ماهیت استکبارستیزی انقلاب اسلامی

اندیشکده راهبردی تبیین – حقیقت انقلاب اسلامی در بعد بین المللی اعتراضی به نظام ناعادلانه و بدون معنویت بین الملل است. یکی از شاخصه های گفتمان انقلاب اسلامی (بیگانه ستیزی و مبارزه با نظام سلطه) است که امام خمینی (ره) و مقام معظم رهبری (مدظله العالی) آن را مظهر استقلال سیاسی کشورها از قدرت های بیگانه می دانستند. در همین زمینه مقام معظم رهبری می فرمایند: «این استقلال خیلی مهم است؛ استقلال داخلی، استقلال منطقه‌ای، استقلال جهانی و بین‌المللی؛ در همه‌ی این مسائل استقلال کشور و استقلال نظام را حفظ کردن. معنایش این است که ما در زمینه‌ی سیاسی فریب نخوریم؛ دشمنی که هدفش این است که دولتها و ملّتها را به‌دنبال خود بکشاند، به شیوه‌های مختلفی توسل میجویَد. این‌جور نیست که همیشه با تهدید حرف بزنند؛ نه، گاهی هم با تملّق حرف میزنند؛ گاهی به انسان نامه مینویسند که شما بیایید -با ما که آمریکا هستیم- مسائل جهانی را با مشارکت یکدیگر حل کنیم؛ در این قالب با انسان حرف میزنند؛ انسان در اینجا ممکن است دچار وسوسه بشود که برویم با یک ابرقدرتی در حل مسائل بین‌المللی همکاری کنیم؛ در ادبیات نامه‌نگاری رسمی دیپلماتیک، این‌جوری حرف‌زده میشود اما باطن قضیه این نیست؛ باطن قضیه این است که او یک نقشه‌ای دارد؛ میگوید شما بیا در نقشه‌ی من، بیا در آن میدانی که من ترسیم کرده‌ام بازی کن؛ نوع بازی را هم او معین می کند. شما بیا این کار را انجام بده تا آن هدفی که برای آن نقشه کشیده شده است، تحقق پیدا بکند. اینکه ما در قضایای منطقه، در قضیه‌ی سوریه، در قضایای شبیه سوریه حاضر نشدیم در ائتلاف به‌اصطلاح آمریکایی وارد بشویم -با اینکه بارها گفتند، تکرار کردند، خواستند- علت این است. آنها یک نقشه‌ای دارند، یک هدفهایی را ترسیم کرده‌اند، مایلند به آن هدفها برسند و البته مایلند که از قدرت و نیرو و نفوذ هر کشوری استفاده کنند، ازجمله جمهوری اسلامی؛ اگر جمهوری اسلامی اینجا خام بشود، وارد بازی آنها بشود، معنایش این است که جدول کاری آنها را پر کرده است؛ معنایش این است که نقشه‌ی آنها را کامل کرده است. این خلاف استقلال است؛ این به ظاهر چیزی نیست که دولتی یا کسی بیاید بر کشور حکومت بکند که بگوییم استقلال کشور از بین رفت اما ضد استقلال سیاسی است.»(1)

خط و مشى جمهورى اسلامى ایران در سیاست برون مرزى، نتیجه تجربه امام از نظم حاکم بین المللى در عصر استعمار در ایران و کشورهاى مسلمان است. به همین دلیل، در آغاز انقلاب، موضع امام در برابر دولت هاى استعمارى و استکبارى، موضع روشن و شفاف یک پیشواى دینى مسلمان است که بر اساس قاعده «نفى سبیل»، به هیچ روى اجازه اعمال نفوذ حکومت هاى استکباری را در قلمرو اسلام نمى دهد، بلکه با تأکید بر وحدت اسلامى، در اندیشه صدور انقلاب اسلامى و گفتمان ارزشی و آرمانی آن است. البته از نظر امام حیطه شمول اصل نفی سبیل، محدود به ایران نیست، بلکه ایشان سلطه هر قدرتی را بر شئون سیاسی، فرهنگی و اقتصادی مسلمین نفی می کند. (2)

 

 

نظام سلطه و پیدایش دو گانه ها

نظام سلطه عبارت است از مجموعه ای از بازیگران نظام بین الملل که تلاش دارند قواعد بازی نظام عادلانه و ظالمانه را حفظ کنند. آن ها از ابزارهای گوناگون نظامی، اقتصادی و سیاسی برای تأثیر بر دیگران استفاده می کنند. یکی از ویژگی های نظام سلطه تقسیم جهان به دو قطب سلطه گر و سلطه پذیر می باشد. نمونة کشورهای سلطه گر را می توان کشور آمریکا و اکثر کشورهای اروپایی دانست که در حال حاضر این کشورها تبدیل به کشورهای مسلط شدند. فرق بین کشورهای سلطه گر و کشورهای مسلط در این است تا چند وقت پیش کشورها سعی می کردند به صورت مستقیم و با ابزارهای فرهنگی، اقتصادی، نظامی بر دیگر کشورها سلطه پیدا کنند ولی امروزه کشورهای سلطه گر توانستند از طریق قدرت نرم بر اعتقادات و مسائل ایدئولوژیک کشورها مسلط شوند به طوری که فرهنگ غرب بر کشورهای سلطه پذیر غالب شده است.

با این حال، آن چه در معنای سلطه مورد اهمال واقع شده و در نظم شکل گرفته بین الملل نیز به وجود آمده، بعد تحمیلی آن است؛ بدین معنا که سلطه، مفهومی رابطه مند است که از سلطه گر (شرایط ساز) به سلطه پذیر (شرایط پذیر) تحمیل می شود. در این جا رابطه سیاسی دو سویه نیست، بلکه تک سویه و از بالا (سلطه گر) به پایین (سلطه پذیر) است. (3)

سلطه کشورهای سلطه گر بر کشورهای سلطه پذیر سبب ایجاد دو گانگی هایی در زمینه های پیشرفت، ابتکار، استقلال، اعتماد به نفس و برخی از تحولات دیگر شد.

– در زمینه ابتکار کشورهای مسلط هر روز دچار ابتکار و نوآوری در زمینه های مختلف می شوند در صورتی که کشورهای تحت سلطه به جای ابتکار دچار تقلید از کشورهای مسلط می شوند چرا که اجازة ابتکار به آن ها داده نمی شود؛

– در زمینه استقلال نیز کشورهای مسلط به جای دادن استقلال به کشورهای تحت سلطه، وابستگی را برای این کشورها به ارمغان آوردند. کشور ایران با توجه به سابقه فرهنگی بسیار در دوران قاجار و پهلوی وابسته کشوری مثل انگلیس بود.

– در زمینه اعتماد به نفس نیز می توان گفت که کشورهای تحت سلطه به واسطه وابستگی و عدم ابتکار در زمینه های مختلف به کشورهایی انفعالی تبدیل شده بودند که گوش به فرمان کشورهای مسلط بودند، در نتیجه این کشورها دچار ضعف نفس و عدم خود باوری بودند.

تاکنون با وقوع تحولاتی که در گوشه و کنار جهان اتفاق افتاده (در غالب انقلاب، بیداری اسلامی و…) بسیاری از کشورها توانستند خود را از این منجلاب نجات دهند. البته برخی کشورها نتوانستند خود را به طور کامل از تحت سلطه برهایند و در برخی زمینه ها استقلال یافتند، مثلاً ایالات متحدة آمریکا که زمانی تحت سلطه انگلیس بود توانست از لحاظ سیاسی و اقتصادی خود را از سیطرة انگلیس نجات دهد ولی هنوز نتوانسته از لحاظ فرهنگی به این استقلال برسد. آمریکا با گذشت زمان خود بجای استعمارگران قبلی نشسته و امروز به نماد و مصداق نظام سلطه تبدیل شده است.

