اندیشکده واشنگتون نوشت: نظرسنجی های جدید نشان می دهند که دستور کار ترامپ برای مبارزه با تروریست های تکفیری، مقابله با ایران و گسترش گفت و گو اعراب و اسرائیل، دست کم در یک کشور مهم عربی، یعنی اردن، مورد حمایت قرار گرفته است. نظرسنجی که اخیراً در اردن انجام گرفت، نشان می دهد که بسیاری از اردنی ها در حال حاضر به طور غیرمنتظره ای نسبت به این موضوعات و دیگر موضوعات همچون اصلاحات اسلامی، روابط با ایالات متحده و حتی همکاری با اسرائیل، دیدگاهی میانه رو دارند. حداقل در جامعه ی اردن، این یافته ها قابل توجه هستند، زیرا در دیدگاه متعارف در خصوص «مسیر حرکت اعراب[1]» تغییراتی ایجاد می کنند.
در چهارچوب سیاست های ایالات متحده در منطقه، مبارزه با تروریسم تکفیری در صدر اولویت های اردن قرار گرفته است که از این منظر، به تلاش های این کشور در حل اختلافات فلسطین و اسرائیل شباهت دارد. نیمی از مردم اردن اعتقاد دارند که اولویت ایالات متحده باید «گسترش نقش خود در مبارزه با داعش، القاعده و گروه های مشابه تروریستی باشد». هم اکنون بحث مقابله با جنبش حزب الله، تقریبا هیچ حامی ای در اردن ندارد (تنها 4 درصد)، که کاهش چشمگیری را به دلیل مقابله ی فعالانه این گروه با رژیم صهیونیستی طی چند سال اخیر ، نشان می دهد.
به همین ترتیب، تعداد اردنی هایی که تمایل به تفسیر معتدلتری از اسلام دارند (هر چند در اقلیت اند) طی دو سال گذشته، دو برابر شده است. امروز، 39 درصد از مردم اردن می گویند: «ما باید به کسانی که در میان ما برای ارائه ی تفسیری مدرن تر از اسلام تلاش می کنند، گوش فرا دهیم».
در مقایسه، جنبش بنیادگرای اخوان المسلمین، کمتر این امر را بر می تابد. حتی فقط یک چهارم اردنی ها دیدگاهی نسبتاً مثبت به این جنبش دارند، یعنی تقریبا معادل همان چیزی که در نظرسنجی های قبلی وجود داشت.
در مورد ایجاد صلح عربی-اسرائیلی، هنوز هم شگفت آور است که 85 درصد از اردنی ها بر این بیان توافق دارند که «کشورهای عربی باید در مذاکرات صلح فلسطین و اسرائیل نقش جدیدی بازی کنند و به دو طرف انگیزه هایی برای موضع گیری های معتدل تر بدهند». ایفای این نقش، ماهیت پیشنهاداتِ کنونی آمریکا و اسرائیل را نشان می دهد که دارای پژواک غیر قابل انتظاری در سطوح مردمی همسایگان اردن است.
این امر نیز قابل توجه است که یک سوم از مردم اردن، قبل از ایجاد توافق میان اسرائیل و فلسطین، از برخی اَشکال همکاری با اسرائیل طرفداری می کنند. 33 درصد می گویند که «با وجود اختلافات، کشورهای عربی باید با اسرائیل در سایر موضوعات مانند تکنولوژی، مبارزه با تروریسم و ایران همکاری کنند.» این نشان دهنده افزایش قابل توجهی نسبت به نظرسنجی هایی در سال های 2014 و 2015 است، همان بازه ی زمانی که جامعه ی اردن، مانند دیگر جوامع عربی، ایده ی هر گونه مشارکت با اسرائیل را بر اساس منافع مشترک (یا دشمنان مشترک) رد می کردند.
در کنار چنین نگرش میانه ای، باید به دو مورد اشاره کرد که: اولاً، اکثریت قریب به اتفاق مردم اردن (55 درصد) از دیدگاه مثبتشان نسبت به حماس، که همچنان صلح با اسرائیل را رد می کنند، سخن می گویند (گرچه این امر نسبت به حمایت 72 درصدی در سپتامبر 2014 درست بعد از جنگ قبلی غزه، کاهش یافته است). ثانیاً، در سطح وسیع تر، جامعه ی امروزِ اردن در مسائل داخلی در مقایسه با مشکلات مربوط به اعراب و اسرائیل یا دیگر مسائل خارجی، نگرانی بیشتری را احساس می کند. 87 درصد از مردم آن ابراز می دارند که «در حال حاضر اصلاحات سیاسی و اقتصادی داخلی در کشور مهم تر از هر مسئله ی سیاست خارجی است» و تقریبا نیمی از اردنی ها (43 درصد) بشدت بر این امر، تاکید دارند.
دو سوم مردم بیان می کنند در خلال اختلاف فعلی بین قطر و دیگر کشورهای عربی، «مهم ترین هدف ایجاد حداکثر درجه همکاری میان کشورهای عربی علیه ایران است.»
راجع به سیاست های آمریکا در غرب آسیا، اردنی ها نظری کاملاً منفی در این خصوص دارند. تنها 9 درصد از جامعه ی اردن موافق این سیاست ها هستند. درباره ی روسیه این مقدار حتی کمتر می شود (1 درصد). در مقابل، پیرامون سیاست های منطقه ای ترکیه، 59 درصد نگرش مثبت وجود دارد.
در عین حال، این نظرسنجی یک سوال حیاتی را نیز مطرح می کند که دیگر نظرسنجی ها فاقد آن اند :
«صرف نظر از ارقام ذکر شده، روابط خوب با هر کشور خارجی چقدر برای اردن مهم است؟» در مورد ایالات متحده، پاسخ ها بسیار مثبت است: اکثریت مردم اردن (58 درصد) تصور می کنند که داشتن روابط دو جانبه ی خوب مهم است. و تنها اقلیت بسیار کوچکی (یعنی 9 درصد) از اینکه «مهم ترین کاری که ایالات متحده می تواند در حال حاضر انجام دهد این است که دخالت در منطقه ی ما را کاهش دهد»، سخن می گویند.
مجموعاً، این نظر سنجی تازه، اطلاعاتی قوی جهت حمایت از قضاوتی غیر معمول را فراهم می کند:
سیاست های فعلی آمریکا در غرب آسیا می تواند از پشتیبانی قابل توجه اعراب، نه فقط میان نخبگان بلکه در کوچه و بازار، برخوردار شود.
به طور خاص، مفاهیمی چون جبهه ی مشترک منطقه ای علیه تروریسم، جاه طلبی های هژمونیک ایران و نیز طرفداری از صلح اعراب و رژیم صهیونیستی، به طور غیر منتظره ای تثبیت شده است. در این چارچوب، حتی اندیشه ی همکاری مستقیم با رژیم صهیونیستی در مورد مسائل مشترک گرچه تفکری در اقلیت اما در حال رشد است.
***
این مطلب، صرفاً جهت اطلاعِ مخاطبان، نخبگان، اساتید، دانشجویان، تصمیم‌سازان و تصمیم‌گیران ترجمه شده و الزاماً منعکس‌کننده‌ی مواضع و دیدگاه‌های اندیشکده راهبردی تبیین نیست
[1] . “the Arab street”
