اندیشکده راهبردی تبیین – پویانمایی «نبرد خلیج فارس 2» به کارگردانی فرهاد عظیما و محصول گروه خودجوش و مردمی «فاطمه الزهرا (س)» می‌باشد که بدون حمایت‌های دولتی یا ارگانی ساخته شده است. عظیما پیش از این با آثار «پیام راشل کوری» و «نبرد خلیج فارس 1» بارها مورد تحسین قرار گرفته است. تولید پویانمایی نبرد خلیج فارس2 توسط گروهی خودجوش و مردمی صورت گرفته و صرفاً جهت انجام کارهای تأثیرگذار و جذاب در جهت تبیین اهداف انقلاب اسلامی راه اندازی شده است که از این منظر مصداقی از کار فرهنگی «آتش به اختیار» است. شعار این گروه «ما به خواست خدا دین را به داخل خانه‌های دشمنان اسلام خواهیم برد» است. این پویانمایی به قسمتی از درگیری دریایی ناوگان سپاه با ناوگان پنج نیروی دریایی آمریکا در خلیج فارس می‌پردازد که ایران با استفاده از جنگ نامتقارن دریایی، ناوگان کلاسیک آمریکا را درخلیج فارس زمین گیر می‌کند و جنگ در نهایت با توسل وامداده‌ای غیبی به پیروزی ایران منجر می‌شود.
ایران، آمریکا و مسئله‌ی خلیج فارس
خلیج فارس (یا شاخاب پارس) آب‌راهی است که در امتداد دریای عمان و در میان ایران و شبه جزیره‌ی عربستان قرار دارد. مساحت آن ۲۳۷٬۴۷۳ کیلومترمربع است و پس از خلیج مکزیک و خلیج هادسون سومین خلیج بزرگ جهان به شمار می‌آید. اکثر جزایر مهم خلیج فارس متعلق به ایران است.. این خلیج توسط تنگه‌ی هرمز به دریای عمان و از طریق آن به دریاهای آزاد مرتبط است. از بین کشورهای همسایه‌ی خلیج فارس، کشور ایران بیشترین مرز آبی مشترک را با خلیج فارس دارا است. طول مرز آبی کشور ایران با خلیج فارس، با احتساب جزایر در حدود ۱۸۰۰ کیلومتر و بدون احتساب جزایر در حدود ۱۴۰۰ کیلومتر است.[1]
پیروزی انقلاب اسلامی در ایران، ضربه‌ای سهمگین به منافع و موقعیت آمریکا در ایران، منطقه غرب آسیا و کل جهان وارد کرد و روابط دو کشور را تحت الشعاع قرار داد. ویژگی مهم آن دوران افزایش تنش‌های سیاسی، اقتصادی و نظامی بین دو کشور بوده است. گروگان‌گیری اعضای سفارت آمریکا در تهران، عملیات نظامی آمریکا در طبس، طراحی و سازماندهی کودتای نوژه، حمایت از دولت عراق در حمله‌ی نظامی به ایران، اعمال تحریم‌های اقتصادی و نظامی علیه ایران، اقدام نظامی علیه یگان‌های نظامی و سکوهای نفتی در خلیج فارس و ساقط کردن هواپیمای مسافربری ایران از جمله مهم‌ترین چالش‌های موجود بین دو کشور بوده است.[2]
از زمانی که گروه جهانگرایان مالی- صنعتی شمال در آمریکا بر گروه کشاورزی جنوب غلبه کرد، دکترین مونروئه که مبتنی برانزواگرایی خاص آمریکایی بود، کنار گذاشته و دولت آمریکا فعالانه وارد صحنه‌ی بین المللی شد. سیاست خارجی و امنیتی این کشور از این زمان به بعد دوره‌های مختلفی از مداخله‌جویی و سلطه را شاهد بوده است. راهبردهای «انتقام گسترده» آیزنهاور، «پاسخ انعطاف‌پذیر» کندی، «سیاست منطقه‌ای» نیکسون، «حقوق بشر» کارتر، «نظم نوین جهانی» جرج بوش پدر و سیاست‌های سلطه طلبانه اخیر همگی حکایت از جهت گیری خاص سیاست خارجی آمریکا دارد. راهبرد نظم نوین با هدف سلطه بر جهان- در غیاب ابرقدرت رقیب- در تمامی مناطق جهان اجرا شد. یکی از این مناطق، خلیج فارس است که به دلیل اهمیت ژئوپلتیک و ذخایر آن برای آمریکا مهم‌ترین حلقه‌ی زنجیر سلطه بر جهان به شمار می‌آید. از همین رو در چارچوب راهبرد نظم نوین، سیاست مهار دو جانبه را برای تضعیف و تحدیر نفوذ جمهوری اسلامی ایران و عراق در آن به کار گرفته است.[3]
در دوم مرداد سال 1366 شمسی نفتکش 400 هزار تنی «بریجستون» که با پرچم آمریکا برای بارگیری نفت کویت عازم بندر «الاحمدی» بود، در فاصله‌ی دوازده مایلی غرب خلیج فارس در اثر اصابت به مین آسیب دید. آمریکایی‌ها در پی وقوع این حادثه در صدد انتقامجویی برآمدند و در تاریخ 31 شهریور ماه هلی‌کوپترهای این کشور به یک کشتی ایرانی موسوم به «ایران-اجر» حمله کردند و ضمن به شهادت رساندن و مجروح کردن تعدادی، کشتی و بقیه کارکنان آن را به گروگان گرفتند و طی یک بیانیه دولت ایران و کشتی ایران- اجر را متهم به مین‌گذاری در آب‌های خلیج فارس کردند. از این مقطع به بعد حملات ایالات متحده به کشتی‌ها، سکوها و تأسیسات نفتی جمهوری اسلامی ایران تداوم یافت.[4]
بازتاب پویانمایی در رسانه‌های خارجی
