هم اکنون بیش از 60 درصد از ذخایر ارزی جهان با دلار است که ادامه جنگ تجاری آمریکا با قدرت های بزرگ اقتصادی جهان باعث شده که تضمینی برای ادامه سلطه دلار آمریکا هرچه بیشتر کمرنگ شود.
برخی اقتصادهای بزرگ جهان قراردادهایی با یکدیگر بسته اند که در آنها از دلار آمریکا استفاده نمی شود. این تغییر، تاثیر بسزایی بر آینده اقتصاد آمریکا خواهد گذاشت.
تحولات اقتصادی آسیا حاکی است بسیاری از ارزهای منطقه درسال جاری ارزش خود را در برابر دلار آمریکا از دست داده‌اندکه علت اصلی آن، جنگ تجاری میان آمریکا و چین ارزیابی شده است.اما، تحلیل گران بر این باورند که سیاست‌گذاران آسیایی رکود اقتصادی کنونی را بهتر از گذشته مدیریت می کنند و فرصت ها را برای تسریع روند افول سلطه دلار از جهان غنیمت می شمارند.
برای نمونه، چین، هند، اندونزی و میانمار، از آغاز سال 2018 شاهد افت ارزش ارزهای خود بوده اند. روپیه‌ی هند در ماه ژوئن، پایین‌ترین نرخ برابری ارز را در تاریخ خود تجربه کرد و یوان چین تا ماه ژوئن، 2/3 درصد ارزش خود را در برابر دلار آمریکا از دست داد.
روپیه اندونزی در سالجاری نیز شاهد افت 10 تا 12 درصدی در برابر دلار آمریکا بود که این امر در 20 سال گذشته بی سابقه بوده است.
فیلیپین نیز از دیگر کشورهای جنوب شرق آسیاست که درپی بروز جنگ تجاری آمریکا علیه چین با کاهش نرخ ارز ملی خود روبه رو شد.
‘سونگ سنگ وونگ’، اقتصاددان بانک CIMB سنگاپور با ابراز نگرانی در مورد تحولات اقتصادی امسال درگفت وگو با یک شبکه تلویزیونی آسیایی گفت:به طور ساده باید بگویم که همه آنچه از گذشته و حال موجب نگرانی می‌شد، اکنون دست به دست هم داده‌اند.
به گفته وی، آسیای جنوب شرقی یکی از مناطقی است که شکل‌گیری بحران‌های ارزی در آن پیش بینی می‌شود، زیرا از یک سو، اقتصاد کشورهای این منطقه بیش از هر چیز وابسته به سرمایه‌گذاری خارجی است و از سوی دیگر، رشد اقتصادی چین به عنوان نیروی محرک اقتصاد منطقه، کُند شده است.
کشورهای آسیای جنوب شرقی اکنون از این واهمه دارند که کاهش نقدینگی جهانی و محدودیت‌های بیشتر در بازارهای مشترک، بار دیگر به اقتصاد آنها آسیب برساند.
یکی از سیاست های کشورهای آسیایی برای کاهش آسیب پذیری در برابر بحران های ارزی، افزایش ذخایر ارزی مستقل بود. طی سالهای 1997 تا 2012 میلادی ذخایر ارزی خارجی کشورهای عضو اتحادیه جنوب شرق آسیا ‘آسه‌آن’ از 200 میلیارد دلار به 800 میلیارد دلار افزایش یافت.
این رقم می تواند ارز مورد نیاز هر یک از این کشورها را برای هفت تا هشت ماه تامین کند.این در حالی است که ذخایر ارزی این کشورها در سال 1997 فقط برای چهار ماه کفایت می کرد.
افزون بر این، اغلب کشورهای عضو آسه‌آن، نظام نرخ ارز شناور را پذیرفتند. بدین معنا که ارزش ارز این کشورها بر اساس ارزش آنها در بازار جهانی تعیین شود.
