اندیشکده راهبردی تبیین– چهل سالگی انقلاب اسلامی ایران، بهانه‌ای برای بررسی بسیاری از موضوعات، چالش‌ها، دستاوردها و نقاط ضعف عمری کوتاه از یک انقلاب بزرگ و تاثیرگذار بر منطقه و مسیر سیاست جهان در عصر کنونی است. یکی از موضوعات و آرمان‌های بسیار مهم انقلاب اسلامی در عرصه سیاست خارجی، مسئله فلسطین بوده است. لذا در این یادداشت سعی شده است موضوعاتی چون جایگاه فلسطین در آرمان‌های انقلاب اسلامی، نگاه فلسطینیان به انقلاب در سال های نخست وقوع آن، روند حمایت انقلاب اسلامی ایران از فلسطین و جنبش‌های مقاومت و تاثیر آن بر مسئله فلسطین طی چهل سال گذشته مورد واکاوی قرار گیرد. ضمن آنکه در پایان به چالش های موجود در حمایت از مقاومت فلسطین از سوی ایران انقلابی پرداخته و سعی شده راه‌کاری برای عبور یا کاستن از هزینه‌های این چالش‌ها ذکر شود.
1-جایگاه فلسطین در آرمان انقلاب اسلامی
فلسطین همواره یکی از اصلی‌ترین آرمان‌های انقلاب اسلامی بوده است. حمایت از فلسطین در عرصه‌های گوناگون سیاسی، دیپلماسی و افکار عمومی توأم با تهاجم و دشمنی همه‌جانبه با رژیم صهیونیستی از پیش از آغاز انقلاب اسلامی تا پیروزی آن از سوی رهبران نهضت و پس از آن به منزله‌ی راهبرد خدشه‌ناپذیر جمهوری اسلامی ایران، همواره دنبال و پیگیری شده است. امام خمینی، پیش از انقلاب، موضع گیری‌های فراوانی علیه رژیم صهیونیستی داشته‌اند.
اشاره به نفوذ یهود در دولت شاهنشاهی در دیدار با سران ساواک(1341)، عدم استقلال ایران و حمایت شاهنشاهی در قابل اسرائیل(1341)، سخنرانی در جمع روحانیون قم و تشریح ماهیت صهیونیسم(1342)، سخنرانی در جمع مردم قم و بیان خطر اسرائیل (1343)، تکلیف فلسطین در دیدار علمای اسلام (1344)، گفتگو با نماینده جنبش فتح (1347)، پیام به حجاج در ذکر مسئله فلسطین(1349)، پیام به ملت و تبیین مسئله فلسطین (1351)، آغاز ماه رمضان و پیام به مسلمانان در خصوص فلسطین(1351)، پیام به دانشجویان مسلمان مقیم کانادا و آمریکا (1351)، پیام به سران عربی در پی جنگ اکتبر 1973(1352)، پیام به امت اسلامی در پی جنگ اکتبر 1973(1352)، اعلام موضع ضد رژیم پهلوی در به رسمیت شناختن رژیم صهیونیستی در نامه به عرفات(1356)، سرزنش سران اسلامی در خصوص جنگ جنوب لبنان(فروردین 57)، نامه به عرفات و اعلام حمایت از فلسطین(شهریور 57)[1] همگی بخشی از موضع گیری های علنی و ثبت شده امام خمینی پیش از وقوع انقلاب اسلامی در حمایت از فلسطین است؛ مسئله ای که نشان دهنده اهمیت آرمان فلسطین در ادبیات و باورهای رهبر انقلاب اسلامی است.
به باور رهبران انقلاب، رژیم نژادپرست صهیونیسم یک غده سرطانی در میان جهان اسلام و سرزمین‌های اسلامی است که علیه این غده سرطانی و نماد ظلم باید به جهاد برخاست. امام خمینی (ره) در ارتباط با اهداف اساسی شکل گیری رژیم صهیونیستی صراحتاً می‌فرمایند: «این جرثومه فساد را که در قلب کشورهای اسلامی گماشته‌اند، تنها برای سرکوبی ملت عرب نیست، بلکه خطر و ضرر آن متوجه همه مناطق غرب آسیا است. نقشه، استیلا و سیطره صهیونیسم و استعمار بر دنیای اسلام و بیشتر سرزمین‌های زرخیز و منابع سرشار کشورهای اسلامی می‌باشد[2].»
هم‌چنین امام خامنه‌ای در دیداری با مسئولین مسئولان نظام و سفرای کشورهای اسلامی در سخنانی فرمودند: «ما اگر چنانچه به توحید اعتقاد داریم، نمی‌توانیم زیر بار زور برویم، نمی‌توانیم زیر بار ظلم برویم، نمی‌توانیم در مقابل ظالم نَایستیم، این طبیعت توحید است. اینکه جمهوری اسلامی اعلام میکند که هر جا مظلومی هست و نصرتی لازم است، ما آنجا حاضریم، به خاطر این است؛ اینکه ما روی مسئله‌ی فلسطین این‌جور اصرار داریم، به خاطر این است. چون لازمه‌ی توحید این است که انسان در مقابل زورگویی ظالم به مظلوم بِایستد؛ حقیقت توحید این است و بعثت این را به ما یادآوری میکند؛ و این مطمئنّاً پیشرفت هم دارد.[3]»
[phps] if ( get_post_meta($post->ID, 'stitr2', true) ) : [/phps] [quote align="left"] [phps] echo get_post_meta($post->ID, "stitr2", true);[/phps] [/quote] [phps] endif; [/phps]
2-نگاه فلسطینی‌ها به انقلاب اسلامی در سالهای ابتدایی انقلاب
نخستین واکنش فلسطینیان به انقلاب اسلامی را می‌توان در نخستین سفر یک مقام خارجی به تهران پس از پیروزی انقلاب جستجو کرد. 28 فروردین 1375، یاسر عرفات که در آن زمان رهبری سازمان آزادی بخش فلسطین را بر عهده داشت وارد تهران شد و در سخنانی در فرودگاه مهرآباد تاکید کرد: «انسان، وقتى که به منزل خودش مىآید، احتیاج به اجازه ندارد امروز، یکى از روزهاى بزرگ پیروزى مسلمانان جهان است. انقلاب ایران براى فلسطین یک پیروزى بزرگ است. وقتى وارد فضاى هوایى تهران شدم، احساس کردم که به فضاى بیت المقدس، وارد شدهام. ایران و امام خمینى نشان دادند که امت ما (مسلمانان) هیچ گاه سر فرود نخواهد آورد. ایرانیان، حصارى را که بر اطراف برادران فلسطینى بود شکستند و این انقلاب بزرگ شما، ضامن پیروزى ماست. امام خمینى را، ما رهبر و امام اول مى دانیم. خیر به زودى از مشرق زمین خواهد آمد تا همۀ منطقه را فرا گیرد. هر چه تاریکى زیاد گردد، صبح نزدیکتر مىشود، و ما این را با انقلاب ایران به چشم دیدیم. [4]»
هم‌چنین عرفات در دیدارش با امام خمینی شادی خود از انقلاب اسلامی را اینگونه بروز می‌دهد: «اینک زلزله در گرفته؛ و زلزله به ما نزدیک شده و یا رسیده، و «ما رَمَیْتَ اذْ رَمَیْتَ وَ لکِنَّ اللَّه رَمى». من در جواب دایان و بگین گفتم که تو مى‌توانى بروى یک پشتیبان انتخاب بکنى و تکیه به امریکا بدهى؛ ولى من هم مىتوانم پشتیبان پیدا کنم؛ و این پشتیبان را پیدا کردهام و تکیه به ملت ایران به رهبرى حضرت آیت اللَّه العظمى موسوى الخمینى دادم[5].»
انقلاب اسلامی و آرمان‌هایش در جهان اسلام، بسیار متاثر از امام خمینی و شخصیت بزرگ و با جذبه ایشان برای مردم و افکارعمومی است. شخصیت ویژه امام، جرات ایشان و موضع گیری های واضح‌شان به دور از مصلحت سنجی و شعارهای روشنفکرانانه بسیاری از سران و رهبران آن برهه جهان اسلام موجب شده بود دل های فراوانی از سراسر جهان اسلام دلباخته‌اش شوند.