رسانه‌هایی چون سی‌ان‌ان، راشاتودی، یاهو، رویترز و… اخبار و گزارش‌های مختلفی درباره «تحقیر شدن آمریکا توسط ایران» در یک پویانمایی سینمایی منتشر کردند.[5] بازتاب این پویانمایی در رسانه‌های مختلف جهان سر و صدای زیادی به پا کرد، به حدی که بازتاب‌های آن از داخل ایران بیشتر بود. «عظیما» کارگردان پویانمایی در این باره توضیح می‌دهد: «در رسانه‌های مختلف غربی و شرقی با آب و تاب مطرح می‌شود که این اثر پاسخ به ترامپ است. من هم در جواب این دوستان گفتم آمریکا سر و ته یک کرباس است. این پویانمایی پاسخ سنگینی برای آمریکا بوده، به نحوی که خبرگزاری‌های اول آمریکا و مطرح جهان در حال صحبت از آن هستند. ما در تولید این اثر کشورهای غربی را مورد اتهام‌های واقعی خود قرار دادیم. اعمال آن‌ها روشن است و ما نیز آن را در پویانمایی بیان کردیم که نمونه آن ماجرای سال 67 است.[6]»
خبرگزاری رویترز از رسانه‌هایی بود که نخستین واکنش را به این اثر تیتر کرد. این رسانه در تیتر خود نوشته بود: ایران در یک پویانمایی جسورانه، نیروی دریایی آمریکا را شکست می‌دهد. این رسانه انگلیسی زبان در ادامه به مصاحبه با آقای فرهاد عظیما، کارگردان پویانمایی پرداخته و از قول او می‌نویسد: «یک تصادف قابل توجه اتفاق افتاده و آن هم آماده شدن این پویانمایی بعد از 4 سال و همزمان شدن با روی کار آمدن یک رییس جمهور جنگ طلب در کاخ سفید است. امیدوارم این فیلم بتواند ترامپ را متوجه کند که اگر به ایران حمله کند، چه شکست تحقیرآمیزی در انتظار سربازان اوست. در این پویانمایی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی شاخه‌ای قدرتمند از نیروی نظامی ایران با تمام نیروهای خود حمله‌ی آمریکا را تلافی می‌کند. آن هم با بارانی از موشک‌های بالستیک بر سر ناوهای آمریکا. همه‌ی سربازان آمریکایی غرق می‌شوند و فیلم این‌گونه تمام می‌شود که کشتی آمریکایی تبدیل شده به آکواریومی برای ماهی‌ها در انتهای دریا. [7]
ای‌بی‌سی نیوز از دیگر رسانه‌هایی بود که به این پویانمایی پرداخته است. این رسانه در متنی با تشریح فضای این فیلم می‌نویسد: در این پویانمایی شاهد پاره شدن پرچم‌های آمریکا روی دکل‌هایشان هستیم. پاسخ ویران کننده‌ی ایران به حمله‌ی آمریکا به برنامه هسته‌ای ایران در این پویانمایی تصویرسازی می‌شود. وقتی ترامپ توافق هسته‌ای را مورد انتقاد شدید و ایران را کانون توجه قرار داد و همچنین بعد از آزمایش موشک بالستیک ایران، تنش‌ها میان دو کشور افزایش یافت. ای‌بی‌سی نیور با اشاره به اینکه کاراکتری دقیقاً شبیه ژنرال سلیمانی فرمانده سپاه قدس در این پویانمایی طراحی شده، افزود: او تنها با یک کشتی در مقابل دوازده کشتی آمریکایی مقابله می‌کند و وقتی با هشدار یک فرمانده آمریکایی مواجه می‌شود که تسلیم شو وگرنه کشته خواهی شد، پاسخ می‌دهد: من دیپلمات نیستم و یک انقلابی‌ام. او هشدار می‌دهد هر سرباز آمریکایی که علیه ایران وارد جنگ شود باید تابوت خود را سفارش دهد، قبل از آن که نیروهای او کل ناوگان دریایی آمریکا را نابود کنند.[8]
دیلی‌نیوز پویانمایی نبرد خلیج فارس 2 را پروپاگاندای ایران برای نوجوانان نامیده و می‌نویسد: این پویانمایی بعد از به وجود آمدن تنش به خاطر صحبت‌های ترامپ که گفته بود اگر قایق‌های ایرانی برای نیروی دریایی آمریکا مزاحمتی ایجاد کنند آن‌ها را بیرون می‌کنیم، رونمایی شده است. [9]
[phps] if ( get_post_meta($post->ID, 'stitr2', true) ) : [/phps] [quote align="left"] [phps] echo get_post_meta($post->ID, "stitr2", true);[/phps] [/quote] [phps] endif; [/phps]
سایت راشاتودی در گزارش خود درباره پویانمایی «نبرد خلیج فارس 2» ضمن اشاره به اینکه این اثر قدرت صنعت پویانمایی در ایران را نشان می‌دهد نوشت که پویانمایی مذکور به ترامپ جنگ‌طلب، قدرت ایران را نشان می‌دهد. نکته‌ی قابل تأمل که گویای نفوذ و محبوبیت ایران در جهان است، اینکه در خبر مربوط به «نبرد خلیج فارس 2» در راشوتودی، تعداد لایک‌ها 10 برابر بیشتر از مخالفان است. همچنین برخی از مرورگرهای فضای مجازی مثل یاهو و smn نیز خبر این پویانمایی را منتشر کردند. [10]
نمایش پویانمایی «نبرد خلیج فارس 2» واکنش برخی از رسانه‌های غربی را برانگیخته است. سایت آمریکایی «بلومبرگ» نوشت: سینماهای تهران در هفته گذشته شروع به نمایش یک پویانمایی به نام «نبرد خلیج فارس 2» کردند که جنگ بین نیروهای ایران و آمریکا در اثر بالا رفتن تنش‌ها بین دو دشمن دیرینه در خلیج فارس را نشان می‌دهد. بلومبرگ ادامه داد: این پویانمایی قدرت نظامی و تسلیحاتی ایران و قدرت بازدارندگی آن‌ها را نشان می‌دهد. [11]