 

[phps] if ( get_post_meta($post->ID, 'stitr2', true) ) : [/phps] [quote align="left"] [phps] echo get_post_meta($post->ID, "stitr2", true);[/phps] [/quote] [phps] endif; [/phps]

 

دلایل موفقیت سلطه ستیزی انقلاب اسلامی

برای بسیاری از مردم جهان، پژوهشگران و حتی دشمنان جای سؤال است که خاصیت انقلاب اسلامی ایران چیست که تاکنون توانسته به خوبی خود را از نظام سلطه دور نگه دارد و تبدیل به مجری سلطه پذیری در جهان شود.

1-شخصیت امام

مسلماً بر هیچ کس پوشیده نیست که شخصیت و روحیة انقلابی گری امام (ره) سبب شده تا ارزش ها و اصول انقلابی ایران نه تنها الگویی برای جهانیان شود بلکه به دلیل خاصیت سلطه پذیری آن، دشمنان نظام نیز همچون ایالات متحده آمریکا با اهداف و ارزش های انقلابی ایران نیز سر ستیز پیدا کرده اند.

ماهیت ظلم ستیزی انقلاب اسلامی، که مبتنی بر نفی سلطه گری و حفظ تمامیت ارضی کشور، دفاع از حقوق همه مسلمانان و نیز عدم تعهد در برابر قدرت های مستکبر بود، باعث شد، ایالات متحده آمریکا از همان آغاز انقلاب اسلامی، دشمنی خود را با این اهداف و مکتب نمایان سازد.(4)

استراتژی‌های اتخاذی و اعمالی امام خمینی(ره) در راستای نيل به اهداف و آرمان‌ها، ضرورت استفاده از ابزارهای فرصت‌ساز و ظرفیت‌گستر برای اسلام و اندیشه‌های انقلابی را ایجاب می‌نمود. ابزارهایی که امام برای هویت‌سازی بدیل در عرصه بین‌المللی در نظر داشتند، هر دو قدرت سخت‌افزاری و نرم‌افزاری را در بر می‌گرفت. به واقع، ایشان ضمن تعریف اهداف ملی و درونی که با گفتمان درون‌گرا سر و کار داشته است، اهداف فرا سرزمینی را هم به عنوان مهم‌ترین اصول و آموزه‌های اسلامی در نظر می‌گرفتند.

2-مقاومت گرایی

مردم ایران به خوبی توانستند از طریق شخصیت بزرگی چون امام روحیة انقلابی گری را یاد گیرند و بتوانند با تکیه بر ارزش ها و اصول انقلابی در برابر نظام سلطه مقاومت کنند. درواقع دفاع از ارزش های مبتنی بر دین و انقلاب و ارزش های ملی و وحدت کلمه نوعی مقاومت گرایی را می طلبد که در نظام جمهوری اسلامی ایران به واسطة مردم انقلابی آن تحقق پذیر شده است. اعتقادات دینی ملت ایران اسلامی عامل و سدی محکم در برابر دشمنان نظام است. اوج مقاومت گرایی نیروهای انقلابی ایران را می توان در هشت سال دفاع مقدس دید که در آن مردم ایران یکه و تنها در برابر عراقی که کشورهای مزدوری چون ایالات متحده آمریکا، عربستان، اسرائیل از آن حمایت می کردند، ایستادگی نمود. مقاومت گرایی فقط محدود به مرزهای جغرافیایی ایران نیست، حفظ ارزش های انقلابی و اسلامی هیچ گاه مرزپذیر نیست، بنابراین دفاع از آنها در مناطقی همچون عراق، سوریه، بحرین از اصول قانون اساسی و سیاست خارجی ایران می باشد.

3-خودباوری و اتکا به منابع داخلی

یکی از نشانه های اقتدار ملی در برابر نیروهای سلطه، خودباوری و اتکا به منابع و نیروی انسانی داخلی است. کشورمان قبل از انقلاب با توجه به وابستگی اقتصادی، سیاسی به کشورهایی چون ایالات متحده و انگلیس به خوبی توانسته تاکنون در بسیاری از زمینه ها به استقلال و خودکفایی برسد و نیازمند هیچ دولت استکباری نباشد. این یکی از نشانه های تحقق اهداف انقلابی در راستای سلطه ستیزی انقلاب اسلامی است.

