیمی لینکلن حمایت کردند. کروز و ترامپ بدون اینکه پشتیبانی قاطع مالی یا سیاسی از سوی رهبران و شخصیت‌های برجسته جمهوری‌خواهان داشته باشند، تا مراحل پاپانی انتخابات مقدماتی نتایج چشم‌گیری کسب کردند ولی هیچ‌یک مطلوب این حزب نبود. زیرا علاوه بر «بی‌تجربگی» و «احتمال شکست» ترامپ و کروز در رقابت با نامزد دموکرات‌ها، به خاطر مواضع نژادپرستانه و نفرت‌برانگیزشان وجهه‌ی حزب بیش از بیش در معرض تخریب قرار می‌گرفت. به عنوان مثال لیندسی گراهام می‌گوید: «دوستان جمهوری‌خواه من باید بدانند که انتخاب ترامپ به عنوان نامزد نهایی حزب شانس پیروزی ما را از بین خواهد برد. سیاست‌های نفرت‌انگیز ترامپ در قبال مهاجران، کار حزب را برای بدست آوردن دوباره حمایت هیسپنیک‌ها (اقلیت اسپانیایی‌تبار) دشوار خواهد کرد. او همچنین با مواضع نادرست خود در حال بیگانه‌سازی حزب با زنان است.»[3] او معتقد بود: «انتخاب بین کروز و ترامپ مثل انتخاب این است که با گلوله بمیری یا با سم!»[4] ولی او و برخی از جمهوری‌خواهان در نهایت با اندکی تغییر نظر و با در پیش گرفتن یک تاکتیک انتخاباتی ترجیح دادند که از کروز حمایت کنند. در واقع آن‌ها به بواسطه اقدامات غیرواقع‌بینانه کروز در سنا و شخصیت جاه‌طلب‌اش از او نفرت داشته و به هیچ وجه با او احساس راحتی نمی‌کردند، تا جایی که درباره محبوبیت کروز در میان همکاران او در سنا به شوخی گفته می‌شد: «اگر کروز در صحن مجلس سنا کشته شود، هیچ‌کس علیه قاتل او شهادت نخواهد داد.»[5] ولی با پیروزی کروز در ایالت ویسکانسین برخی تصمیم گرفتند تا با حمایت از او مانع پیروزی ترامپ در انتخابات شوند.[6]

به عبارت دیگر جمهوری‌خواهان در پی آن بودند که با برقراری توازن بین ترامپ و کروز از رسیدن یکی از این دو به حدنصاب 1237 دلیگیت جلوگیری کنند تا بتوانند در کنوانسیون ملی- که قرار است در تیره‌ماه برگزار شود- گزینه سومی را وارد انتخابات کنند زیرا حزب، در قبال نامزدی که در خلال انتخابات به حدنصاب لازم نرسیده باشد، تعهدی ندارد.

با روشن شدن چنین موضوعی ترامپ، تد کروز را بدتر از یک عروسک خیمه شب بازی معرفی کرد. او در سخنرانی‌های خود مصرانه کروز را نه تنها یک فریبکار بلکه یک فریب‌خورده نامید. کروز برای آنکه ثابت کند یک فرد مستقل از تشکیلات حزب است می‌گفت: «من اولاً خودم را یک مسیحی می‌دانم، پس از آن یک آمریکایی، سپس یک محافظه‌کار و در آخر یک جمهوری‌خواه هستم.»[7] ولیترامپ معتقد بود «رهبران حزب از کروز به مثابه «اسب تروا» استفاده می‌کنند تا جلوی کاندیداتوری‌اش را بگیرند.» بری بنت، مشاور ارشد ترامپ نیز می‌گوید: «کروز در حال سواری دادن به تشکیلات جمهوری‌خواهان است. حامیان فعلی کروز در مجمع ملی او را رها کرده و به دنبال گزینه‌ای دیگر خواهند بود.»[8] رأی وکلای غیرمتعهد کلرادو و ویومینگ به کروز اوضاع را بدتر کرد. بعد از رأی‌گیری ویسکانسین و پیش از برگزاری انتخابات در ایالت نیویورک، کروز رأی وکلای غیرمتعهد این دو ایالت را از آنِ خود کرد. ترامپ از فرصت استفاده کرده و همین موضوع را دستمایه تخریب چهره کروز قرار داد. او با اعتراض به شیوه غیرانتخاباتی کلرادو، ویومینگ و داکوتای شمالی، سیستم دموکراتیک آمریکا را زیر سوال برد و خوشحالی کروز از پیروزی در یک رقابت غیردموکراتیک و حمایت تشکیلات جمهوری‌خواه از او را محکوم کرد.[9] کروز با دفاع از پروسه رای‌دهی وکلای غیر متهعد در وضعیت نامطلوبی قرار گرفت و ترامپ توانست با زیرکی بازی باخته را به نفع خود تغییر بدهد.[10]