واشنگتن پست نیز در تحلیلی نقادانه درباره این پویانمایی نوشت: این فیلم ایرانی، در یک جنگ فرضی در خلیج فارس نیروی دریایی آمریکا را به مرگ فرا می‌خواند. یک فرمانده نظامی ایرانی دستور می‌دهد که نیروهایش ناوهای آمریکایی که به خلیج فارس آمده‌اند را منهدم کنند و در بعضی از صحنه‌ها، موشک‌هایی که آن‌ها شلیک می‌کنند، پرچم آمریکا را از جا می‌کنند. واشنگتن پست یادآور شد: در این فیلم یک شخصیت، که شباهت بسیاری به «قاسم سلیمانی» فرمانده سپاه قدس ایران دارد و فرمانده ناوهای ایرانی در خلیج فارس است، زمانی که فرمانده آمریکایی به او می‌گوید: یا تسلیم شو و یا بمیر! در جواب می‌گوید: ژنرال، من دیپلمات نیستم، من انقلابی‌ام! وی همچنین هشدار می‌دهد که هر سربازی که در حمله علیه ایران شرکت می‌کند باید تابوت خود را سفارش داده باشد.[12]
سایت نشریه انگلیسی «گاردین» هم در یادداشتی نوشت این پویانمایی در نبردی فرضی بین نیروهای ایران و آمریکا، پنجمین ناوگان دریایی آمریکا که این کشور برای انجام عملیات در خلیج فارس مستقر کرده است را توسط یکی از شناخته‌شده‌ترین فرماندهان نظامی‌اش نابود می‌کند. گاردین ادامه داد: نکته حائز توجه در مورد این پویانمایی آن است که اکران آن با تهدیدهای «دونالد ترامپ» رئیس جمهور آمریکا علیه ایران به خاطر آزمایش موشک‌های بالستیک، مصادف شده است.[13]
نکته قابل توجه این است که چندی پیش در صفحه اینستاگرام این پویانمایی بخشی از فیلم که به حمله موشکی به ناو آمریکایی اختصاص داشت به اشتراک گذاشته شده بود. کاربران هم با انتشار کامنت‌هایی از این بخش فیلم استقبال شدیدی کرده بودند، اما اینستاگرام حدود نیم ساعت بعد صفحه این پویانمایی را حذف کرد[14]؛ این مطلب نیز می‌تواند دلیلی بر مؤثر واقع شدن اثر جنگ رسانه‌ای این پویانمایی باشد.
[phps] if ( get_post_meta($post->ID, 'stitr3', true) ) : [/phps] [quote align="left"] [phps] echo get_post_meta($post->ID, "stitr3", true);[/phps] [/quote] [phps] endif; [/phps]
شبکه خبری آمریکایی بلومبرگ در یادداشتی از نقش بازدارندگی پویانمایی «نبرد خلیج فارس ۲» صحبت می‌کند که این خود نشان‌دهنده عمق نفوذ کار فرهنگی در جبهه‌ی مقابل است.
واکنش شخصیت‌های سیاسی خارجی
در پی تولید پویانمایی «نبرد خلیج فارس 2» به کارگردانی فرهاد عظیما، شخصیت‌های خارجی مختلفی نسبت به آن واکنش نشان دادند؛ ازجمله صفحه‌‌ی توئیتر منتسب به «دونالد ترامپ» واکنش جالبی به این پویانمایی نشان داد و نوشت:
«من از اینکه ایرانی‌ها حتی در پویانمایی ایرانی برنده شده‌اند بسیار ناراحت شدم. من همه آمریکایی‌ها را دعوت می‌کنم تا به خیابان‌ها بیایند و علیه این کار تظاهرات کنند.»
بر این اساس «جو میلر» نامزد ریاست جمهوری ایالات متحده آمریکا در سایت رسمی خود پیرامون این پویانمایی نوشت: کارگردان نبرد خلیج فارس گفت تطابق بین اتمام این فیلم و تنفیذ ریاست جمهوری آقای ترامپ در کاخ سفید بسیار جالب بود؛ وی تاکید کرد امیدوارم این اثر به رئیس جمهور ترامپ نشان دهد که چگونه سربازان آمریکایی در صورت دست درازی به ایران، متحمل شکست مفتضحانه و تحقیر آمیزی می‌شوند. [15]
تحلیل و بررسی
در این قسمت نکات برجسته‌ی پویانمایی در ابعاد گوناگون آن مطرح گردیده تا جایگاه این اثر از منظر جنگ رسانه‌ای تبیین گردد.
امدادهای غیبی واقعیتی انکارناپذیر
پایگاه مطالعاتی گلوبال ریسرچ با اشاره به رویارویی احتمالی ایران و آمریکا در تنگه هرمز تصریح کرد ایران از دست برتر در این تنگه برخوردار است و ۲۰ هزار نظامی آمریکایی در روز نخست جنگ با ایران کشته می‌شوند.[16] این مسأله حاکی از آن است که به اذعان دشمنان بزرگ جمهوری اسلامی ایران، کشور ما از توان نظامی فوق العاده بالایی برخوردار است. اما در این پویانمایی قدرت نظامی برتر تنها بخشی از ماجراست نه همه‌ی آن.
در روزگاری که رسانه‌ها معیار سنجش همه چیز را بر پایه مادیات بنا نهاده و جایی برای مسائل غیرمادی و الهی نگذاشته‌اند، سخن گفتن از امدادهای غیبی کاری بس دشوار می‌نماید. این پویانمایی اما دست به کاری خطرناک زده و مهم‌ترین بخش آن یعنی بخش پایانی و نتیجه‌گیری را به این مسأله اختصاص داده است. با مروری به تاریخ سراسر شگفتی انقلاب اسلامی در می‌یابیم که امدادهای غیبی مسأله جدیدی نیستند. در تمامی بحران‌های حساس چه پیش از به وجود آمدن انقلاب اسلامی و چه پس از آن، در عملیات نظامی آمریکا در طبس، در لحظه‌های سرنوشت‌ساز هشت سال دفاع مقدس و… به کرات شاهد یاری خداوند متعال بوده‌ایم. البته در فیلم‌های با موضوع دفاع مقدس نظیر مهاجر، دیده بان و… که غالباً در دهه 60 ساخته شده‌اند، رویکرد امداهای الهی بیشتر دیده می‌شود ولی در پویانمایی‌های ساخته شده، این مسأله بی‌سابقه است.
