کره شمالی از زمان پایان جنگ جهانی دوم و در دوران جنگ سرد همواره یکی از مناطق مورد رقابت شرق و غرب بوده است، جنگ کره برای تسلط بر شبه‌جزیره کره فقط یکی از رقابتهای مرگبار میان کمونیسم و لیبرالیسم برای تسلط بر این منطقه بوده است.
اگرچه فروپاشی شوروی و فروپاشی دیوار برلین یخ جنگ سرد را در بسیاری از مناطق مورد منازعه جهان آب کرد اما شبه‌جزیره کره و به‌ویژه کره شمالی همچنان متأثر از این فضا به‌سر می‌برد. کره شمالی طی دهه 90 و دهه اول قرن بیست و یکم همچنان به‌سبک دوران جنگ سرد از سوی کشورهای غربی منزوی شد و خود کره شمالی نیز تمایل چندانی به توسعه روابط دیپلماتیک فعال با جهان خارج نداشت.
کیم جونگ ایل رهبر سابق کره شمالی اگرچه مذاکراتی را با طرف آمریکایی در زمینه مسائل اتمی کلید زد که با شکست مواجه شد اما در مجموع تحرکات دیپلماتیک چندانی نداشت. با روی کار آمدن کیم جونگ اون رهبر جوان این کشور که در سوئیس تحصیل کرده است، پیونگ‌یانگ از ابتدای سال 2018 تلاش کرده سطح روابط دیپلماتیک خود را افزایش دهد و همچنین آن را تنوع دهد.
کیم طی یک سال گذشته علاوه بر سفر کم‌سابقه به چندین کشور میزبان برخی هیئتهای عالی‌رتبه دیپلماتیک خارجی نیز بوده است.
نقطه عطف تحرکات دیپلماتیک کیم جونگ اون از ژوئن سال 2018 آغاز شد؛ جایی که پس از چند ماه تنش شدید لفظی میان آمریکا با کره شمالی ناگهان رهبران دو کشور از توافق برای دیدار میان کیم و ترامپ خبر دادند.
کیم جونگ اون و دونالد ترامپ در 12 ژوئن 2018 در هتل شانگری لا سنگاپور در فضایی که تقریباً صمیمانه اما در عین حال محتاطانه به‌نظر می‌رسید با یکدیگر دیدار کردند و در پایان دیدارهایشان نیز یک توافق چندبندی در زمینه خلع سلاح اتمی شبه‌جزیره کره، متوقف شدن رزمایشهای مشترک آمریکا و کره جنوبی، تبادل بقایای به‌جامانده از سربازان آمریکا در خاک کره شمالی و… امضا کردند.
چند ماه بعد و به‌دنبال وجود برخی مشکلات و تنگاها در مسیر مذاکرات مقامات دو کشور برای اجرایی شدن توافق سنگاپور، رهبران آمریکا و کره شمالی در ویتنام دیدار دوم خود را برگزار کردند.
قبل از دیدار دوم مقامات آمریکایی بارها به کره شمالی قول دادند که در صورت بهبود روابط میان دو کشور اقتصاد کره شمالی به‌سرعت رشد خواهد کرد.
مایک پمپئو وزیر خارجه آمریکا در یک کنفرانس خبری با وزیر خارجه کره جنوبی گفت: اگر پیونگ‌یانگ “اقدام شجاعانه” خلع سلاح اتمی را هرچه سریع‌تر به‌اجرا بگذارد، آمریکا برای دست یافتن کره شمالی به رفاه با این کشور همکاری می‌کند.
دونالد ترامپ نیز درباره کمک اقتصادی به کره شمالی گفت: ویتنام شاهد رونق است و اگر کره شمالی به‌سمت خلع سلاح هسته‌ای برود، می‌تواند به‌سرعت مانند این کشور شود. این پتانسیل فوق‌العاده و یک فرصت بزرگ که در گذشته سابقه نداشته، برای دوست من کیم جونگ اون است.
به‌نظر می‌رسید علت انتخاب ویتنام به‌عنوان میزبان دیدار دوم کیم و ترامپ تشبیه ویتنام به کره شمالی و اشاره آمریکایی‌ها به رشد اقتصادی این کشور بود که در جنگ سرد از متحدان شوروی بود و بیش از یک دهه در برابر آمریکا جنگیده بود.
ترامپ در نخستین ملاقاتش با کیم در روز 27 فوریه در ویتنام نیز به رهبر کره شمالی تأکید کرد که واشنگتن حاضر است به پیونگ‌یانگ کمک کند تا یک قدرت بزرگ اقتصادی شود.
در حالی که انتظار می‌رفت دیدارهای رهبران آمریکا و کره شمالی در ویتنام به یک توافق تاریخی دست یابد ناگهان دو طرف از عدم پیشرفت در زمینه چگونگی خلع سلاح اتمی و موضوع تحریمها خبر دادند و هیئتهای دو طرف بلافاصله ویتنام را ترک کردند و مذاکرات با شکست کامل مواجه شد.
مجموعه تحولات بعد از نشست ویتنام نشان می‌دهد که علی‌رغم خوشبینی ترامپ، مذاکرات آمریکا و کره شمالی در مسیر مطلوبی قرار ندارد.
