اندیشکده راهبردی تبیین –تعطیلی دفتر هماهنگی سایبری[1] وزارت خارجه آمریکا انتقادات گسترده ای را در رسانه های این کشور به همراه داشته است. این دفتر با همکاری کشور های دیگر وظیفه ی ارتقاء زیرساخت های اطلاعاتی و ارتباطی آزاد، متقابل، امن و قابل اطمینان جهت حمایت از روابط بازرگانی و تجارت بین المللی و تقویت امنیت بین المللی را دارد. از دیگر وظایف این دفتر می توان به موارد زیر اشاره کرد :

 هماهنگی فعالیت های دیپلماتیکِ وزارت خارجه در حوزه ی فضای مجازی- ارائه خدمت به ارتباطات وزارت خانه با کاخ سفید و دفاتر و ادارات فدرال- مشاوره به وزیر و قائم مقام او- ایجاد ارتباط میان بخش های عمومی و خصوصی در موضوعات سایبری و ایجاد هماهنگی میان دفاتر منطقه ای و عملیاتی وزارت خارجه[2].

از جمله ی منتقدان تعطیلی دفتر هماهنگی دیوید فیدلر[2] کارشناس ارشد امنیت سایبر از شورای روابط خارجی آمریکا [3]است که در یادداشتی این تصمیم وزارت خارجه را واکاوی کرده و به علل و انگیزه های این تصمیم پرداخته است است.

چیستی سایبر دیپلماسی[4] :  

سایبر دیپلماسی به استفاده از ابزارهای فناوری اطلاعات در فضای مجازی جهت تبیین، گسترش و افزایش اثربخشی دستگاه سیاست خارجی یک کشور گفته می شود. سایبر دیپلماسی در واقع بخشی از ساختار الکترونیکی هر دولت[5] است.

1.کارکرد

توسعه سطح اطلاع رسانی دیجیتالِ فعالیت های دولتی در وب، ارتقای ضریب نفوذ دیپلماسی در رسانه های جهان، توسعه بدنه دولت الکترونیک در حوزه بین المللی، فعال شدن حوزه عملکرد دولت در فضای دیجیتالی داخلی و جهانی، تقویت ارگان­های دیجیتالی خصوصی، تنظیم سیاست­های دولت در زمینه گسترش تجارت و بانکداری الکترونیک در سطوح بین المللی از جمله کارکرد های سایبر دیپلماسی است.

2. چالش ها

اگر چه هر دولت باید نقش حاکمیتی خود را در توسعه زیر ساخت های فناوری اطلاعات و ارتباطات به گونه ای هدایت کند که جامعه از این پتانسیل بتواند به خوبی استفاده کند اما نباید نقش بازدارنده ای برای فعالیت های مختلف مخاطبان جامعه اطلاعاتی کشور، ایفا کند.

علل و انگیزه های تصمیم:

می توان دلایل تعطیلی دفتر هماهنگی سایبری را در دو سطح ملّی و بین المللی مطرح کرد :

الف) ملّی :          

-ترجیح و تاکید دولت ترامپ بر منافع ملی

  -شعار” اول آمریکا [6]” :

این شعار یک مفهوم در گفتمان سیاسی ایالات متحده آمریکاست که سعی در ایجاد سیاست‌های انزواگرایی و عدم مداخله[7] دارد که  نخستین بار توسط جیمز مونروئه[8] رئیس جمهور ایالات متحده (۱۸۱۷-1825) مطرح شد اما توسط وودرو ویلسون[9](1913-1921) کنار گذاشته شد و ابزاری و بهانه ای برای دخالت به نام ترویج دموکراسـی در جهان در اختیار آمریکا قرار گرفت]3[ ]4[. ترامپ نیز در سیاست خارجیِ دولت خود از شعار « اول آمریکا » الهام گرفته است. ترامپ معتقد است آمریکا باید به جای ملت سازی[10] در خارج، بر حل مشکلات داخلی خود تمرکز کند ]5[.

ب) بین المللی : 

   – شکاف و تضاد میان منافع ملی ایالات متحده و دیگر قدرت ها خصوصاً روسیه و چین:

هنجارها و ارزش های متفاوت بعضاً سبب اصطکاک و اختلافاتی در منافع ملی این کشورها می شود. زيرا اهداف منافع هر کشور در عمل ذیل پارادایم ها و ارزش های ملی آن کشور تعریف می شود. بطور مثال هنجار “شفافیت” و “گردش آزاد اطلاعات[11]” سبب ایجاد سازوکارهایی در بستر فضای مجازی می شود که ممکن است با سازوکارهای برآمده از هنجارهای دیگر کشورها ناهم خوان و متعارض بوده و سبب عدم توافق آن ها در تدوین سیاست های مربوط به فضای مجازی شود.

  -آشکار شدن برنامه هایی چون ویروس مخرب استاکس نت[12] و پروژه های خرابکارانه ی آژانس امنیت ملی[13]:

 دفتر سایبری تا پایان دولت اوباما با وجود مشکلات سیاسی به کار خود ادامه داد تا اینکه با کاهش تمرکز دولت ترامپ درحوزه ی سایبر و به دلیل چالشهای سایبری دولت ترامپ پیش و پس از انتخابات در نهایت تصمیم به تعطیلی این دفتر گرفته شد. از مهمترین این چالش ها آشکار شدن فعالیت های مخفی سایبری آمریکا مانند ویروس مخرب استاکس­ نت و برنامه های آژانس امنیت ملّی آمریکا است.

اگر چه اوباما در سال 2011 راهبرد بین المللی فضای مجازی[14] را تثبیت کرده است]6[، امّا از آن زمان تاکنون آزادی اینترنت[15] در سرتاسر جهان کاهش یافته و نیز حریم خصوصی و جریان آزاد اطلاعات[16] تحت تهدید فزاینده ای قرار گرفته اند. پس نباید نسبت به مزایای این دفتر اغراق آمیز سخن گفت چون بسختی بتوان دوران فعالیت این دفتر را دوران طلایی دیپلماسی سایبری ایالات متحده در نظر گرفت.

باید گفت با وجود تلاش های دیپلماتیک صورت گرفته، كاخ سفید برای دستیابی به اهداف مهم سیاست خارجی خود از سایبر دیپلماسی نیز بهره گرفته است.

نتیجه گیری :

بنابر گفته ی فیدلر، شورای روابط خارجی بیان می دارد که ادامه ی کار این دفتر تنها زمانی معنا می یابد که کاخ سفید دیپلماسی سایبری را جزو اولویت های سیاست خارجی خود بداند؛ یعنی گسترش استراتژی جامع فضای مجازی و نیز توانمند سازی وزارت خارجه جهت پیاده سازی آن.

منابع :

1- دیوید فیدلر، نیاز دیپلماسی سایبر ایالات متحده به بیش از یک اداره، وبگاه “شورای روابط خارجی” آمریکا، قابل بازیابی در پیوند زیر:

https://www.cfr.org/blog/us-cyber-diplomacy-requires-more-office  

2-وظایف دفتر هماهنگی سایبر وزارت خارجه ، وبگاه وزارت خارجه آمریکا، قابل بازیابی در پیوند زیر:

https://www.state.gov/s/cyberissues     

3-حسین حمیدی نیا، «ایالات متحده آمریکا»، (دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی، تهران، ۱۳۸۲)، چاپ اول.

4- احمد نقیب زاده، تاریخ دیپلماسی و روابط بین‌الملل، نشر قومس، ۱۳۸۸: تهران.

5-ترامپ: آمریکا باید از ملت سازی دست بردارد،  صدای آمریکا، 21 مه 1394. قابل بازیابی در پیوند زیر:

https://ir.voanews.com/a/trump-policy/3004238.html

6-باراک اوباما، راهبرد بین المللی فضای مجازی، منتشر شده در می 2011، قابل بازیابی در پیوند زیر:

https://obamawhitehouse.archives.gov/sites/default/files/rss_viewer/international_strategy_for_cyberspace.pdf 

[1].      State Department’s Office of the Coordinator for Cyber Issues

[2].https://www.cfr.org/experts/david-p-fidler    

[3] .    Council On Foreign Relations

[4]  Cyber Diplomacy   .

[5]   E-Government    .

[6] .      First America   

[7] .     Isolation : سیاستی بر گرفته از دکترین مونرو که خواستار عدم استعمار یا دخالت قدرتهای اروپایی در کشورهای تازه استقلال یافتهی قاره ی آمریکا در مقابل ضمانت عدم دخالت آمریکا در اروپا بود.

[8] .    James Monroe

[9] .    Woodrow Wilson

[10] .    Nation Building

[11] .    free flow of information

.[12]    Stuxnet

[13] . National Security Agency   

[14] .    International Strategy for Cyberspace

[15] .    Internet Freedom

[16] .    Free Flow of Information

***

 این مطلب، صرفاً جهت اطلاعِ مخاطبان، نخبگان، اساتید، دانشجویان، تصمیم‌سازان و تصمیم‌گیران ترجمه شده و الزاماً منعکس‌کننده‌ی مواضع و دیدگاه‌های اندیشکده راهبردی تبیین نیست

گروه رصد