خودباوری و تکیه بر نیروهای داخلی در درجه نخست باعث تقویت شاخصه های هویتی و اعتماد به نفس ملی و شاخصه گفتمانی «ما می توانیم» – که در سرلوحه اندیشه های نورانی امام راحل(ره) قرار داشت- شده است و این خود قوه ی محرکه ای برای استمرار و تضاعف این روند بوده و موانع پیش رو را به حداقل می رساند.(5)

4-تأکید بر وحدت و همگرایی جهان اسلام

یکی از مبانی اندیشه امام (ره) وحدت و همگرایی جهان اسلام است که امروزه تبدیل به یک مانع بزرگ در برابر قدرت های استکباری شده است. براساس تفکر و اندیشه امام خمینی (ره)، ایجاد تحول در جوامع اسلامی و رهانیدن آنها از تفرقه، موضوعی نیست که بدون پایه ریزی یک برنامه سراسری و ریشه دار فکری امکان پذیر باشد. زیرا وضعیت کنونی جهان اسلام، معلول عوامل گوناگونی مانند انحطاط فکری و فرهنگی مسلمین و سلطه قدرت های استعماری و رژیم های استبدادی برآن است. رهایی از این وضعیت، نیازمند بسیج همه جانبه ملت ها و دولت های اسلامی تحت یک استراتژیِ مشخص است. بنابراین جهان اسلام به عنوان یک مجموعه واحد که دارای سوابق تاریخی، فرهنگی و سیاسی مشترک است ، باید بازگشت به اصالت تاریخی و فرهنگی را سرلوحه حرکت خود قرار دهد و مؤلفه های هویت دینی را به خوبی شناسایی کند.(6)

بر اساس تفکر وحدت و همگرایی جهان اسلام، جمهوری اسلامی ایران خواهان استقلال همه جانبه تمام دولتهای اسلامی از زیر سلطه عوامل بیگانه می باشد. بر همین اساس ایران از جنبش های آزادی بخش و استقلال طلبانه در جهان اسلام حمایت می کند و در راستای تحقق این هدف نیز ایران از هیچ کمکی به دولت های اسلامی دریغ نمی ورزد. حمایت های ایران از جنبش انصارالله، حزب الله و یا حماس را می توان نمونه عملی حمایت ایران از جنبش های آزادی بخش دانست. هر چه که جهان اسلام قدرتمند گردد راه نفوذ اجانب به کشورهای اسلامی سخت تر خواهد شد. بر همین اساس، کشورهای استعماری سعی دارند از طریق ایجاد اختلاف بین شیعه و سنی مانع از ایجاد همگرایی و وحدت جهان اسلام شوند. در این میان این دولت های اسلامی هستند که باید به دنبال عوامل وحدت ساز بین کشورهای اسلامی باشند تا مانع دخالت بیگانگان در کشورهایشان باشند که در این زمینه متاسفانه برخی از کشورهای اسلامی مثل عربستان سعودی حتی با وجود ادعای رهبری جهان اسلام یکی از مهره های وابسته به قدرت های سلطه گر چون ایالات متحده، رژیم صهیونیستی می باشد. با توجه به این شرایط و وجود اختلاف بین کشورهای بزرگ اسلامی در منطقه، تحقق وحدت بین کشورهای اسلامی سخت تر می شود که جمهوری اسلامی ایران به عنوان رهبر جهان اسلام و مجری سلطه ستیزی در منطقه این وظیفه را پیدا می کند که مانع دخالت قدرتهای استعماری در منطقه شود که لازمة این کار در درجه اول استقلال همه جانبه خود کشور و سلطه ستیزی با عوامل خارجی است.