کره شمالی خواستار کنار گذاشتن وزیر خارجه آمریکا از مذاکرات میان دو طرف شد. همچنین خبرگزاری رسمی کره شمالی در اولین سالگرد نشست سران آمریکا و کره شمالی در سنگاپور، به‌شدت به مواضع واشنگتن تاخت و پایان یافتن سیاست خصمانه و متکبرانه آمریکا در قبال کره شمالی را خواستار شد.
این خبرگزاری که بازگوکننده مواضع رسمی دولت این کشور درباره مسائل داخلی و خارجی است، هشدار داد که در صورتی که آمریکا به سیاست خصمانه خود در قبال کره شمالی پایان ندهد توافق برآمده از نشست سنگاپور بین سران کره شمالی و آمریکا به یک «کاغذپاره» تبدیل خواهد شد.
علاوه بر اینها کره شمالی از زمان پایان مذاکرات ویتنام چندین آزمایش موشک کوتاه‌برد و همچنین یک آزمایش سلاح‌های استراتژیک انجام داده است که از زمان شروع مذاکرات میان دو طرف بی‌سابقه بوده است. از سوی دیگر ترامپ نیز اخیراً تحریمها علیه این کشور و همچنین وضعیت اضطراری علیه پیونگ‌یانگ را به‌مدت یک سال دیگر تمدید کرد.
اما فارغ از اقداماتی که کره شمالی طی ماه‌های اخیر در قبال آمریکا انجام داده است، کیم جونگ در جبهه‌های دیگر دیپلماسی نیز به‌شدت فعال بوده است. مهمترین آن سفر تاریخی وی به بندر ولادی‌وستوک با قطار و همچنین سفر طولانی ولادیمیر پوتین از مسکو به این بندر برای دیدار با رهبر کره شمالی بود.
خبرگزاری شینهوا درباره این سفر نوشت: کیم جونگ اون برای احیای دوستی دیرینه میان مسکو و پیونگ‌یانگ به روسیه سفر کرد. یوری اوشاکف، مشاور کرملین نیز در این زمینه گفته، روسیه به‌دنبال تحکیم روابط مثبت با پیونگ‌یانگ پس از دیدار دونالد ترامپ، رئیس جمهوری آمریکا و کیم جونگ اون، رهبر کره شمالی است.
کره شمالی در ادامه تحرکات دیپلماتیک خود از رئیس جمهور چین برای سفر به پیونگ‌یانگ دعوت کرد و آقای شی جین پینگ در اواخر خرداد ماه 98 طی سفری دوروزه وارد پیونگ‌یانگ شد و مورد استقبال گرم رهبر کره شمالی قرار گرفت. دو طرف در این دیدار توافق کردند که فارغ از هر شرایط بین‌المللی، دو کشور روابط خود را در آینده گسترش دهند.
اقدامات و مواضع کره شمالی طی چند ماه گذشته به‌ویژه بعد از نشست ویتنام نشان می‌دهد که اندک اعتمادی که میان این کشور با آمریکا به‌وجود آمده بود در حال از بین رفتن است و اگرچه نامه‌هایی به‌ظاهر دوستانه بین ترامپ و کیم ردوبدل شده است اما بعید به‌نظر می‌رسد اتفاق خاصی در آینده نزدیک رخ دهد. یک روزنامه ژاپنی اخیراً به‌نقل از منابعی در ارتش کره شمالی گزارش داد که کیم جونگ اون رهبر کره شمالی در یک سخنرانی برای ژنرالهای ارتش تأکید کرده است که هرگز سلاح‌های اتمی خود را کنار نخواهد گذاشت.
از سوی دیگر سفر کیم به روسیه و همچنین سفر شی به پیونگ‌یانگ نشان می‌دهد که کره شمالی به‌دنبال احیا و تقویت روابط خود با کشورهای شرقی است چرا که به این نتیجه رسیده است از آمریکا آبی گرم نخواهد شد و نمی‌توان به این کشور اعتماد داشت.
همچنین اظهار نظر جدید کره شمالی در قبال پیشنهاد مذاکره آمریکا به ایران که آن را “رویکرد فریبکارانه واشنگتن در برابر ایران” خوانده است نشان می‌دهد که کره شمالی به سیاست‌های فریبکارانه آمریکا در زمینه مذاکرات هسته‌ای ایران و 1+5 و عهدشکنی این کشور در قبال تعهدات اقتصادی به ایران در چارچوب برجام کاملاً توجه دارد و با این موضع‌گیری احتمالاً قصد داشته به طرف آمریکایی نشان دهد که اعتمادی به وعده‌های این کشور برای بهبود رفاه اقتصادی کره شمالی ندارد.
- این مطلب، صرفاً جهت اطلاعِ مخاطبان، نخبگان، اساتید، دانشجویان، تصمیم‌سازان و تصمیم‌گیران بازنشر یافته و الزاماً منعکس‌کننده‌ی مواضع و دیدگاه‌های اندیشکده راهبردی تبیین نیست.
- منبع: خبرگزاری تسنیم
