‘مارک فیشر’ ستون نویس این روزنامه آمریکایی روز شنبه (دیروز) به وقت محلی در گزارشی که بیشتر به تاریخچه فرمان های مختلف روسای جمهوری آمریکا در پذیرش یا منع ورود مهاجران به این کشور اختصاص داشت، نوشت:
‘رونالد ریگان’ در سال 1989 در نطق وداع خود از مقام ریاست جمهوری آمریکا خاطره ای را نقل کرد، با این مضمون که قایقی از پناهجویانی از ‘هندوچین’ آن دوران خطاب به ملوانان آمریکایی حاضر در ناو آمریکایی مستقر در دریای ‘چین جنوبی’ به آنها به عنوان ‘مردان آزادی’ سلام و تهیت عرض کرده بودند.
ریگان آنگاه با نقل این خاطره به نکته مستتر در این سلام و تهیت اشاره کرد و تکیه خاص آن را نوع نگرشی دانست که مردم آمریکا و سایر نقاط جهان به آمریکا دارند.
سیاست ریگان درهای باز به روی مهاجران بود.
تغییر و تحولاتی در طول یک قرن در عرصه سیاست آمریکا رخ داد و سیاست درهای بسته قرن نوزدهم به سیاست درهای باز ریگان به روی مهاجران و پناهجویان در دهه 1980 تغییر و تحول یافت. افکار عمومی هم در این مدت زمان متزلزل بود.
اکنون این حرکت نوسانی دوباره آغاز شده است و ‘دونالد ترامپ’ رئیس جمهوری جدید آمریکا با فرمانی که جمعه گذشته صادر کرد و ورود شهروندان هفت کشور با اکثریت جمعیت مسلمان را به آمریکا ممنوع اعلام کرد، آمریکا را به عصری بازگرداند که در آن از ورود مهاجران کشورهایی که آمریکا مردمان آنها را دون شأن و یا خطرناک و یا وصله ناجور با ارزشهای مورد احترام آمریکا تشخیص می داد، جلوگیری به عمل می آمد.
در سال 1965 ‘ قانون مهاجرت و ملیت ‘ (Immigration and Nationality Act) در آمریکا تصویب شد و سیستم مرسوم سهمیه بندی مهاجرت را که بر حسب ملیت مرسوم بود، منسوخ کرد و پذیرش مهاجران را منحصرا بر مبنای مهارت و فن و هنرشان و اتصال و پیوندهایشان با اتباع آمریکایی پایه گذارد.
از آن هنگام بدین سو، این نخستین بار است که فردی در مقام رئیس جمهوری مردم را صرفا به استناد ملیت و دینشان از حق ورود به داخل خاک آمریکا منع می کند. هفت کشوری که در فرمان ترامپ هدف قرار گرفته اند همگی مسلمان هستند.
‘دیوید بییر’ پژوهشگر سیاست مهاجرت در اندیشکده ‘موسسه کاتو’ در این باره می گوید ‘این فقط یک تغییر پارادایم (الگویی) است. این منسوخ شمردن صریح سیاست درهای باز جرج بوش و باراک اوباماست که با اتخاذ این رویکرد، متحدان زیادی برای خود در راه مبارزه با تروریسم جلب کردند و ثابت کردند که آمریکا با اسلام سر جنگ ندارد و ما جامعه ای باز به روی مسلمانان هستیم’.
آمریکا در تاریخ همواره کشوری بوده است با بافت جمعیتی مرکب از بومیان و مهاجران. کشوری با درهایی باز و دروازه هایی بسته که بر ستون پایه ‘مجسمه آزادی’ آن بر فراز شهر نیویورک این شعر حک شده است ‘خستگیت را، فقر و فلاکتت را، انبوه حسرتت برای نفس کشیدن در هوای آزاد را ، کویر نیازت در حسرت یک ساحل پرباران را؛ به من بده ‘
اما در همین کشور همواره نسلی از سیاستمداران و فعالان بوده اند که اینطور فکر نمی کنند و معتقدند اصول و ارزشهای آمریکا با ورود خارجی ها تخریب می شود.