5-ولایت مداری و اعتماد مردم به ولی فقیه

در دوران غیبت ولی عصر (عج) آنچه که سبب وحدت و انسجام ملت ایران در سایه گفتمان انقلاب اسلامی شده است، ولایت مداری در نظام اسلامی و پیروی مردم از ولی فقیه می باشد. دشمنان در طول تاریخ تلاش های بسیاری را انجام دادند تا اعتماد ملت ایران را به رهبری و ولی فقیه کمرنگ کنند و از این طریق پایه های نظام جمهوری اسلامی را تضعیف نمایند که در این راه خوشبختانه با درایت مردم ایران مواجه شدند و برنامه های آن ها هیچ گاه تحقق پیدا نکرد و نخواهد شد. هر بار که دشمنان نظام سعی در دسیسه علیه نظام و رهبری بودند، با پاسخ تند مردم مواجه شده اند که نمونه بارز آن را می توان به جریان فتنه در انتخابات ریاست جمهوری سال 88 اشاره کرد که مردم بادرایت ایران با قیام در روز 9 دی همان سال به عملیات فریبکارانه دشمن پاسخ دادند.

در این میان آن چه به طور محسوس در این حوزه مشاهده می گردد نهادینه شدن رابطه امت و امام –که برخاسته از هندسه اجتماعی جامعه ولایی  است- در عمق لایه های اجتماعی بوده و تبلور آن را می توان  پیشرو شدن مردم در تبعیت از ولایت و رهبری از فعالان و جریانهای سیاسی دانست به گونه ای هرگاه نخبگان سیاسی و خواص در ولایتپذیری و ولایتمداری از سطح عمومی اجتماع بازمی مانند، آحاد جامعه با اتصال به ولایت راه خود را یافته و حتی خواص مردود را به تحرک وامی دارند.(7)

 

[phps] if ( get_post_meta($post->ID, 'stitr3', true) ) : [/phps] [quote align="left"] [phps] echo get_post_meta($post->ID, "stitr3", true);[/phps] [/quote] [phps] endif; [/phps]

 

دلایل اختلاف نظام سلطه با جمهوری اسلامی ایران

می توان گفت مهم ترین بعد اختلافی نظام سلطه با جمهوری اسلامی ایران، مخالفت با ماهیت نظام جمهوری اسلامی ایران است. اگر به گذشته برگردیم متوجه خواهیم شد که در دوران پهلوی به واسطة پیوندی که بین ایران و ایالات متحده آمریکا در زمینه های سیاسی، اقتصادی وجود داشت، رابطه دو کشور در بهترین حالت قرار داشت و اختلافات ایران با این کشور حداقل در زمینه های ایدئولوژیک و فرهنگی برجسته نبود. با تحقق انقلاب اسلامی و شکل گیری نظام جمهوری اسلامی که ماهیتی کاملاً سلطه ستیز دارد سبب شد تا روابط دو کشور ایران و آمریکا و دیگر کشورهای مسلط در راستای اصل «نه شرقی-نه غربی» قرار گیرد. از این رو، ماهیت انقلاب اسلامی در مقابل با نظام لیبرال-دموکراسی قرار گرفت. ایران بر اساس ماهیت انقلابی خواهان تحقق اهداف و آرمان های انقلابی در منطقه و دیگر نقاط جهان شد که به واسطة آن بحث «صدور انقلاب» مطرح گردید، به طوری که امروزه شاهد هستیم وقوع «بیداری اسلامی» در جهان اسلامی ناشی از صدور انقلاب اسلامی ایران است که ماهیتی کاملاً ضد استکباری دارد. وقوع بیداری اسلامی در منطقه سبب برتری ایران به عنوان قدرت مسلط در منطقه گردید و این مسأله موجب نگرانی دولت های رقیب و استعمارگر در منطقه شد و تا به امروز از طرق مختلفی سعی در مقابله با قدرت ایران در منطقه نمودند.

ماهیت انقلابی و ضد استعماری نظام جمهوری اسلامی سبب شده تا قدرت های استعماری همچون آمریکا به بهانه های مختلفی سعی در نابودی نظام داشته باشند و برای این امر نیز دست به ابتکارات مختلفی می زنند، مثل تحریم های همه جانبه علیه ایران در زمینه های مختلف، مخالفت با حقوق بشر در ایران، مخالفت غرب با ایران هسته ای (علی رغم صلح آمیز بودن فعالیت هسته ای ایران)، ایران هراسی در منطقه و جهان، کمک به رقیب های منطقه ای ایران، ایجاد تشکیلات ضد ایرانی در منطقه و…

می توان گفت از آنجا که جمهوری اسلامی از حیثیت های مختلفی از جمله تعارض ایدئولوژیک در مبانی و افکار با ایالات متحده، انقلابی بودن ایران، مخالفت ایران با یکجانبه گرائی آمریکا در نظام بین الملل و تأثیرگزاری مقتدرانه ایران در منطقه که چالشی مهم در برابر جهانی سازی محسوب می شود؛ زمینه ساز خصومت ایالات متحده با جمهوری اسلامی ایران شده است. 

