اندیشکده راهبردی تبیین – از اصلی‌ترین مؤلفه‌هایی که همواره در منطقه غرب آسیا به آن پرداخته می‌شود چرخش نخبگان، دموکراسی و سهم تأثیرگذاری مردم، احساس ملی‌گرایی و شکل‌گیری یک هویت دولت-ملت مشترک شهروندان و تقسیم جمعیتی و تفکرهای گوناگون است. امروزه منطقه در یک بحران سیاسی و امنیتی به سر می‌برد. بسیاری از تحلیل گران این موضوع را ریشه در عدم توجه به جامعه و جامعه شناسی سیاسی-مذهبی طی سال‌های طولانی در دهه‌های پس از جنگ جهانی دوم می‌دانند.
لذا بدین منظور در سلسله یادداشت‌هایی به بررسی نظرسنجی موسسات رژیم صهیونیستی پرداختیم تا درک صحیحی از جامعه رژیم اشغالگر داشته باشیم. تاکنون 4 سری از سلسله یادداشت‌ها در اندیشکده راهبردی تبیین منتشر شده است که می‌توانید با کلیک بر روی عنوان مورد نظر مطالعه نمایید: 1- «میزان رضایت‌مندی از «اسرائیلی» بودن در سرزمین‌های اشغالی»، 2-«دموکراسی و اعتماد به نهادها در رژیم صهیونیستی»، 3-«نگاه صهیونیست‌ها به کارآمدی دولت و عملکرد سیاست خارجی تل‌آویو» و 4- «نگاه صهیونیست‌ها به طرح دو دولت و صلح با فلسطینیان»
یهودیان ارتدوکس افراطی و وضعیت آنان در سپهر سیاست رژیم صهیونیستی
ارتدوکس‌های افراطی که در میان صهیونیست‌ها از آنان تعبیر به حریدیم (جمع حریدی) (haredim) می‌شود، طیفی از مذهبیون یهودی هستند که بسیار به احکام یهود و تلمود معتقد بوده و خانواده، عفت، آئین‌های یهودی و قوانین حکومت برای آنان حائز اهمیت است. این طیف در رژیم صهیونیستی مدارس جداگانه و مکان‌های عبادی متفاوت از دیگران دارند و دخترانشان را از سربازی رفتن منع می‌کنند.
حریدی‌ها طیفی از جامعه صهیونیستی هستند که بسیار بر آئین شریعت یهود و تلمود معتقد بوده و خواهان تشکیل یک دولت یا حاکمیت بر اساس نژاد و آئین یهود هستند. ویژگی‌های خاص رفتاری آنان موجب شده است آنان در مدارسی جداگانه از دیگر یهودیان مستقر در سرزمین‌های اشغالی زندگی کنند. این ارتدوکس‌های افراطی، همواره از مخالفان صلح با فلسطینیان و تشکیل دو دولت و همچنین تشکیل «اسرائیل دموکراتیک» هستند.
گزارشی که مورد بررسی قرار خواهد گرفت بر روی سایت موسسه «دموکراسی اسرائیل[1]» منتشر شده است که حاصل همکاری این موسسه و «مرکز مطالعات اورشلیم[2]» است. «گزارش آماری جامعه ارتدوکس افراطی اسرائیل»[3] عنوان خروجی همکاری دو موسسه‌ای است که به آنان اشاره شد. این گزارش بر اساس جمع آوری اطلاعات آماری و همچنین نظرسنجی از جامعه انجام شده است.