[phps] if ( get_post_meta($post->ID, 'stitr3', true) ) : [/phps] [quote align="left"] [phps] echo get_post_meta($post->ID, "stitr3", true);[/phps] [/quote] [phps] endif; [/phps]
شهید فتحی شقاقی بنیان‌گذار جنبش جهاد اسلامی فلسطین، یکی از نمونه‌های بارز تاثیر انقلاب اسلامی و رهبر آن بر مبارزات فلسطینی و مسیر مقاومت است. وی پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران کتاب مشهور خود را به نام «خمینی (ره) راه حل و آلترناتیو اسلامی» نوشت. شقاقی با تأکید بر نحوة برخورد حرکت اسلامی ایران در اندیشه و عمل با مسأله فلسطین، از آن به عنوان فهم صحیح حرکت اسلامی از نقش و ماهیت استعماری دشمنان و هم‌سو با اندیشه حسن البناء، توفیق الطیب، سید قطب و ابوالاعلی مودودی یاد میکند. وی ضمن اینکه به پیروزی امام بر شاه همچون الگوی عملی می‌نگرد، در عناصر و مبانی فکری انقلاب اسلامی به هیچ تعصب مذهبی و قومی توجه نمی‌کند و همچون یک شیعه از انقلاب اسلامی دفاع میکند. همچنان که دراندیشه سیاسی امام کمترین مناقشة مذهبی علیه تسنّن و سایر فرق اسلامی مشاهده نمی‌شود.
دکتر فتحی شقاقی در این رابطه می‌نویسد: «جهاد اسلامی هم زمان با قیام و پیروزی انقلاب اسلامی ایران و با الهام از اندیشه‌های امام فقید امت در سال 1980 تأسیس شد و از آغاز کار به دنبال جهاد مسلحانه علیه رژیم صهیونیستی بود و حرکت ما می‌دید که گروه‌های غیر مذهبی و ملی‌گرایی هستند که شعار آزادی فلسطین را برداشته اما با اسلام دشمنی دارند و حتی گروه‌های اسلامی نیز بوده‌اند که ادعای اسلام داشته اما سخنی از جهاد به زبان نمی‌آوردند. جنبش جهاد اسلامی برای اعلام اسلام به عنوان ابزار و وسیله این رهایی تشکیل شد.»[6]
به جز سران مقاومت فلسطینی، روحیه امید و ابراز حمایت از انقلاب ایران به عنوان یک انقلاب و ایدئولوژی اسلامی در بخشی از جامعه فلسطینی هم قابل اشاره است. به طور نمونه سه جوان فلسطینی که اجرا کننده عملیاتی به نام «حائط المبكاء» در بيت المقدس پس از پیروزی انقلاب بودند که منجر به كشته و زخمي شدن حدود هشتاد نفر از نيروهاي صهيونيستي شد، در دادگاه محاكمه فرياد مي‌زدند: «زنده باد مقاومت اسلامي-زنده باد خميني.» این فریادها به خوبی عیان کننده میزان نفوذ انقلاب اسلامی در تفکر مبارزان فلسطینی بود.[7]
یکی از تاثیرگذارترین اتفاقات بر مسیر انقلابی فلسطینیان که نشان دهنده نگاه جامعه فلسطینی نسبت به انقلاب ایران بود، مراسم خونین برائیت از مشرکین در حج سال 1987 است. فلسطینیان در مراسم های برائت، حضور پررنگی داشتند اما کشتار آن سال نقطه عطفی در این رویداد بود. به گونه‌ای که ما شاهد شهادت تعدادی از فلسطینیان در این مراسم هم بودیم. بعد از شهادت فلسطینیان شهید فتحی شقاقی رهبر وقت جنبش جهاد اسلامی برای شهدای فلسطینی حادثه کشتار حج مراسم برگزار کرد و به شدت به سعودی حمله نمود. جنبش جهاد اسلامی رهبر و آغازگر انتفاضه اول در سال 1987 که معروف به انتفاضه سنگ شد، می‌باشد. (در آن زمان حماس هنوز اعلام موجودیت نکرده بود.)
[phps] if ( get_post_meta($post->ID, 'stitr4', true) ) : [/phps] [quote align="left"] [phps] echo get_post_meta($post->ID, "stitr4", true);[/phps] [/quote] [phps] endif; [/phps]
این حمایت از انقلاب ایران طی سالیان بعد از انقلاب هم ادامه داشته است. سخنگوي جهاد اسلامي فلسطين طي سخناني در ملاقات با حضرت امام خميني در آذر ماه 1367 اظهار داشت: «انتفاضة اسلامي و مباركي كه در حال حاضر ميهن اسلامي فلسطين شاهد و ناظر آن است، بارقه اي از نور و بازتابي از پيروزي هاي بزرگ انقلاب شماست. انقلابي كه بزرگترين تحول را در عصر ما بوجود آورد … با ظهور انقلاب شما، ملت مسلمان و بزرگ ما فهميد كه راهش راه جهاد و مبارزه است. … پيروزي انقلاب اسلامي شما اولين گام در پايان دادن به كبريايي بني اسرائيل در جهان است.[8]»
3-روند حمایت‌های ایران از جنبش‌های مقاومت در فلسطین و اثربخشی آن
حمایت ایران از جنبش های مقاومتی فلسطین طی 4 دهه گذشته مسیری رو به تکامل را طی کرده است. از آموزش های نظامی تا در اختیار گذاشتن موشک ها و حمایت های سیاسی بخشی از حمایت‌های انقلاب اسلامی از گروه های مقاومت فلسطین بوده است. برگزاری کنفرانس‌های انتفاضه فلسطین، ارسال کمک های نظامی و مالی، پرداخت هزینه های سیاسی در عرصه بین الملل در حمایت از فلسطین و … همگی نمونه هایی از اقدامات عملیاتی ایران در حمایت از مقاومت فلسطین بوده است. این حمایت هوشمندانه ایران از جریان‌های مقاومت فلسطین طی 4 دهه تاثیرات بنیادین بر روند مسئله فلسطین داشته است.
- بازگشت اسلام به متن جریان‌های فلسطینی و مقاومت
یکی از مهم‌ترین تأثیرات بنیادین انقلاب اسلامی بالاخص در مسئله فلسطین، بازگشت اسلام به متن مبارزه است. در حالی که در دهه‌های 1960 و 1970 میلادی جریان‌های چپ و ملی‌گرای ناسیونالیسم عربی پرچم مبارزه را بر عهده داشتند و شکست‌هایی را متحمل شدند، ظهور یک قدرت با هویت دینی، جریان‌های مذهبی و اسلامی را در فلسطین زنده کرد. یکی از پیامدهای انقلاب اسلامی، باور به نقش و هویت ایمانی و اسلامی در مبارزه انقلاب اسلامی ایران انگیزه اصلی خیزش و رستاخیز اسلامی در فلسطین اشغالی، به ویژه در نوار غزه و کرانه باختری رود اردن محسوب می‌شود. اکنون پس از چند دهه جریان‌های چپ، مارکسیستی یا سوسیالیستی و ناسیونالیسم کمترین نقش را در میان جریان‌های مقاومتی ضد صهیونیستی دارند و نقش و اهمیت اسلام، جهاد و شهادت در خون تمام جریان‌های مقاومت فلسطین جریان دارد. دستاوردها و ایستادگی جریان‌های اسلامی مقاومت موجب شده کارآمدی این هویت برای امت اسلامی و فلسطین به یک باور تبدیل شود. این مسئله و ویژگی با توجه به پیروزی‌های محور مقاومت علیه رژیم صهیونیستی در دو دهه اخیر، بسیار موردتوجه قرار دارد. مسئله فلسطین می‌تواند نگاه ملت‌ها را به ماهیت نزاع و درگیری در منطقه جلب نماید و آنان را به این آگاهی برساند که مسئله نبرد «اسلام ناب و سیاسی» در مقابل آمریکا، صهیونیسم و دیگر اسلام‌های تقلبی چیست.
شیخ عبدالعزیز عوده، رهبر معنوی جنبش جهاد اسلامی، می‌گوید: «انقلاب (امام) خمینی مهم ترین و جدیدترین تلاش در بیدار سازی اسلامی برای اتحاد ملت های مسلمان بود.» و نیز برژینسکی، مشاور امنیت ملی دولت کارتر می نویسد: «تجدید حیات اسلام بنیادگرا در سراسر منطقه با سقوط شاه و تشنجات ناشی از ایران امام خمینی، یک مخاطره مستمر برای منافع ما در منطقه ای که حیات جهان غرب کاملاً به آن وابسته است، ایجاد کرده است.»[9]
هم‌چنین شیخ اسعد تمیمی، از رهبران جنبش فلسطینی، بر این باور است که تا زمان انقلاب ایران، اسلام از عرصه نبرد اعراب علیه رژیم صهیونیستی غایب بود و حتی مسلمانان در عرصه واژگان، مثلاً به جای واژه «جهاد» از واژه هایی همچون «نضال» (مبارزه) و «کفاح» (پیکار) بهره می جستند و انقلاب ایران، این حقیقت را که «اسلام راه حل و جهاد وسیله اصلی است» به سرزمین فلسطین رهنمون شد. هم چنین شیخ عبداللّه شامی، چهره برجسته فلسطینی می گوید: «پیروزی انقلاب اسلامی در ایران اثری ژرف بر انقلاب و بر مردم فلسطین داشته است و پس از آن مردم فلسطین دریافتند که برای آزادی فلسطین به قرآن و سلاح نیازمندند. این اندیشه، نخست در حرکت جهاد اسلامی فلسطین راه یافت و سپس همین سازمان بذر آن را در سرزمین فلسطین افشاند.»[10] حمایت، هدایت و پشتیبانی نظامی، سیاسی 40 ساله انقلاب اسلامی از جریان‌های اسلامی فلسطین ثمره‌ای شیرین داشته و آن اثبات هویت «اسلامی» برای مبارزه با اسرائیل است.
[phps] if ( get_post_meta($post->ID, 'stitr5', true) ) : [/phps] [quote align="left"] [phps] echo get_post_meta($post->ID, "stitr5", true);[/phps] [/quote] [phps] endif; [/phps]
- ناکام گذاشتن سناریو کلان صهیونیست‌ها برای غرب آسیا با قدرت‌نمایی جنبش های مقاومتی
یکی از پیامدهای دیگر و بسیار مهم جمهوری اسلامی در 4 دهه در مسئله فلسطین، حمایت از گروه‌های مقاومت و زنده نگه داشتن مبارزات مسلحانه علیه رژیم صهیونیستی است. حمایت و توسعه توان نظامی حزب الله، حماس و جهاد اسلامی منجر به تحمیل شکست‌های بزرگی بر پیکر صهیونیست‌ها مانند خروج از لبنان، جنگ 33 روزه و مقاومت‌های 22، 11 و 51 و 2 روزه شد. این شکست‌ها سناریو و برنامه صهیونیست‌ها را برای سیطره بر کل منطقه یک به یک نابود ساخت. به‌طوری که اکنون رژیم صهیونیستی با کشیدن دیوار به دور خود از نوار غزه تا مرزهای لبنان و اردن سعی دارد موجودیت پوشالی خود را حفظ نماید.
4-چالش‌های موجود در حمایت ایران از گروه‌های فلسطینی
- ابهام و فضاسازی علیه جریان های مقاومت پس از بحران سوریه
طی سالهای اخیر یکی از موضوعاتی که بسیاری از تحلیل‌گران منطقه‌ای و جمهوری اسلامی را درگیر کرده است، چگونگی روند روابط جمهوری اسلامی با جنبش‌های مقاومت فلسطین از جمله حماس و جهاد اسلامی است. این سوال در میان برخی با رویکردی ضد مقاومت و ضد جریان های فلسطینی نمود یافته است. ریشه این سؤال به سیر تحولات منطقه‌ای پس از بیداری اسلامی بر می‌گردد. از سال ۲۰۱۱ با شروع اتفاقات در منطقه، روابط جمهوری اسلامی و گروه‌های فلسطینی بالأخص حماس، دچار فراز و نشیب‌های مختلفی شد.
روابط ایران و حماس و جریان های مقاومت فلسطینی از تابستان سال 96 مسیر بهبود را طی کرده و اکنون به وضعیت قبل از بحران سوریه برگشته است. اما این مسئله در میان افکارعمومی نیاز به یک ترمیم دارد. بالاخص که طی سالهای بحران سوریه بارها در میان رسانه‌های حزب الهی و نخبگان ارزشی حملات مختلفی در غالب‌های گوناگونی به جنبش حماس صورت گرفت. اکنون تصور افکار عمومی از حماس که بعضاً مترادف با «خائن»، «سازشگر»، «ضد ایرانی» و … است یک مانع در روابط حماس و ایران بود اگرچه اکنون این مشکل تا حدی رفع شده است. برجسته‌سازی مقاومت و مبارزه با رژیم صهیونیستی و تغییر رویکرد رهبران حماس که تا حدی عملی شده است، می‌تواند این چالش را تا حد زیادی برطرف نماید.[11]
حمایت از جریان‌های فلسطینی باید بدون خلط دیدگاه آنان در خصوص تحولات باشد و باید این خواسته را از آنان ایجاد نمود که انرژی و توان مقاومت را تنها خرج مبارزه نمایند. آرمان قدس فلسطین یک موضوعی است که رابطه و میزان حمایت جمهوری اسلامی از هر جریانی با هر ایدئولوژی‌ای را مشخص می‌سازد و ایران با هیچ گروه یا جریان خاصی رفتاری متفاوت از اصول خویش یعنی مبارزه با رژیم صهیونیستی نخواهد داشت. این نکته را باید درک کرد که مسئله «فلسطین» ارزشش از هر موضوع دیگری در تحولات منطقه‌ای با ارزش‌تر است و علی‌رغم اختلافات طبیعی یا توطئه‌ای دشمنان، فلسطین هم چنان می‌تواند و باید محور وحدت جهان اسلام باشد.
- وضعیت نامساعد اقتصادی و شدت یافتن حساسیت افکارعمومی نسبت به مسئله فلسطین
در میان بخشی از افکار عمومی، حساسیت مسئله حمایت از فلسطین و شبهه در این خصوص در برهه هایی که کشور در وضعیت نامساعد اقتصادی قرار می‌گیرد، دو چندان می‌شود. وجود شبهه‌های کهنه سالهای گذشته، برجسته شدن اختلافات مذهبی، دمیدن در نزاع عرب و عجم و … در کنار چالش های اقتصادی، حمایت از فلسطین و راهبرد نظام اسلامی در این خصوص را دچار چالش می‌نماید. این چالش در سالهای اخیر با توجه به مرتبط سازی مشکلات اقتصادی با تحریم ها و عملکرد نظام در مسائل منطقه ای از سوی برخی مسئولین و رسانه ها در میان افکار عمومی بیشتر هم شده است که باید برای آن چاره اندیشی شود. البته واقعیت این است که همچنان روند کلی در مسیر حمایت از آرمان فلسطین است.
- معامله قرن، عادی سازی روابط اعراب-اسرائیل و تنش های منطقه ای
یکی دیگر از چالش های پیش روی جمهوری اسلامی ایران در حمایت از فلسطین و جریان های مقاومت، تشدید فشارهای سیاسی بر مقاومت در چارچوب معامله قرن و عادی سازی روابط اعراب با رژیم صهیونیستی است. علنی کردن روابط مسئولین سیاسی و چهرهای سیاسی و امنیتی اعراب با رژیم صهیونیستی سناریویی است که هرچند نشان‌دهنده‌ی عمق روابط میان هر دو است، اما توجه رسانه‌ای و واکنش‌های گوناگون حول آن و نیز تکرار و تداوم آن برای مخاطب جهان عرب، حساسیت‌زدایی را به همراه خواهد داشت. اقدام سلطان قابوس در پذیرایی از نتانیاهو را می توان یک نقطه عطف در این خصوص دانست.