[phps] if ( get_post_meta($post->ID, 'stitr4', true) ) : [/phps] [quote align="left"] [phps] echo get_post_meta($post->ID, "stitr4", true);[/phps] [/quote] [phps] endif; [/phps]
توسل به اهل بیت عصمت و طهارت (علیهم السلام)
شیعیان در طول چند قرن گذشته به خاطر توسل به امامان معصوم همواره مورد حمله‌ی وهابیون قرار گرفته و به شرک متهم گشته‌اند. اما مسأله‌ی توسل و محبت اهل بیت از قرن‌ها پیش در دل شیعیان نهادینه شده و به یک باور قوی تبدیل گردیده است. همان‌طور که در مسأله‌ی امدادهای الهی نیز اشاره گردید آن‌ها در لحظه‌های سخت دست به دامان اهل بیت شده و در بسیاری از موارد پاسخ می‌گیرند. در لحظات حساس آخر پویانمایی نیز، فرماندهی ایرانی به حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها متوسل شده و از ایشان مدد می‌گیرد. در شرایطی که به نظر می‌آید کار علیه ناو ایرانی به پایان رسیده، خرق عادت رخ می‌دهد و موشک‌های ناو آمریکایی عمل نمی‌کنند.
رودررویی مستقیم با شیطان بزرگ
مقابله با آمریکایی‌ها و صهیونیزم همواره از بحث‌های جذاب برای ایرانیان بوده است، به طوری که بر طبق نظرسنجی سایت منتسب به رهبری انقلاب، مهم‌ترین جملات ایشان در سالهای گذشته چنین بوده است:
بسیاری از صاحب‌نظران سیاسی و نظامی معتقدند اگر ایالات متحده آمریکا تاکنون اقدام نظامی مستقیم علیه جمهوری اسلامی ایران ننموده به علت آمادگی خاص مردم ایران جهت دفاع از کشور است. بنیانگذار انقلاب حضرت امام خمینی(ره) مفهوم شیطان بزرگ را در دل مردم ایران نهادینه کرد و جانشین ایشان نیز همین مسیر را ادامه داده است تا جایی که اکثریت مردم ایران منشأ وقوع حوادث و مشکلات گوناگون را ایالات متحده آمریکا و رژیم صهیونیستی می‌دانند. در این پویانمایی، سرداران و سربازان ایرانی با شجاعت و صلابت تمام با نیروهای متجاوز آمریکایی روبرو می‌شوند و با انگیزه‌ی بالای ایمانی و انقلابی، به مقابله بر می‌خیزند.
معرفی قهرمان با الگوی ایرانی-اسلامی
در جهان امروز همه چیز بر پایه «اومانیزم» یا انسان‌مداری قرار گرفته است و سینما نیز از این قاعده مستثنی نیست. قهرمان این پویانمایی مانند بسیاری از قهرمانان سینمایی دیگر پیروز می‌شود، اما نه فقط با اتکا به تجهیزات پیشرفته و نیروی اعتماد به نفس و نیروهای خیالی؛ بلکه با توان واقعی و نیروی ایمان. نکته‌ای که نه تنها در سینمای جهان بلکه در سینمای ایران هم به سختی می‌توان نمونه‌ای برای آن ذکر کرد. از این منظر، پویانمایی نبرد خلیج فارس، نمایش‌دهنده‌ی یک قهرمان با معیارهای ارزشی و بومی کشور است.
دیپلماسی لبخند یا مشت آهنین در برابر دشمن
با مطرح شدن مسئله‌ی هسته‌ای و مذاکرات تیم دیپلماسی کشور با برخی مقامات آمریکایی‌ها، شاید این تصور ایجاد شود که مردم ایران از آرمان‌های انقلاب خود در خصوص کنار نیامدن با شیطان بزرگ کوتاه آمده؛ اما در این پویانمایی شاهد هستیم که فرماندهی ایرانی خطاب به فرماندهی آمریکایی می‌گوید: «من دیپلمات نیستم» که این جمله اشاره به جمله‌ی رهبر انقلاب «من دیپلمات نیستم، من انقلابی‌ام؛ حرف را صریح و صادقانه می‌گویم[21]» دارد و جالب توجه است که بدانیم این جمله نیز در سال 91 از نظر کاربران پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر حفظ و نشر آثار رهبر انقلاب اسلامی به عنوان مهم‌ترین جمله‌ی سال انتخاب شده است. با برخوردهای نظامیان ایرانی در پویانمایی نبرد خلیج فارس2 تلویحاً اظهار می‌گردد که ایرانیان همچنان آمریکا را شیطان بزرگ می‌دانند.
تأکید بر نام خلیج فارس
همان طور که می‌دانیم نام هر فیلم، یکی از مهم‌ترین شاخصه‌های معرفی محتوای فیلم است. تأکید بر نام خلیج فارس در شرایطی در نام فیلم آمده که ده‌ها سال است استکبار جهانی و سردمداران کشورهای مرتجع عربی همواره در تلاش برای تغییر نام خلیج فارس بوده‌اند. این در حالی است که در نسخه‌ها و نقشه‌های قدیمی چند صد سال گذشته و حتی بر روی سنگ‌نوشته‌ی قبر سربازان آمریکایی عبارت «Persian Gulf» ذکر شده است.
