حضور نیروهای نظامی و مردمی شیعه و سنی در سنگری واحد در عملیات آزادسازی استان صلاحالدین امری آشکار و غیرقابل انکار است که نشان دهنده شکست داعش در سرزمین عراق است؛ چراکه مهمترین عامل قدرتیابی و پیروزیهای داعش در عراق تفرقهافکنیهای مذهبی در این کشور بوده است. اما پس از گذشت مدتزمانی کوتاه و آشکار شدن چهره زشت و بیرحم داعش و حامیانش و خطر بزرگی که تمام ملت عراق و تمامیت ارضی این کشور را تهدید میکند، مردم عراق اعم از سنی و شیعه خود را برای مبارزه با داعش آماده کردند و عملیات بزرگ آزادسازی استان صلاحالدین، درواقع اولین و بزرگترین میدان بروز و ظهور این اتحاد ارزشمند در برابر دشمنی واحد است که به نمایش قدرت اتحاد ملت عراق تبدیل شده و پیشرویهای خیره کنندهای را در پی داشته است.
در این نوشتار بهطور اجمالی با بررسی زوایای مختلف حضور داعش و سیر مبارزه با این گروه تروریستی در عراق تا عملیات آزادسازی استان صلاحالدین، به بررسی نقش این عملیات در ایجاد اتحاد میان شیعیان و اهل سنت عراق خواهیم پرداخت.
تفرقه و نزاع مذهبی عامل اصلی نفوذ و قدرتیابی داعش و تکفیریها
نفوذ و قدرتیابی داعش در عراق مرهون ایجاد تفرقه و نزاع مذهبی در این کشور بود که بذر آن پس از سقوط صدام به شیوههای مختلف در میان مردم این کشور کاشته شد و ابومصعب زرقاوی، به عنوان پرچمدار این فتنه، با شعار حمایت از اهل سنت و مبارزه با شیعیان، به فعالیت در عراق پرداخت.
با شروع اعتراضات اهل سنت به دولت نوری المالکی در شهرهای سنینشین عراق، عناصر فتنهانگیز سلفی و داعشی در پی برداشت محصول فتنه و تفرقهای که طی سالهای گذشته کاشته بودند، حمایت از اهل سنت عراق و به گفته خویش، ظلم دولت شیعیان به اهل سنت را بهانه پیشرویهای خود ساختند و شهرهای اهل سنت عراق را به محل تمرکز، جذب و فعالیت نیروهای خویش تبدیل کردند، غافل از اینکه اهل سنت نه در پی جدایی از کشور عراق و جنگ با شیعیان بودند و نه خواهان دولتی خونریز بر پایه تفکر وهابی. آنها تنها در پی به دست آوردن حقوق خویش و دستیابی به خواستههایشان بودند.
فعالیتهای عناصر داعش طی سالها در شهرهای محل نفوذشان، اعم از بغداد، الانبار، دیاله، صلاحالدین، نینوا و کرکوک توانست بذر فتنه و تفرقه را در عراق بیفشاند و دلهای اهل سنت را به وعدههای آنان خوش کند. اما با سیطره داعش بر این شهرها و شهر موصل ناگاه ورق برگشت و اهل سنت عراق دریافتند که فریبی بزرگ خوردهاند و اموال، جانها، نوامیس و مقدساتشان به خطر افتاده است.
فتوای جهاد آیتالله سیستانی نقطه آغاز وحدت میان شیعه و سنی در برابر داعش
اهل سنت در عراق، تحت سیطره داعش با بدترین ستمها روبهرو شدند. مردان و زنان اهل سنت به دست نیروهای داعش، ربوده و یا به شیوههای وحشیانه به قتل میرسیدند و مقدساتشان نیز در معرض ویرانی قرار گرفت. به گزارش سیانان عربی، ضریحها و اماکن مقدس اهل سنت عراق به دست داعش تخریب و برای تبعیت از ابوبکر البغدادی، از آنان با اجبار بیعت گرفته شد.[1] کار بهجایی رسید که مسعود بارزانی رئیس اقلیم کردستان عراق، در گفتگو با الحیات گفت: عربهای سنی عراق بزرگترین بازنده در نبرد با داعش هستند و بیشترین خسارت را متحمل شدهاند. وی در این مصاحبه، اهل سنت عراق و سیاستمداران و نخبگان آنان را به اتحاد با سایر مردم عراق و مقابله با پیشرفت داعش فراخواند و اظهار کرد که ما در عراق مورد خیانت واقع شدیم و بعضی از اعضای عشایر عراق که به عضویت داعش درآمده بودند از پشت به ما خنجر زدند.[2]
در این میان فتوای آیتالله سیستانی و به میدان آمدن مجاهدان شیعه برای دفاع از ملت عراق، اعم از اهل سنت و غیر آنان در مناطق سنینشین، گامی مهم در برقراري وحدت و بازگشت برادری و یکپارچگی میان شهروندان شیعه و سنی عراق بود.
