محمود عباس رئیس دولت خودگران فلسطین درخواست عربستان سعودی، مصر، اردن و امارات متحده عربی مبنی بر سازش را نادیده می گیرد.
مدالهای پیروزی در ویترین، شخصیت وی را به افراد بی اطلاع یادآوری می کند: باشگاه ورزشی اردوگاه الاماری، به ویژه بخش فوتبال آن در کرانه باختری رود اردن از اهمیت خاصی برخوردار است. محبوبیت این باشگاه در بین جوانان در اردوگاه های بزرگ پناهندگان آن را به کانونی برای پیوستن و کسب نفوذ تبدیل کرده است. جهاد طملیه، رئیس باشگاه، در بیست و دوم اکتبر گردهم آیی سیاسی را در رام الله برگزار کرد. در این گردهم آیی بسیاری از مدیران فتح، تشکیلاتی که محمود عباس رهبری آن را بر عهده دارد، حضور داشتند.
یک درخواست توهین آمیز برای وحدت در درون حزب در دستور کار قرار گرفت، در حالی که رهبر حزب شکنجه طرفداران محمد دحلان، رقیب در تبعید، را آغاز کرده است. نیروی پلیس برای پراکنده کردن توطئه گران احتمالی با عجله به محل اعزام شد. محمود عباس ٨١ ساله که یازدهمین سال دوره پنج ساله خود را به پایان می رساند، تلاش می کند تا نظام سیاسی را که قادر به ادامه کار نیست، با دستان ناتوان خود حفظ کند.
جهاد طملیه با تلخی تأکید می کند: «سی سال پیش به جنبش فتح پیوستم، یازده سال را در زندان های اسرائیل گذراندم، یک ساعت پس از گردهم آیی از حزب اخراج شدم. محمود عباس (ابومازن) آزادی بیان را سرکوب می کند. او فقط می خواهد صدای او را بشنویم. کسانی که از وی انتقاد می کنند به عاملان دحلان متهم می شوند، و این بهانه کاملاً حاضر و آماده است.»
وسوسه پاکسازی
دحلان در سال ٢٠١١ از فتح اخراج شد. به منظور منصرف کردن وی از بازگشت تعقیب های قضایی علیه وی در رام الله آغاز شد. از آن زمان او با تجارت و انجام امور سیاسی شبکه های خود را در خارج تثبیت کرده است. سفیان ابو زیدیه، یکی از دوستان نزدیک محمود عباس که وی نیز در تبعید به سر می برد می کند: «عباس به دلایل شخصی و نه ملی نمی خواهد با دحلان آشتی کند. او تصور می کرد که با اخراج وی از جنبش فتح او را از مشارکت سیاسی حذف می کند. این اشتباه وی و اطرافیانش به بهای نابودی روابطش با جهان عرب تمام شد.»
در ماه های اخیر کشورهای «گروه چهار جانبه عرب» (عربستان سعودی، مصر، اردن و امارات متحده عربی) فشار بی سابقه ای بر عباس وارد کردند تا با توجه به این که سازش با حماس، که نوار غزه را کنترل می کند، بسیار نامعلوم است، سازش در درون جنبش فتح را فراهم آورد. اما این دخالت رهبر قدیمی فلسطین را خشمگین ساخته است. او در پس افزایش رویارویی ها در اردوگاه های پناهندگان با نیروهای امنیتی، دحلان مسلح را می بیند. در این اردوگاه ها خشم بر ضد دولت خودگردان فلسطین به اوج رسیده است. این ماجرا گویای آن است: در بهار ٢٠١٥ یکی از پسران محمود عباس، طارق ثروتمند، فهرستی از نامزدهای شورای اداری باشگاه الاماری را ارائه داد. هیچ یک از آنها انتخاب نشدند.
بدین ترتیب، محمود عباس تلاش کرد تا خواسته های رهبران را تعدیل کند. یک سال پس از تلاش بیهوده، رئیس دولت خودگردان تصمیم گرفت در بیست و نهم نوامبر هفتمین کنفرانس فتح را برگزار کند. حدود ١٣٠٠ نماینده پیش بینی شده بود، رقم اندکی که خواست خود را مبنی بر تشکیل مجمع مسئول تعیین ٢٢ عضو دیگر کمیته اجرایی نشان دادند که خودشان جانشین عباس را در رأس حزب تعیین خواهند کرد. هدف اعلام شده عبارت است از: انتخاب مجدد مدیران، ارتقای نسل جدید، سپس احیای سازمان آزادی بخش فلسطین که فتح سازمان اصلی آن است. سپس آشنا کردن جنبش با مقاومت مسالمت آمیز در برابر اشغال اسرائیل که در ژوئن ٢٠١٧ به نیم قرن خواهد رسید.
