اندیشکده راهبردی تبیین – از اصلی‌ترین مؤلفه‌هایی که همواره در منطقه غرب آسیا به آن پرداخته می‌شود چرخش نخبگان، دموکراسی و سهم تأثیرگذاری مردم، احساس ملی‌گرایی و شکل‌گیری یک هویت دولت-ملت مشترک شهروندان است. امروزه منطقه در یک بحران سیاسی و امنیتی به سر می‌برد. بسیاری از تحلیل گران این موضوع را ریشه در عدم توجه به جامعه و جامعه شناسی سیاسی-مذهبی طی سال‌های طولانی در دهه‌های پس از جنگ جهانی دوم می‌دانند.
در یادداشت نخست از سلسله یادداشت‌هایی به‌منظور بررسی نظرسنجی مؤسسات رژیم صهیونیستی، تحت عنوان «میزان رضایت‌مندی از «اسرائیلی» بودن در سرزمین‌های اشغالی» موضوعاتی چون میزان رضایت و احساس افتخار نسبت به «اسرائیلی» بودن در سرزمین‌های اشغالی و همچنین خوش‌بینی به آینده به تفکیک نژادها و گروه‌ها در یادداشت پیشین مورد بررسی قرار گرفت که نتایج جالبی به همراه داشت.
در یادداشت دوم تحت عنوان «دموکراسی و اعتماد به نهادها در رژیم صهیونیستی» از سلسله یادداشت‌هایی به‌منظور بررسی نظرسنجی مؤسسات رژیم صهیونیستی، به دموکراسی در رژیم، نژادپرستی و عمق باور در میان یهودیان، جایگاه کنست و کابینه و میزان رضایت از آنان و اعتماد ساکنین سرزمین‌های اشغالی به نهادهایی چون رسانه، دیوان عالی قضایی، پلیس، رئیس‌جمهور، کنست، ارتش، دولت، احزاب سیاسی، شهرداری‌ها و بانک‌ها مورد بررسی قرار گرفت.
در سومین یادداشت از سلسله یادداشت‌ها به‌منظور بررسی نظرسنجی مؤسسات رژیم صهیونیستی، به نگاه صهیونیست‌ها به کارآمدی دولت و عملکرد سیاست خارجی تل‌آویو در یادداشتی تحت عنوان «نگاه صهیونیست ها به کارآمدی دولت و عملکرد سیاست خارجی تل آویو» پرداخته شدکه نشان دهنده نکات حائز اهمیتی حول درک سیاست و جایگاه نهادها در افکار عمومی صهیونیست‌ها بود.
- طرح دو دولت، چالشی بسیار مهم و حیاتی در میان صهیونیست‌ها
یکی از موضوعاتی که در جامعه صهیونیستی بسیار حائز اهمیت است صلح با فلسطینیان، شیوه مذاکرات کیفیت و پذیرش طرح‌های صلح بالاخص طرح مشهور به دو دولت است که در این یادداشت به بررسی نظرسنجی مؤسسات و رسانه‌های صهیونیستی حول این موضوع پرداخته خواهد شد.
راه حل دو دولت (یک دولت یهودی-صهیونیستی و یک دولت فلسطینی)، شیوه اجرا و مرزهای آن همواره مورد توجه بسیاری از تحلیل‌گران است؛ اما یکی از اصلی‌ترین مؤلفه‌های مهم در این موضوع، دیدگاه صهیونیست‌هاست. شاید بتوان در ابتدا برای پاسخ کلی و بدون در نظر گرفتن کیفیت و چگونگی صلح و دولت فلسطینی، سه نظرسنجی را در سال‌های اخیر، مورد بررسی خام قرارداد:
رادیو رژیم صهیونیستی (ماه پایانی 2016)
بر اساس یک نظرسنجی که از سوی مرکز وابسته به رادیو رژیم صهیونیستی تهیه شده، بیش از ۶۰ درصد صهیونیست‌ها موافق تشکیل کشور فلسطین هستند.[1]
روزنامه المصدر (2016)
طبق این نظرسنجی 59% از صهیونیست‌ها موافق راه حل دو دولت هستند. این طرح شامل تشکیل دولت فلسطین خلع سلاح شده و عقب نشینی رژیم صهیونیستی تا مرزهای سال 1967 است.[2]
گاردین (2014)
75 درصد صهیونیست‌ها مخالف تشکیل دولت مستقل فلسطین هستند. این نظرسنجی که توسط گروه‌های جناح راست انجام شده است، نظرسنجی قبلی را که اعلام کرده بود 60 درصد از صهیونیست‌ها موافق تشکیل دو دولت مستقل هستند را نقض می‌کند.[3] ظاهر نظرسنجی‌های بالا نشان دهنده آن است که نزدیک به 60 درصد صهیونیست‌ها طرح دو دولت را پذیرفته‌اند، اما کمی دقت نشان می‌دهد که این فرض مخدوش است زیرا بر اساس نظرسنجی اخیر رادیو رژیم صهیونیستی، تنها 30 درصد موافق طرح دو دولت بر اساس مرزهای 1967 هستند. همچنین در نظرسنجی المصدر تأکید شده است که منظور صهیونیست‌ها از دولت فلسطینی، یک دولت خلع سلاح شده فلسطینی است. ضمن آنکه بر اساس اکثر نظرسنجی‌ها، صهیونیست‌ها از الحاق بخش‌های دیگری از کرانه باختری به رژیم حمایت می‌نمایند که این با موافقت در خصوص طرح دو دولت در تناقض است!
