اندیشکده راهبردی تبیین- اعطای شخصیت حقوقی به سازمان‌های بین‌المللی که سرزمینی خاص خود ندارند اما ناگزیر است که در سرزمین دولت‌های عضو انجام وظیفه کنند، امری ضروری است؛ لذا در قراردادهای مقر، حقوقی که سازمان از آن برخوردار است و مصونیت‌هایی که دولت میزبان خواهان اعطا به سازمان مربوطه است، مشخص می‌شود و هر سازمانی که خواهان فعالیت در دولت میزبان است، بایستی با آن دولت قرارداد جداگانه‌ای منعقد کند. برای مثال می‌توان به قرارداد مقر اروپایی سازمان ملل متحد با دولت سوئیس و یا قرارداد مقر اوپک با دولت اتریش اشاره کرد.[1]
فرایند تشکیل سازمان ملل متحد از سال‌های پایانی جنگ دوم جهانی آغاز و این سازمان بعد از پایان جنگ رسماً کار خود را شروع کرد. در ابتدا به دلیل نبود مقری ثابت، جلسات آن در کشورهای مختلف مانند انگلستان تشکیل شد، اما با تعیین مکانی در ایالت نیویورک آمریکا، این کشور به مقر دائمی بزرگ‌ترین و فراگیرترین سازمان بین‌المللی تبدیل شد؛ مانند هر سازمان بین‌المللی دیگری روابط سازمان ملل متحد با کشور مقر خود بر اساس یک قرارداد مقر تنظیم می‌شود که طبق آن دولت کشور مقر به سازمان اجازه می‌دهد وظایف و مأموریت‌های خود را آزادانه و بدون مانع و محدودیت دنبال کند. ازجمله تعهدات کشور میزبان، صدور روادید برای دیپلمات‌های کشورهای عضو سازمان است.
اخیراً ایالات‌متحده آمریکا با ایجاد مانع در صدور ویزا برای حضور هیئت ایرانی در اجلاس مجمع عمومی تعهد خود را نسبت به سازمان ملل بار دیگر خدشه‌دار و بحث‌ها پیرامون تغییر مقر سازمان را زنده کرد. عدم صدور ویزا برای هیئت‌های روسی و چینی نیز برای شرکت در جلسات کمیته اول مجمع عمومی نیز این ذهنیت را ایجاد کرد که دولت آمریکا در پی سوءاستفاده از موقعیت خود در میزبانی از سازمان ملل متحد است و همین امر باعث ارائه پیشنهادهایی، مشخصاً از سوی روسیه[2] و ایران برای تغییر مقر سازمان ملل متحد شده است.[3]
آمریکا چه تعهدات حقوقی در قبال سازمان ملل متحد و دول عضو آن دارد؟
منشور ملل متحد به‌عنوان سند تأسیس این سازمان در ماده 104 خود آشکارا از شخصیت حقوقی این نهاد در نظام حقوقی هر یک از دول عضو سازمان سخن گفته است. به‌موجب این ماده: «سازمان در خاک هریک از اعضا از اهلیتی حقوقی که لازمه‌ی انجام وظایف و تحقق اهداف آن سازمان باشد، بهره‌مند می‌شود.» علاوه بر این، ماده 105 منشور مقرر کرده که سازمان ملل در سرزمین هریک از دولت‌های عضو از مصونیت‌ها و امتیازاتی که لازمه‌ی انجام وظیفه یا تحقق اهدافش باشد، بهره‌مند شود و همین ماده مجمع عمومی را مأمور تعیین جزئیات امر کرده است. در اجرای این ماده، مجمع عمومی ابتدا معاهده‌ی عمومی مربوط به مصونیت‌ها و امتیازات ملل متحد را در قطعنامه 13 فوریه 1946 به تصویب رساند و سپس موافقت‌نامه مقر سازمان را در 26 ژوئن 1947 با ایالات‌متحده امریکا منعقد نمود. اگرچه مضمون این قرارداد در نظام حقوقی داخلی ایالات‌متحده و تحت عنوان «قانون مصونیت‌های سازمان‌های بین‌المللی[4]» وارد و تصویب شده است اما بخش‌های مهم آن امروزه جنبه‌ی عرفی پیدا کرده و باآنکه منبع اصلی این قبیل مصونیت‌ها و امتیازات در متون نوشته شده یافت می‌شود اما می‌توان با تکیه بر نظر مشاور حقوقی ملل متحد که طی اعلامیه‌ای خطاب به کمیسیون ششم مجمع عمومی ابراز کرده است؛ معتقد بود که چون اصول و قواعد معاهده عمومی 1946 اقبالی جهانی یافته، حقوق و امتیازات و مصونیت‌ها مزبور بخشی از حقوق بین‌الملل قلمداد می‌شود که بر روابط میان سازمان و دولت‌ها حاکم است.[5]
تعهدات دولت آمریکا در قبال سازمان ملل در هنگام امضای معاهده مقر در شهر لیک ساکسز ایالت نیویورک به وضوح مشخص شده است. ماده 4 این معاهده در بند 11 و تبصره‌های 1 الی 5 آمریکا را متعهد به تسهیل رفت‌وآمد بدون مشکلات حقوقی نمایندگان کشورهای عضو می‌کند: «مقامات فدرالی ایالتی و محلی ایالات‌متحده امریکا نباید هیچ‌گونه موانعی برای رفت‌وآمد اشخاصی که دولت‌های عضو برای مأموریت‌های خود اعزام می‌کنند به عمل آورد.» بنابراین دولت آمریکا در چارچوب معاهده مقر موظف به پذیرایی از نمایندگی دولت‌ها در سازمان ملل و مصونیت قائل شدن برای آن‌هاست و تعهد دارد شرایطی را مهیا کند که نمایندگان و کارشناسان دولت‌های عضو بتوانند به سهولت در نشست‌های سازمان ملل حضور یابند.
ماده 13 این معاهده تصریح می‌کند: «صدور روادید برای حضور هیئت‌های نمایندگی دولت‌های عضو، دیپلمات‌های آن‌ها و افراد وابسته الزامی است و در این خصوص حداکثر سرعت باید لحاظ شود.» به‌طورکلی، عدم صدور ویزا توسط آمریکا برای حضور در نشست‌های سازمان ملل با حق ذاتی کشورهای مستقل در تعیین و ارسال نمایندگان خود در سازمان ملل متحد مغایر است و نقض آشکار حقوق بین‌الملل و در تعارض با تعهدات کشور میزبان در برابر ملل متحد محسوب می‌شود.
[phps] if ( get_post_meta($post->ID, 'stitr2', true) ) : [/phps] [quote align="left"] [phps] echo get_post_meta($post->ID, "stitr2", true);[/phps] [/quote] [phps] endif; [/phps]
علاوه بر مقررات معاهده مقر و مفاد منشور ملل متحد؛ کنوانسیون مزایا و مصونیت‌های سازمان ملل (مصوب 1946) و کنوانسیون وین راجع به نمایندگی دولت‌ها در روابطشان با سازمان‌های بین‌المللی (مصوب 1975) نیز ایالات‌متحده امریکا را ملزم می‌کنند که به نمایندگان اعضای این سازمان اجازه ورود به خاک خود بدهد.
سوابق آمریکا در کارشکنی در صدور روادید برای هیئت‌های دیپلماتیک و اهداف آن
موارد کارشکنی دولت ایالات‌متحده در امر صدور ویزا برای نمایندگان کشورمان از یکی دو مورد گذشته و می‌رود تا به یک رویه تکراری تبدیل شود. به‌طور مثال پیش از انجام سفر هیئت دولت در سال 1384 برای شرکت در اجلاس سالانه مجمع عمومی در سازمان ملل متحد، هیئت پارلمانی ایران به دلیل عدم صدور روادید به اعضای این هیئت از سوی امریکا از سفر به نیویورک و حضور در اجلاس بین‌المجالس بازماندند. این رویداد اعتراضات بسیاری را نسبت به سوءاستفاده امریکا از میزبانی ملل متحد ایجاد کرد و حتی برخی رسانه‌ها از صادر نشدن روادید برای شخص رئیس‌جمهور (محمود احمدی‌نژاد) به‌واسطهی حضور او در واقعه تسخیر سفارت امریکا سخن می‌گفتند. همین وقایع بهانه‌ی خوبی شد برای اینکه در سخنرانی رئیس‌جمهور و البته در قالب اصلاح ساختار سازمان ملل متحد مسئله تغییر مقر ملل متحد طرح موضوع شود.[6]
در موردی دیگر، محمد خزایی، سفیر جمهوری اسلامی ایران در سازمان ملل نیز در دسامبر 2013 موفق نشد برای شرکت در یک اجلاس، مجوز سفر از نیویورک به شهر فیلادلفیا را دریافت کند و در زمانی که دولت حسن روحانی، حمید ابوطالبی را به‌عنوان سفیر دائم کشورمان در سازمان ملل معرفی کرد، آمریکا از صدور ویزا به وی خودداری و اعلام کرد که او یکی از افراد مؤثر در تسخیر سفارت امریکا بوده است. آمریکا مدعی شد سابقهی آقای ابوطالبی «گروگان‌گیری و تروریستی» است و حضور او نه فقط در آمریکا بلکه در سازمان ملل مغایر با منافع و امنیت آمریکا است. درحالی‌که مطابق ماده 4 معاهده مقر، در بندهای 11 الی 13 و به‌ویژه تبصره‌های (الف و ب بند 13) سازمان ملل نمایندگان خود را از قوانین مهاجرتی آمریکا متمایز کرده است و آمریکا را به‌عنوان کشور میزبان به معافیت آن‌ها از قوانین مهاجرتی آن کشور در طول دوران مأموریت رسمی‌شان ملزم می‌سازد.[7]
در اقدامی دیگر دولت آمریکا امسال با صدور ویزا برای هیئت 124 نفری ایران برای سفر به آمریکا مخالفت کرده و تنها برای افراد کلیدی دولت روادید صادر کرده است. البته در آخرین سفر محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه کشورمان به نیویورک، اجازه رفت‌وآمد و فعالیت وی فقط در سه محل در یک محدوده‌ی 5 مایلی محدود شد و نمایندگان رسمی دولت ایران نزد سازمان ملل نیز تنها می‌توانند تا 25 مایلی محل خدمت خود سفر کنند.
ممانعت از صدور یا تلاش برای عدم صدور ویزا برای نمایندگان کشورهای عضو سازمان ملل تنها معطوف به جمهوری اسلامی ایران نبوده و برای مثال در دهه‌ی هشتاد میلادی آمریکا کوشید از صدور ویزا برای اشخاصی نظیر فیدل کاسترو (کوبا)، هوگو چاوز (ونزوئلا)، یاسر عرفات (سازمان آزادی‌بخش فلسطین) و چند تن دیگر خودداری کند اما درنهایت، عمل به تعهدات خود را پذیرفت. جز در سال 1988 که به علت عدم صدور ویزا برای یاسر عرفات، سازمان ملل مجبور شد نشست مجمع عمومی خود را به سوئیس انتقال دهد.[8]
[phps] if ( get_post_meta($post->ID, 'stitr3', true) ) : [/phps] [quote align="left"] [phps] echo get_post_meta($post->ID, "stitr3", true);[/phps] [/quote] [phps] endif; [/phps]
موضع ایران و دیگر کشورها در قبال تغییر مقر ملل متحد چیست؟
لزوم استقرار مقر ملل متحد در یک کشور بی‌طرف از زمان جنگ سرد تاکنون محل بحث و تأمل بوده است. البته پیش از فروپاشی شوروی، این کشور از موقعیت برتری برای اعتراض و رقابت با آمریکا بر سر میزبانی سازمان ملل برخوردار بود؛ ظرفیتی که باعث می‌شد تا شوروی پیشنهاد تغییر مقر از نیویورک به مسکو، سوچی یا حتی سن‌پترزبورگ را مطرح کند.[9] اگرچه آمریکا همواره با تکیه بر هژمونی و قدرت برتر سیاسی، اقتصادی و نظامی خود مانع چنین امری شده است.
موضع اصولی دولت‌های عضو سازمان ملل طبیعتاً حفظ استقلال و بی‌طرفی این نهاد و دولت میزبان آن است. اصولاً سازمان‌های بین‌المللی در اعمال صلاحیت خود از استقلال برخوردارند و این استقلال هم از جنبه شخصی است (سازمان در انجام مأموریت خود مستقل است) و هم از جنبه‌ی مادی است. (سازمان از آزادی عمل کامل در انجام صلاحیت‌های خود برخوردار است.)[10] تشکیلات سازمان ملل نیز که ازلحاظ مقررات داخلی مستقل و جدا از نظام حقوقی و قوانین دولت امریکاست، همواره بر استقلال و بی‌طرفی خود تکیه نموده و باآنکه تاکنون میان سازمان و دولت امریکا در این زمینه اختلاف مهمی مطرح نشده اما هرگاه این دولت از صدور روادید برای نمایندگان برخی دولت‌ها خودداری می‌کند و یا دولت‌های مزبور از فشارهای آمریکا به ستوه می‌آیند، ایده‌ی تغییر مقر ملل متحد به کشوری بی‌طرف مطرح می‌شود. آخرین نمونه هم مربوط به پیشنهاد روسیه در نشست کمیته اول مجمع عمومی بود که توسط یکی از مقامات هیئت نمایندگی این دولت بیان شد: «روسیه مجبور خواهد بود بر تغییر مقر کمیته اول و کمیسیون خلع سلاح سازمان ملل متحد به وین یا ژنو اصرار کند. چنانچه ایالات‌متحده از حل مسئله روادید خودداری کند ما این را تنها راه‌حل ممکن برای موانع ایجادشده از سوی آمریکا در خصوص دسترسی به رویدادهای سازمان ملل می‌دانیم.»[11] گفته می‌شود روسیه با همکاری ایران قصد فشار بر امریکا از طریق تصویب قطعنامه‌ای برای همین منظور در مجمع عمومی ملل متحد دارد.[12]
به‌طورکلی پیشنهاد تغییر مقر سازمان ملل متحد نه صرفاً توسط جمهوری اسلامی ایران مطرح‌شده و نه به‌تازگی، بلکه در طی سال‌های گذشته و در مقاطع مختلف به مناسبت‌های گوناگون چنین پیشنهادی توسط کشورهای متعدد بیان شده است و حتی شهرهای مهمی همچون مونترال[13]، دوبی[14]، نایروبی[15] و قدس اشغالی[16] نامزد میزبانی از سازمان ملل شده‌اند.
محمود احمدی‌نژاد، رئیس‌جمهور سابق کشورمان چندین بار و به‌صورت رسمی از سوی ایران چنین درخواستی را مطرح کرده است. در یک نوبت آقای احمدی‌نژاد با ارسال نامه‌ای به دبیر کل جدید سازمان ملل برای افزایش کارآمدی آن نهاد پیشنهادها و راه‌کارهایی را ارائه کرد. در بند چهارم این نامه چنین نوشته شده بود: «آمد و شد نمایندگان ملت‌ها به سازمان ملل باید فقط و فقط با نظر سازمان و به‌صورت کاملاً آزاد انجام شود که این امر مستلزم تغییر مقر اصلی آن از نیویورک به محلی مستقل است. اطمینان دارم که ملت‌ها و دولت‌های متعددی آمادگی دارند بخشی از خاک خود را برای این منظور به سازمان ملل اختصاص دهند. این سازمان باید به مأمن و ملجأ ملت‌ها تبدیل شود.»[17]
در یک تجربه عملی، جمهوری اسلامی ایران تلاش کرد تا به‌صورت نمادین، سازمان علمی فرهنگی ملل متحد (یونسکو) را از شمول اعمال‌نفوذ و اقتدار آمریکا خارج سازد و کشورهای فراوانی نیز کمک کردند که این امر صورت پذیرد و در همین راستا اکثریت کشورها خواستار اولویت دادن به طرح‌هایی شدند که لزوماً با نظرات آمریکا مطابقت نداشت. آمریکا تهدید کرد در صورت عدم ملاحظه نظراتش، از یونسکو خارج می‌شود و بیش از ده سال هم از این سازمان خارج شد. در ابتدا جمهوری اسلامی ایران جزو کشورهایی بود که برای پر کردن خلأ ناشی از عدم پرداخت سهمیه آمریکا به یونسکو، اعلام آمادگی کرد اما عملاً هیچ‌یک از کشورها به‌تنهایی و حتی به‌طور جمعی، قادر به ایفای نقش مزبور نشدند و درنتیجه طرح‌های یونسکو در جهان و ازجمله در ایران معلق ماند. بدین ترتیب کشورهای معترض، زمینه‌ساز دعوت مجدد از آمریکا برای حضور در یونسکو شدند تا از تعلیق طرح‌های گوناگون جلوگیری شود.[18]
در زمان حکومت معمر قذافی، رهبر سابق لیبی، وی که با فشار سازمان ملل متحد موفق به دریافت ویزای ورود به امریکا شده بود در هنگام سخنرانی در پشت تریبون سازمان درحالی‌که محافظان زن خود را در کنار داشت، متن آماده‌شده سخنرانی خود را پاره کرد و خطاب به شرکت‌کنندگان در مجمع عمومی پیشنهاد کرد که با تقبل هزینه تغییر مقر سازمان، آن را به پایتخت لیبی انتقال دهد.
