اندیشکده راهبردی تبیین- دونالد ترامپ با تهدید و اقدام به خروج از سازمان‌های بین‌المللی اقتصادی و موافقت‌نامه‌های بین‌المللی و آغاز جنگ تجاری با سایر‌کشورها، سیاست یکجانبهگرایی آمریکا را برای دستیابی به منافع ملی خود، که سابقه طویلی در سیاست خارجی این کشور دارد، مجددا احیا نموده‌است. سازمان‌های اقتصادی بین‌المللی به این اقدامات آمریکا که در تضاد با اصول نظام تجارت بین‌الملل است واکنش‌هایی نشان داده‌اند که با تبیین آن می‌توان وضعیت این سازمان‌های اقتصادی در آینده را بررسی‌کرد.
الف. سابقه یکجانبهگرایی در ایالات‌متحده
یکجانبهگرایی به‌طور تاریخی، از جمله رویکردهای بنیادین سیاست خارجی امریکا محسوب می‌شود. جورج واشینگتن اولین رئیس جمهورآمریکا در سال۱۷۹۶نسبت به ائتلاف دائمی امریکا با کشورهای دیگر هشدار می‌دهد، براساس این تفکر، امریکا کشوری استثنا در عرصه بین‌المللی است و این استثناگرایی باید در تمام وجوه سیاست خارجی آن جاری باشد. اوج این یکجانبهگرایی استثناانگار را می‌توان در دکترین مونروئه مشاهده کرد. مونروئه در سال ۱۸۲۳ بر تفاوت رویکردها و نیات امریکا و اروپا در نیمکره غربی اشاره می‌کند و امریکا را قدرت مسلط بر این نیمکره می‌داند.[1]
در سال ۱۹۲۲ هاردینگ رئیس‌جمهورِ جمهوری‌خواه آمریکا با اتخاذ سیاست‌های سختگیرانه و افزایش ناگهانی عوارض گمرکی، اقتصاد جهان را به آستانه ویرانی کشاند. اولین پیامد این تصمیم سقوط بازارهای مالی و بدهکار شدن اروپا بود و پیامد نهایی آن در واقع به شکل یک بحران جهانی اقتصاد و بیکاری‌های گسترده خود را نشان داد. هاردینگ در سپتامبر سال ۱۹۲۲ با امضای قانون گمرکی موسوم به فوردنی – مک‌کامبر آن را اجرایی کرد، این قانون عوارض گمرکی برای کالاهای ورودی به آمریکا را به صورتی عجیب افزایش می‌داد. حتی آن هنگام که پیامدهای منفی قانون فوردنی-مک‌کامبر به اوج خود رسید نیز کنگره‌ی تحت تسلط جمهوری‌خواهان نه تنها در این قانون تجدید نظر نکرد بلکه برعکس آن را تشدید کرد و در ماه مه ۱۹۲۹ قانون اسموت-هاولی بعنوان قانون گمرکی شماره دو توسط کنگره تصویب و براساس آن عوارض گمرکی برای بیش از۲۰هزار محصول مختلف به‌صورتی رکوردشکنانه افزایش می‌یافت.[2] این قانون که در ماه ژوئن سال 1930 و در دوران ریاست‌جمهوری هربرت هوور تصویب شد، به میزان50درصد تعرفه واردات را افزایش داد. تعرفه‌هایی که بر بیش از20،000محصول اعمال گردید.
این آخرین قانونی بود که بر اساس آن کنگره ایالات‌متحده نرخ‌های تعرفه را تنظیم کرد. پس از تایید و تصویب این قانون، کشورهای دیگر در اقدامی تلافی‌جویانه تعرفه‌های خود را افزایش دادند. در نتیجه، بانک‌های‌خارجی در یک روند ورشکستگی قرار گرفتند و تجارت بین‌المللی به شدت کاهش یافت و در سال 1929و 1934تجارت جهانی66 درصد افت کرد که این امر تأثیرات «رکود‌بزرگ» را شدت بخشید.[3]
ب. تهدیدها و مواضع رییس جمهور آمریکا
دونالد‌ترامپ از زمان روی کار‌آمدن خود علیه سازمان‌های اقتصادی بین‌المللی و تجارت بین‌الملل و سایر کشورها مواضع و تهدیدهای متعددی را اتخاذ کرده است که در این قسمت به بررسی آنها می‌پردازیم.