آنچه که در حال حاضر ترسیم می شود، پاکسازی مخالفان داخلی است، در حالی که طرفداران دحلان تهدید تفرقه را مطرح می کنند. جهاد حرب، کارشناس سیاسی، تأکید می کند: «کسی که تحت حمایت خارج است، همواره در سیاست فلسطین بازنده است.» جهاد طملیه، رئیس باشگاه الاماری خواستار بازگشت «بیش از ٤٠ عضو فتح شد که از پنج سال پیش تا کنون اخراج شده اند.» او با اذعان به «روابط زیاد و دوستانه» با دحلان به وسوسه پاکسازی فتح هشدار داد. او هشدار داد: «این تشدید اوضاع در اردوگاه های پناهندگان و خارج از آن وجود خواهد داشت. ناامیدی و سرخوردگی مردمی می تواند تمام درهای ناآرامی را باز کند. ممکن است در آن جا یک شورش، بهار فلسطینی در برابر اسرائیلی ها یا دولت خودگردان فلسطین رخ دهد.»
توفیق الطیراوی، رئیس سابق سازمان های اطلاعاتی فلسطین، آکادمی مطالعات امنیتی را در اریحا اداره می کند. او مدیر با تجربه و محتاط عضو کمیته اجرایی فتح است. او اجازه حمله به محمود عباس را نمی دهد، با وجود این که حضور وی را در تشیع جنازه شیمون پرز در اواخر سپتامبر محکوم کرد. او بر لزوم اصلاح اساسی تأکید می کند. او با ابراز تدسف می گوید: «ما سازماندهی درستی نداریم. در زمان بسیار دشواری به سر می بریم. باید ساختار را بازسازی کنیم و اهمیت خودمان را دوباره به دست آوریم، مقاومت مردمی را سازماندهی کنیم. برای مثال اگر یکی از طرفدراران ما در غزه آسیب ببیند، باید به ١٠ نفر از حماس حمله کرد.» توفیق الطیراوی تأکید می کند که پس از محمود عباس چنین تمرکز قدرتی دیگر وجود نخواهد داشت. پست های رئیس سازمان آزادی بخش فلسطین، فتح، و رئیس دولت خودگردان از یکدیگر جدا خواهند شد.
«فتح دیگر زبان ندارد»
عده ای دیگر از این جدایی دفاع می کنند. ناصر القدوه، برادرزاده یاسر عرفات، عضو کمیته اجرایی فتح از جمله دیپلمات های تشکیلات خودگردان است. او بدون به مخاطره انداختن خود در مبارزه بین جناح ها مدت مدیدی در سازمان ملل متحد کارکرده است. از این مرد ٦٣ ساله خوش برخورد و مصالحه جو که اغلب به عنوان نامزد احتمالی برای جانشینی عباس نام برده می شود، مایل است نقش مهم تری را ایفاء کند. اما با نفوذ محمود عباس مواجه است.
در اوایل ژوئن او طرح ده ماده ای را برای آینده سرزمین های فلسطین منتشر کرد. در این طرح او به ویژه از تقسیم قدرت بین همه جناح ها برای سازش واقعی و برگزاری انتخابات عمومی دفاع کرد. او گفت: «فتح دیگر زبان ندارد. در سال های ١٩٧٠ با فراز و نشیب ها آن را از دست داده است. جنبش فتح که با آن بزرگ شدم هنوز در آن جا است اما باید بیدار شود.» به نظر وی مبارزه لجام گسیخته بین رئیس عباس و محمد دحلان پی آمدهای ویران‌کننده ای داشته است. می گوید: «زمانی که پل ها سوزانده شوند، تعمیر آنها دشوار است. باید آنها را بازسازی کرد و این امر به زمان نیاز دارد.»
***
• این مطلب، صرفاً جهت اطلاعِ مخاطبان، نخبگان، اساتید، دانشجویان، تصمیم‌سازان و تصمیم‌گیران بازنشر یافته و الزاماً منعکس‌کننده‌ی مواضع و دیدگاه‌های اندیشکده راهبردی تبیین نیست.
• منبع: اداره کل رسانه‌های خارجی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی
