«دونالد ترامپ» نامزد جنجالی حزب جمهوریخواه بعد از سپری کردن رقابتی نفسگیر و طولانی، بالاخره 20 ژانویه سال جاری میلادی رسما سکان هدایت کاخ سفید را به دست می‌گیرد و به عنوان چهل و پنجمین رئیس‌جمهور آمریکا بر مسند قدرت می‌نشیند.
ترامپ که پیش‌تر در دانشنامه «ویکی‌پدیا» از او به عنوان «ابرتاجر، نویسنده، سرمایه‌گذار و چهره تلویزیونی» یاد می‌شد، تنها رئیس‌جمهور آمریکاست که فاقد هرگونه سابقه تصدی مناصب سیاسی یا نظامی است. این غول املاک و مستغلات آمریکا که آسمان‌خراش ٥٨ طبقه خیابان پنجم منهتن، تنها بخش کوچکی از دارایی‌های اوست، در داخل و خارج ایالات متحده به یک اندازه مایه نگرانی است. بسیاری در آمریکا و سایر نقاط جهان دل‌نگران سیاست‌هایی هستند که او به‌عنوان نماینده افراطی‌ترین گرایش طرفدار سرمایه‌داری لجام‌گسیخته در درون حزب جمهوریخواه، آن را نمایندگی می‌کند.
ترامپ در دوره رقابت‌های انتخاباتی مواضعی را در قبال جمهوری اسلامی ایران و مسائل مرتبط با ایران اتخاذ کرده بود که در این گزارش، مختصرا به آنها اشاره می‌شود.
ترامپ؛ حامی مذاکره با ایران
«اریک ترامپ» پسر ترامپ زمانی در مصاحبه‌ای مدعی شده بود توافق هسته‌ای با تهران، یکی از مهمترین عواملی بود که باعث شد پدرش تصمیم بگیرد در انتخابات ریاست‌جمهوری شرکت کند، چراکه ترامپ اعتقاد داشت دیپلمات‌های اوباما نتوانستند از مهارت‌های مذاکره که وی در کتابش با عنوان «ترامپ؛ هنر معامله» منتشر کرده بود، درس بگیرند.
با این حال به نظر می‌رسد این استدلال پسر ترامپ تنها دلیل‌تراشی برای علت حضور پدرش در انتخابات ریاست جمهوری باشد آن هم فردی که هیچ گونه پشتوانه فعالیت سیاسی و نظامی در کارنامه کاری خود ندارد. اما نکته اینجاست، باوجود همه انتقاداتی که ترامپ در رقابت‌های انتخاباتی‌اش متوجه ایران و برجام می‌کرد، در سال‌های نه چندان دور او خود حامی سرسخت گفتگو با تهران بود. وی در دسامبر 2011، در مصاحبه‌ای با سی‌ان‌ان گفت: «ببینید، هیچکس با ایران صحبت نمی‌کند. شاید، آنها یک امپراطوری شیطانی هستند، شاید آنها آدم‌های بدی باشند، اما هیچکس با آنها گفتگو نمی‌کند».
ترامپ حتی گفته بود حاضر است با «محمود احمدی‌نژاد» رئیس‌جمهور وقت ایران که به گفته وی «دلیل خوبی» برای نفرت از آمریکا داشت، مذاکره کند. ترامپ در مصاحبه با سی‌ان‌ان، همچنین ابراز نگرانی کرده بود که نبود مهارت‌های مذاکره‌ای لازم در اوباما ممکن است منجر به جنگ با ایران شود؛ جنگی که شاید اوباما فکر کند فرصتی برای انتخاب مجددش فراهم خواهد آورد.
بخش اعظمی از حمایت دونالد ترامپ از توافق با ایران را می‌توان در حساب توئیتری وی یافت. وی در یک توئیت، مدعی شده بود که دستیابی به توافق هسته‌ای ممکن است، زیرا تهران می‌داند که واشنگتن می‌تواند «آنها را به عصر حجر بازگرداند». او بین سال‌های 2012 تا 2015، به صورت مداوم در رسانه‌های اجتماعی به اوباما پیشنهاد می‌داد که در مذاکرات با ایران «خونسرد» باشد و «به آرامی حرکت کند».
اما وقتی ایران و گروه 1+5 توافق موقت هسته‌ای را در آذر 1392 منعقد کردند، ورق برگشت و ترامپ تمام قد به مخالفت با این توافق موقت برخواست و آن را «پوسیده»، «حماقت‌آمیز» و «یک توافق بد» توصیف کرد!
نتیجه برجام؛ هولوکاست هسته‌ای
وی در مصاحبه‌ای که در آگوست 2015 با ان‌بی‌سی داشت، مدعی شد، این توافق «منجر به یک هولوکاست هسته‌ای» خواهد شد. وی همچنین در سخنرانی‌اش در همایش جمهوری‌خواهان در سال گذشته نیز برجام را بدترین توافق در تاریخ آمریکا خواند و بارها در موقعیت‌های متعدد اعلام کرد اولویت نخست کاریش پس از پیروزی در انتخابات، لغو توافق هسته‌ای ایران و پاره کردن برجام خواهد بود.
او در سخنان خود در سپتامبر 2015 گفته بود: «بسیار دشوار است باور کرد رئیس جمهور آمریکا اسم خود را بر توافق با کشور “حامی تروریسم” قرار داده باشد، آن هم توافق بسیار بدی که باعث افزایش تردید و بلاتکلیفی و کاهش امنیت آمریکا و متحدان ما از جمله اسرائیل شده است».
این نامزد جمهوریخواه با بیان اینکه ایران با این توافق به 150 میلیارد دلار دست یافته است و آمریکا به هیچ، بارها توافق هسته‌ای را «وحشتناک و فاجعه‌بار» خواند و گفت بدترین توافقی است که تا به حال دیده است.
برجام را پاره می کنم؛ برجام را پاره نمی‌کنم
هر چند او در ابتدا از پاره کردن برجام سخن به میان آورد اما رفته رفته به واسطه توصیه مشاورانش کوشید سخنانی را بر زبان آورد که بهره‌ای از سیاست و منطق داشته باشد. از این رو بود در یکی از سخنرانی‌های خود اظهار داشت: «گفتن اینکه آن را پاره می‌کنیم بسیار سخت است». وی در مصاحبه سپتامبر 2015 با ام‌اس‌ان‌بی‌سی نیز گفت: «من عاشق این هستم که قراردادهای بد را بگیرم … افراد کار را خراب می‌کنند و من این قراردادها را بهبود می‌بخشم. این یک نمونه بسیار خوب از گرفتن یک قرارداد بد است. من چیزی را در این قرارداد خواهم یافت که شدیدا زیر نظر ما قرار داشته باشد و فکر می‌کنم که آنها نخواهند توانست آن را انجام دهند، هر چه که باشد».
دوباره با ایران مذاکره می‌کنم
دونالد ترامپ در سخنرانی تبلیغاتی خود در شهر «جکسون ویل» در ایالت فلوریدای آمریکا باز هم به برنامه جامع اقدام مشترک با ایران ( برجام) اشاره کرد و گفت: «ما می‌خواهیم دست‌کم درباره این توافقنامه وحشتناک، با ایران دوباره مذاکره کنیم. شاید نتوانیم 150 میلیارد دلار پولمان را به‌دست آوریم»!
وی با لحنی شگفت‌زده ادامه داد: «ما به آنها 150 میلیارد دلار پول دادیم! من چگونه این پول را پس می‌گیرم؟ در این باره فکر می‌کنم و شاید راهی برای آن پیدا کنم! اما این پول رفته است! 150 میلیارد دلار پول رفته است! آنها به یک قدرت تبدیل خواهند شد. سران ما . . . نه نباید گفت سران ما! ما اصلا سران و مقاماتی نداریم. من می‌خواهم درباره این توافق دوباره مذاکره کنم. این مذاکره مجدد یک خواسته حداقلی است».
ترامپ در ادامه اظهار داشت: «من این توافقنامه را باز خواهم گرداند. من کارهای زیادی کردم. افرادی هستند که معاملات بدی داشتند و وقتی معاملات بدی دارند از من درخواست کمک می‌کنند. من شرکت چنین افرادی را می‌خرم و مشکلاتش را حل می‌کنم و با اندکی قیمت بیشتر به همان دوست خود می‌فروشم و دوست من هم شاد و خشنود است. من این کارها را می‌کنم. من توافقنامه ایران را هرچند که بد باشد درست خواهم کرد. حتی وقتی که افرادی فاقد صلاحیت مثل اوباما و کری هم معامله کنند باز هم در آن معامله چیزی وجود دارد که بتوان به آن تکیه کرد. همیشه در معاملات چیزی به نفع شما وجود دارد. من این نکات را پیدا می‌کنم. اگر آنها معامله نمی‌کردند بسیار آسان‌تر بود. من بارها گفتم که معامله نکنید. ما در مورد توافقنامه ایران کاری خواهیم کرد و بهترین را از این توافقنامه بدست خواهیم آورد. من این توافقنامه را بهتر می‌کنم و در این زمینه بهتر از همه هستم».
برجام؛ بزرگترین اهدایی تاریخ آمریکا به ایران
ترامپ در اولین مناظره انتخاباتی خود با «هیلاری کلینتون» نامزد حزب دموکرات با حمله به برجام گفت: «ایران تا 10 سال بعد از این توافق، هر اقدامی را که خواست، می‌تواند مجدداً انجام دهد. این توافق و 400 میلیون دلاری که به صورت نقدی به ایران داده شد، که آن هم بعدها معلوم شد یک میلیارد و هفتصد میلیون دلار بوده است، یکی از بزرگترین اهدایی‌های تاریخ به یک کشور بود».
مناظره دوم ترامپ و هیلاری کلینتون هم در حالی آغاز شد که ترامپ، در همان ابتدای مناظره با انتقاد از کلینتون به‌خاطر حمایت از توافق هسته‌ای با تهران، ایران را یک «کشور تروریستی» نامید و مدعی شد، ایران کشوری رو به ضعف بود ولی دولت اوباما با این توافق به این کشور جان تازه‌ای بخشید.
چرا ما با ایران معامله نکنیم؟
هر چند ترامپ حامی اعمال تحریم علیه ایران است اما یکی از انتقادات اصلی ترامپ از توافق هسته‌ای این است که چرا فقط شرکت‌های غیر آمریکایی می‌توانند با ایران معامله کنند. او 9 سپتامبر 2015 با حضور در تظاهرات ضد برجام در آمریکا اظهار داشت: «همه کشورها می‌خواهند با ایران معامله و تجارت کنند. آنها پول بسیاری کسب خواهند کرد. اما ما توافق کرده‌ایم و قرار نیست چیزی به دست آوریم».
ترامپ در سخنان دیگری گفته، «ایران از ایرباس هواپیما خریداری می‌کند. بوئینگ کجاست؟ چرا توافق را به گونه‌ای منعقد نکرده‌ایم که بوئینگ بتواند به ایران هواپیما بفروشد. ایران قرار است با بخش کوچکی از 150 میلیارد دلاری که قرار است به آنها بدهیم، 114 هواپیمای جت خریداری کند. اما این هواپیماها را از آمریکا خریداری نمی‌کند بلکه از ایرباس خریداری می‌کند».
سلاح خراب به ایران بفروشیم
البته او در جای دیگری به شیوه مختص خودش و به صورت تلویحی به عادی‌سازی روابط با ایران اشاره کرده و گفته مایل است 12 میلیارد دلار سلاح به تهران بفروشد البته تسلیحاتی که به گفته او، اشکال فنی دارند، تا ایران دست به شکایت از آمریکا بزند و او در پاسخ بگوید: «آه، ببخشید، کار نمی‌کنند. وای، خیلی بد است»!
تاکید بر تامین امنیت اسرائیل
ترامپ نیز همچون سایر کاندیداها، اظهارنظرهای آتشین خود علیه ایران را برای سخنرانی‌اش در آیپک نگه داشت و با تاکید بر اینکه «اولویت اول من لغو توافق خطرناک با ایران است»، در جمع این بزرگترین لابی صهیونیستی در آمریکا گفت: «من سال‌ها در کار تجارت بوده‌ام و معامله را می‌دانم. اجازه دهید به شما بگویم این توافق برای آمریکا، اسرائیل و کل خاورمیانه فاجعه‌آمیز است. مشکل اساسی است. ما به پیشروترین کشور جهان در حمایت از تروریسم، 150 میلیارد دلار جایزه دادیم و در عوض هیچ چیزی دریافت نکردیم».
وی با بیان اینکه «این توافق حتی ایران را به منحل کردن ظرفیت هسته‌ای خود ملزم نکرده است»، افزود: «تنها برای چند سال مشخص، محدودیت‌هایی بر برنامه هسته‌ای نظامی ایران اعمال شده است و زمانی که مدت زمان این محدودیت‌ها به پایان برسد، ایران ظرفیت نظامی هسته‌ای در مقیاس صنعتی در اختیار خواهد داشت و این شرایط بسیار بدی است که همه ما به ویژه اسرائیل در آن قرار گرفته‌ایم».
البته ابراز نگرانی این نامزد جمهوریخواه برای اسرائیل بارها در کمپین انتخاباتی او مطرح شد. او نیز چون بسیاری از دیگر نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری آمریکا، برای جلب آراء لابی‌های صهیونیستی و یهودیان آمریکایی بارها کوشید همزمان با تهدید ایران، بر تعهد خود به تامین امنیت رژیم صهیونیستی تاکید دوباره کند. از این رو بود که در برهه‌ای با اشاره به آزمایش‌های موشکی ایران مدعی شد: «هدف ایران از این کار، نه تنها ترساندن اسرائیل بلکه ترساندن اروپا و حتی آمریکاست اما ما اجازه نمی‌دهیم چنین اتفاقی رخ دهد و اجازه نمی‌دهیم این اتفاق برای اسرائیل نیز رخ دهد».
لزوم چند برابر کردن تحریم‌ها علیه ایران
دیدگاه ترامپ بر این اصل استوار است که برای وادار کردن تهران به تعامل با آمریکا باید تحریم‌ها علیه ایران را چند برابر کرد؛ اظهارنظری که در جولای 2015 در گفت‌وگو با سی‌ان‌ان آن را مطرح کرد و گفت: «ما باید تحریم‌ها را دو برابر و سه برابر کرده و وادارشان کنیم سراغ ما بیایند.» وی در یک مصاحبه دیگر با نیویوک‌تایمز گفت: «ما باید تحریم‌ها را دو برابر کرده و به توافق بهتری می‌رسیدیم».
سه اصل رویکرد ترامپ در قبال ایران از زبان خودش
ترامپ نیز در سخنرانی در آیپک راهبرد آینده خود در قبال ایران را این گونه تشریح کرده است: «زمانی که رئیس‌جمهور شوم، رویکردی را در قبال ایران در پیش خواهم گرفت که بر سه اصل متمرکز باشد. نخست؛ ما در مقابل تلاش تهاجمی ایران برای بی‌ثبات کردن منطقه و سیطره بر آن می‌ایستیم. ایران در عراق، سوریه، لبنان و یمن مشکل‌ساز است و مشکل بسیار بسیار بزرگی برای عربستان سعودی خواهد بود. ایران هر روز سلاح‌های بهتری در اختیار کشورهای دست نشانده خود قرار می‌دهد. حزب‌الله لبنان سلاح‌های پیچیده ضدناو، سلاح‌های ضدهوایی، سیستم‌های ردیابی و همین طور موشک در اختیار دارد. اکنون آنها در سوریه هستند و در تلاشند در بلندی‌های جولان، جبهه دیگری علیه اسرائیل برپا کنند. در غزه، ایران از حماس و جهاد اسلامی حمایت می‌کند».
این نامزد جمهوریخواه در ادامه به توضیح دومین اصل رویکرد خود در قبال ایران پرداخت و مدعی شد: «دوم اینکه ما شبکه ترور جهانی ایران را که قدرتمند و بزرگ است، نابود خواهیم کرد. ایران بزرگترین حامی تروریسم در سراسر جهان است و ما تلاش خواهیم کرد تا آن را از بین ببریم. سوم اینکه ما باید مفاد توافق قبلی را اجرا کنیم تا ایران را پاسخگو نگه داریم».
هرچند اکثر غریب به اتفاق اظهارنظرهای ترامپ کارشناسی نبودند و با رویه متداول سیاستمداران همخوانی نداشتند اما در نهایت او توانست با نظرات جنجالی خود گوی سبقت را از رقبای جمهوریخواه و دموکرات خود برباید و بر خلاف پیش‌بینی همه نظرسنجی‌ها بر مسند قدرت بنشیند. اکنون باید منتظر ماند و دید او بعد از اینکه رسما سکان هدایت کاخ سفید را به دست گرفت چه خواهد کرد.
***
