محاصره خفقان‌آور غزه توسط رژیم صهیونیستی با تاثیری مخرب و فزاینده بر زندگی یک میلیون و هشت‌صد هزار فلسطینی اکنون وارد نهمین سال خود می‌شود. محاصره غزه وضعیت بی‌ثباتی در کمک‌های بشردوستانه ایجاد کرده زیرا مصر گذرگاه مرزی رفح، یعنی راه خروجی اصلی به سوی دنیای خارج را بسته که این عمل اوضاع را وخیم‌تر می‌کند. ارقام زیر و همچنین گذران زندگی مردم عادی غزه روشنگر برخی تاثیرات ویرانگر محاصره است.

به گزارش گروه رصد اندیشکده راهبردی تبیین، یک سال بعد از کشتار هولناک تابستان گذشته که باعث مرگ ۲۲۰۰ و زخمی شدن ۱۱۰۰۰ نفر شد و هزاران خانواده را بی سرپناه کرد، نوار غزه همچنان اسیر یک محاصره وحشیانه است که موجب گرسنگی، بیکاری و فقدان بهداشت شده، چنانکه ارتباط با خارج نیز ممنوع است.

سازمان غیر دولتی فلسطینی به نام مرکز توسعه مَعن (MA’AN Development Center) گزارشی آماری از وضعیت غزه که به مثابه یک اردوگاه کار اجباری است ارائه کرده است. در یک گزارش تحت عنوان «انکار و محرومیت مستمر»[1] انجمن فوق آمارهای زیر را ارائه می دهد:

محدویت در عبور و مرور آزادانه افراد:

– ۵۳۵ بیمار فلسطینی از جمله ۸۶ کودک در سال ۲۰۱۴  نتوانستند اجازه درمان‌ پزشکی در خارج از غزه را دریافت کنند. ۱۶۰ بیمار دیگر از جمله ۱۶ کودک در ماه اول سال ۲۰۱۵ متحمل همین ممنوعیت شدند.

– از سال ۲۰۱۴، حدود ۵۵۰ دانشجو اجازه نیافته‌اند که برای ادامه تحصیلات‌شان در دانشگاه‌های خارجی، از مرز ارِتز (با اسرائیل) عبور کنند.

– گذرگاه رفح بین غزه و مصر در طی چهار ماه اول ۲۰۱۵ بسته بوده و فقط ۵ روز باز بوده است. حدود ۳۰۰۰۰ فلسطینی از جمله بیماران و دانشجویان در انتظار ورود به مصر هستند.

ممانعت از ورود مصالح ساختمانی:

– اسرائیل از ورود مصالح ضروری چون تیرآهن و سیمان که برای بازسازی ساختمان اساسی‌‌اند به غزه شدیداً ممانعت می‌کند، حدود ۸۰۰ هزار کامیون مصالح ساختمانی برای ساخت خانه، مدرسه، امکانات بهداشتی و درمان و دیگر زیر ساخت‌ها که نابود شده یا آسیب دیده‌اند مورد نیاز است. میزان ورود مصالح ساختمانی لازم بیش از ۲ دهم درصد نیست. بدین ترتیب بیش از یک قرن برای ساخت غزه وقت لازم است.

بی خانمان ها:

– ۱۷ هزار و ۶۰۰ خانواده در پی ویرانی خانه‌هایشان در سال ۲۰۱۴ هنوز بی سرپناه هستند. ‌از میان آنان ۱۰۳۱ خانواده در مراکز عمومی سازمان کار و رفاه پناهندگان ملل متحد پناه داده شده‌اند و ۴۸۱ خانواده دیگر در انتظار بازسازی منازلشان در کاروان‌ها به سر می‌برند.

صنعت، کشاورزی و اشتغال:

– ۷۲ درصد کارخانه‌های غزه از سال ۲۰۰۷ به علت محدودیت‌های شدید واردات، ممنوعیت تقریبا کامل صادرات و ویرانی ناشی از عملیات نظامی اسرائیل تعطیل‌ است. بخش صادرات غزه در عمل از بین رفته و بخش کارگاهی تا ۶۰ درصد افت داشته است.

– غزه با ۴۴ درصد نرخ بیکاری، بالاترین میزان بیکاری را در جهان دارا ست.

– دسترسی کشاورزان به زمین‌هایشان در «مناطق محدود اعلام شده» به ویژه در فاصله ۳۰۰ متری مرز، توسط ارتش اسرائیل ممنوع شده علاوه بر آن کشاورزان با ممانعت کسانی که به آن‌ها تیراندازی می‌کنند نیز مواجه‌اند. این مناطق حدود ۱۷ درصد از کل سرزمین غزه را شامل می‌شود. در واقع استفاده از ۳۵ درصد از زمین‌های زراعی که در دسترس فلسطینی‌ها ست با خطر همراه است. نزدیکترین مناطق  به حصارهای مرزی بیش از هر جای دیگر مشمول محدودیت‌ است. سال ۲۰۱۴ در مناطقی که محدود اعلام شده، ۵ غیر نظامی فلسطینی کشته شده‌اند و ۱۳۱ نفر زخمی. ۱۷ نفر دیگر از آغاز سال ۲۰۱۵ زخمی شده‌اند.

– صیادان مجازاند تا ۶ مایل از ۲۰ مایل منطقه ماهیگیریی که سال ۱۹۹۳ در قرارداد اسلو به آن‌ها واگذار شده استفاده کنند. این محدویت مانع دست یافتن صیادان به مناطق خوب ماهیگری می‌شود که خود موجب کم شدن مقدار صید و درآمد است. نیروی دریایی اسرائیل ۵۸ صیاد را در همین منطقه ۶ مایلی در سال ۲۰۱۴ بازداشت کرد و ۱۳ نفر دیگر را در چهار ماه اول سال ۲۰۱۵. نیروی دریایی اسرائیل در سال ۲۰۱۴ در همین محدوده، ۲۷ قایق را توقیف کرد و به ۷ تای دیگر آسیب رساند. طی چهار ماه اول سال ۲۰۱۵ چهار قایق ضبط شد و شش قایق آسیب دید. هر سال حدود ۱۴۰۰ تن ماهی به علت محدویت‌ها در منطقه ماهیگیری غزه از دست می‌رود که باعث محرومیت از ۲۶ میلیون دلار در سال است. تعداد ماهیگیران غزه ۳۵۰۰ نفر است، اما در عمل فقط ۱۲۰۰ نفر می توانند ماهیگیری کنند.

– ۵۷ درصد جمعیت غزه از کمبود مواد غذایی رنج می‌برند و نزدیک به ۸۰ درصد نیازمند کمک‌های غذایی هستند.

فروپاشی زیر ساخت‌های آب و فاضلاب:

– ۹۰ میلیون لیتر آب فاضلاب و آبی که مرحله کامل تصفیه را نگذرانده به علت قطع برق، کمبود مصالح ساختمانی و از جمله نبود قطعات یدکی برای نصب و تعمیر تصفیه آب‌های آلوده، از غزه به دریای مدیترانه ریخته می‌شود.

-۹۷ درصد آب‌ شرب تهیه شده توسط شبکه شهری آلوده و فاقد استاندارهای بهداشتی می‌باشد.

در گزارش جدیدی که شهریورماه سال جاری توسط کنفرانس تجارت و توسعه سازمان ملل (انکتاد) منتشر شده، به هشت سال محاصره اقتصادی غزه و همچنین سه جنگ میان اسرائیل و فلسطین در شش سال گذشته اشاره شده است. جنگ سال گذشته میلادی در غزه باعث بی خانمانی نیم میلیون نفر و انهدام و تخریب بخش‌هایی از این منطقه شده است.

در این گزارش همچنین آمده است: این جنگ به صورت موثری باعث از بین رفتن طبقه متوسط، بی خانمانی اکثر سکنه این باریکه و وابستگی به کمک‌های بین‌المللی شده است. سرانه تولید ناخالص داخلی این منطقه در سال گذشته میلادی 15 درصد کاهش داشت و نرخ بیکاری به 44 درصد رسید. 72 درصد از خانوارها نیز به شدت با مشکلات تغذیه‌ای مواجه شده‌اند.

در این گزارش همچنین آمده است، این جنگ‌ها باعث از بین رفتن قابلیت غزه در صادرات و تولید برای بازار داخلی شده و دیگر وقتی برای بازسازی در این منطقه باقی نگذاشته است. توسعه غزه با مشکل مواجه شده است. این گزارش اوضاع و دورنمای اقتصادی در غزه برای 2015 را در معرض خطر می‌داند و علت آن را اوضاع نابسامان اقتصادی، کاهش کمکها و روند آرام بازسازی منطقه اعلام کرده است.

به گزارش گروه رصد اندیشکده راهبردی تبیین فصل ها و زیر فصل های گزارش سازمان ملل از این قرار است:

1. گسترش محدودیت­ها، محاصره، خشونت مهاجران، بی ثباتی و انقباض اقتصادی

الف. منع مداوم فلسطینیان از داشتن درآمدهای گمرکی موجب بدتر شدن وضعیت بحران مالی آنان گردیده است.

ب. اهمیت الکتریسیته: منبع دیگر کسری بودجه فلسطینیان

2. عقب ماندگی و فقر در نوار غزه

الف. درگیری­های نظامی مکرر موجب تشدید وخامت شرایط اقتصادی اجتماعی در نوار غزه گردیده است.

ب. تاثیر بلند مدت بر سرمایه انسانی و اقتصاد

ج. تعمیق بحران­های مرتبط با آب، برق، زیرساخت­ها و محیط زیست

3. کمک­های آنکتاد [2] به مردم فلسطین

الف. چارچوب و اهداف

ب. فعالیت­های عملیاتی پیش رو

ج. تناسب، هماهنگی و بسیج منابع

د. اقتصاد تونل[3] که به صورت یک مشکل درآمده است نه راه حل

و. کمک های اعطایی برای بهبود و توسعه نوار غزه ضروری هستند اما کافی نیستند.

نمودار میزان عرضه و تقاضای برق در نوار غزه

خط پررنگ بیانگر میزان تقاضای برق و خط نقطه چین بیانگر میزان تامین برق است

در گزارش سازمان ملل، دفتر نمایندگی چهار گانه[4]، فهرستی از قسمتی از خسارات وارده بر نوار غزه در طی عملیات نظامی سال 2014 به شرح زیر فراهم آورده است:

• 18000 واحد خانه یا ویران شده و یا خسارت جدی دیده است و 44300 واحد نیز آسیب دیده است.

• 26 مدرسه به کلی ویران شده و 122 مدرسه خسارت دیده است.

• 15 بیمارستان و 45 مرکز مراقبت­های اولیه خسارت دیده است.

• تنها نیروگاه غزه خسارت دیده است، همچنین فقدان سوخت و خسارت گسترده به خطوط برق

• 30-20 درصد از شبکه آب و فاضلاب آسیب دیده است.

• واحد آب شیرین کن در دیر البلح دچار خسارت شده است.

• خسارات وارد بر بخش کشاورزی 550 میلیون دلار برآورد شده است.

• 220 حلقه چاه کشاورزی نابود شده و یا به شدت خسارت دیده اند.

• حداقل 40 هزار نفر شاغل در بخش کشاورزی به دلیل خسارات وارده بر اراضی کشاورزی و یا از دست دادن و مرگ دام ها متاثر شده اند.

• 247 کارخانه و 300 موسسه تجاری به طور کلی یا جزئی ویران شده اند.

• خسارات به شهرک صنعتی غزه در حدود 5 میلیون دلار برآورد شده است.

• خسارت گسترده به زیرساخت­های خطوط تلفن ثابت، تلفن همراه و اینترنت، شامل ویرانی سویچ ها و شبکه­های تلفن ثابت، ایستگاه­های تلفن همراه، شبکه ها، کابل­ها و مقر شرکت­های مربوطه.

• از دست دادن قراردادهای موجود و تا حدی قراردادهای آینده در رابطه با فناوری اطلاعات و ارتباطات (ICT) کسب و کار مربوطه و مراکز نرم افزاری که از خارج منابع آن­ها تامین می­گردد.

• ویرانی و یا خسارت مکان­های توریستی از جمله مکان­هایی که از سوی یونسکو[5] به عنوان میراث جهانی در حال بررسی هستند.

جدول خسارات مستقیم تخمینی وارده بر غزه در عملیات نظامی در طی سال­های 2012 و 2014

(خسارات بر حسب میلیون دلار است)

گروه رصد