قاسم سلیمانی‌ها
حاج قاسم سلیمانی که اکنون از او به عنوان فرماندهی با قابلیت تغییر معادلات «غرب آسیا» یاد می‌شود برای جهانیان شناخته شده است. اگر حاج قاسم سلیمانی در جنگ‌های زمینی تخصص دارد، حاج قاسمِ پویانمایی نبرد خلیج فارس2 در جنگ دریایی تبحر دارد و با وجود شرایط سخت، بر دشمن غلبه پیدا می‌کند. استفاده از فرماندهی ناوی شبیه حاج قاسم سلیمانی می‌تواند تأکید بر این نکته باشد که حاج قاسم‌ها در عرصه‌های گوناگون ایران زیاد هستند، چه در خشکی و چه در دریا.
یادآوری مفاهیم و سنت‌های فراموش شده الهی در قرن 21
بر طبق نظر مسلمانان قرآن، کتابی که بیش از 1400 قبل نازل گردیده است کامل‌ترین و جامع‌ترین کتاب الهی بوده و دستورات آن برای تمام زمان‌ها وضع گردیده است. در طول تاریخ در هر منطقه‌ای که مسلمانان به دستورات قرآن عمل کردند، توانستند قدرت این تمدن بزرگ را به رخ جهانیان بکشند. به مرور زمان و با دور شدن از دستورات قرآن، مسلمانان این برتری را از دست دادند. نمونه‌ی کوچکی از آن را در اندلس می‌توان نام برد. مسلمانان بین سالهای 711 تا سال 1492 میلادی در اندلس حکومت کرده و سرچشمه‌ی خلق علوم مختلف و آثار جاویدان معماری اسلامی بوده‌اند.
این پویانمایی از این جهت که مفاهیم و سنت‌هایی را یادآور می‌گردد که در جامعه‌ی مسلمانان جهان فراموش شده‌اند می‌تواند مورد توجه قرار گیرد، همچنین می‌تواند الگویی برای دیگر ملل آزاده جهان باشد. در جدول زیر به برخی از این آیات که مستقیماً در پویانمایی به آن‌ها پرداخته شده است اشاره می‌گردد:
برخی از راهبردهای نظامی ایرانیان در «نبرد خلیج فارس 2»:
الف. مقاومت تا آخرین قطره‌خون: اکنون قدرت نظامی جمهوری اسلامی ایران به یکی از قدرتمندترین نیروهای جهان تبدیل گشته است. اما اساس این قدرت نظامی که بر پایه‌ی آموزه‌های دینی نبرد می‌کند با ارتشی مثل ارتش آمریکا کاملاً متفاوت است. بر این اساس، امامان معصوم(ع) که در راه حفظ دین حتی از جان خود گذشتند به مسلمانان و مؤمنان نشان دادند در این راه نباید از نثار جان و مال و فرزندان دریغ کرد. در دفاع مقدس نیز همین راهبرد باعث پیروزی بر دشمنان گردید.
ب. مدیریت بحران در لحظه‌های سخت، ناشی از هوش و ذکاوت ذاتی ایرانیان: استفاده از تجربه‌ی مدیریت موفق جنگ در سالهای دفاع مقدس که در رأس همه توسط فرمانده کل قوا، رهبر کبیر انقلاب و در رده‌های میانی و پایین‌تر توسط دیگر فرماندهان و مدیران اعمال می‌شد و بکارگیری استعدادها و ظرفیت‌های موجود در جامعه در راه تحقق اهداف و آرمان‌های دفاع مقدس، همه از عناصر و عواملی به شمار می‌روند که جنگ تحمیلی را به حماسه‌ای جاویدان و تجربه‌ای ارزنده و گران‌بها در عرصه‌ی مدیریت تحول در جامعه تبدیل ساختند که اگر به خوبی از این تجربیات بهره‌برداری شود و نقاط ضعف و قوت مدیریت امور در آن برهه مورد شناسایی و دقت قرار گیرد، می‌تواند سرمشق مناسبی باشد.[22] در این پویانمایی می‌بینیم که فرمانده و اتاق کنترل عملیات جنگ، در لحظات حساس با مدیریت بحران، در نهایت سربلند بیرون می‌آیند.
ج. تهدید در جواب تهدید، راهبرد دهه 90: هنگامی که آمریکا ناوهای جنگی خود را برای حمایت از رژیم عراق به خلیج فارس روانه کرد، حضرت امام خمینی (ره) در دیدار با مسئولان فرمودند: «اگر من بودم با ورود اولین ناو آمریکایی به خلیج فارس، آن را هدف قرار می‌دادم.»[23] در این پویانمایی فرمانده ایرانی به دور از هر گونه انفعال و تردید، با ناوگروه دریایی آمریکایی درگیر می‌شود.
د. استفاده از سلاح‌های پیشرفته‌ی بومی: در کوران دفاع مقدس فرمانده کل قوا امام خمینی (ره) از جنگ به عنوان نعمت الهی یاد می‌کرد. این سخن در آن زمان برای بسیاری عجیب می‌نمود. آنان که اهل حق بودند و به خلوص و صداقت امام ایمان داشتند بر این سخن خرده نمی‌گرفتند و حداکثر حمل بر شعاری تبلیغی می‌کردند. با گذشت زمان برخی از این نعمت‌ها مشخص گردیدند. خوشبختانه ایرانیان از جنگ، فرصتی عالی برای بهبود شرایط خود ساختند که نتایج شگرف را تا به امروز می‌بینیم. جنگ به راستی «کارخانه انسان سازی» بود. جوانان ایرانی در این دوران بسیاری از ناممکن‌ها را ممکن ساختند و با انتقال این روحیه ایثار و ازخودگذشتگی به دوران بعد از جنگ، ستون‌های انقلاب اسلامی را استوار و پابرجا برافراشتند. در سایه این جنگ، از میان همین جوانان فرماندهان عالی رتبه نظامی تربیت شدند؛ در حالی که بسیاری از آنان کمترین سابقه در این زمینه را داشتند. مدیران لایق، دلسوز و توانا برای اداره کشور تربیت شدند و پس از جنگ به بازسازی کشور پرداختند.[24]
قطعاً یکی از بزرگ‌ترین نعمت‌های جنگ، استقلال و خودکفایی در تولید وسایل و تجهیزات نظامی می‌باشد. نعمتی که در راه آن بسیاری از رزمندگان و جان‌برکفانی نظیر شهید حسن طهرانی مقدم به درجه رفیع شهادت نائل آمده‌اند. در سایه‌ی همین تلاش‌ها جمهوری اسلامی ایران امروز به یکی از قدرت‌های نظامی و موشکی دنیا تبدیل گشته است.