عهدنامه آیتالله سیستانی خطاب به مجاهدان عراقی و نهی کردن آنان از هرگونه انتقامجویی یا تعصب مذهبی، از جمله عواملی بود که اهل سنت عراق را برای پیوستن به این میدان جهاد بیشازپیش برانگیخت.
گامی که در ابتدا با تبلیغات منفی برخی رسانههای عربی بهعنوان نقطه آغاز جنگ مذهبی در عراق توصیف شد و حتی کسانی مانند قرضاوی با صدور بیانیههایی این اقدام را محکوم کردند. اما با گذشت زمان اندکی از این فتوا و فداکاریهای مجاهدان شیعه در حمایت از سرزمین عراق و مبارزه با داعش، علمای اهل سنت و سران عشایر سنی نیز از اهل سنت خواستند که به صفهای جهاد علیه داعش بپیوندند.
جماعت علمای عراق که متعلق به علمای اهل سنت این کشور است، از اهل سنت عراق خواست تا با به دست گرفتن سلاح به صفهای جهاد علیه داعش بپیوندند.[3] اگرچه همراهی اهل سنت با شیعیان عراق در مبارزه با داعش، وحشیگری این گروه تروریستی علیه اهل سنت را افزایش داد، اما عشایر اهل سنت عراق بهطور روزافزون به صفهای جهاد علیه داعش ملحق شدند که این پیوند و صف واحد شیعه و سنی در عراق، در عملیات آزادسازی استان صلاحالدین به نمایش گذاشته شد.
پس از دعوت علما و رئیسجمهور عراق، حیدر العبادی، از عشایر اهل سنت برای پیوستن به صف جهاد علیه داعش، سران عشایر اهل سنت عراق در مقر انجمن فتوای اهل سنت عراق، گرد هم آمدند و شیخ ولید العزاوی، سخنگوی رسمی عشایر اهل سنت عراق، در این گردهمایی اظهار کرد: نیروهای امنیتی، نیروهای مردمی (شیعیان) و عشایر سنی عراق در صلاحالدین و تمام مناطق درگیری با داعش دستبهدست یکدیگر در مقابل داعش به مبارزه و جهاد میپردازند و امروز داعش از جانب تمام عشایر عراقی مورد طرد و نفرت قرار گرفته است.[4]
این وحدت میان اهل سنت و شیعیان عراق بهمنزله شکست بزرگ داعش و نقطه آغاز افول و اخراج این گروه تروریستی از کشور عراق بود. ازاینرو این اتحاد دشمنشکن برای داعش سنگین آمد و درصدد انتقام از اهل سنت برآمد. به گزارش فایننشال تایمز، دهها تن از اهل سنت عراق به دست نیروهای داعش سوزانده شدند و هر روز بر اقدامات وحشیانه این گروه بر اهل سنت عراق افزوده میشود. در همین راستا داعش صد نفر از مردان قبایل سنی عراق را در مناطق نزدیک تکریت ربوده است.[5]
بالاگرفتن خشونتهای داعش، بیشازپیش، شیعه و سنی را به لزوم اتحاد در برابر این دشمن مشترک واقف میساخت. تا جایی که رئیس مجلس استانداری استان صلاحالدین از تشکیل اولین هنگ نظامی اهل سنت در استان صلاحالدین خبر داد که تحت فرماندهی دولت عراق عمل میکند و از فرزندان مهمترین و بزرگترین عشایر اهل سنت در استان صلاحالدین، اعم از الجبور، العبيد، البوصالح، البو بخيت، البوعجيل، القيسيين، البوباز و البوفراج تشکیل شده است.[6]
نمایش بزرگ اتحاد شیعه و سنی در عملیات آزادسازی استان صلاحالدین