[phps] if ( get_post_meta($post->ID, 'stitr2', true) ) : [/phps] [quote align="left"] [phps] echo get_post_meta($post->ID, "stitr2", true);[/phps] [/quote] [phps] endif; [/phps]
1-جمعیت ارتدوکس، اقلیتی سرنوشت‌ساز در سال‌های آتی
یکی از ویژگی‌های خاص حریدی‌ها اهمیت جایگاه خانواده، فرزند آوری و ازدواج در آنان است. به گونه‌ای که بیش از 80 درصد جمعیت بالای بیست سال ازدواج کرده‌اند و این رقمی بسیار بالاست. (نمودار شماره 1) نمودار شماره یک به خوبی نشان می‌دهد که میزان فرزند آوری با شدت مذهبی بودن میان صهیونیست‌ها در سرزمین‌های اشغالی رابطه‌ای مستقیم دارد. به گونه‌ای که بر اساس میزان نرخ فرزند آوری حریدی‌ها از سال 1992 تا 2014 به طور میانگین نزدیک به 7 فرزند بوده است؛ هرچند این میزان از سال 2012 به کمتر از 7 رسیده است. میان مذهبیان غیر ارتدوکس، ملی‌گرایان و سکولارها نرخ فرزند آوری بسیار کمتر از حریدی‌ها است؛ اما نمودار زیر نشان می‌دهد دیگر طیف‌های اجتماعی از 2012 به این سو نرخ فرزند آوریشان رو به افزایش است با آنکه فاصله بسیار زیادی با حریدی‌ها دارند.(نمودار شماره 2)
نمودار شماره 2
جامعه صهیونیستی را می‌توان چهار اقلیت شامل سکولارها، صهیونیست‌های ملی‌گرا، اقلیت عرب و اقلیت ارتدوکس افراطی یا همان حریدی‌ها توصیف کرد. این چهار شکاف اجتماعی در دهه اخیر به یکی از موضوعات مهم و چالشی در رژیم صهیونیستی تبدیل شده است. در دهه‌های اول مذهبیون غیر حریدی یا به عبارتی صهیونیست‌های غیر حریدی و سکولارها اکثریت را در اختیار داشتند؛ اما رشد جمعیتی اعراب و حریدی‌ها این تقسیم بندی را تغییر داده است. (نمودار شماره 3)
[phps] if ( get_post_meta($post->ID, 'stitr3', true) ) : [/phps] [quote align="left"] [phps] echo get_post_meta($post->ID, "stitr3", true);[/phps] [/quote] [phps] endif; [/phps]
نمودار بالا نشان می‌دهد که جمعیت حریدی‌ها از 2010 که زیر یک میلیون هست به حدود دو میلیون در 2040 و بالای 4 میلیون در سال 2060 خواهد رسید. این افزایش جمعیت اقلیت‌هایی چون حریدی ریولین رئیس جمهور رژیم صهیونیستی را هم نگران کرده است. وی در کنفرانس مشهور هرتزلیا در سال 2015 گفت: «در دهه نود قرن گذشته، جامعه اسرائیل متشکل از اکثریت بزرگ و اقلیت‌های کوچک بود. اکثریت بزرگ متعلق به صهیونیست‌ها بود که در کنار سه اقلیت صهیونیست‌های مذهبی، اقلیت عرب و اقلیت ارتدوکس افراطی (حریدی‌ها) جامعه اسرائیل را تشکیل می‌دادند. شاید هنوز بسیاری در جامعه اسرائیل، در رسانه‌ها و نظام سیاسی اسرائیل فکر می‌کنند جامعه اسرائیل همین شکل را دارد؛ اما از آن زمان تاکنون واقعیت به‌طور اساسی تغییر کرده است. هم‌اکنون کلاس اولی‌های ما شامل ۳۸ درصد صهیونیست‌های سکولار، ۱۵ درصد صهیونیست‌های ملی‌گرا و مذهبی، ۲۵ درصد عرب و حدود ۲۵ درصد نیز ارتدوکس افراطی (حریدی) هستند. در هر حال، روند تغییر بافت جمعیتی واقعیتی است که چهره جامعه اسرائیل را شکل می‌دهد. در چنین نظمی، دیگر هیچ گروهی اکثریت بالا را ندارد و دیگر اقلیت کوچک وجود ندارد. متأسفانه این شکاف‌ها در درون همه این بخش‌ها و در میان همه آن‌ها وجود دارد. ساختاری که از نظر بسیاری از ما نوعی تهدید از یک طرف برای ماهیت سکولار و لیبرال اسرائیل و از طرف دیگر برای جنبش صهیونیسم است.» ریولین برای این امر نمودار زیر را در کنفرانس نشان داد.[4]
در نمودار شماره 4 نشان داده شد که جمعیت کلاس اولی‌های سکولارها در سال 1990، حدود 52 درصد بوده است اما این رقم در سال 2018 به 38 درصد کاهش یافته اما در مقابل جمعیت حریدی‌ها و اعراب به ترتیب از 9 و 23 درصد، هر کدام به 25 درصد افزایش یافته است که نشان از اهمیت حریدی‌ها در آینده رژیم است.
