اندیشکده راهبردی تبیین– بیست و پنجم آذرماه (15 دسامبر 2016) صدای شلیک گلوله در صفاقس دومین شهر پرجمعیت تونس در جنوب این کشور آفریقایی شنیده شد و محمد الزواری با تابعیت تونسی و بلژیکی هدف 28 گلوله قرار گرفت. صدای گلوله در سرزمینی شنیده شد که مردم آن و حتی سیاست‌مدارانش در سال‌های اخیر در حمایت از فلسطین، انتفاضه و مظلومیت غزه از پیشتازان جهان عرب و اسلام‌اند.
الزواری یکی از مهندسین تونسی است که از سال 1991 از سوی حکومت دیکتاتور بن علی به سوریه تبعید شده بود و این تبعید مقدمه‌ای شده بود که وی با جنبش‌های مقاومت فلسطین مانند حماس ارتباط بگیرد و در راستای آرمان فلسطین مبارزه نماید. پس از پایان دوره تبعید ده‌ساله محمد الزواری، این شهید باری دیگر به تونس برگشت و رفت آمدهای گوناگونی به سوریه و دیگر مناطق داشت.
پس از این اتفاق تلخ، رضوان زواری برادر محمد زواری وی در گفتگو با الرساله نت اظهار داشت: «شهید زواری بلافاصله پس از اینکه از یک سفر به تونس بازگشته بود، ترور و به شهادت رسید و مادر و همسرش شاهد عملیات ترور بودند. وی تصریح کرد که برادرش کاملاً مخفیانه فعالیت می‌کرد و هیچ‌کس فکرش را نمی‌کرد که روزی به عضویت مقاومت فلسطین (گردان‌های شهید عزالدین قسام شاخه نظامی حماس) درآید.» رضوان خاطر نشان کرد که خانواده‌اش از بیانیه قسام که اعلام کرده مهندس زواری از اعضای آن بوده است، کاملاً شگفت زده شده است، زیرا هرگز نمی‌دانستند که فرزندشان عضوی از قسام است. وی اشاره کرد که زندگی شهید محمد کلاً بازداشت، تبعید و شهادت بود و هرگز کسی از اسرار زندگی او سر درنیاورد.[1] این ترور واکنش‌های گوناگونی به دنبال داشت. القسام طی بیانیه‌ای در خصوص الزواری تأکید کرد:
«الزواری 10 سال پیش به مقاومت فلسطین پیوست و به عضویت گردان‌های قسام درآمد و برای دفاع از فلسطین به نیابت از امت وارد عرصه نبرد با دشمن صهیونیستی شد و در عرصه رزم و مبارزه با این دشمن سربلند بیرون آمد… ترور الزواری زنگ خطر را برای امت‌های عربی و اسلامی به صدا درآورد تا متوجه شوند که اسرائیل و مزدورانش در کشورهای عربی نقش‌های خطرناکی بازی می‌کنند و اکنون زمان آن رسیده است که این مزدوران بزدل خائن ریشه‌کن شوند… مهندس الزواری یکی از فرماندهان ناظر پروژه پهپادهای ابابیل است، این پهپادها در جریان جنگ 51 روزه غزه در تابستان سال 2014 نقش چشمگیری ایفا کرد.»[2]
در ادامه یادداشت به چرایی و پیامدهای این ترور خواهیم پرداخت.
1- پیشرفت القسام و سرایا القدس و ترس تل‌آویو از رویکرد آفندی مقاومت
یکی از مهم‌ترین و اصلی‌ترین تغییرات در شاخه نظامی مقاومت در غزه، تغییر راهبرد از حالت پدافندی به رویکرد آفندی است. یکی از ابتکارات و دستاوردهای جنگ ۵۱ روزه برای حماس و گروه‌های مقاومت، آغاز ورود به جنگ دریایی و تقویت توانایی‌های خود در عرصه دریاست. رژیم صهیونیستی احداث دیوار زیرزمینی در امتداد غزه با بودجه 500 هزار دلاری را آغاز نموده است. گادی آیزنکوت رئیس ستاد مشترک ارتش رژیم صهیونیستی از این پروژه با عنوان بزرگ‌ترین پروژه در تاریخ ارتش رژیم نام برده و آن را ضامن امنیت ساکنین مناطق جنوبی اراضی اشغالی و مانع تونل‌های حماس عنوان کرده است.[3]
در جنگ ۵۱ روزه برای نخستین بار مقاومت غزه با استفاده از موشک و کماندوهای غواص، نیروهای دریایی رژیم صهیونیستی را مورد تهاجم قرار داد. رسانه‌های صهیونیستی طی ماه‌های اخیر بارها خبر آزمایش شلیک موشک‌های گروه‌های مقاومت به دریا را مخابره نموده‌اند که این موضوع، هشدار صهیونیست‌ها را مبنی بر باز شدن جبهه‌ای جدید در جنگ چهارم غزه در پی داشت. لذا به نظر می‌رسد، رژیم صهیونیستی به‌خوبی می‌داند که جنگ جدید بسیار متفاوت‌تر از گذشته خواهد بود[4]. رونمایی از پهپادها و موشک‌های یک سال گذشته از سوی حماس و جهاد به‌خوبی نشانگر افزایش توان موشکی گروه‌های مقاومت است. موشک‌های R160 و S350 بخشی از موشک‌های رونمایی شده با برد 160 کیلومتر است.
در همین راستا امیر بوحبوط تحلیلگر مسائل نظامی در پایگاه صهیونیستی واللا تاکید کرد: «به نظر می‌رسد طرح ترور مهندس هواپیماهای بدون خلبان با هدف کاهش چالش‌های موجود در برابر نیروی هوایی رژیم صهیونیستی صورت گرفته است؛ چرا که قدرت این ارگان برای ساقط کردن هواپیماهای مذکور در زمان جنگ‌ها تضمینی نیست.» همچنین از سوی دیگر شبکه 2 تلویزیون رژیم صهیونیستی در گزارشی اعلام کرد که هدف از ترور الزواری به شکست کشاندن تلاش‌های جنبش حماس برای بهبود توان رزمی خود در جنگ آتی است.[5]
در سال‌های پیش، رژیم صهیونیستی به دنبال ضربه زدن و نگه‌داشتن حماس در موضع دفاعی بود، اما ترور اخیر به خوبی نشان داد که رژیم صهیونیستی از ترس تقویت رویکرد آفندی و تهاجمی محور مقاومت به اقداماتی به‌منظور توقف افزایش قدرت مقاومت از جمله ترور در خارج از فلسطین اقدام کرده است.
روزنامه صهیونیستی یدیعوت آحارونوت در گزارشی نگرانی تل‌آویو را نه تنها پهپاد بلکه تلاش حماس برای ساخت زیردریایی عنوان کرد و نوشت: «این مسئله کاملاً واضح است که علت ترور الزواری فعالیت در جهت ساخت زیردریاییهایی هدایت‌پذیر برای یگان کوماندوهای دریایی حماس بوده است. حماس در تلاش برای ایجاد یک موازنه قوای جدید با ارتش اسرائیل جدای از پرونده تونلها و پهپادهای خود است تا بتواند در جنگ احتمالی آینده یک عامل غافلگیرکننده جدید داشته باشد.»[6] لذا، رژیم صهیونیستی با درک پیامدهای خطرناک مجهز شدن یگان کوماندوهای دریایی حماس به زیردریاییهای پیشرفته و همچنین تداوم قدرت پهپادی و رویکرد آفندی حماس و محور مقاومت، ترور محمد الزواری را عملی کرده است.
[phps] if ( get_post_meta($post->ID, 'stitr2', true) ) : [/phps] [quote align="left"] [phps] echo get_post_meta($post->ID, "stitr2", true);[/phps] [/quote] [phps] endif; [/phps]
2- ترور در خارج از سرزمین‌های اشغالی فلسطین و نوار غزه
به باور برخی تحلیل‌گران این اقدام موساد، می‌تواند آغاز یک نبرد جدید باشد. نبردی که نشان دهنده تصمیم تل‌آویو برای بهره‌گیری از وضعیت نابسامان منطقه‌ای و کشورهای عربی است. روزنامه اسرائیل هیوم نزدیک به دفتر نتانیاهو در سرمقاله خود پس از ترور الزواری نوشت: «کشته شدن زواری نشان داد که هیچ تروریستی نمی‌تواند احساس امنیت کند؛ حتی اگر در خاک کشورهای عربی و در فاصله چند هزار مایلی باشد.»[7]
اما روی دیگه سکه این ترور، محل شهادت محمد الزواری است. موساد و رژیم صهیونیستی در دهه‌های پیشین، ترور رهبران فلسطینی را در سابقه خویش ثبت کرده اند. طی سه دهه گذشته موساد 16 تن از رهبران مقاومت را شهید نموده است که ترور 11 تن آنان در خارج از فلسطین رخ داده است. کشورهای تونس (3 بار)، سوریه (2 بار)، فلسطین، آمریکا، یونان، جزیره مالت، لبنان، بلغارستان، فرانسه، اردن و امارات شاهد این عملیات‌های ترور موساد بوده‌اند.
اما نکته حائز اهمیت آن است که پس از سال 2000 و قدرت گرفتن حامیان مقاومت در فلسطین و نوار غزه، رژیم صهیونیستی سعی نمود ترورهای خارج از فلسطین را متوقف نماید به‌گونه‌ای که پس از ترور ناکام خالد مشعل در امارات در سال 1997، تنها شاهد ترور عزالدین شیخ خلیل از فرماندهان گردان‌های قسام در اثر انفجار خودرویش در دمشق در سال 2004 و ترور محمود مبحوح فرمانده برجسته گردان‌های قسام در امارات در سال 2010 بوده‌ایم. آمار به خوبی نشان می‌دهد رژیم صهیونیستی ترورهای خارج از فلسطین را از ترس پاسخ مقاومت از سال 2000 بسیار محدود نموده بود.
اما ترور محمد الزواری می‌تواند آغازی بر ترورهای خارج فلسطین یا انتقام مقاومت در خارج از سرزمین‌های اشغالی باشد. هرچند خاص بودن سوژه و حساسیت پهپادها برای رژیم صهیونیستی جواب قانع کننده‌ای برای استثنا بودن ترور در خارج از فلسطین است، اما ترس از انتقام حماس، کاملاً مشهود است.
عطوان سردبیر مشهور روزنامه مشهور الیوم در همین خصوص در یادداشتی تاکید کرد: «محمد الزواری که اخیراً به دست عناصر سازمان موساد در تونس ترور شد، یکی از فرماندهان این گردان‌ها است، به همین دلیل از رژیم صهیونیستی به خاطر ترور وی انتقام خواهد گرفت. گردان‌های قسام همچنین اعلام کرد که سازمان‌های جاسوسی رژیم صهیونیستی در بسیاری از کشورهای عربی نفوذ کرده و مرحله جدیدی از ترور مقامات و فعالان فلسطینی و عرب را آغاز کرده است.»
سردبیر روزنامه رأی الیوم در پاسخ به اینکه انتقام حماس چگونه خواهد بود می‌گوید: «جنبش حماس از زمان تأسیس تاکنون بر مبارزه با رژیم اشغالگر در اراضی اشغالی تاکید کرده است و تاکنون عملیات ترور و همچنین عملیات ضد اهداف اسرائیلی در خارج اراضی اشغالی انجام نداده است تا این جنبش به انجام عملیات‌های تروریستی متهم نشود، اما اکنون و پس از اینکه رژیم صهیونیستی مرحله جدیدی از ترور فرماندهان مقاومت را آغاز کرده است بعید نیست که جنبش حماس باوجود تلاش برای حفظ خویشتن‌داری، موضوع ترور مقامات صهیونیست را مورد بررسی قرار دهد.»[8]
با این حال به نظر می‌رسد با توجه به فشارها و ادعاهایی که به حماس در مصر، لیبی، سوریه و … در خصوص جاسوسی، دخالت نظامی و تروریستی وارد می‌شود، حماس و نیروهای القسام به سادگی و آسودگی خاطر دست به انتقام جویی در خارج از سرزمین‌های فلسطینی نخواهند زد.
[phps] if ( get_post_meta($post->ID, 'stitr3', true) ) : [/phps] [quote align="left"] [phps] echo get_post_meta($post->ID, "stitr3", true);[/phps] [/quote] [phps] endif; [/phps]
جمع‌بندی
الزواری یکی از مهندسین تونسی است که از سال 1991 از سوی حکومت دیکتاتور بن علی به سوریه تبعید شده بود و این تبعید مقدمه‌ای شده بود که وی با جنبش‌های مقاومت فلسطین مانند حماس ارتباط بگیرد و در راستای آرمان فلسطین مبارزه نماید. پس از پایان دوره تبعید ده ساله محمد الزواری، این شهید باری دیگر به تونس برگشت و رفت آمدهای گوناگونی به سوریه و دیگر مناطق داشت.
اما نکته حائز اهمیت ترور الزواری آن است که پس از سال 2000 و قدرت گرفتن حامیان مقاومت در فلسطین و نوار غزه، رژیم صهیونیستی سعی نمود ترورهای خارج از فلسطین را متوقف نماید به‌گونه‌ای که پس از ترور ناکام خالد مشعل در امارات در سال 1997، تنها شاهد ترور عزالدین شیخ خلیل از فرماندهان گردان‌های قسام در اثر انفجار خودرویش در دمشق در سال 2004 و ترور محمود مبحوح فرمانده برجسته گردان‌های قسام در امارات در سال 2010 بوده‌ایم. آمار به خوبی نشان می‌دهد رژیم صهیونیستی ترورهای خارج از فلسطین را از ترس پاسخ مقاومت را از سال 2000 بسیار محدود نموده بود.
ترور الزواری نشان دهنده دو موضوع است نخست آنکه ترور محمد الزواری می‌تواند آغازی بر ترورهای خارج فلسطین یا انتقام مقاومت در خارج از سرزمین‌های اشغالی باشد و دیگر اینکه صهیونیست‌ها از تقویت توان آفندی حماس تا چه میزان در هراس هستند.
[1] «جلوه‌هایی از زندگی مهندس هوافضای تونسی که به دست موساد ترور شد»، وب‌سایت خبرگزاری تسنیم، منتشرشده در تاریخ 28 آذر 95، قابل بازیابی در پیوند زیر:
https://www.tasnimnews.com/fa/news/1395/09/28/1270947
[2] «بیانیه گردان‌های القسام در پی ترور محمد الزواری در تونس»، وب‌سایت خبرگزاری مهر، منتشرشده در تاریخ 27 آذر 95، قابل بازیابی در پیوند زیر:
http://www.mehrnews.com/news/3852547
[3] «اسرائیل ساخت دیوار امنیتی زیرزمینی مرز غزه را آغاز کرد» وب‌سایت خبرگزاری مشرق، منتشرشده در تاریخ 17 شهریور 95، قابل بازیابی در پیوند زیر:
http://www.mashreghnews.ir/fa/news/628643
[4] ر. ک: محمد محسن فایضی «امکان‌سنجی وقوع جنگ چهارم غزه از سوی رژیم صهیونیستی» اندیشکده راهبردی تبیین، منتشرشده در تاریخ 29 بهمن 94، قابل بازیابی در پیوند زیر:
[5] صالح نعامی، «اهداف رژیم صهیونیستی از ترور محمد زواری». وب‌سایت مرکز اطلاع‌رسانی فلسطین، منتشرشده در تاریخ 20 آذر 95، قابل بازیابی در پیوند زیر:
https://goo.gl/oMcNGu
[6] «علت اصلی ترور نابغه تونسی از سوی موساد» وب‌سایت خبرگزاری قدس، منتشرشده در تاریخ یک دی 95، قابل بازیابی در پیوند زیر:
http://www.qodsna.com/NewsPage.aspx?newsid=69149
[7] صالح نعامی، «اهداف رژیم صهیونیستی از ترور محمد زواری». وب‌سایت مرکز اطلاع‌رسانی فلسطین، منتشرشده در تاریخ 20 آذر 95، قابل بازیابی در پیوند زیر:
https://goo.gl/oMcNGu
[8] عبدالواری عطوان، «پاسخ احتمالی قسام به ترور الزواری»، وب‌سایت خبرگزاری قدس، منتشرشده در تاریخ 28 آذر 95، قابل بازیابی در پیوند زیر:
http://www.qodsna.com/NewsPage.aspx?newsid=69126
