قرن ها شیعیان و اهل تسنّن در شبه قارّه هند در کنار هم به عنوان برادران مسلمان مى زیستند، تا زمانى که وهّابیّون متعصّب به عنوان سپاه صحابه شروع به کشتار شیعیان کردند و با استفاده از ترورهاى بى رحمانه خون این گروه از مسلمین را اعمّ از زن و مرد و کودک به خاک ریختند، آنها نیز در بعضى از موارد به مقابله برخاستند و ناامنى محیط را فرا گرفت.
پیدایش و حرکت این گروه از دید خبرگزارى هاى جهان چنین است:
این سپاه که ادّعا دارد پیرو دین پیامبر اسلام(صلى الله علیه وآله وسلم) بوده و از این رو خود را «سپاه صحابه» نامیده است، گروهى افراطى است و یکى از فرق اهل تسنّن را در بر مى گیرد.
این گروه در اوایل دهه 1980 توسّط یک روحانى سنّى به نام «مولانا حق نواز جنگوى» تأسیس شد که مصادف با سال هاى اوّل انقلاب اسلامى در ایران بود و علّت پایه ریزى گروه صحابه این بود که از تأثیرگذارى انقلاب اسلامى ایران بر مردم پاکستان جلوگیرى کند.
این گروه یکى از اهداف مهمّ خود را مبارزه با عزادارى امام حسین(علیه السلام) و در واقع تخطئه قیام آن حضرت مى دانستند و مجلّه «خلافت راشده» در طول سال هاى انتشار خود بارها این خواسته را مطرح کرده و از دولت پاکستان خواسته است تا ضمن برچیدن تمامى امام باره هاى شیعه و حسینیّه ها، از برگزارى مراسم عزادارى عاشورا در کلّیه مدارس و دانشگاه ها جلوگیرى به عمل بیاورد. البتّه این تقاضا هیچ گاه از طرف دولت پاکستان مورد قبول قرار نگرفته است. از دیگر اهداف این گروه، مبارزه با گروهى شیعى به نام «تحریک جعفرى» یا «ائتلاف جعفری» بوده است که در پاکستان در سال 1979 تأسیس شده است.
یکى از علل اصلى تشکیل «سپاه صحابه» مبارزه با خطرات احتمالى شیعیان و ترس از رشد قدرت نظامى، سیاسى و مذهبى آنان در منطقه بوده است. بنا به آمارى که «پرویز مشرّف» اعلام کرده است فقط در عرض یک سال 400 نفر از دو گروه بر اثر حملات دو جانبه به قتل رسیده اند. گروه «سپاه صحابه» علاوه بر حملات خود بر ضدّ شیعیان، ایرانیان مقیم پاکستان را مورد هدف تهاجمى خود قرار دادند، به این بهانه که ایشان از ناحیه حکومت شیعى در ایران مورد حمایت قرار مى گیرند و باید از میان برداشته شوند.
گروه «سپاه صحابه» مى خواهند که پاکستان به طور رسمى به عنوان سرزمینى سنّى نشین معرّفى شود. قلعه هاى نظامى و سنگرهاى این گروه بیشتر در نواحى جنوبى پاکستان در منطقه مرکزى و پرجمعیّت «پنجاب» و مرزهاى کراچى واقع شده و تعداد دفاتر و مراکز فعّالیّت این گروه به 500 مرکز بالغ مى شود و در هر بخش از استان پنجاب شاخه اى از این گروه وجود دارد و حدود 000/100 ـ صد هزار ـ نفر در عضویّت این گروه ثبت نام کرده اند و در کشورهاى خارجى نیز مراکزى براى فعّالیّت خود دایر کرده اند کشورهایى چون : امارات متّحده عربى، عربستان سعودى، بنگلادش، کانادا و… .
بسیارى از حوزه هاى علمیّه و مدارس در ایالت پنجاب توسّط این گروه اداره مى شود و گزارش شده است که بسیارى از مدرسه هاى سنّى در خارج از کشور پاکستان، تحت نظارت معلّمان و نیروهاى «سپاه صحابه» اداره مى شوند و افراد خود را براى ترور مخالفان آموزش مى دهند. «مولانا جهنگوى» در سال 1990 به قتل رسید. او در همان سال درانتخابات شوراى ملى شرکت کرده ولى رأى نیاورده بود، امّا کماکان در میان افراد خود از محبوبیّت بهره مند بود. بعد از او «مولانا اعظم طارق» مسؤولیّت این گروه را به عهده گرفت.