- سازمان‌تجارت‌جهانی
ترامپ سازمان تجارت‌جهانی را به برخورد و تعاملاتی غیرمنصفانه در قبال آمریکا متهم و این سازمان را تهدید کرد که اگر در رفتار و عملکرد آن تغییری صورت نگیرد، آمریکا از این سازمان خارج خواهد شد. ترامپ در توییتی[4] بیان‌کرد “سازمان تجارت‌جهانی ورشکسته شده‌است، در حالی که ثروتمندترین کشورهای جهان به خاطر دور‌زدن این سازمان و دستیابی به تعاملات اقتصادی خاص، خود را در حال توسعه معرفی می‌کنند”. وی همچنین در یادداشتی ویژه[5] به نماینده تجاری آمریکا دستور داد تا در سازمان‌تجارت‌جهانی برای اصلاح عنوان کشورهای ثروتمندی که خود را کشورهای در‌حال توسعه می‌خوانند و از مزایای سازمان تجارت جهانی سوء استفاده می‌کنند، اقدام کند. ترامپ از کشورهای برونئی، هنگ کنگ، کویت، ماکائو، قطر، سنگاپور، امارات، مکزیک، کره جنوبی و ترکیه به عنوان کشورهای ثروتمند عضو این سازمان نام برده‌است. ترامپ تهدید کرد چنانچه ظرف۹۰روز آینده (از تاریخ 26جولای 2019) سازمان تجارت‌جهانی اقدامی در جهت اصلاح این مورد خاص نکند و این کشورها در فهرست کشورهای ثروتمند قرار نگیرند، اقدامی یکجانبه اتخاذ خواهد کرد و آمریکا همکاری‌اش با کشورهای مذکور را بعنوان کشورهای در‌حال توسعه متوقف خواهد کرد. یکی از وظایف سازمان تجارت‌جهانی تنظیم مناسبات اقتصادی و حل مناقشات بین کشورهای جهان از طریق قضات است. دولت آمریکا مانع گزینش قضات جدید در سازمان تجارت‌جهانی شده و به این ترتیب در صدور آراء جدید خلل ایجاد‌کرده است.[6] در لایحه پیشنهادی دولت ترامپ آمده است که آمریکا می‌تواند برخی از مقررات مربوط به صادرات و واردات سازمان تجارت‌جهانی را نادیده بگیرد. براساس این طرح، دولت ترامپ می‌تواند از اصول دولت کاملةالوداد و تعرفه‌های تثبیت‌شده خارج شود. [7]ترامپ اصلاح ساختار موسسات بین‌المللی را نه تنها برای آمریکا که برای همه‌ی کشورهای فعال در بازارهای جهانی لازم می‌داند.[8]
- نفتا
یکی از اصلی‌ترین اهداف ترامپ در ابتدای روی کار آمدنش مذاکره مجدد یا فسخ نفتا (پیمان تجارت آزاد منطقه آمریکای‌شمالی) بود. [9]ترامپ پیمان نفتا را بدترین پیمان طول تاریخ می‌داند و آن را به دلیل اینکه موجب از دست رفتن فرصت‌های شغلیِ بسیار می‌شود زیر آتش خود قرارداد.[10]
- چین
جنگ تجاری آمریکا و چین روز به روز ابعاد گسترده‌تری به خود میگیرد. ترامپ تعرفه گمرکی بر۲۰۰ میلیارد دلار کالای چینی را به ۲۵ درصد افزایش داد و به نمایندگان تجاری خود دستور داد زمینه‌سازی برای اعمال تعرفه بر۳۰۰ میلیارد دلار دیگر از کالاهای صادراتی چین به آمریکا را فراهم‌کنند. ترامپ در توییتی[11] اعلام کرد که از اول سپتامبر2019 این تعرفه‌ها را اعمال خواهد‌کرد.
- مکزیک
به‌خاطر انفعال مکزیک در کنترل قاچاق مواد مخدر و حرکت مهاجران غیرقانونی به ایالات متحده، ترامپ تهدید کرده بر همه کالاهای وارداتی از مکزیک ۵ درصد تعرفه اعمال و هر ماه این رقم اضافه خواهد شد تا به ۲۵ درصد برسد، مگر اینکه دولت مکزیک در مقابل پدیده مهاجرت و قاچاق مواد مخدر وارد عمل شود.[12]وی تهدیدکرده است، اگر مکزیک در صدد مقابله به مثل برآید، شرکت‌های خودروسازی آمریکایی از این کشور خارج خواهند شد.
- معاهده تجارت تسلیحات
رئیس جمهورآمریکا در سخنرانی خود در نشست انجمن ملی سلاح اعلام‌کرد، واشنگتن از معاهده تجارت‌تسلیحات که در سال 2013به امضای دولت این کشور رسیده، خارج می‌شود. معاهدۀ تجارت‌تسلیحات، در پرتو تحول حقوق‌بین‌الملل به‌خصوص گسترش مسئولیت دولت‌ها، حقوق‌بشر و حقوق بشردوستانه، نتیجۀ تلاش‌های بین‌المللی برای قاعده‌مند‌کردن تجارت تسلیحات متعارف در قالب یک معاهدۀ حقوقی الزام‌آور است.[13]
- اتحادیه اروپا
رئیس‌جمهور‌آمریکا معتقد است اتحادیه‌اروپا سال‌هاست که از تجارت با آمریکا منتفع شده است و این وضعیت باید پایان پذیرد . وی در جهت محقق نمودن این شعار پس از اجرایی نمودن تهدیدش در مورد افزایش تعرفه بر واردات فولاد و آلومینیوم از اروپا ( فولاد۲۵درصد و آلومینیوم۱۰درصد) مجددا اعلام کرد اگر اروپا تعرفه‌ها و موانع را کنار نگذارد تعرفه‌های سنگین دیگری علیه برخی از تولیدات این اتحادیه وضع می‌کند. این تهدید شامل صنایع خودروی آلمان، مشروبات فرانسه و زیتون اسپانیا خواهد بود. [14]ترامپ اروپا را تهدید کرد که اگر حاضر به صحبت با آمریکا نباشد، تبعات اقتصادی شدیدی برای آنها داشته و روی بسیاری از کالاهای آنها تعرفه اعمال خواهد کرد.[15]
- خروج از توافقنامه آبوهوایی پاریس
ترامپ که پیمان آبوهوایی پاریس را یک شوخی خوانده بود و از وجود آن ابراز ناخرسندی کرده بود، نهایتا در تاریخ اول ژوئن 2017 تصمیم به خروج این کشور از این ائتلاف جهانی گرفت و بیان داشت که برای اجرای وظیفه‌اش در محافظت از آمریکا و مردم کشورش، خروج از معاهده پاریس را اعلام می‌کند.[16]وی شرکت آمریکا در کاهش استفاده از سوخت‌های فسیلی را به زیان اقتصاد این کشور و مردم آمریکا دانست و اظهار‌کرد مذاکره برای یک معاهده جدید را آغاز خواهد کرد.[17]
- معاهده تجاری اقیانوس آرام
موافقتنامه ترانس پاسیفیک[18]یک قرارداد تجاری با 12 عضو است و مقررات آن در جهت آزادسازی حداکثری روابط تجاری بین کشورهای عضو تنظیم شده‌اند. از مهمترین مفاد این مقررات می‌توان به «دسترسی جامع به بازارهای یکدیگر»، «رویکرد منطقه‌ای نسبت به تعهدات»، «توجه به چالش‌های جدید تجاری»، «تجارت فراگیر»، «پیوستگی اقتصادی منطقه‌ای» اشاره کرد.[19]ترامپ، در یکی از اولین اقدامات خود به‌عنوان رئیس‌جمهور آمریکا طی یک فرمان اجرایی به مشارکت آمریکا در توافقنامه تجارت آزاد ترانس پاسیفیک پایان داد.
ج. بررسی ریشه و علل یکجانبه گرایی اقتصادی آمریکا
رفتار سیاست‌خارجی ایالات متحده آمریکا از ابتدای پیدایش تاکنون همواره به یکجانبهگرایی فزاینده تمایل داشته است.راهبرد جدید امنیت‌ملی آمریکا که بر محور رویکرد یکجانبهگرایی نوین ترامپ طراحی شده است دارای چهار رکن اصلی است که شامل حفاظت از کشور و مردم، ارتقاء و بهبود رفاه در آمریکا، نمایش صلح از طریق قدرت و پیشبرد نفوذ آمریکا در دنیا است. [20]
[phps] if ( get_post_meta($post->ID, 'stitr2', true) ) : [/phps] [quote align="left"] [phps] echo get_post_meta($post->ID, "stitr2", true);[/phps] [/quote] [phps] endif; [/phps]
منظور از یکجانبهگرایی سیاستی است که بر پایه آن یک کشور جهت تامین امنیت و منافع ملی‌اش تنها بر منافع خود تکیه نماید و ضمن اعمال فشار بر سایر کشورها بواسطه ظرفیت‌های داخلی از چارچوب‌های چندجانبه‌گرایی فاصله بگیرد.[21] ریشه این رویکرد خطرناک، فقط نفع‌طلبی تجاری کاسبکارانه نیست، بلکه نگاه خودپرستانه‌ای است که خود را برتر از دیگران می‌شمارد و برای خود، حق تعیین سرنوشت برای دیگران قائل است.
دونالد ترامپ از بدو ورود به کاخ‌سفید “حمایتگرایی یکجانبه اقتصادی” را در دستورکار خود قرار داده است. حمایتگرایی، تلاش رهبران یک کشور برای کمک به تجارت کشور با محدود کردن واردات یا توسعه صادرات است. آنها این کار را با اعمال تعرفه ، سهمیه و ایجاد سایر موانع تجاری انجام می‌دهند.[22]حمایتگرایی در مقابل تجارت آزاد قرار میگیرد. تلاش برای اعمال تعرفه‌های گمرکی کلان بر برخی محصولات خارجی و حمایت از نیروی کار آمریکایی، از جمله اقدامات رئیس‌جمهور آمریکا در این خصوص محسوب می‌شود.
- علل خروج از معاهدات بین المللی
در چرایی خروج ایالات متحده از توفقنامه پاریس، ترامپ اجرای تعهدات این توافقنامه را برای آمریکا به منزله از دست دادن 2،7ملیون فرصت شغلی تا سال2025و همچنین440 هزار فرصت صنعتی در داخل کشور دانست. به گفته ترامپ، توافقنامه پاریس به نفع سایر کشورهاست و نه ایالات متحده، زیرا این سند مسئولیت مالی و اقتصادی سنگینی را بر عهده این کشور گذاشته است و این معاهده توزیع عظیم ثروت آمریکا به کشورهای دیگر است.[23]به اعتقاد او، مردم آمریکا نیاز به ترمیم اقتصادشان دارند و چرخ کارخانه‌ها باید بچرخد. لذا، تعطیلی کارخانه‌ها و کنترل صنعت به نفع وضعیت جوی زمین، به صلاح اقتصاد نیست.[24]
همچنین درباره ی خروج ترامپ از تی پی پی ذکر این نکته لازم است که مهمترین دلیلی که دولت قبلی آمریکا تی‌پی‌پی را مطلوب می‌دانست، دسترسی آمریکا به نیروی ارزان کارگری بود، ترامپ معتقد است در حالی‌که بسیاری از نیروهای کار انسانی و ماشینی آمریکا شغل و کارکرد خود را از دست داده‌اند، هیچ توجیهی برای متعهد ماندن آمریکا به تعهدات تی‌پی‌پی وجود ندارد.[25]
- علل جنگ تجاری با چین
تحلیل بردن انرژی چین از سوی آمریکا و تهدیدهای متناوب آمریکا برای بی‌ثبات کردن چین با هدف از دست رفتن موقعیت ممتاز چین در عرصه اقتصادی، بخشی از راهبرد ترامپ در جنگ تجاری با چین تلقی می‌شود.[26]
د. مقابله آمریکا با اصول و مبانی تجارت‌بین‌الملل
آزادسازي تجارت یکی از اصول اساسی و از اهداف اصلي تاسيس سازمان جهاني تجارت است.حصول اين هدف به صورت تدريجي و از طريق كاهش موانع تجاري، از جمله حقوق گمركي يا تعرفه‌ها و كاهش محدوديتهاي وارداتي كه باعث محدود‌شدن تجارت بين‌المللي ميان ملل جهان مي شوند، حاصل می‌گردد.
- مقررات مربوط به آزادسازي تجارت
در مقدمه موافقتنامه عمومي تعرفه و تجارت (گات) بر تلاش‌هاي تجاري و اقتصادي به منظور ارتقاي معيارهاي زندگي، تضمين اشتغال كامل، توسعه بهره‌برداري كامل از منابع جهان و افزايش توليد و مبادله كالا و كاهش اساسي تعرفه‌ها و ديگر موانع تجارت و حذف رفتار تبعيض‌آميز در بازرگاني بين‌المللي تأكيد شده است. مضامين ذكر شده در مقدمه، شالوده نظام تجارت آزاد است و در ساير مواد اين موافقتنامه نیز چند مكانيزم مقرر گرديده است:
– حذف كلي محدوديتهاي مقداری[27]:
اعضا نبايد هيچ محدوديتي غير از حقوق و عوارض، ماليات‌ها يا ديگر هزينه‌ها در مورد واردات از سوي ساير اعضا يا صادرات به آنها وضع نمايند.
-تثبيت و كاهش تدريجي سطح تعرفه‌ها[28]
- اصل دولت کامله الوداد
براساس اصل دولت کاملةالوداد، کشورها نمی‌توانند خارج از توافقنامه‌های تجارت آزاد، برای هر کشوری تعرفه متفاوتی وضع کنند. اصل تعرفه‌های تثبیت شده نیز به حداکثر نرخ تعرفه مجاز اطلاق می‌شود که اعضای سازمان تجارت جهانی درباره آن به توافق رسیده‌اند.
دستورات و توییت‌های ترامپ در تضاد با این اصول اساسی در نظام تجارت بین‌الملل قرار دارد.
ه. واکنش سازمان‌های بین‌المللی اقتصادی در برابر اقدامات آمریکا
سازمان‌های اقتصادی بین‌المللی با صدور بیانیه و گزارش‌های مختلف نسبت به عملکرد یکجانبه‌ی آمریکا و تاثیر آن بر اقتصاد و تجارت بین‌الملل واکنش نشان داده‌اند.
سازمان توسعه و همکاری اقتصادی در پاریس طی گزارشی هشدار داد که تبعات جنگ تجاری آمریکا و چین نه تنها دامنگیر اقتصاد این دو کشور خواهد شد، بلکه رشد اقتصادی جهان را نیز تحت تاثیر قرار خواهد داد. این سازمان معتقد است جنگ تعرفه‌ها میان آمریکا و چین می‌تواند طی دو سال آینده رشد اقتصادی جهان را۶۰۰ میلیارد دلار کاهش دهد.[29] گزارش صندوق بین‌المللی پول نیز موکد آثار منفی جنگ تعرفه‌ای امریکا و چین بر مصرف‌کننده است.[30]صندوق بین‌المللی پول از جنگ تجاری و یکجانبهگرایی دولت آمریکا به عنوان عاملی برای تشدید بحران اقتصادی جهانی یاد کرده و با حساس خواندن مقطع کنونی برای اقتصاد جهانی از جنگ تجاری بین چین و آمریکا به عنوان مسئله تشدید‌کننده بحران اقتصادی کنونی یاد کرد.[31]مدیر کل سازمان تجارت جهانی نیز در واکنش به تهدید آمریکا مبنی بر خروج از این سازمان ضمن تاکید بر تکراری بودن ادعای آمریکا اعلام کرد سازمان تجارت جهانی”هیچ ترسی” از تهدیدات‌آمریکا ندارد.[32] بانک جهانی نیز با انتشار گزارشی بر اثرگذاری منفی جنگ تعرفه‌ها (که دونالد‌ترامپ آغاز نموده) بر اقتصاد و سرمایه‌گذاری‌های جهانی تاکید کرده است.[33]
[phps] if ( get_post_meta($post->ID, 'stitr3', true) ) : [/phps] [quote align="left"] [phps] echo get_post_meta($post->ID, "stitr3", true);[/phps] [/quote] [phps] endif; [/phps]
و. سرنوشت و آینده سازمان‌های بین‌المللی اقتصادی
ملاحظه می‌شود که سازمان‌های بین‌المللی اقتصادی با صدور گزارش و بیانیه‌هایی نسبت به یکجانبهگرایی و تهدیدهای آمریکا واکنش نشان می‌دهند ولیکن تاکنون اقدامی عملی در برابر این رویکرد آمریکا نداشته‌اند.
صندوق بین‌المللی پول، بانک جهانی و سازمان تجارت جهانی مهمترین نهادهای بین‌المللی اقتصادی هستند که در حال حاضر آینده سازمان‌تجارت‌جهانی بواسطه تهدیدات ترامپ، با خطر مواجه شده است.
از طرفی تعداد زیادی از کشورها برای مقابله با یکجانبهگرایی امریکا،به جای اقدام یکجانبه، از مسیر سازمان‌تجارت‌جهانی و نظام حل و فصل اختلاف آن عمل کرده‌اند و در یک‌سال گذشته حدود20 مورد شکایت علیه آمریکا ثبت شده است.[34]. تمسک کشورها به این نظام نشان از تمایل آنها به حفظ این سیستم و تداوم حیات این سازمان دارد. ولیکن از آنجایی که ایالات متحده بزرگ‌ترین اقتصاد دنیا[35]و از مهمترین حامیان مالی سازمان‌های بین‌المللی اقتصادی بوده و در شکل‌گیری نهادهای اقتصادی بین‌المللی نقش بسزایی داشته است اینک خروج آمریکا از این نهادها ضربه‌ی بزرگی به آینده سازمان‌های اقتصادی بین‌المللی وارد می‌آورد و به تعبیری پایه‌های حقوق بین‌الملل و نهادهای بین‌المللی را تضعیف می‌کند. قوانین و پایه‌های نظام اقتصادی بین‌المللی که در کنفرانس برتون وودز پی‌ریزی شد، اینک با تهدیدات بسیار جدی رو به رو شده است و ضرورت پایه ریزی یک نظام تازه بیش از همیشه احساس می‌شود.اعضای سازمان‌های بین‌المللی اقتصادی باید نسبت به رفتارهای آمریکا افزون بر گزارش و بیانیه، اقدامات جمعی و عملی صورت دهند تا بتوانند حیات سازمان را حتی بدون حضور آمریکا ممکن سازند در غیر این صورت یکجانبهگرایی آمریکا می‌تواند موجب از بین رفتن کارکرد سازمان‌های اقتصادی بین‌المللی و وقوع جنگ تجاری تمام عیار در دنیا گردد.
نتیجه گیری:
یکجانبهگرایی بعنوان یکی از رویکردهای سنتی سیاست خارجی آمریکا در حال حاضر به طور گسترده‌ای توسط ترامپ مورد استفاده قرار میگیرد و وی با تهدید سازمان‌های بین‌المللی اقتصادی و سایر کشورها و با خروج از موافقت‌نامه‌های تجاری و اقتصادی بین‌المللی و ایجاد جنگ تعرفه با کشورها، اقدام به زیر پا گذاشتن اصول تجارت بین‌الملل نموده و برای حصول منافع ملی و افزایش رفاه اقتصادی شهروندان خود از این حربه استفاده می‌کند. در این راستا سازمان‌های اقتصادی بین‌المللی تنها با صدور بیانیه و گزارش‌هایی به اقدامات رییس‌جمهور‌آمریکا واکنش نشان می‌دهند و ادامه‌ی رفتار یکجانبه آمریکا موجب تضعیف قدرت سازمان‌های بین‌المللی اقتصادی خواهد شد.
منابع
[1] Iuvmpress ،((مشکلی با نام یکجانبه گرایی آمریکا)), 25تیر ۱۳۹۸
قابل بازیابی در پیوند زیر:
http://iuvmpress.com/fa/62833
[2] اِسوِن فلیکس کلرهوف،((رئیس‌جمهور آمریکا که اقتصاد جهان را ویران کرد))،وبسایت تاریخ ایرانی. 5 شهريور 1397 , قابل بازیابی در پیوند زیر:
http://www.tarikhirani.ir/Modules/News/Phtml/News.PrintVersion.Html.php?Lang=fa&TypeId=2&NewsId=6430
[3] پایگاه الوقت،((آسیب‌پذیری‌های اقتصاد آمریکا از تشدید جنگ تجاری))،3تیر97،قابل بازیابی در پیوند زیر:
https://b2n.ir/30363
[4] Donald trump, (twitter.com),26july 2019,
قابل بازیابی در پیوند زیر:
https://twitter.com/realDonaldTrump/status/1154821023197474817
[5] Memorandum on Reforming Developing-Country Status-26july2019
قابل بازیابی در:
https://www.whitehouse.gov/presidential-actions/memorandum-reforming-developing-country-status-world-trade-organization/
[6] دویچه وله،((تهدید ترامپ به خروج ایالات متحده از سازمان تجارت جهانی))،31.8.2018قابل بازیابی در پیوند زیر:
https://p.dw.com/p/344fb
[7] خبرگزاری صدا و سیما،((ترامپ و اقتصاد بین الملل: خروج از سازمان تجارت جهانی))،8 مرداد97قابل بازیابی در پیوند زیر:
https://b2n.ir/50155
[8] Nick Beams,(( Trump threatens unilateral action against World Trade Organization)), 30july2019At:
https://www.wsws.org/en/articles/2019/07/30/trad-j30.html
[9] باشگاه خبرنگاران جوان،(( ترامپ از احتمال خروج آمریکا از پیمان «نفتا» خبر داد))،12خرداد 97قابل بازیابی در پیوند زیر:
https://b2n.ir/07601
[10] خبرگزاری مشرق،(( «نفتا» چیست و چرا «ترامپ» از آن متنفر است؟))،26آبان 95قابل بازیابی در پیوند زیر:
https://b2n.ir/98297
[11] https://twitter.com/realDonaldTrump/status/1156979446877962243
[12] Economis,(( Donald Trump vows to use tariffs to punish Mexico for migrants)),31may2019
قابل بازیابی در:
https://www.economist.com/finance-and-economics/2019/05/31/donald-trump-vows-to-use-tariffs-to-punish-mexico-for-migrants
[13] خبرگزاری اسپوتنیک،(( خروج ترامپ از معاهده بین المللی تجارت تسلیحات))و26.4.2019قابل بازیابی در پیوند زیر:
https://b2n.ir/29157 /
[14] وزارت امور خارجه،((تهدیدات اقتصادی رئیس جمهور آمریکا علیه کشورهای اروپایی))،17.4.98قابل بازیابی در پیوند زیر:
https://economic.mfa.ir/portal/newsview/33800
[15] خبرگزاری فارس،((ترامپ اروپا را به «تبعات شدید اقتصادی» تهدید کرد))،23.12.1397قابل بازیابی در پیوند زیر
https://b2n.ir/01959
[16] خبرگزاری ایسنا،((آمریکا از توافقنامه آبوهوایی پاریس خارج شد))،12خرداد 1396قابل بازیابی در پیوند زیر:
https://b2n.ir/21504
[17] یورونیوز فارسی،((خروج رسمی آمریکا از پیمان اقلیمی پاریس))،5.8.2017قابل بازیابی در پیوند زیر:
https://fa.euronews.com/2017/08/05/usa-leaves-officially-paris-agreement
[18] Trans-Pacific Partnership
[19] اندیشکده تبیین،(( خروج آمریکا از تی پی پی؛ آغازی بر عصر یکجانبهگرایی))،5بهمن 95قابل بازیابی در پیوند زیر:
[20] توحید افضلی،((یکجانبهگرایی ایالات‌متحده و تأثیر آن در افول هژمونی آمریکا))،اندیشکده تبیین،11اردیبهشت 97قابل بازیابی در پیوند زیر:
http://tabyincenter.ir/25897//
[21] David M. Maloneand -Yuen Foong Khong- Unilateralism and U.S. Foreign Policy
[22] Marketbusiness, (What is protectionism? Definition and meaning),
قابل بازیابی در:
https://marketbusinessnews.com/financial-glossary/protectionism-definition-meaning
[23] خبرگزاری تسنیم،((۵ واقعیت درباره خروج آمریکا از توافق پاریس))،16خرداد96قابل بازیابی در پیوند زیر:
https://b2n.ir/24117
[24] peter braker,(( Does Donald Trump Still Think Climate Change Is a Hoax?)), 2june2017at:
[24] https://www.nytimes.com/2017/06/02/us/politics/climate-change-trump-hoax-scott-pruitt.html
[25] اندیشکده تبیین،(( خروج آمریکا از تی پی پی؛ آغازی بر عصر یکجانبهگرایی))،5بهمن 95قابل بازیابی در پیوند زیر:
[26] خبرگزاری صدا و سیما،((تنش تجاری بین امریکا و چین؛لحظه سرنوشت ساز روابط تجاری دو کشور در چهاردهه))،11خرداد 98قابل بازیابی در پیوند زیر:
https://b2n.ir/37114
[27] بند‌يك ماده11گات
[28] محمود باقری، اجراي اصل آزادسازي تجاري در سازمان جهاني تجارت:چالشها و فرصتها، پژوهش حقوق وسياست/ سال يازدهم، شماره 27 ، پاييزو زمستان 1388
[29] Guardian, (( Trump’s China trade war risks damaging US economy, says OECD)),21may 2019
قابل بازیابی در:
https://www.theguardian.com/business/2019/may/21/trump-china-trade-war-us-economy-oecd-tariff
[30] Eugenio Cerutti, Gita Gopinath, ((the Impact of US-China Trade Tensions)), 23may 2019
قابل بازیابی در:
https://blogs.imf.org/2019/05/23/the-impact-of-us-china-trade-tensions/
[31] خبرگزاری اسپوتنیک،((پیامدهای جنگ تجاری دولت ترامپ بر اقتصاد جهانی))،5.4.2019قابل بازیابی در پیوند زیر:
https://b2n.ir/18670
[32] خبرگزاری تابناک،((واکنش سازمان تجارت جهانی به تهدید ترامپ))،قابل بازیابی در پیوند زیر:
https://b2n.ir/93155
[33] world bank,((Global Economic Prospects))
قابل بازیابی در::
https://www.worldbank.org/en/publication/global-economic-prospects
[34] wto- Chronological list of disputes cases,
قابل بازیابی در:
https://www.wto.org/english/tratop_e/dispu_e/dispu_status_e.htm?_ga=2.1803380.47470787.1565424310-227598058.1565424310
[35] اقتصاد آنلاین- چند درصد اقتصاد جهان در دست آمریکاست؟،23.2.98قابل بازیابی در:
https://www.eghtesadonline.com/%D8%A8%D8%AE%D8%B4-%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86-29/353023-%DA%86%D9%86%D8%AF-%D8%AF%D8%B1%D8%B5%D8%AF-%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF-%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86-%D8%AF%D8%B1-%D8%AF%D8%B3%D8%AA-%D8%A2%D9%85%D8%B1%DB%8C%DA%A9%D8%A7%D8%B3%D8%AA