از ابتدای کار نیز یکی از مهمترین اهداف عملیات آزادسازی استان صلاحالدین به نمایش گذاشتن اتحاد شیعه و سنی در عراق و تقویت این اتحاد بود. ازاینرو چنانکه وزارت کشور عراق اعلام کرد، این عملیات با عبارت “لبیک یا رسولالله” نامگذاری شد تا نشان دهنده اتحاد شیعه و سنی در عراق باشد.[7]
شیخ محمد الجباره، رئیس یکی از مهمترین عشایر سنی استان صلاحالدین نیز با اشاره به مشارکت پنج هزار مجاهد سنی عراقی در عملیات “لبیک یا رسولالله”، داعش را دشمن شیعه و سنی دانست. وی افزود: حضور عراقیها از دو مذهب شیعه و سنی در یک سنگر واحد، مهمترین علامت پیروزی و عبور عراق از مشکلات این کشور است.[8]
بهاء الاعرجی، یکی از نمایندگان مجلس عراق نیز مشارکت جوانان سنی دوشادوش مجاهدان شیعه در برابر داعش را در تکریت، اولین قدم در راستای دستیابی به آشتی ملی و کنار زدن شبح فرقهگرایی و فتنههای اجتماعی در عراق دانست.[9]
درواقع پیشروی نیروهای امنیتی عراق و مجاهدان مردمی در استان صلاحالدین و آزادسازی این استان مهمترین گام در ایجاد وحدت میان اهل سنت و شیعیان در عراق است؛ چراکه مجاهدان شیعه و سنی در یک سنگر واحد قسمتی از کشور خود را که ساکنین آن سنی هستند از سیطره داعش آزاد میسازند و تحقق پیروزی در این عملیات به تقویت این اتحاد خواهد انجامید که این اتحاد بزرگ در آزادسازی استان الانبار و شهر موصل، بروز و ظهور بیشتری خواهد یافت و عراقی یکپارچه را رقم خواهد زد.
گفتنی است که دشمنان ملت و دولت عراق نیز بیکار ننشستهاند و به شکل دائم درصدد ایجاد اختلاف میان ملت عراق هستند و با استفاده از رسانهها و انتشار شایعات و فتنهانگیزیهایشان تلاش میکنند تا در میان این صف بههمپیوسته شکاف ایجاد کنند که این مسئله لزوم دقت و هوشیاری مردم و نخبگان عراقی را بیشازپیش آشکار میسازد.
[1]. «تطورات العراق… “داعش” تدمرأضرحةالسُنةوالشيعةو16 قتيلاً فيتفجير بسامراء»، سهشنبه 23 دسامبر 2014 م، سایت سیانان عربی:
arabic.cnn.com
[2]. «بارزانيلـ «الحياة»: عربالعراق السنّةهمالخاسرالأكبرمنحرب «داعش»»، یکشنبه 8 فوریه 2015 م، سایت الحیات:
http://alhayat.com
[3]. «جماعةعلماءالعراق تدعوابناءالسنةلحمل السلاح ومحاربةداعش»، جمعه 20 فوریه 2015 م، سایت اخبارک:
http://beta.akhbarak.net
[4]. «عشائرالعراق السنيةتقف معالجيش والحشد ضد “داعش”+فيديووصور»، یکشنبه 8 مارس 2015 م، سایت العالم:
http://www.alalam.ir
[5]. «وحشيةداعش تضعفا لمقاومةالسنيةفي العراق»، 27 فوریه 2015 م، سایت مرکز الشرق العربی:
http://www.asharqalarabi.org.uk
[6]. «صلاح الدين تشكل فوجاعشائر يالمحاربةداعش»، سهشنبه 23 دسامبر 2014 م، سایت موطنی الشرفه:
http://mawtani.al-shorfa.com/ar
[7]. «القوات العراقيةتحقق تقدماكبيرا ضدداعش في تكريت»، پنجشنبه 12 فوریه 2015 م، سایت موطنی الشرفه:
http://mawtani.al-shorfa.com/ar
[8]. همان.
[9]. همان.