لذا به نظر می‌رسد کمیت، چگونگی و میزان قدرت سیاسی و نظامی دولت فلسطینی در کنار عوامل دیگر در میزان حمایت صهیونیست‌ها از طرح دو دولت و یا هر نوع صلح با فلسطینیان حائز اهمیت است.
- نگاه صهیونیست‌ها به آینده صلح و مؤلفه‌های تأثیرگذار بر حمایت آنان از طرح‌های صلح
برای درک درست از میزان حمایت و شروط این امر در جامعه صهیونیستی از صلح و مذاکره با فلسطینیان، در ادامه به بررسی دقیق نظرسنجی انجام شده از سوی موسسه تحقیقاتی مرکز امور عمومی اورشلیم[4] (The Jerusalem Center for Public Affairs) پرداخته خواهد شد. این موسسه بر اساس گزارش منتشرشده از سوی دانشگاه پنسیلوانیا در سال 2016، جزو پنجاه اندیشکده برتر غرب آسیا و شمال آفریقا و همچنین از اندیشکده‌های مشهور و معتبر رژیم صهیونیستی است.[5]
گزارش منتشرشده از سوی این موسسه در ماه مارس 2017 از سوی یکی از شخصیت‌های مشهور این موسسه خانم Mina Tzemach انجام شده است.[6] این گزارش با توجه به سؤال‌های خاص و دقیقش، خروجی خوبی برای درک دیدگاه جامعه صهیونیستی ارائه نموده که در ادامه به تحلیل آن پرداخته می‌شود.
2-1- تسلط سیاسی و امنیتی تل‌آویو بر کرانه باختری
کمیت و کیفیت حضور سیاسی- امنیتی صهیونیست‌ها و محدوده دولت فلسطینی از دیگر موضوعات چالشی در طرح دو دولت است. آنچه امروزه کرانه باختری گفته می‌شود بیشتر منظور مرزهای 1967 است که رژیم صهیونیستی در بسیاری از این مناطق حضور دارد و به شهرک‌سازی پرداخته است. بر اساس پیمان اسلو در سال 1993 کرانه باختری به سه بخش تقسیم می‌شود.
منطقه «A» از لحاظ اداری و امنیتی در دست و اختیار تشکیلات خودگردان بود؛ به عبارتی بخش الف شامل 6 شهر بزرگ فلسطینی در کرانه باختری رود اردن است که عبارت‌اند از: جنین، نابلس، طولکرم، قلقیلیه، رام الله، بیت لحم و الخلیل که مساحت آن به حدود 3 درصد از مساحت کرانه باختری می‌رسد و 20 درصد جمعیت را در خود جای داده است.
منطقه «B» از لحاظ اداری به تشکیلات خودگردان و از لحاظ امنیتی به رژیم صهیونیستی سپرده شد؛ در واقع «B» که 27 درصد از زمین‌های فلسطینی را تشکیل می‌دهد و شامل 450 شهر و روستاست.
و اما منطقه «C» منطقه‌ای بود که از لحاظ امنیتی و اداری باید به دست رژیم صهیونیستی اداره می‌شد؛ در این بخش «C» که فقط تحت اداره تل‌آویو است، 70 درصد از زمین‌های فلسطین را در برمی‌گیرد و حدود 136 هزار شهرک‌نشین در آن ساکن هستند.[7]
همواره در خصوص خروج از مناطق «A» و «B» و همچنین عاقبت آن بخشی از مناطق «C» که بر اساس قطعنامه‌های سازمان ملل جزو مناطق 1967 می‌باشد، میان صهیونیست‌ها اختلاف نظر بوده است. در نظرسنجی انجام شده از سوی موسسه تحقیقاتی مرکز امور عمومی اورشلیم، حدود 16 درصد موافق خروج رژیم از کل کرانه باختری بوده‌اند؛ اما در مقابل 77 درصد مخالف این امر بوده‌اند. (جدول شماره 1) میزان مخالفت‌ها نشان می‌دهد که حتی بخشی از موافقین دو دولت در جامعه صهیونیستی، برداشتشان از این طرح با آنچه خواسته جریان سازشگر فلسطینی و یا قطعنامه‌های سازمان ملل است، متفاوت است.
