اندیشکده راهبردی تبیین– نبرد دو روزه‌ی حماس و سایر گروه‌های مقاومت در غزه با رژیم صهیونیستی را باید کوتاه‌ترین نبرد جدی طی سال‌های اخیر دانست. ماجرا از یک عملیات کماندویی از سوی تل‌آویو آغاز شد که با واکنش قاطع حماس روبرو شد. این نبرد، اگرچه کوتاه بود اما واجد ویژگی‌های خاصی بود که آن را برای ارزیابی مهم می‌سازد. کنش‌های نظامی حماس به همراه برجسته بودن مسائل روانی و رسانه‌ای در رفتار شاخه نظامی این جنبش از یک سو و بهره‌برداری از شرایط خاص رژیم صهیونیستی در حوزه داخلی از سوی دیگر، باعث شد تا این نبرد، با سرعت به سود مقاومت اسلامی پایان یابد.
روایتی از نبرد دو روزه
بامداد دوشنبه 21 آبان شرق خان یونس شاهد یک ماجراجویی کم سابقه و عجیب از سوی ارتش رژیم صهیونیستی بود. در حالی که تیمی از ارتش رژیم صهیونیستی به دنبال نفوذ به داخل نوارغزه بودند؛ با مقاومت و هوشیاری گروه‌های مقاومت مواجه می‌شوند و پس از برجا گذاشتن تلفاتی با کمک نیروی هوایی از منطقه می‌گریزند. صهیونیست‌ها برای از بین بردن تجهیزات جامانده، منطقه را به شدت بمباران کردند که در پی آن تعدادی از نیروهای مقاومت به شهادت رسیده و زخمی شدند. این شکست به سرعت به مسئله‌ای حیاتی برای تل‌آویو تبدیل شد به گونه ای که نتانیاهو با نیمه تمام رها کردن سفر خود به پاریس به سرزمین‌های اشغالی برگشت و جلسه اضطراری کابینه امنیتی خود را برگزار کرد.
این تمام ماجرا نبود و حماس با شلیک موشک به یک اتوبوس حامل نظامیان صهیونیستی در شرق جبالیا دست برتر خود را حفظ کرد. رژیم صهیونیستی در واکنش به اقدام حماس طی یک روز حملات شدیدی به نوارغزه انجام داد. اما در پایان کابینه امنیتی رژیم تصمیم به آتش بس گرفت. اعلام آتش بس از سوی نتانیاهو و سپس پذیرش آن از سوی حماس شکستی دیگر برای تل‌آویو در مقابل مقاومت رقم زد.
1-ارزیابی عملکرد نظامی حماس
استفاده از موشک های هدایت شونده: آخرین سکانس نبرد دو روزه که به باور برخی تحلیل‌گران تل‌آویو را مجبور به آتش بس کرد، شلیک موشک به یک اتوبوس حامل نظامیان صهیونیستی در شرق جبالیا بود. اتاق مشترک گروه‌های مقاومت فلسطین در نوار غزه پیرامون هدف قرار دادن اتوبوس حامل نظامیان صهیونیستی بیانیه‌ای نظامی صادر کرد. در متن بیانیه آمده است: «به حمد و یاری خداوند مبارزان مقاومت راس ساعت 4:32 دقیقه عصر مصادف با 2018/11/12 یک دستگاه اتوبوس اسرائیلی را که در حال جابجایی گروهی از نظامیان رژیم صهیونیستی در منطقه مفلاسیم در شرق جبالیا بود، با موشک هدایت شونده کورنت هدف قرار داد که موشک مستقیما به اتوبوس اصابت کرده و موجب آتش گرفتن آن شد و به یاری خداوند تمامی نظامیان داخل آن کشته یا زخمی شدند.این عملیات قهرمانانه پاسخی به جنایت بزدلانه شب گذشته دشمن صهیونیستی در شرق خان یونس بود که 7 مبارز قهرمان مقاومت طی آن به شهادت رسیدند.»[1]
حماس با هدف قرار دادن اتوبوس در شرق غزه با موشک هدایت شونده کورنت ثابت کرد که این جنبش سلاح و تجهیزات پیشرفته ای در اختیار دارد.[2] این حمله در وهله اول یک ابتکار عمل از سوی مقاومت بود؛ اما از منظر نظامی آنچه اهمیت دارد استفاده و در اختیار داشتن موشک‌های نقطه زن و هدایت شونده‌ای است که می‌تواند معادلات جنگ‌های احتمالی آتی در غزه را به سود مقاومت تغییر دهد. این حمله همان قدر که برای صهیونیست‌ها شوک برانگیز بود، آنان را نسبت به قدرت موشکی و نظامی حماس نگران تر کرد.
[phps] if ( get_post_meta($post->ID, 'stitr2', true) ) : [/phps] [quote align="left"] [phps] echo get_post_meta($post->ID, "stitr2", true);[/phps] [/quote] [phps] endif; [/phps]
حجم بالای شلیک موشک طی 48 ساعت: حملات صهیونیست‌ها طی دو روز که منجر به شهادت 14 فلسطینی شد؛ مقاومت فلسطین در پاسخ به این جنایت در مجموع با شلیک 460 موشک و راکت شهرک‌های صهیونیست‌نشین را به لرزه درآورد. این حجم از شلیک موشک اراده پولادین حماس و عدم ترس از ماجراجویی‌های تل‌آویو را بار دیگر عیان کرد. براساس آمار منتشر شده از سوی ارتش رژیم صهیونیستی تنها یک سوم موشک‌ها از سوی گنبد آهنین رهگیری شده است.[3] اعتراف ارتش صهیونیستی به حجم بالای موشک های ارسالی و ناکامی گنبد آهنین در رهگیری دوسوم موشک‌ها و راکت های مقاومت، علی رغم آنکه از موشک‌های با برد بالا هم خبری نبود یک پیروزی بزرگ برای حماس است. این پیروزی نشان داد حماس و مقاومت غزه با یک اعتماد به نفس و اقتدار درونی که ناشی از پشتیبانی مردمی طی ماه‌های گذشته در راهپیمایی های بازگشت و هماهنگی گروه‌های مقاومت در غزه است، به عملیات کماندویی صهیونیست‌ها واکنش قاطع نشان داده است.
2-ارزیابی عملکرد رسانه‌ای حماس
انتشار تصاویر اعضای عملیات خان یونس: مقاومت پس از پیروزی در نبرد نظامی، در نبرد رسانه‌ای هم توانست رژیم صهیونیستی را شکست دهد. شروع نبرد رسانه‌ای را می‌توان در انتشار تصاویر برخی سربازان و مزدوران صهیونیستی در رسانه‌های فلسطینی دانست. این جنگ رسانه‌ای پس از آن شروع شد که مقاومت فلسطین و خبرگزاری‌های وابسته به آن تصاویر اعضای تیم صهیونیستی و همکاران مزدور آنها را که به اجرای عملیات در خان یونس کمک کرده بودند، منتشر کردند و از افکار عمومی فلسطین خواستند که هر گونه اطلاعاتی درباره صاحبان این تصاویر دارند، به مراجع مربوطه انتقال دهند. دایره سانسور نظامی رژیم صهیونیستی در واکنش به این اقدام مقاومت فلسطین، از رسانه‌های گروهی، فعالان رسانه‌ای و تمامی شهرک نشینان صهیونیست خواست که از بازپخش این تصاویر منتشر شده از سوی گردان‌های قسام در شبکه‌های اجتماعی خودداری کنند تا سرویس های امنیتی فلسطینی که در گذشته توانمندی خود برای ارسال بدافزارها و نفوذ در تلفن های همراه نظامیان صهیونیست را نشان داده‌اند، نتوانند این افراد را پیگیری کرده و اطلاعات لازم درباره آنها را کسب کنند.[4]
در این خصوص بن کاسبت تحلیلگر صهیونیست در یادداشتی در المانیتور تصریح کرد که انتشار تصاویر این نیروها، فاجعه‌ای بزرگ برای یگان سری رژیم صهیونیستی است که در کشورهای خارجی مشغول به فعالیت است و اکنون شیوه فعالیت این یگان برای همه رو شده است. وی پیش بینی کرد که رژیم صهیونیستی مجبور به ایجاد تغییراتی راهبردی در شیوه فعالیت یگان‌های سری خود در خارج شود که در زمینه جمع آوری اطلاعات و انجام برخی عملیات های سری فعالیت دارند. [5]
این اقدام رسانه‌ای حماس به نوعی توان و اشراف اطلاعاتی نیروهای قسام و مقاومت غزه را پس از ناکام گذاشتن عملیات نفوذ کماندوهای صهیونیستی به داخل غزه عیان‌تر ساخت. حماس به خوبی درک کرده است که اکنون عیان کردن اقتدار و توان اطلاعاتی خود برای افکارعمومی در غزه حائز اهمیت بوده و می تواند فضای اجتماعی سرزمین‌های اشغالی را ملتهب نماید.
هفت تیر غنیمتی در دستان اسماعیل هنیه: یکی دیگر از اقدامات رسانه‌ای و نمادین حماس پس از جنگ دو روزه، نمایش هفت تیر جامانده از کماندوهای صهیونیستی در خان یونس بود. فرمانده گردان شرقی گردان‌های شهید عزالدین قسام یکی از هفت تیر غنیمت گرفته‌شده توسط مبارزان مقاومت از عناصر یگان ویژه ارتش صهیونیستی در شرق خان یونس را به اسماعیل هنیه رئیس دفتر سیاسی جنبش حماس تقدیم کرد.[6] این اقدام جدا از القای احساس پیروزی و غرور برای اهالی غزه، روایت حماس و رسانه‌های نزدیک به مقاومت از داستان خان یونس و غافل‌گیری نیروهای کماندویی تل‌آویو در مقابل نیروهای مقاومت و فرار عجولانه آنان از نوارغزه را واقعیت پذیر‌تر می‌سازد. در حقیقت حماس با این اقدام ضمن تحقیر صهیونیست‌ها سعی دارد با ارائه مستنداتی رسانه‌ای، روایت خود را مستحکم‌تر و قابل پذیرش‌تر نماید.
[phps] if ( get_post_meta($post->ID, 'stitr3', true) ) : [/phps] [quote align="left"] [phps] echo get_post_meta($post->ID, "stitr3", true);[/phps] [/quote] [phps] endif; [/phps]
3-ارزیابی برآوردحماس از اختلاف داخلی رژیم صهیونیستی
یکی از موضوعات بسیار مهم در شیوه عملکرد حماس در جنگ دو روزه ناشی از برداشت و برآورد مقاومت غزه از اختلافات درونی کابینه امنیتی تل‌آویو بالاخص میان لیبرمن و نتانیاهو در خصوص شیوه تقابل با نوار غزه است. نوع واکنش های حماس طی دو روز از جمله حجم موشک‌های شلیک شده، عدم محافظه کاری و حمله به یک اتوبوس نظامی در مرزهای اشغالی نشان دهنده آن است که حماس و مقاومت غزه به این برداشت رسیده بوده‌اند که وضعیت درونی رژیم صهیونیستی اجازه آغاز یک جنگ تمام عیار و طولانی مدت را به آنان نمی‌دهد و اکنون فرصت خوبی برای پاسخ به تجاوزگری نیروهای صهیونیستی است. استعفای لیبرمن و تاکید وی بر جنگ با غزه در مخالفت با عدم تمایل نتانیاهو به تنش و جنگی جدید، نشان داد که جرات و عدم محافظه کاری حماس در مراقبت از سطح تنش‌ها ناشی از برآوردی صحیح و واقع بینانه از اختلافات درون کابینه امنیتی تل آویو بوده است.
حماس از اختلاف در کابینه تل‌آویو و استعفای لیبرمن، به بهترین شکل ممکن استفاده کرد.
4-ارزیابی فرایند آتش‌بس و پذیرش آن از سوی مقاومت غزه
در پایان روز دوم نبرد، جنبش حماس طی بیانیه‌ای اعلام کرد که تلاش‌های مصر، قطر، نروژ و سازمان ملل در نهایت به حصول توافقی برای توقف تنش و درگیری‌ها در نوار مرزی باریکه غزه منجر شده است. ساعاتی بعد از این بیانیه جیمی مک گولدریک «معاون هماهنگ کننده صلح سازمان ملل در خاورمیانه» از طریق گذرگاه بیت حانون ایرز در شمال نوار غزه وارد این باریکه شد. سفر این مسئول سازمان ملل به غزه هم‌زمان با گذشت چند ساعت از اعلام توقف درگیری‌ها بین مقاومت فلسطین و رژیم صهیونیستی انجام گرفت. [7]
اعلام رسمی آتش بس از سوی حماس و حضور نماینده سازمان ملل در نوارغزه در حالی که حماس در این فرایند، بازیگر فعال و دارای ابتکارعمل بود، بیان‌گر دست برتر سیاسی حماس در آتش بس و مدیریت فرآیند پایان نبرد و تنش دو روزه بود. از زمان آتش بس تاکنون کمک‌های مالی و محموله های انرژی مختلفی از سوی برخی کشورها مانند قطر وارد نوارغزه شده که نشان می‌دهد تل‌آویو برای تداوم وضعیت و حفظ ثبات در مرزهای نوارغزه در حال امتیاز دادن به مقاومت است.
[phps] if ( get_post_meta($post->ID, 'stitr4', true) ) : [/phps] [quote align="left"] [phps] echo get_post_meta($post->ID, "stitr4", true);[/phps] [/quote] [phps] endif; [/phps]
از سوی دیگر آنچه در تنش و نبرد دو روزه رخ داد، نشان داد که مقاومت حماس از تبادل تنش و ادامه این ماجرا هیچ نگرانی‌ای ندارد و حملات جنگنده‌های صهیونیستی را با ابتکارات جدیدی پاسخ خواهد داد. اما در سوی دیگر، تل آویو با برگزاری چندین جلسه کابینه امنیتی و علی رغم تهدیدات وسیع در روز نخست، روز دوم به سوی آتش بس و کاهش تنش حرکت کرد و حتی پاسخی در خور به حمله حماس به اتوبوس نیروهای خود در مرزهای اشغالی نوارغزه نداد. این مسئله یک پیروزی بزرگ برای مقاومت در خدشه‌دار کردن توان بازدارندگی رژیم صهیونیستی علی رغم تهدیداتش در خصوص آماده بودن برای جنگی جدید بود. در این راستا زیپی لیونی، وزیر امور خارجه پیشین رژیم و از مخالفان نتانیاهو در سخنانی تاکید کرده بود: «توافق آتش بس در غزه شکست امنیتی بزرگ و خطر بسیار بزرگی برای توانایی بازدارندگی ما است.[8]»
جمع بندی
بازگشت عجولانه نتانیاهو از مراسم سالگرد جنگ جهانی دوم در فرانسه و ارائه فوری آتش بس با واسطه کردن نمایندگان بین‌المللی، استعفای دو وزیر کابینه از جمله لیبرمن وزیر جنگ و بالاگرفتن انتقادات در افکارعمومی سرزمین‌های اشغالی از تل‌آویو در نبرد دو روزه، نشان دهنده آن است که حماس و مقاومت غزه عملکردی موفق در حوزه نظامی، اطلاعاتی و رسانه‌ای داشته‌اند و با درک صحیح از اختلاف در کابینه نتانیاهو، یک پیروزی بزرگ سیاسی و نظامی برای خود رقم زدند.
به باور برخی رسانه‌ها هدف کماندوهای صهیونیستی از نفوذ به غزه اسیرکردن یکی از فرماندهان رده بالای قسام بوده است. در حالی که ارتش رژیم صهیونیستی سعی داشت با تکرار طرحی که حماس علیه آنان در جنگ پیشین انجام داد (ربایش نیروی نظامی)، ضمن کاهش فشار افکار عمومی بر دولت نتانیاهو، برگ برنده‌ای برای آتش بس با حماس و تبادل اسرا داشته باشد. اما هوشیاری مقاومت چالش اسرا را برای صهیونیست‌ها دو چندان کرد. [9]
منابع
[1] « یانیه اتاق عملیات مشترک گروه‌های مقاومت فلسطین پیرامون هدف قرار دادن اتوبوس نظامیان اسرائیلی»، خبرگزاری قدس، منتشر شده در تاریخ 21 آبان 1397، قابل بازیابی در پیوند زیر:
[2]« بررسی جوانب پیروزی حماس در تقابل اخیر از نگاه یک تحلیلگر اسرائیلی»، مرکز اطلاع رسانی فلسطین، منتشرشده در تاریخ 19 نوامبر 2018، قابل بازیابی در پیوند زیر:
https://farsi.palinfo.com/16595
[3] « بدون تردید حماس پیروز جنگ اخیر بود»، خبرگزاری ایرنا، منتشر شده در تاریخ 29 آبان 1397، قابل بازیابی در پیوند زیر:
http://www.irna.ir/fa/News/83106043
[4]نضال محمد وتد، « جنگ مغزها میان مقاومت فلسطین و رژیم صهیونیستی»، مرکز اطلاع رسانی فلسطین، منتشر شده در تاریخ 24 نوامبر 2018، قابل بازیابی در پیوند زیر:
https://farsi.palinfo.com/16689
[5]« انتشار تصاویر نیروهای ویژه اسرائیلی، فاجعه ای بزرگ است»، مرکز اطلاع رسانی فلسطین، منتشر شده در تاریخ 26 نوامبر 2018، قابل بازیابی در پیوند زیر:
https://farsi.palinfo.com/16715
[6]« تحویل هفت تیر غنیمت گرفته شده از عناصر یگان ویژه صهیونیستی به هنیه»، مرکز اطلاع رسانی فلسطین، منتشر شده در تاریخ 27 نوامبر 2018، قابل بازیابی درپیوند زیر:
https://farsi.palinfo.com/16747
[7]« ساعاتی پس از توقف درگیری ها، یک مسئول سازمان ملل وارد غزه شد»، مرکز اطلاع رسانی فلسطین، منتشر شده در تاریخ 14 نوامبر 2018، قابل بازیابی در پیوند زیر:
https://farsi.palinfo.com/16501
[8] « ا به آتش‌بس در غزه؛ شادی فلسطینی‌ها و ناراحتی صهیونیست‌ها»، خبرگزاری فارس، منتشر شده در تاریخ 23 آبان 1397، قابل بازیابی در پیوند زیر:
https://www.farsnews.com/news/13970822001386
[9] محمد محسن فایضی، « تبادل اسرا؛ چالشی جدی برای رژیم صهیونیستی»، اندیشکده راهبردی تبیین، منتشر شده در تاریخ 11 مهر 1396، قابل بازیابی در پیوند زیر:
