اندیشکده راهبردی تبیین – طی یک ماه گذشته اقداماتی قابل توجه از سوی رژیم صهیونیستی برای تقابل با توان دریایی حماس انجام و رسانه‌ای شده است. تشکیل یگان ویژه، حصار کشی در نزدیکی سواحل اشغالی و تخریب تونل‌های دریایی بخشی از این اقدامات است. تصمیم‌ها و اقدامات اخیر رژیم صهیونیستی نشان دهنده و عیان کننده ترس آنان از قدرت دریایی حماس و مقاومت و روند رو به رشد این توانایی است که به تعبیر لیبرمن وزیر جنگ تل‌آویو به یک قدرت راهبردی برای حماس تبدیل شده است. لذا در این یادداشت ما به بررسی توان قدرت دریایی حماس و راهکارهای تل‌آویو برای تقابل با این مسئله خواهیم پرداخت.
1-جایگاه دریا در راهبردهای حماس برای مبارزه با رژیم صهیونیستی
نقطه عطف تبدیل مسیر دریا به یک اهرم راهبردی برای مبارزه علیه رژیم صهیونیستی را باید عملیات منحصر به فرد نیروهای قسام شاخه نظامی حماس در دومین روز جنگ 51 روزه دانست. در این عملیات که یکی از پیچیده‌ترین و مهم‌ترین عملیات‌های گردان‌های قسام در این جنگ بود، مبارزان فلسطینی موفق شدند مسافت طولانی را با شنا و غواصی طی کنند، از مرزهای دریایی اشغالگران عبور نمایند و با نظامیان رژیم صهیونیستی در داخل پایگاه زیکیم درگیر شوند. ارتش رژیم صهیونیستی می‌کوشید تا بر خسارت‌هایی که در این عملیات متحمل شده است، سرپوش بگذارد؛ ولی انتشار تصاویر ویدئویی این عملیات، خط بطلانی بر ادعاهای اشغالگران در مورد شکست عملیات مذکور بود.
عملیات مشهور «زیکیم» در جنگ 51 روزه نشان دهنده و تثبیت کننده جایگاه دریا برای حماس و مقاومت فلسطین در مسیر مبارزه با رژیم صهیونیستی است. عملیات های دریایی از سوی مقاومت فلسطین می‌تواند ضربه‌های شدیدی به صهیونیست‌ها بزند. دلیل این امر ساختار و راهبردهای بخش نیروی دریایی رژیم صهیونیستی در دهه‌های گذشته است که بیشتر بر روی تقابل با کشورهای عربی و قدرت هسته‌ای معطوف بوده است.[1] لذا ارتش رژیم صهیونیستی ضعف زیادی در تقابل با شیوه و ساختار کماندوهای حماس دارد. در این خصوص دبکا فایل وبگاه وابسته به نهادهای امنیتی این رژیم پیشتر در این زمینه نوشت: «ناوگان کوچک و قدیمی اسرائیل در مقابل تهدیدهای گروه‌هایی چون حماس آماده نبرد در جنگ‌های نامتقارن نیست. نیروی دریایی اسرائیل همچنین از مجموعه متنوعی از کشتی‌ها و توانمندی‌ها به لحاظ سرعت، تسلیحات و سامانه‌های اطلاعاتی برخوردار است، با این حال هیچ‌کدام نمی‌توانند با جنگ‌افزارهایی که ممکن است سواحل اسرائیل را هدف قرار دهند، مقابله کنند.»[2]
ضمن آنکه حوزه دریا، این فرصت را برای مقامت حماس ایجاد می‌نماید که برای کسب دستاورد در جنگ نامتقارن با صهیونیست‌ها از حالت پدافندی به اقدامات آفندی و مبتکرانه رو بیاورد. تونل‌ها، پهپادها، کماندوهای غواص و … همگی در راستای ایجاد اهرم‌های راهبردی برای مقاومت علیه تل‌آویو است. لذا بدین دلیل دریا -که بخش عظیمی از ارتباط حماس با خارج در شرایط کنونی و محاصره ده ساله است – به یک حوزه بسیار حیاتی و راهبردی برای حماس تبدیل شده است.