این در حالی است که در سال 1997، اغلب این کشورها، ارزش ارز خود را ثابت و براساس برآوردهای دولت خود محاسبه می کردند. این کشورها در هنگام بروز بحران وادار شدند تا بطور ناگهانی، ارزش جهانی ارز خود را بپذیرند و همین امر، موجب کاهش شدید ارزش ارز آنها شد.
از آنجا که ذخایر ارزی آنها نیز اغلب به پول رایج کشور خودشان بود، این ذخایر به سرعت به اتمام رسیدند و این کشورها را با کمبود شدید نقدینگی روبرو کردند.
اما در کنار مشکلات ساختاری و تلاش مدیران اقتصادی این کشورها برای مقابله با بحران های ارزی، همواره یک گرایش آشکار و پنهان در ذهن سیاستمداران این کشورها برای گریز از سلطه دلار آمریکا وجود داشته است.
بر اساس برخی گزارش های رسانه ای، امروزه بیش از 60 درصد ذخایر ارزی جهان با دلار آمریکا است ، اما با جنگ تجاری تمام عیاری که واشنگتن علیه چین و بسیاری از کشورهای دیگر جهان راه انداخته ،تضمینی برای ادامه سلطه دلار آمریکا در جهان وجود ندارد.
برخی اقتصادهای بزرگ جهان قراردادهایی با یکدیگر بسته اند که در آنها از دلار آمریکا استفاده نمی شود. این تغییر، تاثیر بسزایی بر آینده اقتصاد آمریکا خواهد گذاشت.
گزارش های اقتصادی حاکی از آن است که اقتصاد چین در سال 2016 میلادی از نظر اندازه، بزرگتر از اقتصاد آمریکا شد و پیش بینی می شود که تا سال 2040 (24 سال بعد) سه برابر بزرگتر از اقتصاد آمریکا شود. این پرسش نه فقط برای چینی‌ها بلکه برای اقتصاددانان جهان مطرح است که اگر اقتصاد چین بزرگترین اقتصاد جهان خواهد شد، چرا باید دلار آمریکا همچنان بر جهان سلطه داشته باشد.
چین مدتهاست که می‌کوشد در تبادلات تجاری با کشورهای آسیای جنوب شرقی از یوان چین و یا پول رایج دوکشور طرف قرارداد بهره بگیرد. از سوی دیگر، چین با روسیه نیز قراردادهای متعددی بدون استفاده از دلار آمریکا منعقد کرده اند.
نگاهی به وضعیت نفوذ بسیار گسترده چین در اقتصادهای آسیایی به ویژه جنوب شرق آسیا نیز نشان می دهد که هر تلاطم شدید مانند جنگ تجاری امریکا در سیستم اقتصادی پکن آنها را نیز گرفتار خواهد کرد و به همین دلیل آنها نیز برای رهایی از این وضعیت استفاده از ارزهایی غیر از دلار را در کنار سایر اقدامات در روابط تجاری خود با چین به عنوان یک نوشدارو مد نظر قرار می دهند.
چین تقریبا از اکثر کشورهای طرف قرارداد خود خواسته استفاده از ارزهای رایج دو کشور را در بخشی از معاملات خود مورد توجه قرار دهند.
‘ویکتوریا کراومبرگ’،روزنامه نگار آمریکایی در تارنمای اقتصادی ‘ دوکاسکوپی’ سوییس، با توجه به اقدامات اقتصادی پکن با کشورهای مختلف و برخی تحولات مهم اقتصادی در دیگر کشورها 10 دلیل زیر را علت افول تسلط دلار آمریکا در جهان مطرح کرده است:
1- چین و ژاپن برای تجارت میان خود از ارزهای این دو کشور بهره می گیرند. بر اساس این توافق بزرگ میان اقتصادهای دوم و سوم جهان، شرکت های چینی و ژاپنی می توانند مستقیما ارز کشورهای خود را به یکدیگر تبدیل کنند. هم اکنون این شرکت ها، پرداخت های ارزی را ابتدا به دلار آمریکا و سپس به ارز رایج خود تبدیل می کنند که هزینه آور است.