جدول شماره 1
بررسی پاسخ‌های داده شده در این نظرسنجی نشان می‌دهد که چالش اصلی صهیونیست‌ها خاک و میزان اشغال مساحت کرانه باختری بر اساس مناطق سه گانه نیست، بلکه موضوع امنیتی است و لذا ما شاهدیم در حالتی که کنترل امنیتی کرانه در اختیار رژیم باشد و شهرک‌ها به عنوان منطقه حائل در اختیار تل‌آویو قرار داشته باشد، حمایت آنان از طرح دو دولت و طرح کلینتون افزایش چشم‌گیری خواهد یافت؛ لذا می‌بینیم در پاسخ به خروج از کرانه باختری به جز شهرک‌ها، میزان موافقین طرح دو دولت و صلح به حدود 37 درصد افزایش می‌یابد. (جدول شماره 2)
جدول شماره 2
2-2-آیا خروج از مرزهای 1967 امنیت ساز است؟
اما یکی از سوالاتی که به خوبی میزان حمایت و همچنین برداشت جامعه صهیونیستی را در قبال طرح دو دولت نشان می‌دهد؛ این سؤال نظرسنجی است که پرسیده شده است: «آیا فکر می‌کنید که خروج اسرائیل از مرزهای 1967، پایان درگیر با فلسطینیان را به ارمغان خواهد آورد؟»
نتایج پاسخ دهندگان، بسیار تعجب‌برانگیز است؛ زیرا حدود 65 درصد معتقدند این اتفاق امنیت زا نخواهد بود و رژیم صهیونیستی را از آتش و درگیری نجات نخواهد داد؛ و در مقابل تنها 9 درصد به امنیت زا بودن این اقدام باور محکم دارند. (جدول شماره 3) لذا می‌توان این سؤال را مطرح کرد که اگر اکثریت صهیونیست‌ها خروج از 1967 را به معنی پایان درگیری نمی‌دانند، پس چرا باید با طرح‌های دو دولت موافق باشند؟ پاسخ این سؤال را می‌توان در وضعیت جمعیتی، فشارهای بین‌الملل، جایگاه رژیم در میان افکار عمومی جهان و … دانست.
جدول شماره 3
[phps] if ( get_post_meta($post->ID, 'stitr2', true) ) : [/phps] [quote align="left"] [phps] echo get_post_meta($post->ID, "stitr2", true);[/phps] [/quote] [phps] endif; [/phps]
2-3- اهمیت قدس و پایتخت
سرنوشت قدس و پایتخت رژیم صهیونیستی همواره از اصلی‌ترین موضوعات چالشی میان رژیم و فلسطینیان بوده است. به گونه‌ای که این امر در اکثر مذاکرات سازش بدون تصمیم رها شده و آن را به آینده و مذاکرات نهایی موکول می‌شود.
در پاسخ به این سؤال که قدس در صورت تحقق طرح دو دولت چه سرنوشتی خواهد داشت، 79 درصد آنکه بیت‌المقدس به‌طور یکپارچه (قدس غربی و شرقی) در حاکمیت رژیم باشد را بسیار حائز اهمیت دانسته‌اند. (حدود 58 درصد بسیار مهم و 20 درصد مهم) و در مقابل 15 درصد معتقد بودند این امر چندان در تحقق صلح مهم نیست. (جدول شماره 4)
جدول شماره 4
همچنین 41 درصد موافق و 52 درصد مخالف تقسیم قدس به بخش یهودی و غربی بوده‌اند. نکته حائز اهمیت آن است که نتایج نشان می‌دهد در صورتی که قدس شریف در اختیار فلسطینیان باشد، حامیان طرح دو دولت به حدود ده درصد کاهش می‌یابد و نزدیک 83 درصد مخالف چنین توافقی‌اند (60 درصد شدیداً مخالف). (جدول شماره 5) این سؤال و پاسخ‌های آن نشان می‌دهد که موضوع قدس شریف و مسجدالاقصی را می‌توان همچنان اصلی‌ترین چالش در توافق میان فلسطینیان و رژیم صهیونیستی دانست.
جدول شماره 5
[phps] if ( get_post_meta($post->ID, 'stitr3', true) ) : [/phps] [quote align="left"] [phps] echo get_post_meta($post->ID, "stitr3", true);[/phps] [/quote] [phps] endif; [/phps]
در این نظرسنجی برای سنجش میزان حساسیت نسبت به قدس سؤال جالبی مطرح کرده است. در این نظرسنجی پرسیده شده است، نظر آنان در خصوص آنکه قدس غربی پایتخت رژیم صهیونیستی و قدس شرقی پایتخت فلسطینیان باشد، چیست؟ صهیونیست‌ها در پاسخ به این پیشنهاد، کاملاً منفی برخورد نموده‌اند. 40 درصد کاملاً مخالف و 18 درصد مخالف بوده‌اند و تنها 10 درصد از این پیشنهاد برای تحقق طرح دو دولت و توافق حمایت قاطع نموده‌اند. (جدول شماره 6)
این پیشنهاد و ایده هرچند در گذشته مطرح شده است؛ اما تاکنون نه کشورهای غربی و سازمان ملل ایده پایتختی قدس غربی برای رژیم صهیونیستی را مورد پذیرش قرار نداده‌اند. با این حال اما؛ روسیه در روزهای ابتدایی سال 96، در اقدامی تعجب‌برانگیز در بیانیه‌ای از پذیرش قدس غربی به پایتختی رژیم صهیونیستی منوط به شکل گیری دولت فلسطینی به پایتختی قدس شرقی خبر داد.[8]
جدول شماره 6
2-4- ناامیدی از تحقق توافق میان فلسطینیان و رژیم صهیونیستی
یکی از نتایج جالب این نظرسنجی، پاسخ به این سؤال است که اساساً (جدا از نوع توافق) آیا به تحقق یافتن یک توافق با فلسطینان چقدر امیدوارید؟ نتایج نشان می‌دهد حداقل حدود 70 درصد کاملاً از رخداد چنین امری در آینده نزدیک ناامیدند. (جدول شماره 7)
جدول شماره 7
جمع‌بندی
جمع‌بندی موارد بالا نشان می‌دهد که حمایت برخی صهیونیست‌ها از طرح دو دولت، ناشی از پذیرش حق فلسطینی‌ها و مرزهای 1967 نیست؛ زیرا منظور اکثریت صهیونیست‌های حامی طرح دو دولت، تشکیل یک حکومت فلسطینی خلع سلاح شده و محدودتر از کرانه باختری است! همچنین در وضعیت کنونی (بالاخص با توجه به رشد جمعیت فلسطینی‌ها) صهیونیست‌ها برای بقای خود یک دولت با دو ملیت را ممکن نمی‌دانند. در پایان سال ۲۰۱۷ جمعیت فلسطینیان ساکن در سرزمین‌های فلسطین در عدد ۶٫۳ میلیون با کل یهودیان صهیونیست برابر می‌شود. همچنین طبق برخی پیش‌بینی‌ها در سال ۲۰۲۰ جمعیت فلسطینیان به ۷٫۲ میلیون در مقابل ۶٫۹ میلیون یهودی در سرزمین‌های فلسطینی خواهد رسید. این برابری جمعیت چالش دولت- ملت‌سازی را برای رژیم صهیونیستی تشدید خواهد نمود.
منابع:
[1] «60 درصد اسرائیلی‌ها موافق تشکیل کشور فلسطین هستند»، وب‌سایت خبرگزاری ایسنا، منتشرشده در تاریخ 12 دی 1395، قابل بازیابی در پیوند زیر:
http://www.isna.ir/news/95101207412
[2] «59 درصد از اسرائیلی‌ها موافق دو دولت هستند»، وب‌سایت موسسه ندا، منتشرشده در تاریخ 7 شهریور 1395، قابل بازیابی در پیوند زیر:
http://nedains.com/fa/news/314683
[3] «گاردین: 75 درصد اسرائیلی‌ها مخالف تشکیل دولت مستقل فلسطینی هستند»، وب‌سایت ال اچ وی نیوز، منتشرشده در تاریخ 28 مهر 1393، قابل بازیابی در پیوند زیر:
http://lhvnews.com/fa/news/24675
[5] «گزارش کامل رتبه‌بندی برترین اندیشکده‌های جهان در سال 2016»، اندیشکده راهبردی تبیین، منتشرشده در تاریخ 10 بهمن 1395، قابل بازیابی در پیوند زیر:
[6] متن کامل گزارش را از اینجا ببینید:
http://jcpa.org/article/new-poll-survey-israeli-jewish-attitudes-future-peace-agreement/
[7] «اسلو مبنایی برای طرح قطعنامه شورای امنیت علیه اسرائیل»، وب‌سایت خبرگزاری تسنیم، منتشرشده در تاریخ 11 دی 1395، قابل بازیابی در پیوند زیر:
https://www.tasnimnews.com/fa/news/1395/10/11/1283313
[8] برای مطالعه بیشتر ر.ک: محمد محسن فایضی، «به رسمیت شناختن قدس غربی به پایتختی رژیم صهیونیستی از سوی روسیه، پیامدها و تهدیدها»، اندیشکده راهبردی تبیین، منتشرشده در تاریخ 4 اردیبهشت ۹۶، قابل بازیابی در پیوند زیر:
