درمقاله گلوبالیست به قلم ‘جیمز دورسی’ که روزگذشته(یکشنبه)منتشر شد، آمده است: سلمان شاه عربستان امیدوار است که با سفر به پکن بتواند مناسبات چین با ایران را تضعیف کند اما این خیال باطلی بیش نیست. نبرد عربستان با ایران اساسا نبردی نابرابر است زیرا ایران سرمایه هایی دارد که عربستان ندارد. این سرمایه ها شامل جمعیتی بزرگ، صنعت، منابع، ارتشی کارآزموده، فرهنگ عمیق و ریشه دار، امپراتوری های تاریخی و جغرافیایی که باعث شده است ایران محل تلاقی مسیرهای متفاوت باشد.
اما درمقابل ایران، سرمایه های سنتی عربستان که عبارتند از دربرگیری دو شهر مقدس مکه و مدینه و پول که توان رقابت با سرمایه های ایران را ندارند.
برتری راهبردی ایران را در رقابت جهانی بر سر معماری چشم انداز آینده انرژی اوراسیا بهتر می توان دید.
‘مایکل تانکوم’ اندیشمند بخش انرژی استدلال می کند که ایران در موفقیت فراقاره ای چین و ابرپروژه احیای جاده ابریشم معروف به ‘یک کمربند، یک جاده’ نقشی محوری ایفا می کند؛ نقشی که عربستان از آن محروم است.
تانکوم در مقاله ای که در سال 2015 منتشر شد، می گوید این گاز تولیدی ایران و ترکمنستان است نه نفت عربستان که تعیین کننده گرایش معماری انرژی اوراسیا خواهد بود. آیا این معماری به سوی چین، سومین صادر کننده بزرگ گاز متمایل خواهد شد یا به سوی اروپا؟
دراین شرایط، برای چین بسیار مهم است که ایران دارای دومین ذخایر بزرگ گاز طبیعی جهان است و می تواند در این زمینه سرمایه گذاری کند. ذخایر نفت ایران نیز که در رتبه چهارم جهانی قرار دارد با لغو تحریم ها در سال 2015 به میزان چشمگیری تقویت شده است.
براساس نظر تانکوم، ایران ظرف 5 سال می تواند 24 میلیارد و 500 میلیون متر مکعب گاز طبیعی بیشتر از میزان صادرات سالانه فعلی اش صادر کند. این حجم گاز که برای تامین نیاز همه بازارهای بزرگ کافی نیست، تهران را با انتخابی مهم و ژئوپولیتیک مواجه می کند.
به گفته وی، جمهوری اسلامی قادر خواهد بود این گاز را به سه بازار ‘اتحادیه اروپا/ترکیه’ از طریق خط لوله گاز طبیعی ترانس آناتولی در کریدور گاز جنوبی، ‘هند’ از طریق خط لوله ایران-عمان-هند و یا ‘چین’ از طریق ترکمنستان یا پاکستان صادر کند.
میزان تمایل نظام روابط انرژی در اوراسیا به سوی اتحادیه اروپا یا چین بستگی به میزان دسترسی هریک به گاز خزر دارد که از طریق زیرساخت خط لوله به بازارهای مربوطه می رسد. به عبارت دیگر، تانکوم استدلال می کند که برای تعیین توازن قدرت در انرژی اوراسیا و استقرار پروژه یک کمربند، یک جاده، به عنوان مهم ترین تعیین کننده معماری انرژی اوراسیا، چین باید مشتری اصلی گاز ایران و ترکمنستان باشد.
گلوبالیست ادامه داد: این وضعیت، به نوبه خود، نفوذ اقتصادی روز افزون چین را در آسیای مرکزی تقویت خواهد کرد و آن را به منطقه قفقاز و مدیترانه شرقی توسعه خواهد داد.
چین بسیاری از سنگ بناهای اولیه لازم برای تحقق این شرایط را به دست آورده است که عبارتند از ایجاد مناسبات نزدیک و دیرینه با ایران، سرمایه گذاری چشمگیر در تولید و زیر ساخت خط لوله ترکمنستان و ساخت سهم پاکستان در خط لوله ایران-پاکستان.
پروژه یک کمربند یک جاده به چین اجازه می دهد نه فقط از طریق دریا بلکه از طریق منطقه محصور در خشکی خود یعنی ‘شین ژیانگ’ نیز به گاز ایران دسترسی داشته باشد.
گرچه قدرت ژئوپولیتیک ایران صرفا به مناسباتش با چین بستگی ندارد.
تانکوم اضافه می کند که با توسعه بندر چابهار و خط لوله دریایی ایران-عمان-هند که جایگزینی برای کریدور انرژی آسیا به اروپا خواهد بود، ایران قدرت بیشتری برای مانور در برابر رقبا خواهد داشت.
علاوه بر این، جمهوری اسلامی می تواند با تقویت مناسبات با هند پاد زهری در مقابل چین به دست آورد.
گلوبالیست درادامه با اشاره به رقابت ‘مشهود’ ایران و روسیه در منطقه قفقاز و آسیای مرکزی و نیز گسترش و تقویت مناسبات تهران-آنکارا و ارتباط این مناسبات با کشورهای همسایه شامل آذربایجان، ترکمنستان(مهم ترین تامین کننده گاز چین) و ارمنستان (که شرکت گازپروم روسیه در خط لوله مشترک آن با ایران سرمایه گذاری کرده است) تصریح کرد که همه این موارد ایران را در موقعیت برتر چانه زنی قرار می دهد.
این نشریه اینترنتی در انتها نوشت: شاید درحال حاضر عربستان در پکن و اطراف آن دوستانی داشته باشد اما در بلند مدت ایران کارت های برنده بیشتری خواهد داشت.
هرکس که از قبل با ایران همراه شده یا قصد دارد وارد چنین ائتلافی شود، حتما پیش از حمایت از عربستان به تبعات دور شدن از جمهوری اسلامی خواهد اندیشید.
***