ترامپ با کنایه به کروز و نحوه رأی‌دهی وکلای غیرمتعهد می‌گوید: «من حاضر نیستم میلیون‌ها دلار برای دور زدن مردم و جلب حمایت دلیتگیت‌های غیرمتعهد ویومینگ هزینه بکنم.[11] من با آرای مردمی در ویومینگ برنده شده‌ام ولی هیچ نماینده غیرمتعهدی نصیبم نشد. به دلیل آنکه کمپین کروز با انواع پیشنهادهای وسوسه‌کننده و جذاب آن‌ها را مال خود کرد. سیستم بدی است![12]چرا نباید مردم نقش نداشته باشند. این واقعاً غیرمنصفانه است.[13] مشکل آن است که سیستم انتخاباتی آمریکا فاسد، پر از تقلب، کثیف و منزجرکننده است.[14] من به شخصه طرفدار سیستمی نیستم که از جیب مردم برای منافع احزاب خرج می‌کند تا یک عده هر روز بزرگ و بزرگتر شوند و مردم عادی هر روز فقیرتر. سیاسیون انتخابات را لغو کردند. نخبگان سیاسی اقلیتی هستند که در مقابل اراده مردم ایستاده‌اند و قدرت را قبضه کرده‌اند. چرا باید به کسانی که می‌خواهند اراده خود را به مردم تحمیل کنند اعتماد کنیم؟[15]» در واقع ترامپ در پی آن بود تا ثابت کند ادعای کروز مبنی بر عدم وابستگی او به کارتل واشنگتن یک فریب است. او در مناسبت‌های گوناگون تلاش می‌کند خود را یک فرد مستقل و شورشی علیه جریان رسمی و کروز را یک فرد وابسته به تشکیلات فاسد جمهوری‌خواهان معرفی بکند. در همین راستا ترامپ با انتشار یک سرمقاله در روزنامه وال استریت ژورنال می‌گوید: «کروز با پیروزیِ بدون رأی دور افتخار می‌زند و خود را قهرمان مبارزه با دستگاه قدرت نشان می‌دهد. به‌جای اینکه طرفدار رأی دادن مردم کلورادو باشد، برای لغو شدن انتخابات آن‌ها جشن می‌گیرد. به همین خاطر کروز راه دموکراتیکی برای رسیدن به کاندیداتوری حزب ندارد، چون رای دهندگان او را قبلاً حذف کرده‌اند. در حالی‌که من خودم اسپانسر خودم هستم، کروز میلیون‌ها دلار منابع مالی از لابی‌کنندگان برای منافع یک عده خاص دریافت می‌کند. محروم کردن مردم از حق رأی نه تنها بخشی از استراتژی کروز است، بلکه اصل استراتژی او است.»[16]