‘راجر دانیلز’ تاریخ دان مهاجرت آمریکا و استاد افتخاری دانشگاه ‘سینسیناتی ‘ در این باره می گوید ‘مردم آمریکا در گذر زمان همواره هم موافق سیاست درهای باز به روی مهاجران بوده اند و هم سیاست درهای بسته. اما در دورانهایی خاص و مسئله ساز، ومی گرایی که ترامپ آن را «اول، آمریکا» نام نهاده بیشتر مورد توجه بوده است. این یادگار دوران استعمار است که همواره گرایشی خاص به بومی گرایی وجود داشته است و این گرایش یا بر سایر سیاستها چربیده است یا بکلی فراموش شده است ‘.
‘ کالوین کولیج’ رئیس جمهوری وقت آمریکا در سال 1924 می گفت ‘آمریکا باید آمریکایی باقی بماند’.
او در آن هنگام لایحه ای را امضا کرد و آن را بصورت قانون به تصویب رساند و با این حساب به بزرگترین موج مهاجرت در تاریخ آمریکا پایان داد.
این قانون جدید از یک تجربه شبه علم را که در آن زمان مرسوم بود و برای اصلاح نژاد مورد استفاده قرار می گرفت، به خدمت گرفت تا جلوی ورود مهاجرانی که دولت آنها را ‘انگل اجتماع ‘ تشخیص می داد و اکثرا هم ایتالیایی و یهودیانی از اروپای شرقی بودند را بگیرد .
در همان سال همان رئیس جمهوری ‘مجسمه آزادی’ را یک بنای ملی معرفی کرد.
چهار دهه بعد رئیس جمهوری ‘ لیندون بی. جانسون’ قانونی را امضا کرد که هنوز هم مبنای بنیادین سیاست مهاجرت آمریکاست .
جانسون گفت ‘قانون مصوب سال 1965 یک اشتباه ظالمانه و ماندگار را اصلاح کرد… بیش از چهار دهه است که بی عدالتی خشن سیستم سهمیه بندی مهاجرت، سیاست های مهاجرتی ایالات متحده را پیچانده و تحریف کرده است. ورود مهاجران به کشور فقط بر حسب زادگاهشان مجاز بود یعنی اینکه در کدام کشور متولد شده اند . امروز این سیستم منسوخ است ‘ .
و اما امروز کارشناسان امر معتقدند که فرمان ترامپ غیر قانونی است چون عطف به گذشته کرده است و دوباره کشور مبداء را اصل و مبنای مجاز بودن ورود مهاجران به کشور تعیین می کند.
دولت ترامپ می گوید که رئیس جمهوری این اختیار عمل را دارد که جلوی ورود هر گروه از مردمانی را که وی آنها را مضر امنیت ملی می شناسد، بگیرد و آن را به حال تعلیق درآورد.
به هر تقدیر این موضوع یک مساله قضایی است و در دادگاهها بدان پرداخته می شود .
البته بحث و جدل پیرامون این موضوع که کی مجاز به آمدن به آمریکاست مربوط به زمان حال نیست.این بحث قرون متمادی است که در آمریکا مطرح است و چندین دهه هم هست که بحث داغ انتخابات ریاست جمهوری و انتخاباتهای محلی بوده است.
تمام روسای جمهور آمریکا از زمان ریاست جمهوری ‘فرانکلین روزولت’ موافق پذیرش مهاجرانی بوده اند که از سرکوب سیاسی و دینی و مذهبی در موطن اصلی شان فرار می کنند. این روسای جمهور همواره مدافع این سیاست در قبال سخت گیری در مهاجرپذیری بوده اند.
روزولت در حول و حوش پایان جنگ جهانی دوم، سالها مقابل درخواست یهودیان آمریکا برای پذیرش یهودیان اروپا که از برنامه انقراض نسل یهودیان به دست ‘نازی ها’ فرار می کردند، مقاومت کرد اما سرانجام تصمیم گرفت 1000 مهاجر را به کشور راه و آنها را در یک پادگان ارتش در شمال نیویورک اسکان دهد.
این نقطه شروع اقتدار ریاست جمهوری برای اعمال نفوذ در سیاست مهاجرت بود و از آن زمان همچنان استمرار دارد.
اما در مورد ترامپ تاکید اخص او بر ممنوعیت ورود اتباع کشورهای مسلمان و در عوض استقبال از مسیحیانی که از همان کشورها فرار می کنند، کاملا مغایر با رفتارهایی است که روسای جمهور قبلی اعم از روزولت، ترومن و آیزنهاور در قبال مساله مهاجرت داشته اند.
شاید مهمل به نظر برسد، اما دروازه های آمریکا حتی در دوران جنگ هم هیچگاه تمایلی به بسته بودن نداشته است. جرج بوش در اواخر دهه 2000 سیاست مهاجرپذیری را بازتر کرد و مهاجران بیشتری را به کشور راه داد، تا بدین وسیله از همه کسانی که به نیروهای آمریکایی در عراق و افغانستان کمک کرده بودند، قدردانی کرده باشد و ضمن آن ثابت کند که با اسلام سر جنگ ندارد بلکه تروریسم را نشانه گرفته است.
البته به گواه تاریخ، در پاره ای از ایام اولویت های اقتصادی اقتضا کرده است که در سیاستهای مهاجرت و پناهندگان محدودیتهای بیشتری اعمال شود، اما موتور محرک احساسات ملی گرایانه عمدتا پس زمینه فرهنگی دارد و مربوط به دورانهای سخت و یا جنگ نمی شود.
به عنوان مثال در دهه 1920 که دوران شکوفایی عظیم اقتصادی آمریکا بود و به ‘خروش دهه 20’ شهرت پیدا کرد، قانون محدودیت در مهاجرت در سال 1924 تصویب شد و به مورد اجرا گذارده شد.
از اواخر قرن نوزدهم تا سالهای دهه 1930 عوامل متعددی بر تنظیم قوانین مهاجرت دخیل بوده است .
باور عامه مردم به اصلاح نژاد و نیز رقابت میان گروههای مذهبی با هم، سوخت مورد نیاز جنبش های ضد کاتولیک ها، ضد یهودیان، ضد اروپایی های شرقی، ضدآسیایی ها و ضدآفریقایی ها را تامین کرد .
بعضی از مخالفان مهاجرت می گویند که مشکل فقط از ناحیه مهاجران غیرقانونی نیست، بلکه همه تازه واردها به کشور می توانند منبع مشکل باشند. مصادیق این وحشت و هراس هم جرائمی است که مهاجران غیر شهروند مرتکب می شوند. خانواده هایی هم که عزیزانشان را در این جنایات و جرائم از دست داده اند، همگی موافق طرحهای ضد مهاجرت ترامپ هستند.
این فقط ترامپ نیست که خواستار کشیده شدن دیوار میان مرزهای آمریکا و مکزیک است، بلکه خیلی از فعالان از مدتها قبل یک چنین موضوعی را مطرح می کردند و حتی خواستار آن بودند که جلوی مهاجرت قانونی هم گرفته شود.
بییر در این زمینه می گوید ‘ما برای اولین بار بعد از جنگ جهانی دوم، شاهدیم که پوپولیسم عنان اختیار سیاست مهاجرت را به دست گرفته است. اکنون در عالم سیاست هیچ رهبری وجود ندارد که دوست داشته باشد بگوید ما از مردم کشورهایی که دشمن آمریکا هستند، فرار کرده اند و به آمریکا آمده اند استقبال می کنیم’.
ریگان در نطق وداع خود خواستار آغوش باز مردم به روی مهاجران شد.
‘ شهری درخشنده بر روی تپه’ که او می خواست از آمریکا بسازد، طبق تعریف او جایی بود ‘انباشته از مردمانی از هر گونه و هر قوم که در کنار هم در عین هماهنگی و صلح زندگی می کنند… اگر قرار بود در این شهر دیوارهایی کشیده شود، این دیوارها درهایی داشت و درها هم به روی هر کس که قلب داشت و اراده داشت، باز بود’.
***