[phps] if ( get_post_meta($post->ID, 'stitr4', true) ) : [/phps] [quote align="left"] [phps] echo get_post_meta($post->ID, "stitr4", true);[/phps] [/quote] [phps] endif; [/phps]
2-آموزش و تحصیل حریدی‌ها
همانگونه که در ابتدا گفته شد برخی از حریدی‌ها با توجه به آئین خاصشان در مدارسی ویژه که یشیوا (Yeshiva) خوانده می‌شود، تحصیل می‌کنند. در این مدارس به علوم مهندسی، ریاضیات کمتر توجه شده و بیشتر به تعلیم تلمود و تورات پرداخته می‌شود. در این مدارس تفکیک جنسیت کامل رعایت می‌شود و برخی از دروس تحصیلی دختران متفاوت از پسران است.
با توجه به اهمیت این موضوع، مرکز موسسه «دموکراسی اسرائیل» بخشی را به آموزش و تحصیل در جامعه ارتدوکس‌های افراطی اختصاص داده است. نمودار شماره 5 نشان می‌دهد که حریدی‌ها در پایان رساندن تحصیلات بسیار ضعیف‌تر از غیر حریدی‌ها عمل می‌کنند و این نشان دهنده عدم اهمیت آنان به تحصیلات است. این امر می‌تواند در ادامه با توجه به رشد جمعیتی‌شان در میزان سواد و اهمیت به علم در جامعه صهیونیستی تأثیر مستقیمی بگذارد.
همچنین نمودار شماره 6 نشان می‌دهد، درصد دانش آموزانی که برای کسب مدارک عالی تلاش می‌کنند در میان حریدی‌ها بسیار کمتر از غیر حریدی‌هاست. از نکات حائز توجه پایین بودن این رقم در مردان نسبت به دخترهاست.
3-درآمد و اشتغال حریدی‌ها
یکی از موضوعات حائز توجه سطح رفاه، کار و درآمد حریدی‌ها در مقایسه با غیر حریدی‌هاست. در این گزارش نرخ اشتغال حریدی‌ها و همچنین میزان درآمد آنان در کنار میزان ساعت کاری آنان در مقایسه با غیر حریدی‌ها مورد بررسی قرار گرفته است. میزان اشتغال مردان حریدی تنها 50 درصد در مقابل 87 درصد مردان میان 25 تا 64 ساله در رژیم صهیونیستی است. رقمی که نشان دهنده سهم بالای حریدی‌ها در جامعه بیکاران است.(نمودار شماره 7)
این در حالی است که نرخ اشتغال زنان حریدی بسیار به نرخ شاغلین غیرحریدی نزدیک است؛ اما باید این نکته را هم توجه کرد که میزان ساعت کاری و درآمد حریدی‌ها در مقایسه با غیر حریدی‌ها از تفاوت فاحشی برخوردار است. به گونه‌ای که با آنکه مردان حریدی به طور متوسط 2.8 برابر غیر حریدی‌ها کار می‌کنند، اما متوسط درآمد آنان نصف غیرحریدی‌هاست.(نمودار شماره 8)
نمودار شماره 9 نشان می‌دهد که میزان کار و سطح درآمد زنان حریدی به غیر حریدی‌ها در مقایسه با مردان حریدی با غیر حریدی‌ها، وضعیت بسیار مطلوب‌تری وجود دارد. با آنکه حریدی‌ها در موضوعاتی چون حضور زنان در جامعه، حجاب آنان، فرزندآوری بالا و … از حساسیت بالایی برخوردارند، اما سطح اشتغال و درآمد آنان به غیرحریدی‌ها نزدیک و در برخی مؤلفه‌ها حتی از آقایان هم بهتر است.
[phps] if ( get_post_meta($post->ID, 'stitr5', true) ) : [/phps] [quote align="left"] [phps] echo get_post_meta($post->ID, "stitr5", true);[/phps] [/quote] [phps] endif; [/phps]
4-فقر و امید به زندگی
حریدی‌ها از جمله اقلیت‌هایی هستند که در وضعیت اقتصادی از متوسط جامعه پایین‌تر هستند و این امر موجب شده اقلیت حریدی در تقسیم بندی‌های فقیر-غنی در رژیم صهیونیستی هم خودنمایی نمایند و به عبارتی می‌توان گفت دو شکاف مذهبی و اقتصادی در هم ادغام شده‌اند و این موجب می‌شود اهمیت و شدت شکاف در جامعه افزایش یابد. نمودار شماره 10 نشان می‌دهد که در میان دانش آموزان، افراد حقیقی و خانواده‌ها حریدی‌ها از منظر اقتصادی فاصله زیادی با غیر حریدی‌ها دارند و در طیف فقیران رژیم صهیونیستی جا خوش کرده‌اند.
