خبرگزاری اسپوتنیک طی مطلب زیر به بررسی نظرات تحلیلگران درخصوص حمله اخیر پهپادی به تاسیسات نفتی آرامکو پرداخته است:
«اندکی پس از این حمله، مایک پامپئو، وزیر خارجه آمریکا، بدون ارائه هرگونه شواهدی پای ایران را به میان کشید و تاکید داشت “مدرکی که نشان دهد حملات از جانب یمن بوده، در دست نیست”.
بنا به گزارش سی‌ان‌ان در هفدهم سپتامبر، محققان آمریکایی و سعودی ادعا کردند این حمله “با احتمال بسیار بالایی” از یک پایگاه ایرانی انجام گرفته است؛ در همین راستا، مقامات ریاض چند تکه لاشه را به عنوان مدرکی در صحه گذاشتن بر این ادعا نمایش دادند!
محمد جواد ظریف، وزیر خارجه ایران، با پوچ خواندن اتهامات آمریکا و سعودی، اظهار داشت “شکست در فشار حداکثری، کار پامپئو را به فریب حداکثری رسانده است”.
ظریف در هفدهم سپتامبر طی پیام توئیتری خود گفت: “ایالات متحده در حال انکار واقعیت است، اگر فکر کند قربانیان یمنیِ بدترین جرایم جنگی طی چهار سال و نیم، هر چه در توان دارند، برای پاسخ‌دهی انجام نخواهند داد. شاید ایالات متحده خجالت‌زده است که صدها میلیارد دلار تسلیحاتش نتوانسته با آتش یمنی‌ها مقابله کند”.
دونالد ترامپ با بهانه قرار دادن این حملات پهپادی، به وزارت خزانه‌داری خود دستور داد تحریم‌ها علیه ایران را “به طور اساسی افزایش دهد”.
این حملات برخی هم‌پیمانان آمریکا را نیز ترغیب کرده تا در “ساز و کار تامین امنیت دریایی به رهبری آمریکا” شرکت کنند. این برنامه در اواسط ماه اوت و در پی حملات مکرر به تانکرهای نفت در دریای عمان آغاز شد.
آرامکوی در معرض حمله
در هجدهم سپتامبر، ترکی المالکی، سخنگوی ائتلاف سعودی گفت در حمله مذکور به تاسیسات نفتی عربستان، حدود 25 پهپاد و موشک کروز مورد استفاده قرار گرفته بود.
لری جانسون، از تحلیلگران سابق سازمان سیا اظهار کرده است: “اینکه آمریکا دست به تولید اطلاعاتی درخصوص این موضوع نزده، به من می‌گوید حملات از جانب یمن و نه ایران بوده است”.
در همین حال این فرضیه آمریکایی‌ها که موشک‌های کروز و یا پهپادها تمام مسیر را از سوی ایران به عربستان سعودی به پرواز درآمده و با این حال مورد تجسس ناوگان پنجم نیروی دریایی آمریکا (مستقر در بحرین) قرار نگرفته‌اند، از ناکارآمدی ارتش آمریکا خبر می‌دهد.
کریستوفر اسد، تحلیلگر سیاسی ساکن در کانادا معتقد است: “پامپئو در مقصر دانستن ایران در انجام حمله، کاملا دیوانه شده است؛ او به طور غیر مستقیم اقرار می‌کند ایران قابلیت حمله در تمام نقاط خاورمیانه را بدون ردیابی شدن دارد”.
بر اساس اظهارات این تحلیلگر، این حمله قطعا توسط حوثی‌ها و با هدف نمایش قابلیت‌شان در وارد آوردن “خساراتی سنگین بر تمام عوامل در جنگ ائتلاف سعودی علیه یمن، با پیامدهایی جهانی” انجام گرفته است.
اشاره کریستوفر اسد، به بیانیه یحیی سریع، سخنگوی نیروهای مسلح یمن در هجدهم سپتامبر است که گفته بود ارتش این کشور “به سطح بالایی از کارآمدی و توانایی رسیده است”. سریع گفته بود یمنی‌ها با استفاده از نسل سوم پهپادهای تولید داخلِ مخصوص نبرد، حمله اخیر را تحت عنوان “عملیات تعادل بازدارنده دوم” ترتیب داده‌اند.
با ادامه تحقیقات بر سر موضوع آرامکو، یک مورد واضح است: سامانه موشکی زمین به هوای پاتریوت که ساخت آمریکاست، نتوانسته پهپادها را ردگیری کند. جیمز دورسِی، روزنامه‌نگار و کارشناس مسائل عربستان با لحنی کنایه‌آمیز می‌گوید: “چتر دفاع آمریکایی در این وضعیت چه معنایی دارد؟”
طبق گزارش دیوید اَکس در پایگاه خبری نشنال اینترست، ریاض در سال‌های اخیر میلیاردها دلار پول صرف استقرار شش گردان از سامانه MIM-104 پاتریوت و رادارهای مربوطه کرده است. این روزنامه‌نگار خاطرنشان کرده که این اولین باری نیست که سامانه پاتریوت شکست خورده است. به باور او، سامانه دفاعی اس-400 روسیه و حتی سامانه کوچکتر پانتسیر-اس1، می‌توانستند عملکرد بهتری در رهگیری این حمله پهپادی داشته باشند.
با این حال، نظر کریستوفر اسد این است که سعودی‌ها تلاش خواهند کرد مشکل آسیب‌پذیری خود را “از طریق خرید جنگ‌افزارهای پیشرفته” حل کنند و این قطعا با تعیین‌کنندگی صنعت نظامی آمریکا صورت می‌پذیرد.
در بیستم سپتامبر، پنتاگون از اعزام بیشتر نیروهای آمریکایی و استقرار بیشتر ادوات دفاعی در عربستان سعودی و امارات متحده عربی خبر داد.
زمان‌بندی حمله
قیمت نفت در پی این حمله 15 درصد بالا رفت و سپس روند کاهشی گرفت. طبق گفته دورسی، دو عامل اصلی وجود دارد که بر قیمت‌ها تاثیرگذار است: “مورد اول، وارد آمدن این آسیب است که انتظار می‌رود هفته‌ها یا ماه‌ها تاثیرگذار باشد؛ ثانیا این موضوع آسیب‌پذیری تاسیسات نفتی در عربستان را برجسته‌تر می‌کند. شما می‌توانید خطرات سیاسی را نیز از این عوامل به شمار آورید که تا به حال در این موضوع مطرح نبوده است”.
عربستان در اوایل هفته گذشته گفت تا آخر ماه سپتامبر، میزان تولیدِ از دست‌رفته نفت را جبران خواهد کرد و ظرفیت تولیدی نفت خود را تا آخر نوامبر به 12 میلیون بشکه در روز خواهد رساند.
درخصوص زمان‌بندی حمله به تاسیسات نفتی، توجه به یک نکته لازم است: این حمله در حالی به وقوع پیوست که ریاض آماده عرضه سهام آرامکو با مشارکت شرکت‌های سرمایه‌گذاری عمده از قبیل جی پِی مورگان چیس و گلدمن ساکس بود.
فیلیپ گیرالدی می‌گوید: “فکر می‌کنم زمان‌بندی این حمله در آستانه عرضه سهام این تاسیسات، امری مهم است و به معنای وارد آوردن حداکثر آسیب اقتصادی به عربستان سعودی است؛ نکته دیگر این است که حمله مذکور پیش از انتخابات در اسرائیل انجام گرفته بود”. گیرالدی این حمله را پیامی می‌داند که متوجه تعداد زیادی از طرف‌های درگیر در منطقه است.
این افسر سابق سیا خاطرنشان شده که سرمایه‌گذاران آمریکایی می‌توانند از طریق خرید سهام آرامکو با قیمتی پایین، بهره خود از این وضعیت را ببرند.
به نظر می‌آید بانکداران خارجی برنامه عرضه اولیه سهام آرامکو را بدون توجه به آسیب‌پذیری تاسیسات نفت در عربستان پیش ببرند؛ با این حال، سعودی‌ها ظاهرا تمایلی به از دست دادن پول ندارند؛ رویترز در بیست و چهارم سپتامبر، از غیر محتمل بودن عرضه سهام تاسیسات دولتی آرامکو توسط این کشور خبر داده بود.
عرضه سهام آرامکو بخشی از چشم‌انداز اقتصادی محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان به شمار می‌رود و او می‌خواهد اتکای کشورش بر نفت خام را کاهش دهد.
نومحافظه‌کاران آمریکا و بازی با جعبه پاندورا
به باور لری جانسون، “هیچ ملاحظه خاصی” در زمان‌بندی حملات وجود ندارد؛ او با اشاره به مناقشه 4.5 ساله، حمله حوثی‌ها علیه عربستان را موضوع جدیدی نمی‌داند.
این تحلیلگر سیا می‌گوید: “نظر به این موضوع، اظهارات پامپئو یادآور ابقای عناصر نومحافظه‌کار در دولت ترامپ است که تمایل به جنگ با ایران دارند”.
جانسون می‌گوید با توجه به خطر بروز منازعه‌ای وسیع‌تر، هیچ کدام از طرف‌ها از این حمله نفعی نمی‌برند: “اگر سعودی‌ها یا آمریکا تصمیم به هدف قرار دادن تاسیسات ایران بگیرند، اقدام تلافی جویانه این کشور تقریبا قطعی است و ایران توانایی نابودی بخش قابل توجهی از تاسیسات نفتی عربستان را دارد؛ اقدامی شبیه این، اوضاع را از کنترل خارج می‌کند و زمینه را برای جنگی که قدرت‌های بزرگ را درگیر خود می‌کند، مهیا می‌سازد”.
این تحلیلگر اظهار داشته است: “ترامپ تلاش دارد تا این موضوع را علی‌رغم اظهارات پرطمطراق‌اش لحاظ کند؛ در واشنگتن افراد زیاد دیگری حضور دارند که خواستار راه حل نظامی در مسئله ایران هستند”. او می‌گوید این مقامات “نمی‌دانند که در حال بازی با جعبه پاندورا هستند”.»
- این مطلب، صرفاً جهت اطلاعِ مخاطبان، نخبگان، اساتید، دانشجویان، تصمیم‌سازان و تصمیم‌گیران بازنشر یافته و الزاماً منعکس‌کننده‌ی مواضع و دیدگاه‌های اندیشکده راهبردی تبیین نیست.
- منبع: خبرگزاری ایسنا