یکی دیگر از دلایلی که موجب شده است، حوزه دریا برای مقاومت نوار غزه مهم و راهبردی شود حضور سکوهای نفتی و گازی رژیم صهیونیستی و مسیر ارتباطی حماس با دنیای برون است. مسئله‌ای که بارها در سخنان مسئولین صهیونیستی تکرار شده است. یک افسر ارشد نیروی دریایی رژیم در بهمن سال گذشته ضمن اشاره به آماده‌باش کامل نیروی دریایی این رژیم گفت: «حماس تهدید بالقوه دریایی علیه تل‌آویو است…حفظ امنیت دریا برای اسرائیل بسیار مهم است چون همه کالاها از طریق دریا وارد می‌شوند و اگر از آب‌ها محافظت درست نشود برای اسرائیل وضعیت مطلوبی ایجاد نمی‌شود.»[3]
2- ابهام در توان دریایی حماس؛ ترس صهیونیست‌ها
در خصوص توانایی‌های حماس در حوزه دریایی از جمله تعداد نیروهای غواص و کماندو، قایق‌های تندرو و … هیچ اطلاعات دقیقی در دست نیست؛ اما برخی خبرهای رسانه‌ای شده از سوی ارتش رژیم صهیونیستی به‌خوبی عیان کننده مسیر رو به رشد توان حماس در حوزه دریایی در دو سال گذشته است.
[phps] if ( get_post_meta($post->ID, 'stitr2', true) ) : [/phps] [quote align="left"] [phps] echo get_post_meta($post->ID, "stitr2", true);[/phps] [/quote] [phps] endif; [/phps]
به‌طور نمونه ارتش صهیونیستی در 10 خردادماه امسال در خبری اعلام کرد که گروهی از زیردریایی‌های هدایت پذیر حماس را که این جنبش قصد داشت از آن‌ها برای عملیات های دریایی خود استفاده کند، هدف قرار داده است. پایگاه صهیونیستی تایمز اسرائیل در خصوص این اتفاق در گزارشی مدعی شد ارتش صهیونیستی از مدت‌ها قبل اعتقاد داشت که جنبش حماس توانمندی‌های دریایی خود را؛ چه از لحاظ فناوری مانند زیردریایی‌های هدایت پذیر و چه از لحاظ آموزش کماندوهای غواص به منظور نفوذ از دریا به کشتی‌های صهیونیستی توسعه داده است. تایمز اسرائیل اعلام کرد که حماس می‌تواند این زیردریایی‌ها را برای حمله به اهداف صهیونیستی در دریا؛ از جمله سکوهای استخراج گاز طبیعی و کشتی‌های غیرنظامی و حتی کشتی‌های نیروی دریایی رژیم صهیونیستی استفاده کند.[4]
یکی از نکات حائز توجه در خصوص قدرت دریایی حماس، ترس صهیونیست‌ها از انتقال توانایی ایران در استفاده از قایق‌های تندرو است. روزنامه صهیونیستی «جروزالم پست» در گزارشی در ماه پایانی سال 94 به نقل از مقامات ارتش نیروی دریایی نوشت: «حماس دستور نحوه آماده کردن قایق‌های تندرو و افزایش چنین قابلیت‌هایی در نبرد علیه اسرائیل را از ایران دریافت کرده است. بر این اساس، اسکادران قایق‌های تندروی نیروی دریایی اسرائیل (اسکادران ۹۱۶) در حال تمرین و آماده سازی خود برای نبرد با حماس بوده و در عین حال نگاهش به تحرکات دریایی باریکه غزه است…حماس در حال تقویت بنیه خود در این زمینه است که منجر به تحمل صدمات زیادی می‌شود. حماس در حال بهبود توانایی یگان‌های کماندوها و ایجاد نیروی دریایی است که بسیار قابلیت بیشتری نسبت به قبل دارند. حماس دکترین نبردهای دریایی را از ایران دریافت کرده است و می‌داند چگونه با حملات انبوه به ما نیش بزند. آن‌ها سعی دارند به قایق‌های ما حملات انبوه کنند.[5]»
3-عملیات‌های حماس در حوزه دریا
در ادامه برخی از عملیات های حماس در حوزه دریا را مورد بررسی قرار خواهیم داد تا به درک بهتری از توان این جنبش در این موضوع برسیم.