2- کشورهای عضو پیمان بریکس شامل چین، روسیه، برزیل، هند و آفریقای جنوبی، برای بهره گیری از ارزهای داخلی خود به جای دلار آمریکا برنامه ریزی کرده اند. با اجرای دو توافق نامه که به زودی امضا خواهد شد، تبادلات بازرگانی این 5 کشور که تاکنون رشد 28 درصدی داشته، به شکل چشمگیری افزایش خواهد یافت.
3- چین و روسیه توافق کرده اند برای تبادلات بازرگانی میان خود از ارز رایج ملی استفاده کنند. رهبران این دو کشور سالهاست که نیاز به وجود یک ارز جهانی دیگر به جای دلار را اعلام کرده اند.
4- استفاده از یوان چین برای تبادلات بازرگانی در آفریقا گسترش یافته است. در سال 2009 چین با پیشی گرفتن از آمریکا، بزرگترین شریک تجاری آفریقا شد و اینک می کوشد تا استفاده از ارز خود را در آفریقا افزایش دهد.
در سال 2015، استاندارد بانک، بزرگترین بانک آفریقا اعلام کرد که قراردادی به مبلغ 100 میلیارد یوان بین چین و کشورهای آفریقایی منعقد کرده است. هم اکنون 70 هزار شرکت چینی در تراکنش های بین المللی خود از یوان چین استفاده می کنند.
5- چین حتی توانسته با کشورهای نزدیک به آمریکا مانند امارات نیز به توافق برسد تا از ارز این دو کشور برای تبادلات بازرگانی خود استفاده کنند. امارات کشورکوچکی است اما این توافق دلارهای نفتی را به خطر می اندازد.
6- هند برای خرید نفت از ایران برنامه ای غیر از دلار دارد.
7- عربستان، دیگر هم پیمان آمریکا نیز چاره ای جز پذیرفتن پیشنهاد چین برای مبادله با ارزهای دو کشور ندارد، زیرا چین بزرگترین خریدار نفت این کشور است. چین به تازگی خود را آماده احداث یکی از بزرگترین پالایشگاه های نفت در عربستان می کند.
8- سازمان ملل با توجه به خطرات اقتصادی اتکا به دلار آمریکا به عنوان تنها واحد ذخیره ارزی، از کشورها خواسته است تا برای شکل گیری یک واحد جدید ذخیره ارزی در جهان تلاش کنند.
9- صندوق جهانی پول، وجود یک ارز جدید برای ذخایر ارزی جهان را ضروری دانسته است. این نهاد حتی نام این ارز جدید را ‘بانکور’ اعلام و اعلام کرده که یک بانک مرکزی جهانی باید بر نقل و انتقالات این ارز نظارت داشته باشد.
10- بسیاری از کشورهای جهان از آمریکا بیزارند. احساس جهانیان نسبت به آمریکا در دهه های اخیر به شدت تغییر کرده و منفی شده است.
طبق گزارش این تارنما، آمریکا که دهه ها پیش از کشورهای مقبول جهان بود، اینک در شمار کشورهای منفور جهان قرار گرفته است.
گردشگران آمریکایی حتی در اروپا نیز این احساس بیزاری را حس کرده اند و بسیاری از آنان در سفرهای خود پرچم کوچک کانادا را روی لباس های خود سنجاق می کنند.
- این مطلب، صرفاً جهت اطلاعِ مخاطبان، نخبگان، اساتید، دانشجویان، تصمیم‌سازان و تصمیم‌گیران بازنشر یافته و الزاماً منعکس‌کننده‌ی مواضع و دیدگاه‌های اندیشکده راهبردی تبیین نیست.
- منبع: خبرگزاری ایرنا