در ماه های اخیر فشار سیاسی، اقتصادی و نظامی علیه مقاومت غزه چندین برابر شده است که البته ناگفته نماند مقاومت هم با ابتکاراتی توانسته برخی از آن‌ها را کاهش داده و برخی را به فرصت تبدیل کرده است. اما این شرایط نشان دهنده وجود یک چالش برای جمهوری اسلامی ایران در مسیر حمایت از مقاومت است. این شرایط هزینه ها و تنش‌های منطقه‌ای را می تواند افزایش داده و بر چالش های مسیر حمایت از قدس شریف افزوده شود.
5-اجتماعی کردن مسئله فلسطین برای افکارعمومی ایران؛ راه حلی برای عبور از چالش ها
اما برای عبور از چالش های موجود در مسئله فلسطین، در وهله نخست باید نگاه‌ها به درون باشد. تبیین چرایی و عقلایی بودن آرمان فلسطین، رفع شبهات کهنه در خصوص فلسطینیان و جریان‌های مقاومت و در نهایت اجتماعی کردن مسئله فلسطین راه حلی برای عبور از چالش های ذکر شده است.
برای تداوم راهبرد منطقه‌ای جمهوری اسلامی ایران با محوریت ضدیت با آمریکا و رژیم صهیونیستی در مرحله نخست، اقناع و همراهی افکار عمومی باید انجام شود؛ در غیر این صورت چالش های موجود در حمایت از جریان های مقاومت فلسطینی کار را دشوار خواهند کرد.
منظور از اجتماعی کردن این است که موضوع و مسئله برای افکار عمومی ملموس و قابل درک شود و افراد با این مسئله توان و قابلیت هم‌ذات پنداری و نزدیکی داشته باشند. تعریف اقدامات جدید مردمی، افزایش و نقش آفرینی نهادهای مردمی، فراهم کردن بستر ارتباطات مردمی و غیر دولتی، روایت زندگی اجتماعی فلسطینیان و …. بخشی از اقداماتی است که می تواند مسئله فلسطین را اجتماعی نموده و آرمان آزادی قدس را نهادینه و اجتماعی نماید.
منابع
[1] برای مشاهده و مطالعه بیشتر نمونه های ذکر شده می توانید به لینک های زیر از جلدهای 1 تا 3 صحیفه امام خمینی مراجعه نمایید:
[2] امام خمینی، صحیفه نور، ج 3 ص 2
[3] «بیانات در دیدار مسئولان نظام و سفرای کشورهای اسلامی»، دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، منتشرشده در تاریخ 25 فروردین 1397، قابل بازیابی در پیوند زیر:
http://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=39394
[4] شادی بی نظیر یاسر عرفات از پیروزی انقلاب اسلامی، مرکز پرتال امام خمینی، قابل بازیابی در پیوند زیر:
[5] امام خمینی، صحیفه نور، جلد شش، ص: 178-182
[6] «ناگفته هایی از شهید فتحی شقاقی»، پایگاه اطلاه رسانی حوزه، قابل بازیابی در پیوند زیر:
https://hawzah.net/fa/News/View/85636
[7] كاظمي كرهرودي، حسين، حمايت از انتفاضه فلسطين چرا؟!، قم، پيام دبير، 1381، ص 68
[8] كاظمي كرهرودي، حسين، حمايت از انتفاضه فلسطين چرا؟!، قم، پيام دبير، 1381، ص 55.
[9]کدیور، « رویارویی انقلاب اسلامی و آمریکا»، ص 98
[10] کدیور، « رویارویی انقلاب اسلامی و آمریکا»، ص 114
[11] برای مطالعه بیشتر ر.ک: محمد محسن فایضی، «الزاماتی در مراقبت از روابط ایران و حماس»، اندیشکده راهبردی تبیین، منتشر شده در تاریخ 17 آبان 96، قابل بازیابی در پیوند زیر:
