در حالی که تجهیزات متعارف نظامی نظیر توپ و تانک و اسلحه، و حتی جنگنده‌هایی که قادر به طی مسافت‌های طولانی هستند، بخشی مهم از قدرت نظامی هر کشور محسوب می‌شوند، شاید بتوان گفت بعد از بمب‌های هسته‌ای، هیچ سلاحی در حال حاضر به اندازه موشک (که خود به دسته‌های مختلفی تقسیم‌بندی می‌شود) بُعد قدرت‌نمایی و بازدارندگی سخت ندارد؛ چه‌بسا بتوان گفت بازدارندگی هسته‌ای نیز اکنون عمدتاً به صورت کلاهک‌های هسته‌ای تجسم پیدا می‌کند که روی همین موشک‌ها سوار می‌شوند.
موشک‌های کشورها، تهدیدی برای آمریکا
اندیشکده آمریکایی «مرکز مطالعات استراتژیک و بین‌الملل» با درک همین اهمیت موشک‌ها در دنیای امروز به گردآوری اطلاعاتی گسترده درباره توان موشکی کشورهای مختلف و ظرفیت‌هایی پرداخته است که آن‌ها را «تهدید موشکی[1]» علیه آمریکا تلقی می‌کند. مرکز مطالعات استراتژیک و بین‌الملل در قالب یک «پروژه دفاع موشکی[2]»، در این بخش «طیف گسترده‌ای از اطلاعات و تحلیل را درباره گسترش موشک‌های کروز و بالستیک در سراسر جهان و پدافندهای هوایی و موشکی طراحی‌شده برای مقابله با آن‌ها» جمع‌آوری کرده است.
چنان‌که مرکز مطالعات استراتژیک و بین‌الملل می‌نویسد «عوامل فنی و ژئوپلتیک، عرضه و تقاضای جهانی برای سلاح‌های سریع، بدون سرنشین، و مبتنی بر موشک، و ابزارهای مقابله با آن‌ها را افزایش داده‌اند. [معضل] جهانی اشاعه موشک‌ها در حال حاضر علاوه بر تهدیدهای متعارف‌تر مانند موشک‌های کروز و بالستیک، شامل طیفی از مواردی می‌شود که از جمله آن‌ها موشک‌های هدایت‌شونده دقیق، موشک‌های ضدکشتی، پدافندهای هوایی، سیستم‌های پرتابگر مافوق صوت، و سلاح‌های جنگ فضایی هستند.»
ایران زیر ذره‌بین مرکز مطالعات استراتژیک و بین‌الملل
این اندیشکده آمریکایی در کنار توصیف فضای رقابتی تولید و آزمایش موشک در یکی از آخرین گزارش‌های خود درباره دفاع موشکی آمریکا تحت عنوان «دفاع موشکی: زمان [انجام] کارهای بزرگ[3]» به قلم «توماس کاراکو» مدیر پروژه دفاع موشکی، بعد از اشاره به تهدید موشکی و هسته‌ای کره شمالی، می‌نویسد: «ایران هم با یک برنامه ممتد آزمایش [موشک‌های جدید] و ظاهراً با هدف بهبود دقت برای تهدید [مؤثرتر و] بهتر علیه اهداف نظامی، در حال تقویت ظرفیت‌های موشکی خود است»
نکته قابل توجه این‌جاست که گزارش مرکز مطالعات استراتژیک و بین‌الملل، کشورهای روسیه و چین را بعد از کره شمالی و ایران ذکر می‌کند که نشان می‌دهد توانایی‌های موشکی کشورمان طی سال‌های گذشته به شکلی کاملاً جهشی رشد داشته است. البته در پایگاه اینترنتی مرکز مطالعات استراتژیک و بین‌الملل شواهد دیگری هم وجود دارد که نشان می‌دهد ایران اکنون به عنوان یکی از قدرت‌های نوظهور موشکی در سطح جهان، زیر ذره‌بین آمریکایی‌هاست.
چنان‌که پیش‌تر نیز اشاره شد، مرکز مطالعات استراتژیک و بین‌الملل موضوع تهدیدهای موشکی را تحت دو بخش توان تهاجمی[4] و توان تدافعی[5] بررسی می‌کند. این اندیشکده در بررسی توان تهاجمی کشورها، با ارائه این توضیح که مسئله «دیگر فقط موشک‌های بالستیک نیست» ایران را در کنار آمریکا، روسیه، چین، کره شمالی، فرانسه، هند و پاکستان قرار می‌دهد و به عنوان یکی از کشورهایی به رسمیت می‌شناسد که با زرادخانه راکتی-توپ‌خانه‌ای-خمپاره‌ای (RAM)، موشک‌های بالستیک و سیستم‌های پرتاب مافوق صوت خود «توان تهاجمی پیچیده قرن 21م را تشکیل می‌دهند که آمریکا، متحدانش، و کشورهای شریک واشینگتن باید با آن مبارزه کنند.»
اندیشکده «مرکز مطالعات استراتژیک و بین‌الملل» صفحه‌ای را به بررسی «موشک‌های ایران» اختصاص داده است
«موشک‌های ایران»
مرکز مطالعات استراتژیک و بین‌الملل در صفحه‌ای با عنوان «موشک‌های ایران» که به بررسی توان موشکی کشورمان اختصاص دارد، می‌نویسد: «اگرچه ایران هنوز موشکی با قابلیت هدف قرار دادن آمریکا را آزمایش یا شلیک نکرده است، اما تحت حمایت برنامه فضایی [مانند پرتاب ماهواره] خود، مدام فن‌آوری‌های موشک‌های دوربرد خود را تقویت و تکمیل می‌کند.»
در ادامه گزارش این اندیشکده آمریکایی آمده است: «ایران علاوه بر گسترش کمیتی زرادخانه موشکی خود، در زمینه بهبود کیفی، و افزایش دقت و [قدرت] مرگ‌باریِ موشک‌هایش نیز سرمایه‌گذاری کرده است. این کشور هم‌چنین تبدیل به مرکز اشاعه موشکی شده است و به شکلی مداوم، موشک و هم‌چنین توانایی تولید داخلی موشک را در اختیار نیروهای نیابتی مانند حزب‌الله و حکومت اسد در سوریه قرار می‌دهد.»
مرکز مطالعات استراتژیک و بین‌الملل در بیان قدرت موشکی منحصربه‌فرد ایران در خاورمیانه می‌نویسد: «ایران با هزاران موشک کوتاه‌برد و میان‌برد بالستیک و کروز با توان هدف قرار دادن [نقاطی دوردست نظیر] اسرائیل و جنوب شرقی اروپا، بزرگ‌ترین و متنوع‌ترین زرادخانه موشکی در خاورمیانه را دارد. موشک‌ها تبدیل به ابزار مهم اِعمال قدرت و ظرفیت‌های ضددسترسی/منع منطقه‌ای ایران[6] در مقابل قدرت دریایی و هوایی آمریکا و شورای همکاری خلیج [فارس] شده‌اند.»
اندیشکده مرکز مطالعات استراتژیک و بین‌الملل فهرستی از موشک‌های ایران را هم همراه با نوع، برد و وضعیت آن‌ها (عملیاتی یا در حال ساخت) ارائه داده است. در این فهرست، موشک کروز «رعد[7]» و موشک کوتاه‌برد بالستیک «تندر 69[8]» با برد 150 کیلومتر، کوتاه‌بردترین، و موشک «سومار[9]» با بردی که این اندیشکده ادعا می‌کند بین 2000 تا 3000 متر است، دوربردترین هستند. اندیشکده آمریکایی برای توضیح مشخصات هر یک از موشک‌های ایران هم یک صفحه جداگانه را اختصاص داده است.
چرا موشک‌های ایران برای آمریکا مهم است
تحریم‌های متعددی که آمریکا هر بار بعد از آزمایش[10] یک موشک توسط ایران علیه کشورمان اعمال می‌کند[11]، بیانیه‌های بی‌شمار و شدیدالحن در محکوم کردن برنامه موشکی ایران و چندین و چند دلیل دیگر، از جمله تأکید مقامات کشورمان بر غیرقابل‌مذاکره بودن برنامه موشکی، همه نشان از اهمیت تقویت توان موشکی دارد.
اگرچه مقامات ایرانی بارها تأکید کرده‌اند که برنامه‌های تسلیحاتی و موشکی ما هرگز برای تجاوز یا تهاجم به کشور دیگری نیست و صرفاً اهداف تدافعی دارد، و اگرچه آمریکایی‌ها نیز معترفند که ایران طی چندین قرن گذشته هیچ جنگی را علیه هیچ کشوری آغاز نکرده است، اما برنامه موشکی کشورمان هم‌چنان یکی از بزرگ‌ترین نگرانی‌های دشمنان منطقه‌ای و جهانی ایران است.
چنان‌که نگاهی به بخش «آخرین اخبار» پایگاه مرکز مطالعات استراتژیک و بین‌الملل نشان می‌دهد (در حال حاضر آخرین خبر این مرکز مربوط به آغاز تمرین شبیه‌سازی دشمن توسط سپاه پاسداران ایران است[12])، تحولات موشکی ایران به دقت توسط آمریکایی‌ها رصد می‌شود و برای آن‌ها اهمیت فوق‌العاده‌ای دارد[13]. اما چرا؟
نشانه‌های زیادی بر اهمیت برنامه موشکی ایران برای آمریکا وجود دارد که بخشی از آن‌ها در یکی از گزارش‌های اندیشکده مرکز مطالعات استراتژیک و بین‌الملل مورد اشاره قرار گرفته است. این گزارش که تحت عنوان «آن‌چه یک موشک یمنی درباره توافق [هسته‌ای با] ایران به ما می‌آموزد[14]» توسط توماس کاراکو نوشته شده، به صراحت بیان می‌کند که برنامه موشکی ایران نیز باید در توافق هسته‌ای گنجانده می‌شد و «مایه تأسف است» که آمریکایی‌ها بعد از امتناع طرف ایرانی از مذاکره درباره این برنامه، از پی‌گیری جدی‌تر این موضوع در مذاکرات هسته‌ای خودداری کرده‌اند.
در عین حال، مهم‌ترین دلیلی که می‌توان برای این اهمیت برشمرد، جنبه‌های بازدارندگی این توان نظامی است. ظرفیت‌های بالای موشکی ایران، از یک سو به معنای بی‌پاسخ نماندن هرگونه تعرض به کشورمان، و از سوی دیگر به معنای معتبر بودن هرگونه تهدیدی است که مقامات ایرانی می‌کنند. قدرت نظامی ایران به این معناست که اکنون هیچ کشوری حتی آمریکا به خود اجازه نخواهد داد تا به فکر استفاده از نیروی نظامی علیه ایران بیفتد، چراکه دشمنان ایران می‌دانند خودشان یا منافع‌شان یا هر دو در تیررس موشک‌های ایران هستند.
هم‌چنین به خاطر پیش‌رفت‌های موشکی کشورمان است که اگر رهبر انقلاب در سخنان خود یک جمله می‌گویند که رژیم صهیونیستی 25 سال آینده را نخواهد دید، این تعبیر صرفاً به عنوان «لفاظی» تلقی نمی‌شود، بلکه مقامات این رژیم وقتی توانایی‌های نظامی ایران را با نیم‌نگاهی به این جمله بررسی می‌کنند، سایه تهدیدی موجودیتی و واقعی روی آن‌ها سنگینی می‌کند.
جنگ یمن، جنگ موشک‌ها
مرکز مطالعات استراتژیک و بین‌الملل علاوه بر ارائه تعاریف و توصیفات کلی درباره اهمیت موشک‌ها در دنیای امروز، به شکلی هدفمند اخبار مربوط به تحولات موشکی در سراسر جهان را نیز رصد می‌کند و بر اساس آن‌ها تحلیل‌هایی را درباره جنگ‌های کنونی و تهدیدات احتمالی ارائه می‌دهد[15]. یکی از مثال‌هایی که این اندیشکده ذکر می‌کند و روند تحولات آن را به صورت یک نمودار تعاملی (با قابلیت مشاهده سیر زمانی و خواندن اخبار مرتبط) ارائه می‌دهد، جنگ عربستان علیه یمن است[16]؛ جنگی که این اندیشکده ادعا می‌کند در آن «ایران احتمالاً موشک‌های کوتاه‌برد در اختیار گروه‌های شورشی حوثی می‌گذارد.»
در گزارش مرکز مطالعات استراتژیک و بین‌الملل در همین‌باره آمده که ماه مارس سال 2015، شورای همکاری خلیج [فارس]، به رهبری عربستان سعودی، به منظور تقویت دولت «عبدربه منصور هادی» عملیات «طوفان قاطع» را علیه یمن به راه انداخت. در این گزارش می‌خوانیم: «از آن زمان، شورشیان حوثی درون یمن، تعداد قابل‌توجهی موشک بالستیک کوتاه‌برد به سمت عربستان و دیگر تأسیسات نظامی شورای همکاری خلیج [فارس] شلیک کرده‌اند.»
در ادامه این توضیحات اعتراف شده است که «با وجود اقدامات گسترده برای مقابله با توان موشکی بالستیک حوثی‌ها از طریق حملات هوایی، به نظر نمی‌رسد آهنگ فعالیت موشک‌های بالستیک حوثی‌ها فروکش کرده باشد.» سپس یک نمودار زمانی شامل موشک‌های شلیک‌شده توسط انصارالله به تفکیک «موفقیت در اصابت به هدف» یا «انهدام توسط پدافند» همراه با اخبار منتشرشده در رسانه‌ها درباره آن‌ها ارائه شده است.
آخرین خبری که در حال حاضر در این نمودار منعکس شده، اصابت یک موشک بالستیک با برد بیش از 800 کیلومتر به یک پایگاه نظامی در نزدیکی ریاض پایتخت عربستان است[17]. البته این اندیشکده آمریکایی (که اخبارش را عمدتاً از رسانه‌های هم‌سو با خود گرفته است)، توضیح می‌دهد که ممکن است اطلاعات این نمودار شامل تمامی موشک‌های شلیک شده نباشد.
[1] Missile Threat Link
[2] Missile Defense Project Link
[3] Missile Defense: Time to Go Big Download
[4] Missiles of the World Link
[5] Defense Systems Link
[6] گزارش اندیشکده آمریکایی از راهبرد ضددسترسی ایران در منطقه + عکس و دانلود لینک
[7] Ra’ad Link
[8] Tondar 69 Link
[9] Soumar Link
[10] Treasury slaps sanctions on Iran after ballistic missile launch Link
[11] US Imposes Sanctions on Iran in Response to Ballistic Missile Test Link
[12] Iran Begins Exercises Simulating Enemy Attack Link
[13] Search Results for: Iran Link
[14] What a Yemeni Missile Teaches Us About the Iran Deal Link
[15] Analysis Link
[16] Interactive: The Missile War in Yemen Link
[17] Houthis fire a ‘revenge’ missile at Riyadh Link
***
• منبع: مشرق