 

[phps] if ( get_post_meta($post->ID, 'stitr4', true) ) : [/phps] [quote align="left"] [phps] echo get_post_meta($post->ID, "stitr4", true);[/phps] [/quote] [phps] endif; [/phps]

 

راهبرد نظام جمهوری اسلامی ایران در مقابله با نظام سلطه

ایران به عنوان مجری سلطه ستیزی در برابر نیروهای استکباری قطعاً بیشترین امواج تهدیدات را از سوی میدان استکبار و نظام سلطه دریافت خواهد کرد، بنابراین، در نظر گرفتن تمهیدات لازم از سوی مقامات ایران در مواجه با این تهدیدات ضروری است. در همین زمینه به طور خلاصه می توان این راهبردها را به صورت زیر خلاصه کرد:

– صدور انقلاب و ترویج آموزه های دینی؛

– تاثیرگذاری بر اذهان مردم جهان از طریق گسترش سبک زندگی انقلابی اسلامی؛

– دفاع از دستاوردهای مادی و معنوی انقلاب اسلامی از جمله، استقلال و تمامیت ارضی کشور، پیشرفت های علمی، فنی، نظامی و هسته ای؛

– گسترش همکاری های منطقه ای در زمینه های مختلف به ویژه مقابله با طایفه گرائی، خشونت و تروریسم؛

– بهره برداری از ظرفیت مجامع بین المللی همچون جنبش غیرمتعهدها ، سازمان ملل و NGO یا سازمان های مردم نهاد مستقل بین المللی برای پیش‌برد منافع ملّی و اهداف منطقه ای؛

– جنگ نرم و مقابله با نفوذ فرهنگی نظام سلطه؛

– کمک به کشورهای دوست و هم پیمان در منطقه؛

– حفظ و تقویت مقاومت منطقه ای و تعمیق روحیه مبارزه با جبهه استکبار و جریان صهیونیستی؛

– بالا بردن توان نظامی در مواجه با تهدیدات نظام سلطه و…

 

---

 

منابع

(1). بیانات مقام معظم رهبری (مدظله العالی) در مراسم بیست و هفتمین سالگرد رحلت امام خمینی(ره)، 14/03/1395.

(2). حسن خدادی، «مبانی، اصول و راهبردهای سیاست خارجی از منظر امام خمینی (ره)»، خبرگزاری فارس، 14/03/1393.

(3). محمدرضا شفیعی فر، رضا رحمتی، «سیاست تعاملی ضد نظام سلطه»، فصلنامه مطالعات انقلاب اسلامی، سال هفتم، شماره 22، 1386، ص13.

(4). محمدرضا عرب، «علل و شیوه های دشمن تراشی آمریکا با توجه به انقلاب اسلامی»، وبسایت اندیشکده راهبردی تبیین، منتشر شده در 14 تیر 1396، قابل بازیابی در پیوند زیر:

علل و شیوه های دشمن تراشی آمریکا با توجه به انقلاب اسلامی

(5). «بررسی مدل «تحلیل روندی» از تحولات ج.ا.ا.»، وبسایت اندیشکده راهبردی تبیین، منتشر شده در 17 مهر 1391، قابل بازیابی در پیوند زیر:

بررسی مدل «تحلیل روندی» از تحولات ج.ا.ا.

(6). «وحدت جهان اسلام در اندیشه امام خمینی (ره)»، قابل بازیابی در پیوند زیر:

http://dari.irib.ir/component/k2/item/30501

7. «بررسی مدل «تحلیل روندی» از تحولات ج.ا.ا.»، وبسایت اندیشکده راهبردی تبیین، پیشین.