گروه «سپاه صحابه» توسّط نظامیان طالبان حمایت مى شدند و «اعظم طارق» نیز آشکارا حمایت خود را از رهبر گروه طالبان اعلام مى کرد و او نیز به شدّت با قوانینى چون تحریم تلویزیون و سینما موافقت مى کرد.لشکر جنگوی در سال 1996 در خاک پاکستان تشکیل شد و نام خود را از «حق نواز جنگوی» گرفت.لشکر جنگوی که به نوعی بازوی نظامی سپاه صحابه به شمار می رود تاکنون مسئولیت حمله به شیعیان در پاکستان را بر عهده گرفته است. اعظم طارق ابتدا از «لشکر جنگوى» حمایت مى کرد ولى بعدها در فوریه سال 2003 ارتباط خود را با «لشکر جنگوى» انکار کرد و ادّعا کرد که بعضى از اعضاى لشکر صحابه از روند صلح آمیز ما! براى اجراى قوانین اسلامى به ستوه آمده و «لشکر جنگوى» را تأسیس کرده اند، از این رو ما دیگر با ایشان کارى نداریم.
«اعظم طارق» متّهم شد که در حدود 103 مورد، رهبرى ترور مقامات شیعیان را به عهده داشته است.
منبع درآمد این گروه گاه از ناحیه سنّى هاى افراطى و ثروتمندى که در عربستان سعودى و خلیج فارس بودند، تأمین مى شد و گاه از ناحیه فرقه هاى متعصّب داخلى مانند گروه «جماعت اسلامى» و گروه «جماعت علماى اسلامى» و سایر گروه هاى هم عقیده با ایشان.
در 14 آگوست 2001 حکومت پاکستان تصمیم گرفت که جلوى حرکت گروه هاى افراطى را بگیرد. بعد از پنج ماه از این تصمیم، گروه صحابه همچنان به فعّالیّت هاى افراطى خود ادامه مى دادند، از این رو «پرویز مشرّف» در 12 ژانویه 2002 فعّالیّت این گروه را ممنوع اعلام کرد و به دنبال آن، گروه سپاه صحابه را مورد حمله قرار داد و افراد بسیارى را دستگیر کرد. بعد از این واقعه «اعظم طارق» فعّالیّت خود را تحت عنوان جدیدى به نام «ملّت اسلامیّه» آغاز کرد و مبالغ هنگفتى از ناحیه هواداران خارجى خود به دست آورد.
در 15 نوامبر 2003 دولت پاکستان این گروه را نیز ممنوع اعلام کرد و اعضاى اصلى این گروه را دستگیر و حساب بانکى آنها را مصادره کرد و محلّ اجتماعات ایشان را در خانه ها، مساجد و سایر اماکن مورد حمله قرار داد.
در اوایل اکتبر 2001 «اعظم طارق» نیز دستگیر شد. او همچنان که در حبس به سر مى برد، در انتخابات 10 اکتبر 2001 شرکت کرده و رأى لازم را آورده و به عنوان عضوى مستقل در مجلس فدرال ایالت پنجاب برگزیده شد و در نتیجه در 30 اکتبر از زندان آزاد شد. او چند ماه پس از آزادى شروع به حمایت از دولت منتخب «ظفرالله خان جمالى» کرد و در نتیجه همچنان به حرکات افراطى خود علیه شیعیان ادامه داد.
او در 6 اکتبر سال 2003 به قتل رسید. در حال حاضر «احمد لدهیانوی»رهبری گروه ««سپاه صحابه» و «ملک اسحاق» مسئولیت شاخه نظامی سپاه صحابه «لشکر جنگوی» را برعهده دارند. اسحاق در سال۱۹۹۷ به جرم قتل، تهدید به قتل و ارعاب بازداشت شده بود. با این حال، گفته می‌شود، وی از درون زندان، به عنوان مغز متفکر گروه خود، حملات سال ۲۰۰۹ به تیم کریکت سریلانکا را سازماندهی کرد. در این حمله، هشت تن کشته و شش تن زخمی شدند؛ افزون بر این،اسحاق در سال ۹۷ به کشتار ۱۰۲ نفر اعتراف کرده بود. با این حال، اسحاق در سال ۲۰۱۱ به سبب در اختیار نبودن شواهد و مدارک کافی، از زندان آزاد شد و بلافاصله پس از آن، وی پیام‌هایی را برای هوادارانش فرستاد که آشکارا به معنای تهدید حملات علیه شیعیان بود. به فاصله اندکی پس از آزادی اسحاق، حملات به شیعیان در شهرهای گوناگون پاکستان افزایش یافت. در این حملات، مهاجمان از تاکتیک جدیدی بهره می‌گرفتند؛ متوقف کردن اتوبوس‌های حامل شیعیان و کشتن همه کسانی که شیعه بودن آنها اثبات می‌شد.
شهر کویته، مرکز ایالت بلوچستان پاکستان و چند شهر دیگر این کشور پس از آن که نزدیک به 130 تن در 10 ژانویه موج جدیدحملات علیه نیروهای امنیتی و افراد غیر نظامی از جمله شیعیان در پاکستان جان خود را از دست داده و بسیاری دیگر نیز زخمی شدند، شاهد تحصن و تظاهرات اعتراضی بوده است. توضیح درباره حملات کویته به نظر پیچیده می رسد، چرا که این شهر تبدیل شده است به مرکز تروریستها، باندهای جنایتکار، مافیاهای مواد مخدر، قاچاقچیان، پناهگاه طالبان افغانستان و پاکستان، و شورشیان بلوچ که علیه دولت پاکستان می جنگند و یا از طرف قدرتهای خارجی به مانند آمریکا و انگلیس مامور بی ثبات کردن کشور هستند.
معادله خشونت های پاکستان معادله ای چند مجهولی است و باید به آن از زوایای مختلف نگاه کرد. اقدامات گروه های جدایی طلب و تروریست در بلوچستان موجب نگرانی مقامات پاکستان گردیده و احتمال می رود برگزاری انتخابات ایالتی که درسال جدید میلادی (2013) قرار به برگزاری است در فضایی سالم چالش بزرگ برای دولت باشد. بعد از برکناری «نواب اسلم رئیسانی» استاندار ایالت بلوچستان به دستور «راجا پرویز مشرف» نخست وزیر پاکستان ؛ نخست وزیر پاکستان به کویته سفر کرد و در دیدار با بزرگان و طوایف مقیم در کویته به بررسی ابعاد مختلف اوضاع پرداخت تا کمی از اعتراضات کاسته شود.سه شهر کویته(ایالت بلوچستان)، دیره اسماعیل خان (ایالت سرحد) و پاراچنار ( ایالت پنجاب) سالهاست گرفتار کشت و کشتار لشکر جنگوی بوده و نکته جالب توجه اینکه نیروهای امنیتی و دولت پاکستان نیز با رها کردن آنها و پشت کردن به درخواست های شیعیان در جلوگیری از اقدامات و کشتار شیعیان در این شهرها، به نوعی با آنها همدست بوده و دستگیری این افراد مظنون نیز به نوعی ترمیم چهره مخدوش دولت در نزد شیعیان این شهرها است. علمای اهل سنت سپاه صحابه و لشکر جنگوی اعلام كرده‌اند كه شيعيان كافرند و سه راه بيشتر ندارند؛ يا اينكه دست از مذهب خود بردارند و مسلمان شوند(يعني مذهب تسنن را انتخاب كنند)، يا ماهيانه مبلغ ثابتي را به عنوان جزيه بپردازند و سوم اينكه از اين مناطق كوچ كنند در غير اينصورت كشته خواهند شد. علت اصلي شهادت شيعيان در شهر ديره اسماعيل خان و بطور اعم در ايالت سرحد مقاومت در برابر این شرایط می توان قلمداد کرد.
راهکارهای محدود کردن این وقایع و ایفای نقش جمهوری اسلامی:
الف – از آنجایی که شیعیان بیش از 20 درصد از جمعیت 180 میلیون نفری در پاکستان را تشکیل می دهند و پزشکان ، مهندسان ،مقام های عالی رتبه دولتی و سیاستمداران از اصلی ترین قربانیان این حملات مرگبار هستند، به جهت حفظ شیعه در پاکستان لازم است از نخبگان تشیع همه جانبه حمایت گردد. نخبگان شیعی گاهاً به جهت حفظ جان خود از بروز دادن مذهب در بین همکاران و دوستان اداری خود ؛ امتنا میکنند.
ب – حمایت دول عربی از گروه های تروریستی سپاه صحابه و مجموعه های ذیربط آن باعث افزایش کشتار شیعیان در پاکستان می شود. جمهوری اسلامی ایران با بررسی اوضاع منطقه و فشار آوردن بر دول عربی مبنی بر عدم کمک اقتصادی به گروهک های فعال در پاکستان میتواند نقش بسزایی در تامین امنیت منطقه داشته باشد. وجود ثبات اجتماعی و سیاسی در کشورهای همسایه جمهوری اسلامی ایران باعث پیشرفت هرچه بیشتر در روابط بین الملل و تامین امنیت ارضی خواهد شد.
ج – نقش دخالت های آمریکا در ناآرامی های منطقه جهت ضربه زدن به امنیت همسایگان از جمله افغانستان و به ویژه جمهوری اسلامی ایران. «مرتضی پویا» دبیر کل حزب عوامی اسلامی مهاز پاکستان در ادامه حملات پهپاد های آمریکا در شمال پاکستان می گوید: آمریکا قصد دارد این پیام را بدهد که آنها حتی پس از تصمیم به ترک افغانستان در نیمه ژوئن،به حملات هواپیماهای بدون سرنشین خود در پاکستان ادامه خواهد داد. به رغم نقض حکومت ما، دولت فعلی در قبال حملات پهپادهای امریکا ضعیف عمل می کند، پارلمان نیز ضعیف عمل کرده است.اما بخش ناراحت کننده این است که آمریکا به دوستانش بیش از دشمنانش ضربه می زند چون زمانی که حاکمیت یک کشور نقض شود، آن کشور دیگر شانس کمی دارد که بخواهد از طرف خود تصمیمی بگیرد. اما امیدوارم در آینده، تغییراتی را در دولت پاکستان و روی کار آمدن دولتی بهتر و مصمم تری که بتواند در مقابل آمریکا بایستد را شاهد باشیم.
د – نقش کشورهای همسایه پاکستان به ویژه جمهوری اسلامی ایران در آگاهی بخشی عمومی به مردم پاکستان از طریق رسانه ها. «غلام نبی بنگش» از اساتید علوم اجتماعی پاکستان میگوید: آگاهی در پاکستان افزایش یافته ودولت اسلام آباد به دلیل ناکامی در توقف کشتارهای اخیر شیعیان با آشفتگی بزرگی دست به گریبان است.پاکستان به یک نقطه عطف نیاز دارد، به طور قطع پاکستان در آشفتگی بزرگی به سر می برد ومساله دولت در راس قرار دارد. نه تنها دولت های ایالتی بلکه دولت مرکزی در پاکستان نیز در آشفتگی بزرگی گرفتار هستند .البته سفر نخست وزیر به کویته نشانه بزرگی است زیرا همه مقام های دولتی از جمله رئیس جمهور و نخست وزیر عمیقاً نگران تظاهرات بزرگ در این شهر و شهرهای دیگر هستند.
ه – حمایت از افراد نخبه سرشناس و میانه رو پاکستانی که مایل به حفظ ثبات امنیتی اجتماعی و سیاسی در این کشور هستند.« محمد طاهر القادری» از رهبران مذهبی و سیاسی در پاکستان است. القادری یک عالم سنی است که در سال 2010 فتوایی را در مخالفت با طالبان و حملات انتحاری در پاکستان صادر کرد. نسخه اصلی این فتوا به زبان اردو بوده و مشتمل بر 600 صفحه تحقیق و پژوهش از منابع همچون قرآن کریم ،احادیث و نظریات صحابه پیامبر(ص) می باشد. القادری یک عالم دین و روحانی ضد طالبان و متصوف پاکستانی است که در ایالت پنجاب قبلا به عنوان استاد حقوق بین الملل مشغول فعالیت بوده است. قادری بنیانگذار سازمان بین المللی میانه رو «منهاج القرآن» است که در بیش از 90 کشور جهان دارای شعبه است و هدف آن ترویج اسلام معتدل و غیر افراطی، ایجاد روابط و درک سالم میان جوامع و ادیان و آموزش اسلام میانه رو به جوانان است. پس از بازگشت به کشورش در جمع عظیمی از مردم شهر لاهور خواستار تشکیل یک بلوک منطقه ای متشکل از کشورهای ایران ، پاکستان و افغانستان در جهت توسعه و رشد زندگی مردم این حوزه شد. محمد طاهر القادری می گوید: ایران، پاکستان و افغانستان با نزدیک‌تر شدن و گسترش همکاری با یکدیگر می‌توانند به یک بلوک در منطقه تبدیل شوند. من برای تغییر سیستم سیاسی و انتخاباتی به کشورخود بازگشتم و خواهان رجوع به سیاست‌های محمد علی جناح ، بنیانگذار پاکستان هستم.
و – حمایت مالی و معنوی جمهوری اسلامی ایران از گروه های شیعی فعال در پاکستان از جمله «ائتلاف جعفریه پاکستان» و «سازمان دانشجویان امامیه» به جهت قدرت گرفتن مذهب تشیع در کشور پاکستان.
—————————————-
منابع:
- پایگاه اینترنتی بی بی سی فارسی
- پایگاه اینترنتی شیعه نیوز
- پایگاه اینترنتی پرس تی وی
- معاونت رصد مجتمع رسانه ای اطلس سیستان و بلوچستان