1-3- عملیات زیکیم؛ شروعی طوفانی
شروع عملیات های دریایی حماس را می‌توان جنگ 51 روزه دانست. رژیم صهیونیستی قبل از جنگ 51 روزه سال 2014 در پروپاگاندای رسانه‌ای قدرت دریایی حماس را بسیار ناچیز توصیف می‌کرد اما در روز دوم این جنگ گردان‌های قسام عملیات دریایی زیکیم را انجام داد و طی آن، شماری از کماندوهای حماس به داخل پایگاه دریایی رژیم صهیونیستی نفوذ کردند. انتخاب روز دوم برای انجام این عملیات نشان دهنده اعتماد به نفس نیروهای دریایی حماس و آمادگی آنان برای نفوذ به سرزمین‌های اشغالی در صورت ماجراجویی جدید تل‌آویو بود. این عملیات این پیام را مخابره کرد که نیروی دریایی حماس باهدف عملیاتی کردن اهرمی جدید علیه صهیونیست‌ها بسیار منسجم و پیشرفته‌تر از آنی است که صهیونیست‌ها گمان می‌کردند. این عملیات زنگ خطر را برای ارتش صهیونیستی در حوزه دریا به صدا درآورد.
[phps] if ( get_post_meta($post->ID, 'stitr3', true) ) : [/phps] [quote align="left"] [phps] echo get_post_meta($post->ID, "stitr3", true);[/phps] [/quote] [phps] endif; [/phps]
2-3- شلیک موشک به دریا
یکی دیگر از اقدامات حماس برای نشان دادن و یا رسانه‌ای کردن تلاش‌هایش در عرصه دریایی، شلیک موشک‌هایی به سمت دریا در برخی موقعیت‌های خاص است. لذا در برخی مواقع رسانه‌های صهیونیستی از آزمایش موشک‌های زمین به دریای حماس برای هدف قرار دادن دشمنان فرضی خبر می‌دهند.[6]
3-3-تونل‌سازی در سواحل فلسطین اشغالی
یکی دیگر از عملیات‌ها و اقدامات حماس در حوزه قدرت دریایی، احداث تونل‌هایی به منظور رساندن کماندو و غواصان قسام به سواحل اشغالی یا نزدیک به آنان برای انجام عملیات های پیش‌بینی شده است. در خرداد امسال ارتش صهیونیستی در بیانیه‌ای مدعی شد که یک تونل دریایی کوتاه مقاومت فلسطین در سواحل شمال نوار غزه را منهدم کرده است. ارتش صهیونیستی نقشه‌ای از محل انهدام این تونل را به همراه تصویر موردادعای این رژیم منتشر کرد و رسانه‌های صهیونیستی اعلام کردند که این تونل در جریان بمباران اهداف مختلف در باریکه غزه، تخریب شده است.[7]
در کل باید گفت علاوه بر جنگ 51 روزه، حماس عملیات های علنی و مهمی در حوزه دریا انجام داده است. با این وجود، هم‌چنان دشمن صهیونیستی نسبت به توان دریایی حماس، فاقد یک برآورد دقیق است.