اما آنچه تعجب برانگیز است، علی‌رغم فقر، درآمد و اشتغال کمتر، جمعیت بیشتر، انزوا از مدارس عادی و …حریدی‌ها بسیار از غیرحریدی‌ها در شاخص خوشنودی و رضایت از زندگی برترند. به گونه‌ای که اگر 60 درصد حریدی‌ها از زندگی خویش بسیار راضی و 36 درصد به میزان متوسط راضی‌اند؛ تنها 32 درصد از غیر حریدی‌ها از زندگی‌شان بسیار راضی‌اند و حدود 57 درصد راضی‌اند.(نمودار شماره 11)
این تفاوت در احساس میزان رضایت و خوشنودی از زندگی میان حریدی‌ها و غیر حریدی‌ها امری است که به نظر می‌رسد جای بررسی و واکاوی دارد.
[phps] if ( get_post_meta($post->ID, 'stitr6', true) ) : [/phps] [quote align="left"] [phps] echo get_post_meta($post->ID, "stitr6", true);[/phps] [/quote] [phps] endif; [/phps]
5-اینترنت و ارتباطات
میزان استفاده از فناوری‌های نوین و اینترنت یکی دیگر از موضوعات بررسی شده در «گزارش آماری جامعه ارتدوکس افراطی اسرائیل» از سوی دو موسسه صهیونیستی «دموکراسی اسرائیل» و «مرکز مطالعات اورشلیم» است. نتایج این بررسی نشان می‌دهد که حریدی‌ها از اینترنت و کامپیوتر بسیار کم استفاده می‌کنند.(نمودار شماره 12)
دو نمودار شماره 12 و 13 نشان می‌دهد که علی‌رغم آنکه استفاده از اینترنت در میان حریدی‌ها از 2008 تا 2014 حدود 13 درصد افزایش داشته، اما همچنان تنها نیمی از آنان از این ابزار استفاده می‌کنند. این در حالی است که در میان غیر حریدی‌ها این رقم 80 درصد است که رقمی بسیار بالا برای جوامع توسعه یافته است.
6-کمک‌های عام المنفعه
در قسمت پایانی این گزارش به میزان کمک‌های انسانی و مالی حریدی‌ها پرداخته است. نتایج نشان می‌دهد با توجه به عقاید اخلاقی و دینی آنان و پایبندی آنان بیش از دیگر یهودیان به آئین و شریعت، کمک آنان بیشتر از دیگر یهودیان بوده است. نمودار شماره 14 نشان می‌دهد که میزان کمک‌های انسان دوستانه هر حریدی در مقایسه با غیر حریدی حدوداً دو برابر است.
همچنین درصد جمعیتی که به انفاق و کمک به فقرا پرداخته‌اند در میان حریدی‌ها علی‌رغم برتری وضعیت اقتصادی غیر حریدی‌ها، به بیش از 90 درصد رسیده و نسبت به سال 2007 رو به افزایش بوده است. این در حالی است که این میزان در میان غیر حریدی‌ها تنها 69 درصد است که در مقایسه با سال‌های گذشته کاهش داشته است.(نمودار شماره 15)
جمع‌بندی
بررسی «گزارش آماری جامعه ارتدوکس افراطی اسرائیل» به خوبی جایگاه و اهمیت حریدی‌ها را بیش از پیش برای سال‌های آتی رژیم صهیونیستی عیان می سازد. طیفی که در سال‌های آتی یکی از اقلیت‌های تأثیرگذار جمعیتی است اما از وضعیت مناسب آموزشی، اقتصادی و سیاسی برخوردار نیست. تفکران خاص و تند آنان در مسائل سیاسی و اجتماعی از دیگر ویژگی‌هایی است که موجب می‌شود در سال‌های آتی شکاف در جامعه صهیونیستی از سوی حریدی‌ها تقویت گردد. امری که هشدار جدی ریولین رئیس جمهور رژیم اشغالگر در کنفرانس هرتزلیا را به عنوان مهم‌ترین تهدید برای بقا آتی صهیونیست‌ها به دنبال داشت.
منابع:
[1] The Israel Democracy Institute (IDI)
[2] Jerusalem Center for Public Affairs
[3] https://en.idi.org.il/publications/4282
[4] Rivlin, reuven. (2015). President Reuven Rivlin Address to the 15th Annual Herzliya Conference. Retrieved 5 october 2016 from:
http://www.president.gov.il/English/ThePresident/Speeches/Pages/news_070615_01.aspx