سازش‌ناپذیری با شیطان بزرگ، درس بنیانگذار انقلاب اسلامی ایران: سازش‌ناپذیری با شیطان بزرگ از مهم‌ترین درس‌هایی است که بنیانگذار انقلاب اسلامی ایران، حضرت امام خمینی (ره) به ملت ایران و دیگر ملل جهان آموخت. «جهان باید بداند که ایران راه خود را پیدا کرده است و تا قطع منافع آمریکای جهان‌خوار، این دشمن کینه‌توز مستضعفین جهان، با آن مبارزه‌ای آشتی‌ناپذیر دارد و حوادث ایران نه تنها ما را برای لحظه‌ای عقب نخواهد نشاند، که ملت ما را در نابودی منافع آن مصمم‌تر خواهد کرد. ما مبارزه سخت و بی‌امان خود را علیه آمریکا شروع کرده‌ایم و امیدواریم فرزندانمان با آزادی از زیر یوغ ستمکاران، پرچم توحید را در جهان بیفرازند. ما یقین داریم اگر دقیقاً به وظیفه‌مان که مبارزه با آمریکای جنایتکار است، ادامه دهیم، فرزندانمان شهد پیروزی را خواهند چشید.[25]»
«ما به یاری خدا تا نابودی کامل دشمنان اسلام و ملت‌های مستضعف جهان در برابر آنان، و به‌خصوص در مقابل آمریکای جهان‌خوار ایستادگی خواهیم کرد.[26]»
«آمریکای جهان‌خوار باید بداند که ملت عزیز و خمینی تا نابودی کامل منافعش او را راحت نخواهند گذاشت و تا قطع هر دو دست آن، به مبارزه خدایی خود ادامه خواهند داد.[27]»
«ما تا آخر عمر، علیه دولت آمریکا مبارزه می‌کنیم و تا آن‌را به جایش ننشانیم و دستش را از منطقه کوتاه نکنیم و به تمام مبارزان راه آزادی کمک نکنیم تا آن‌ها را شکست دهند و خود مردم ایران سرنوشت خویش را به دست گیرند، از پای نمی‌نشینیم. [28]دنیا باید آمریکا را از بین ببرد و الا تا این‌ها هستند، این مصیبت‌ها در دنیا هست. اینجا نشد، یک جای دیگر.[29]»
در نبرد خلیج فارس2، قبل از روردرویی مستقیم نیروهای دریایی ایران و آمریکا، فرمانده آمریکایی سعی می‌کند با مذاکره (به شرط تسلیم ناو ایرانی) مانع از درگیری نظامی شود. اما فرماندهی ایرانی بدون هیچ‌گونه سازش منفعلانه‌ای، راه نبرد را در پیش می‌گیرد.
انقلابیگری در عمل: انقلابیگری از واژه‌های کلیدی بیانات رهبری انقلاب در سالهای اخیر بوده است. «انقلابیگری یعنی مسئولین کشور، هدفشان را راضی کردن قدرت‌های مستکبر قرار ندهند؛ مسئولان کشور، هدفشان را راضی کردن مردم، به کار گرفتن نیروهای داخلی، تقویت عناصر فعّال در داخل کشور قرار بدهند؛ این انقلابیگری است. معنای انقلابیگری این است که کشور و مسئولان، تسلیم هیچ زورگویی‌ای نشوند، دچار انفعال نشوند، دچار ضعف نفْس نشوند؛ نه زورگویی و قلدری را از طرف مقابل قبول کنند، نه فریب او را بخورند -چون قدرت‌ها با وجود اینکه زورگویند و قلدرند و دستشان پُر از اسلحه است، از فریب هم دریغ نمی‌کنند؛ آنجایی که ممکن باشد، اهل خدعه و فریب و دُور زدن و این حرف‌ها هم هستند- این‌ها معنای انقلابیگری است.[30]»
فرمانده ایرانی نبرد خلیج فارس و یاران او انقلابیگری را نه در حرف که در عمل نشان می‌دهند.
نتیجه گیری
بعد از فروپاشی شوروی، آمریکایی‌ها سعی کردند خود را به عنوان قدرتی شکست ناپذیر معرفی کنند. در این راه نیز از تمامی ابزارهای رسانه‌ای نظیر سینما بهره جسته‌اند. هر فیلم‌سازی که برای ساخت فیلمش نیاز به تسهیلات داشته باشد، به ویژه در عرصه نظامی، باید تن به نظارت مستقیم پنتاگون و سازمان سیا بدهد و در این میان شاید نیاز به بازنویسی چندباره یک فیلم نامه باشد. روزنامه گاردین در گزارشی نوشت که در فیلم «سقوط شاهین سیاه» به کارگردانی «ریدلی اسکات» که براساس داستانی واقعی ساخته شده، شخصیت اصلی فیلم که یک سرباز بی‌اخلاق و متجاوز است به دستور وزارت دفاع سانسور می‌شود. [31]
روزنامه «گاردین» به نقل از باب بائر یکی از مأموران سابق سیا می‌نویسد: همه این مردمی که استودیوها را مدیریت می‌کنند، به واشینگتن می‌آیند و با سناتورها سر و کلّه می‌زنند، با رؤسای سیا و هر آنکه مقامی دارد، گفت وگو می‌کنند و چانه‌ها می‌زنند.
روزنامه گاردین گواه این ادّعا را لوئیگی لوراسچی، «رئیس مؤسّسه سانسور داخلی و خارجی»، «کمپانی پارامونت» در اوایل دهه 50 میلادی می‌داند، که چندی پیش ماهیّت او به عنوان یکی از مأموران مخفی سازمان سیا در رسانه‌ها برملا شد. تریشیا جنکینز نیز در قسمتی از کتاب خود، تحت عنوان «سیا در هالیوود»، به این مسأله می‌پردازد که «سازمان سیا از همکاری با هالیوود چه می‌خواهد؟ او در جواب به این سؤال این گونه می‌نویسد: سازمان سیا به دنبال سه چیز است:
ـ رسیدن به اهداف دوره‌ای (که با توجّه به اتّفاقات هر دوره تغییر می‌کنند)؛
ـ احیاء دوباره چهره مخدوش خود پس از جنگ سرد و به ویژه حادثه 11 سپتامبر؛
ـ چهره‌ای از خود ارائه دهد که اوّلاً در هر زمان، در هر جا حاضر است، ثانیاً حضور او در هر جا همراه با قدرتی مطلق و شکست ناپذیر است.[32]
با این سیستم امنیتی بدیهی است که قدرت نظامی آمریکا به آرمانی‌ترین صورت ممکن ترسیم گردد. فیلم‌های قفسه رنج (2008) و تک‌تیرانداز (2014) با این که فیلم‌هایی نه چندان قوی بوده‌اند اما به واسطه‌ی به رخ کشیدن قدرت نظامیان آمریکایی توانستند سیل جایزه‌های اسکار را به خود اختصاص دهند. خلق شخصیت‌هایی مثل سوپر من، رامبو، راکی، اسپایدرمن، بتمن و… در فیلم‌های آمریکایی و به کار بردن نیروهای خارق العاده و غیر طبیعی در همین راستا بوده است. همچنین تولید سری بازی‌های ندای وظیفه (Call of Duty) و Battlefield و… برای تأثیر هر چه بیشتر بر مخاطب کودک و نوجوانان بوده است که متأسفانه تصور شکست ناپذیری آمریکا به کمک امپراطوری رسانه‌ای در بسیاری از موارد کارساز گشته است. اما در معدود مواردی که نظامیان آمریکایی با نیروهای نظامی ایرانی مواجه شده‌اند، باطن اصلی افسانه‌ای بودن قدرت آمریکایی آشکار گردید. از جمله می‌توان به دستگیری 10 ملوان آمریکایی در جزیره فارسی خلیج فارس در دی ماه 1394 و بازداشت ۸ کماندوی متجاوز نیروی دریایی انگلیس (نیروهای رویال مارینز، تفنگداران ویژه دریایی ملکه بریتانیا) در دهانه اروندرود توسط نیروی دریایی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در خرداد ماه سال 1383 اشاره کرد که در هر دو مورد بدون مقاومت و با ذلت هر چه تمام‌تر به اسارت نیروه های ایرانی درآمدند. انیمیشن نبرد خلیج فارس 2 درمقابل فیلم‌ها و بازی‌های گوناگونی که شکست ناپذیری آمریکا را به مخاطب القا می‌کنند، واقعیت مسأله را تبیین می‌کند.
در پایان به سه مورد از بیانات رهبر انقلاب اسلامی اشاره می‌گردد:
«عدّه‌ای با ورود سینما به مسائل مربوط به دفاع مقدّس، علناً مخالفت می‌کنند! من نمی‌دانم چه فکر می‌کنند؛ به اسم اینکه جنگ است، به اسم اینکه خشونت است! صد سال از شروع جنگ جهانی می‌گذرد – امسال صدمین سال است- هنوز در آمریکا و در خیلی جاهای دیگر دارند فیلم می‌سازند [آن هم] در چه گستره وسیعی!»[33]
«برخی خیال می‌کنند که امریکا، شکست‌ناپذیر است در حالی‌که این تصور، خطایی بزرگ است و اشتباه‌های مکرر امریکایی‌ها در ۱۵ سال گذشته، اکنون آن‌ها را در منطقه به‌شدت زمین‌گیر و درمانده کرده است.[34]»
«همه‌ی واقعیت‌های منطقه‌ی ما نشان‌دهنده‌ی این است که آمریکا در اهداف خود در این منطقه و در بیرون این منطقه شکست خورده است. آمریکا در سوریه شکست خورد، آمریکا در عراق شکست خورد، آمریکا در لبنان شکست خورد، آمریکا در قضیه‌ی فلسطین شکست خورده است، آمریکا در غزّه شکست خورده است، آمریکا در تسلّط بر مسائل افغانستان و پاکستان شکست خورده است، در بین آن ملّت‌ها منفور است؛ در خارج از این منطقه هم همین‌طور است؛ آمریکا در اوکراین شکست خورده است؛ شما هستید که دچار شکست شدید؛ سالهای متمادی است شکست پشتِ سرِ شکست![35]»
منابع:
[1] – «خلیج فارس کجاست؟»، سایت ایرانگردی کجارو، منتشر شده در تاریخ 9 شهریور 95، قابل بازیابی در پیوند زیر:
http://www.kojaro.com/2016/8/16/121257/where-is-persian-gulf/
[2] عبادی، حمید، چالش‌های ایران و آمریکا بعد از پیروزی انقلاب اسلامی ایران (توضیحات پشت جلد کتاب)، انتشارات مرکز اسناد انقلاب اسلامی، 1381، تهران
[3] اسدیان، امیر، سیاست امنیتی آمریکا در خلیج فارس (توضیحات پشت جلد کتاب)، انتشارات پژوهشکده مطالعات راهبردی،1381، تهران
4 معبادی، حمید، چالش‌های ایران و آمریکا بعد از پیروزی انقلاب اسلامی ایران، انتشارات مرکز اسناد انقلاب اسلامی، 1381، تهران، ص 128
5- «بازتاب گسترده انیمیشن «نبرد خلیج فارس 2» در رسانه‌های جهان»، روزنامه کیهان، منشر شده در تاریخ ۲۹ بهمن ۱۳۹۵، قابل بازیابی در پیوند زیر:
http://kayhan.ir/fa/news/98123/
6- «یاهو در تسخیر انیمیشن ایرانی»، سایت شبکه تلویزیونی ایران کالا به نقل از پایگاه اطلاع رسانی مشرق نیوز، منشر شده در تاریخ شنبه 21 اسفند 1395، قابل بازیابی در پیوند زیر:
http://iktv.ir/newsdetail/%DA%AF%D8%B2%D8%A7%D8%B1%D8%B4/226/%DB%8C%D8%A7%D9%87%D9%88-%D8%AF%D8%B1-%D8%AA%D8%B3%D8%AE%DB%8C%D8%B1-%D8%A7%D9%86%DB%8C%D9%85%DB%8C%D8%B4%D9%86-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C!
7- «نبرد خلیج فارس 2» روی تیتر رسانه‌های جهان»، سایت جام جم آنلاین، منشر شده در تاریخ 24 اسفند 1395، قابل بازیابی در پیوند زیر:
http://jamejamonline.ir/online/2766960644579236789/
11- «بازتاب گسترده انیمیشن “نبرد خلیج فارس 2” در رسانه‌های جهان»، روزنامه کیهان، منتشر شده در تاریخ ۲۹ بهمن ۱۳۹۵، قابل بازیابی در پیوند زیر:
http://kayhan.ir/fa/news/98123
12- «واکنش رسانه‌های آمریکایی به انیمیشن نبرد خلیج فارس ۲»، خبرگزاری تسنیم، منتشر شده در تاریخ ۲۵ اسفند ۱۳۹۵، قابل بازیابی در پیوند زیر:
14- «اینستاگرام، صفحه انیمیشن ضدآمریکایی را حذف کرد»، خبرگزاری تسنیم، منتشر شده در تاریخ ۲۹ مهر ۱۳۹۴، ، قابل بازیابی در پیوند زیر:
http://nasimonline.ir/Content/Detail/1033170/
15- «واکنش سیاسیون و رسانه‌های غربی به نبرد خلیج فارس2، پایگاه اطلاع رسانی آناج، منتشر شده در تاریخ 3 اسفند 95، قابل بازیابی در پیوند زیر:
http://www.anaj.ir/News/74291/
16- «دست برتر ایران در تنگه هرمز/مرگ 20000 سرباز آمریکا در روز نخست جنگ»، فارس نیوز، منتشر شده در تاریخ 19/10/90، قابل بازیابی در پیوند زیر:
http://www.farsnews.com/newstext.php?nn=13901019000486
17- «مهم‌ترین جمله رهبر انقلاب در سال ۹۴ انتخاب شد»، پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت‌الله‌العظمی سیدعلی خامنه‌ای (مدظله‌العالی)، منتشر شده در تاریخ 27 اسفند 1394، قابل بازیابی در پیوند زیر
: http://farsi.khamenei.ir/news-content?id=32622
21- «به‌یادماندنی‌ترین جمله‌ی رهبر انقلاب در سال ۹۱ انتخاب شد»، »، پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت‌الله‌العظمی سیدعلی خامنه‌ای (مدظله‌العالی)، منتشر شده در تاریخ 21 فروردین 1392، قابل بازیابی در پیوند زیر:
http://farsi.khamenei.ir/news-content?id=22272
22- «مدیریت بحران در جنگ هشت ساله»، پایگاه اینترنتی پژوهشگاه علوم و معارف دفاع مقدس، منتشر شده در تاریخ 1388 به نقل از سایت راسخون، قابل بازیابی در پیوند زیر:
http://www.dsrc.ir/View/article.aspx?id=3193
23- «امام (ره) خواستار حمله به ناو آمریکایی به محض ورود به خلیج فارس بود»، پایگاه اینترنتی پژوهشگاه علوم و معارف دفاع مقدس به نقل از خبرگزاری فارس، قابل بازیابی در پیوند زیر:
http://www.dsrc.ir/View/article.aspx?id=1432
24- الهام آخوندان، «جنگ تحمیلی؛ عرصه استقامت و شجاعت»، سایت خبر و تفسیر برون مرزی صدا و سیما، منتشر شده در تاریخ 1 مهر 1394، قابل بازیابی در پیوند زیر:
http://news.irib.ir/archive/item/75617-
[26] صحیفه امام، ج 12، ص 261
[27] صحیفه امام، ج 14، صص 407 – 408
[28] صحیفه امام، ج 12، ص 175
[29] صحیفه امام، ج 17، ص 84
30- «بیانات در مراسم بیست و هشتمین سالروز رحلت حضرت امام خمینی (رحمه‌الله)»، پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت‌الله‌العظمی سیدعلی خامنه‌ای (مدظله‌العالی)، منتشر شده در تاریخ 14 خرداد 1396، قابل بازیابی در پیوند زیر:
http://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=36745
31-«سیا و پنتاگون کدام فیلم‌های هالیوودی را سانسور کردند»، سایت فارس نیوز، منتشر شده در تاریخ 28 فروردین 1391، قابل بازیابی در پیوند زیر:
http://www.farsnews.com/printable.php?nn=13910119000333
32- همان
33- «بیانات در دیدار عوامل تولید فیلم سینمایی “شیار ۱۴۳”»، پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت‌الله‌العظمی سیدعلی خامنه‌ای (مدظله‌العالی)، منتشر شده در تاریخ 26 خرداد 1393، قابل بازیابی در پیوند زیر:
http://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=29044
34- «دیدار رئیس جمهوری ونزوئلا با رهبر انقلاب»، پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت‌الله‌العظمی سیدعلی خامنه‌ای (مدظله‌العالی)، منتشر شده در تاریخ 1 آبان 1395، قابل بازیابی در پیوند زیر:
farsi.khamenei.ir/keyword-content?id=2596
35-«بیانات در دیدار جمعی از فرماندهان و کارکنان نیروی هوایی»، پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت‌الله‌العظمی سیدعلی خامنه‌ای (مدظله‌العالی)، منتشر شده در تاریخ 19 بهمن 1393، قابل بازیابی در پیوند زیر:
http://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=28896