[phps] if ( get_post_meta($post->ID, 'stitr4', true) ) : [/phps] [quote align="left"] [phps] echo get_post_meta($post->ID, "stitr4", true);[/phps] [/quote] [phps] endif; [/phps]
4- روش‌های مواجهه رژیم صهیونیستی با توان دریایی حماس
در مقابل تلاش‌های حماس برای تقویت قدرت دریایی خویش و تبدیل این حوزه به یک اهرم راهبردی و آفندی علیه نیروهای اشغالگر، صهیونیست‌ها اقداماتی را انجام داده‌اند. اقداماتی که به‌طور ویژه و تعجب‌برانگیز در سه ماه اول سال 1397 افزایش قابل توجه‌ای داشته است. برخی از این اقدامات را مورد بررسی قرار می‌دهیم:
1-4- حصار کشی
حصار کشی یکی از رویه‌های معمول صهیونیست‌ها در دهه‌های گذشته برای رهایی از چالش‌های امنیتی خود بوده است. حصار در مرزهای اردن، لبنان، کرانه باختری و نوار غزه نمونه‌هایی از اقدامات پیشین تل‌آویو برای حفظ امنیت خود و شهروندانش در مقابل گروه‌های مقاومت و جلوگیری از فروپاشی نظم امنیتی شکننده خود بوده است. اقداماتی که به تعبیر سید حسن نصرالله نشان دهنده پایان آرزوی «اسرائیل بزرگ» است.[8] اما در ابتدای خرداد 97 رژیم صهیونیستی از ایجاد حصاری جدید و بی‌سابقه برای رفع ترس خود از نیروهای مقاومت نوار غزه خبر داد. وزارت جنگ رژیم صهیونیستی در خبری اعلام کرد که اقدامات لازم برای ساخت یک مانع در دریا در نزدیکی سواحل سرزمین‌های اشغالی را آغاز کرده است تا مانع از هرگونه نفوذ احتمالی نیروهای مقاومت از راه دریا شود. وزارت جنگ رژیم صهیونیستی در بیانیه خود آورده است که این حصار جدید که امکان نفوذ به آن وجود ندارد، در آب‌های نزدیک ساحل زیکیم در فاصله چند کیلومتری از شمال نوار غزه ایجاد می‌شود و این مانع عبارت از یک حصار مستحکم برای شکستن امواج و یک حصار سیم‌خاردار و پیش‌بینی می‌شود این حصار که در سطح جهان در نوع خود بی‌سابقه است، در اواخر سال ۲۰۱۸ میلادی آماده باشد. آویگدور لیبرمن وزیر جنگ رژیم صهیونیستی در خصوص این تصمیم تأکید کرد: «این حصار به صورت کارآمد مانع از امکان هرگونه ورود به اراضی اشغالی از طریق دریا می‌شود. این حصار ضربه جدیدی به حماس وارد می‌کند و باعث می‌شود که توانایی استراتژیک جدید خود را که مبالغ مالی بسیاری برای آن هزینه کرده بود، از دست بدهد.[9]»
2-4- برگزاری مانورهای نظامی
یکی دیگر از اقدامات ارتش رژیم صهیونیستی در راستای تقابل با قدرت دریایی حماس، برگزاری مانورهای نظامی متداوم و گسترده است. به‌طور نمونه پلیس و برخی یگان‌های ارتش، مانوری را برای مقابله با تهدیدات در منطقه جنوب فلسطین اشغالی و شهر ساحلی عسقلان در سال گذشته برگزار کردند که بیانگر حمله کماندوهای دریایی حماس به یک تفرجگاه در این منطقه بود.[10] در سال 95 هم، نیروی دریایی رژیم صهیونیستی در اقدامی که نشانگر نگرانی این رژیم از قدرت دریایی مقاومت فلسطین بود، اقدام به برگزاری مانوری گسترده برای آموزش نحوه مقابله با عملیات های نفوذ مبارزان حماس به میادین گازی و مصادره آن‌ها کرد. روزنامه یدیعوت اعلام کرد که در این مانور، حمله کماندوهای دریایی گردان‌های قسام شاخه نظامی جنبش حماس به یکی از میادین گازی و مصادره آن و نیز در دست گرفتن سامانه فنی استخراج گاز از این میدان شبیه سازی شده بود. این روزنامه خاطر نشان کرد که سناریویی که باعث نگرانی بیشتر مقامات صهیونیستی می‌شود، احتمال نزدیک شدن کماندوهای دریایی قسام به یک میدان گازی این رژیم از طریق قایق‌های ماهیگیری یا تجهیزات غواصی و سپس سیطره آن‌ها بر این میدان گازی و به اسارت گرفتن تمامی کارکنان آن است.[11]
[phps] if ( get_post_meta($post->ID, 'stitr5', true) ) : [/phps] [quote align="left"] [phps] echo get_post_meta($post->ID, "stitr5", true);[/phps] [/quote] [phps] endif; [/phps]
3-4-ایجاد یگان ویژه دریایی برای مهار قدرت دریایی حماس
آخرین و شاید بتوان گفت جدی‌ترین اقدام صهیونیست‌ها به منظور آغاز فرآیندی جدید برای کنترل قدرت دریایی حماس در خرداد 97 رقم خورد. فرمانده گارد مرزی ارتش رژیم صهیونیستی از شکل‌گیری یگان ویژه دریایی برای مقابله با نیروی دریایی حماس و جلوگیری از نفوذ مبارزان گردان‌های قسام به اراضی اشغالی از طریق آب‌های غزه خبر داد. پس از علنی شدن این تصمیم در ارتش تل‌آویو فرمانده گارد مرزی ارتش رژیم صهیونیستی در شبکه دهم تلویزیون این رژیم، در این خصوص تصریح کرد که از زمان نفوذ 4 مبارز گردان‌های قسام شاخه نظامی حماس به سواحل زیکیم در شمال نوار غزه در جریان جنگ 51 روزه در غزه، همیشه آرزوی تشکیل چنین نیرویی را داشته است.[12] یگان مذکور طی روزهای گذشته تمریناتی را در مناطق دریایی مجاور سواحل غزه انجام داده است. مسئله‌ای که نشان می‌دهد احتمالاً در آینده نزدیک شاهد اخبار بیشتری از اقدامات صهیونیست‌ها برای توقف روند قدرت‌یابی دریایی قسام خواهیم بود.
5-قدرت دریایی حماس؛ ابتکاری دیگر
رژیم صهیونیستی از عملیات «زیکیم» در روز دوم جنگ 51 روزه به طور عینی به قدرت دریایی حماس و گروه‌های مقاومت غزه پی برد و از آن زمان تاکنون اقدامات گوناگونی که بخشی از آن در بالا آمد را برای تقابل با این مسئله تدبیر کرده است؛ اما مسئله اصلی صهیونیست‌ها چیز دیگری است و آن ترس از شرایط و روند کنونی است. موضوعی که در ادبیات یکی از اعضای کنست پس از راهپیمایی بازگشت به خوبی نمایان است. حاییم یالین عضو کنست رژیم صهیونیستی و ژنرال سابق ارتش رژیم که در یکی از شهرک‌های مجاور غزه سکونت دارد می‌گوید: «بادبادک‌های فلسطینیان باید به چراغ قرمز مراجع تصمیم‌گیری رژیم صهیونیستی در تل‌آویو تبدیل شود…کسانی که قبلاً اشیائی همچون لوله را به تمسخر می‌گرفتند، امروز می‌بینند که این اشیاء پیشرفت کرده و به خمپاره تبدیل شده‌اند و کسانی هم که امروز بادبادک‌ها را به تمسخر می‌گیرند، به مرور زمان خواهند دید که این بادبادک‌ها آسمان شهرک‌های اسرائیلی در نزدیکی غزه را احاطه خواهند کرد… فلسطینیان در آغاز از تونل‌ها برای قاچاق کالاهای تجاری از سینا به غزه استفاده می‌کردند و به مرور زمان این تونل‌ها به خطرناک‌ترین تهدید برای اسرائیل تبدیل شد.»
[phps] if ( get_post_meta($post->ID, 'stitr6', true) ) : [/phps] [quote align="left"] [phps] echo get_post_meta($post->ID, "stitr6", true);[/phps] [/quote] [phps] endif; [/phps]
سخنان عضو سابق ارتش به خوبی نشان می‌دهد که صهیونیست‌ها این مسئله را درک کرده‌اند که توانایی‌های جدید حماس در مبارزه و ابتکارات جدید فلسطینیان علیه آنان، نشان‌دهنده تهدیدات و چالش‌هایی نوین برای رژیم صهیونیستی در سال‌های پیش روست. همچنین یکی از تحلیل گران هاآرتص در خصوص سخنان حاییم یالین نوشت: «نباید حماس را دست کم گرفت، زیرا این جنبش خیلی سریع یاد می‌گیرد و خیلی زود هم استفاده می‌کند… فلسطینیان نظاره‌گر شیوه مقابله ارتش با آتش سوزی‌ها در نوار مرزی غزه هستند و این یعنی اینکه جنگ مغزها بین دو طرف درگرفته است و هدف از آن ترسیم قواعدی جدید و پی بردن به سقف واکنش‌های رژیم صهیونیستی به این تهدید است.»[13]
توان دریایی حماس و تبدیل حوزه دریایی به یک مزیت راهبردی برای خود در تقابل با ارتش رژیم صهیونیستی، حاصل جنگ اراده‌ها و مغزهاست. تونل، پهپاد، کماندوهای غواص، راهپیمایی بازگشت، بادبادک‌های آتشین و … همگی ابتکاراتی است که نشان دهنده آن است که حماس و مقاومت فلسطین سعی دارد اهرم‌هایی برای خود بسازد تا بتواند در جنگ نامتقارن و نابرابر خود با رژیم صهیونیستی پیروز شود و تل‌آویو را در موضع واکنش و انفعال قرار دهد.
منابع:
[1] برای مطالعه بیشتر ر.ک: محمد محسن فایضی، «واکاوی راهبرد ارتش رژیم صهیونیستی/ بخش دوم: نیروی دریایی»، اندیشکده راهبردی تبیین، منتشرشده در تاریخ 24 آذر 1395، قابل بازیابی در پیوند زیر:
[2] «حماس، تهدید بالقوه دریایی علیه تل‌آویو است.»، خبرگزاری فارس، منتشرشده در تاریخ 16 بهمن 1396، قابل بازیابی در پیوند زیر:
https://www.farsnews.com/news/13961116002012
[3]ISRAELI NAVY ON HIGH ALERT OVER UPGRADED HAMAS UNDERWATER TERROR THREAT, 5 FEBRUARY 2018,available at:
[4] «رژیم صهیونیستی مدعی هدف قرار دادن زیردریایی‌های حماس شد»، مرکز اطلاع‌رسانی فلسطین، منتشرشده در تاریخ 10 خرداد 1397، قابل بازیابی در پیوند زیر:
https://farsi.palinfo.com/13767
[5] «دکترین دریایی ایران در اختیار حماس و علیه اسرائیل دکترین دریایی ایران در اختیار حماس و علیه اسرائیل»، خبرگزاری فارس، منتشرشده در تاریخ 16 اسفند 1394، قابل بازیابی در پیوند زیر:
https://www.farsnews.com/news/13941216001410
[6] به طور نمونه رجوع کنید به:
http://fa.alkawthartv.com/news/100932
[7] «ارتش صهیونیستی مدعی انهدام تونل دریایی حماس شد»، وب‌سایت مرکز اطلاع‌رسانی فلسطین، منتشرشده در تاریخ 20 خرداد 1397، قابل بازیابی در پیوند زیر:
https://farsi.palinfo.com/13915
[8] برای مطالعه بیشتر ر.ک: محمد محسن فایضی، «تاملی در سخنان سید حسن نصرالله در سالگرد شهادت سید مصطفی بدرالدین»، اندیشکده راهبردی تبیین، منتشرشده در تاریخ 27 اردیبهشت 1396، قابل بازیابی در پیوند زیر:
[9] «اسرائیل برای مقابله با غواص‌های حماس «حصار دریایی» می‌سازد.»، خبرگزاری ایسنا، منتشرشده در تاریخ 7 خرداد 1397، قابل بازیابی در پیوند زیر:
https://www.isna.ir/news/97030703398
[10] «نگرانی رژیم صهیونیستی از قدرت نیروی دریایی حماس»، خبرگزاری تسنیم، منتشرشده در تاریخ 20 فروردین 1396، قابل بازیابی در پیوند زیر:
https://www.tasnimnews.com/fa/news/1396/11/20/1652127
[11] «کماندوهای دریایی حماس از خطرناک‌ترین تهدیدات در جنگ آتی خواهند بود»، مرکز اطلاع‌رسانی فلسطین، منتشرشده در تاریخ 5 تیر 1395، قابل بازیابی در پیوند زیر:
https://farsi.palinfo.com/1601
[12] «نیروی جدید ارتش صهیونیستی برای مقابله با نیروی دریایی قسام»، مرکز اطلاع‌رسانی فلسطین، منتشرشده در تاریخ 5 خرداد 1397، قابل بازیابی در پیوند زیر:
https://farsi.palinfo.com/13658
[13] «بادبادک‌های غزه، تهدیدی جدی برای جبهه داخلی اسرائیل است»، مرکز اطلاع‌رسانی فلسطین، منتشرشده در تاریخ 4 اردیبهشت 1397، قابل بازیابی در پیوند زیر:
https://farsi.palinfo.com/13128