کروز نیز در مقابل ترامپ و کلینتون را نماینده سیستم فاسد آمریکا خواند. او می‌گوید: «این دو به منابع سرشار کارتل واشنگتن و نهاد قدرت متصل هستند.» به عبارت دیگر کروز معتقد است بر اساس مرزبندی‌های مبتنی بر منافع سیاسی و اقتصادی، ترامپ و کلینتون «خودی» و او «غیر خودی» محسوب می‌شود. کروز با اعتراض به نقش منفی «کارتل واشنگتن» و زد و بندهای سیاسی و مالی در رقابت‌های انتخاباتی، خود را یک «ضد جریان» یا ضدِ فسادِ حاکم بر سیستم معرفی می‌کند.[17] او معتقد است کلینتون و ترامپ دو روی یک سکه‌اند. با این تفاوت که کلینتون در قبال دریافت میلیون‌ها دلار از نفوذ و قدرت خود به نفع ثروتمندان استفاده می‌کند، ولی ترامپ با پول و سرمایه خود سیاستمدارانی چون هیلاری را می‌خرد.[18]کارلی فیورینا، معاون کروز نیز گفت: «مردم آمریکا عصبانی هستند. به دلیل آنکه سیستم آمریکا در اختیار اقلیتی از سرمایه‌داران، قدرتمندان و افراد ذی‌نفوذ است. این سیستم به وظایف خود در قبال مردم عمل نمی‌کند.»[19]

نیاز به یک تغییر واقعی

بعد از عملیات روانی سنگینی که ترامپ علیه کروز اعمال کرد، وی در نیویورک بازنده شد. تنها امید او به ایالت ایندیانا بود که بتواند جلوی پیشروی‌های ترامپ را بگیرد ولی حتی در این ایالت نیز مردم به او اقبال چندانی نشان نداده و همین موضوع باعث کناره‌گیری او از صحنه رقابت‌ها شد. اما چرا کروز نتوانست با مواضع تند خود علیه کارتل واشنگتن رأی مردم را به خود جلب کند؟

«مردم آمریکا به طور چشمگیری از بی‌کفایتی، غرور، فساد و ناکارآمدی واشنگتن به ستوه آمده‌اند. آن‌ها خواهان یک تغییر واقعی هستند. این اصلاحات واقعی به یک فرد جسور و انقلابی نیاز دارد نه یک سیاستمدار مرسوم. مردم آمریکا «انقلاب سیاسی» را یک راه مطمئن برای رفع مشکلات خود می‌دانند. این چیزی است که نخبگان و رسانه‌های آمریکا توان درک آن را ندارند زیرا مشکل دقیقا خود آن‌ها و شیوه عملکردشان است.» [20]و[21]

کروز متوجه چنین جوی بود و تلاش داشت بر موج نارضایتی مردم از سیستم آمریکا سوار شده و آرای معترضین را به خود اختصاص بدهد. ولی او نیز همانند سایر رهبران حزب نشان داد که از درک علت اصلی نارضایتی و گستردگی طیف‌های اپوزیسیون «وضع موجود» عاجز است. به عنوان مثال جیسون جانسون، استراتژیست کمپین کروز به طور شفاف اعلام کرد که راهبرد کروز بر جذب آرای سفیدپوستان ناراضی از عملکرد سیستم فدرال بود. او در سخنرانی «دانشگاه آزادی» می‌گوید: «تصور کنید که ما می‌توانیم به جای یک دولت فدرالی که در راستای تضعیف ارزش‌ها فعالیت می‌کند، حکومتی داشته باشیم که ارزش‌ها و حیات انسانی را پاس بدارد و پایبند به آئین رسمی ازدواج باشد.» کروز نیز پس از پیروزی در آیووا گفت: «ما باید میلیون‌ها محافظه‌کاری را که از این وضعیت ناامید شده‌اند به پای صندوق‌های رأی برگردانیم. ما باید جان تازه‌ای در پیکر مسیح بدمیم.»[22] او راه‌حل نجات حزب جمهوری‌خواه را بازگشت به اصول محافظه‌کاری می‌دانست و معتقد بود اگر همه محافظه‌کاران با هم متحد بشوند، پیروز نهایی انتخابات خواهد بود.[23] نگاه محافظه‌کارانه و ایدئولوژیک او مانع از جذب گروه‌های مختلف رأی‌دهندگاه به او و در نهایت شکست در رقابت با ترامپ شد.

برخلاف سرنوشتی که برای کروز رقم خورد، خشم و نفرت ترامپ- برخلاف تصور رایج- از او چهره‌ای ساخته است که امید برای تغییر را در اذهان مردم آمریکا حفظ می‌کند. انتقادات صریح ترامپ به رفتارها و عملکرد شخصیت‌های برجسته آمریکا نه تنها باعث کاهش رأی او نشده است، بلکه محبوبیت او را در قشرهای آسیب‌پذیر جامعه امریکا به شدت افزایش داده است. در عمل نیز او برخلاف روال عادی انتخابات‌ها، از لابی‌های مختلف برای تأمین مالی کمپینش در دور مقدماتی انتخابات ریاست جمهوری پول نگرفت و با سرمایه شخصی آن را اداره کرد. ترامپ می‌گوید: «من «فروشی» نیستم و از کسی پول نمی‌گیرم. لذا زیر دِینِ کسی نیستم و هر تصمیمی که به نفع مردم آمریکا باشد اتخاذ می‌کنم.» در همین راستا گینگریچ، رئیس اسبق مجلس نمایندگان آمریکا می‌گوید: «علت اصلی عدم حمایت حزب جمهوری‌خواه از ترامپ آن است که آن‌ها او را «غیرخودی» به حساب می‌آورند، ترامپ جزو دارودسته واشنگتنی‌ها نیست، آن‌ها توان کنترل و هدایت او را ندارند، او متعلق به گروه پنهان و محافل پشت پرده نیست.»[24]

چه جریاناتی با ترامپ مخالف‌اند؟

سه جریان در حزب جمهوری‌خواه با ترامپ مخالف‌اند:

۱- ثروتمندان و قشر بسیار مرفه آمریکا که طرح‌های اقتصادی ترامپ را نمی‌پذیرند

هر چند جمهوری‌خواهان به طور کلی حامی کاهش هزینه‌های دولت هستند، ولی قشری از جمهوری‌خواهان که تحصیلات پایین‌تری داشته و نسبت به تحولات اقتصادی آسیب‌پذیری بیشتری دارند، از طرح‌های دموکرات‌ها در حوزه‌های بهداشت، درمان و بیمه حمایت می‌کنند. به همین جهت ترامپ به طور مکرر اعلام کرده است به نظام تأمین اجتماعی یا تأمین خدمات بهداشتی دست نخواهد زد حداقل دستمزد کارگران را بالا خواهد برد، حقوق بالای مقامات ارشد اجرایی را محکوم کرده و مالیات ثروتمندان را افزایش می‌دهد و با توافقات تجارت آزاد مخالفت خواهد کرد.[25] ریچ لاوری، سردبیر نشنال ریوییو- از رسانه‌های راستگرای آمریکا- به اندیشمندان محافظه‌کار توصیه می‌کند تا از اعتبار خود و ظرفیت رسانه‌ها برای بیان اینکه ترامپ تعهدی به محدود ساختن «نقش دولت» و «انگیزه‌های اقتدارطلبانه» به عنوان اصول اساسی محافظه‌کاری ندارد، استفاده کنند.[26] ولی ترامپ معتقد است برای کاهش هزینه‌های دولت، به جای تلاش برای خلاص شدن از شر طرح بیمه همگانی، جلوی فساد، سوء استفاده و اسراف را بگیرند.[27]

۲- نئومحافظه‌کارانی که سیاست خارجی مبتنی بر «عدم مداخله» را نمی‌پذیرند

ترامپ معتقد است «آمریکا پلیس جهان نیست. اولویت اصلی ما آمریکاست و اگر متحدان ما نیاز به کمک دارند، باید هزینه آن را بپردازند.» ترامپ به صراحت مداخله آمریکا در عراق، لیبی و سوریه را مورد انتقاد قرار می‌دهد.

محافظه‌کاران اگرچه از طرفی سیاست خارجی ترامپ را مطلوب نمی‌دانند و معتقدند او به اصول محافظه‌کاری پایبند نخواهد بود، ولی از طرف دیگر می‌دانند عدم حمایت از ترامپ باعث پیروزی کلینتون می‌شود و این یعنی اولاً تثیبت دستاوردهای اوباما در مسائل جنجال‌برانگیزی نظیر توافق هسته‌ای با ایران و بیمه‌های درمانی و سلامت و… که برای محافظه‌کاران قابل تحمل نیست. ثانیاً شکست جمهوری‌خواهان در کنگره آمریکا و ثالثاً کسب اکثریت نسبی آرای دیوان عالی با انتخاب یک قاضی فدرال.

۳- میانه‌روها یا جریان سنتی حزب جمهوری‌خواه

این جریان، مواضع اجتماعی ترامپ در مورد زنان، مهاجران، شکنجه، اقلیت‌های قومی و مذهبی و نیز مخالفت ترامپ با سران هر دو حزب آمریکا را نامطلوب می‌دانند. این دسته معتقدند رویکرد ترامپ وجهه و اعتبار حزب جمهوری‌خواه را از بین برده و این حزب را برای سومین بار پیاپی در انتخابات ریاست جمهوری با شکست مواجه خواهد کرد.[28]

نظر چهره‌های برجسته جمهوری‌خواهان درباره ترامپ

سناریوهای مواجه جمهوری‌خواهان با ترامپ

رؤسای جمهور پیشین، رهبران و شخصیت‌های برجسته، نگرش‌های مختلفی به نامزدی ترامپ دارند:

– پذیرش مشتاقانه او (باب دال)

– حمایت از ترامپ به خاطر خواست رأی‌دهندگان (جان مک کین)

– عدم شرکت در انتخابات نوامبر (جب بوش و لیندسی گراهام) [29]

– پیشنهاد حمایت از حزب سوم یا معرفی فردی مستقل مثل بن ساس، سناتور محافظه‌کار ایالت نبراسکا (میت رامنی و بیل کریستول)[30]

البته این شیوه غیر دموکراتیک (انتخاب گزینه‌ای به جز ترامپ) تبعاتی برای این حزب خواهد داشت. تد کروز قبلاً نسبت به این موضوع هشدار داده بود و گفته بود: «در صورت معرفی گزینه سوم، مردم از تصمیمات حزب سرپیچی خواهند کرد.» به‌عبارت دیگر، احتمال دارد در واکنش به این اقدام از شرکت در انتخابات اصلی صرف‌نظر کرده و جمهوری‌خواهان را با شکست حتمی مواجه سازند. ترامپ نیز که وابستگی مالی به تشکیلات حزب ندارد، می‌گوید اگر حزب قصد کنار زدن او را داشته باشد، به‌صورت مستقل در انتخابات نهایی شرکت می‌کند.[31]

نتیجه‌گیری

هیچ یک از جمهوری‌خواهان چنین روزی را پیش‌بینی نمی‌کردند.[32] درک اینکه چرا ترامپ علی‌رغم پیش‌بینی‌ها توانست به طور قاطع خود را به مرحله پایانی انتخابات برساند، هنوز موضوع اصلی نخبگان و رسانه‌های جمهوری‌خواه است. به نظر می‌رسد ریشه‌های این موضوع نه در شخصیت عجیب و جنجالی ترامپ که در تحولات درونی جامعه آمریکا نهفته است. این روند از نیاز به یک تغییر واقعی در جامعه آمریکا حکایت می‌کند که خواستار تغییر کلیشه‌های مرسوم در صحنه سیاسی و اقتصادی است. این تحول اجتماعی، نهاد رسمی حزب جمهوری‌خواه را با نوعی «نافرمانی» در میان هواداران خود مواجه ساخته است. مردم آمریکا حزب جمهوری‌خواه را جزئی از نابسامانی‌های «وضع موجود» می‌دانند ولی این حزب هنوز حاضر به پذیرش و اذعان به این شکست نیست.

مصطفی محمدی / کارشناس مسائل سیاسی