همچنین پس از پذیرش قطعنامه ۵۹۸ توسط جمهوری اسلامی ایران، وقتی عراق در معرض فشارهای سیاسی آمریکا قرار گرفت تا آتش‌بس را قبول کند؛ طارق عزیز، وزیر خارجه وقت عراق اعلام کرد که مذاکرات سه‌جانبه‌ی ایران، عراق و سازمان ملل متحد باید در کشوری بی‌طرف صورت گیرد و درنهایت محل مذاکرات از نیویورک به ژنو منتقل شد.[19]
بنابراین پیشنهاد تغییر مقر تنها از سوی دولت‌های ناراضی به سیاست‌های امریکا مطرح نشده بلکه بسیاری از شهروندان نیویورکی به دلیل مسائل و مشکلات ناشی از استقرار این ساختمان در شهر خود، نظیر ترافیک سنگین و رفت‌وآمد و ازدحام جمعیت، ناراضی‌اند. در یک نظرسنجی که به سال 2001 از شهروندان نیویورک صورت پذیرفت، 67 درصد شرکت‌کنندگان با انتقال سازمان ملل به خارج از کشورشان موافقت کردند.[20] همچنین پس از موضوع افشاگری‌های ادوارد اسنودن بار دیگر ضرورت تغییر محل سازمان ملل به دلایل امنیتی مطرح شد.[21]
[phps] if ( get_post_meta($post->ID, 'stitr4', true) ) : [/phps] [quote align="left"] [phps] echo get_post_meta($post->ID, "stitr4", true);[/phps] [/quote] [phps] endif; [/phps]
الزامات حقوقی و سیاسی برای تغییر مقر سازمان ملل متحد چیست؟
میزبانی هر کشوری از یک سازمان بین‌المللی و بخش‌های تابعه آن، برای آن کشور واجد احترام و منزلت در محیط بین‌المللی است اما رفتار یک‌جانبه و متکبرانه‌ای که دولت کنونی آمریکا در پیش‌گرفته، به‌طور بالقوه امکان از دست رفتن این جایگاه را برای او بیش‌ازپیش تقویت کرده است و به دنبال همین کارشکنی‌ها در صدور روادید، به بهانه و بنا به دلایل «امنیتی، تروریسم و سیاست خارجی»، برخی اعضای سازمان ملل به دنبال تغییر مقر کمیته‌های مجمع عمومی به وین یا ژنو هستند و طرح پیشنهادی روسیه در این زمینه هفته آینده به رأی گذاشته خواهد شد.[22] طبق بند ۲۳ قرارداد مقر سازمان ملل، امکان تغییر مقر سازمان ملل وجود دارد و این موضوع در صورتی محقق می‌شود که مجمع عمومی سازمان ملل با دو سوم اعضای خود به این وضعیت رأی مثبت دهد؛ بنابراین چنین امری در وهله‌ی اول نیازمند یک اجماع بین‌المللی است که صرف‌نظر از امکانات مالی و مادی مورد نیاز برای انجام چنین کاری، چشم‌انداز به وجود آمدن توافقی عمده در این مسیر هنوز دور از انتظار است. ممکن است کشورهایی آمادگی یا اراده لازم برای میزبانی سازمان ملل متحد را داشته باشند و فی‌المثل چین یا روسیه بتوانند امکانات مقتضی را فراهم کنند اما ازلحاظ سیاسی و حقوقی موانع جدی‌تری پیش روست. تعیین مقر ملل متحد در آمریکا از سابقه و پیشینه‌ای تاریخی برخوردار است که تنها به خواسته و اراده این دولت برای میزبانی از ملل متحد خلاصه نمی‌شود. نباید فراموش کرد که مقر جامعه ملل برای سال‌ها در ژنو سوئیس بود اما پس از بروز جنگ دوم جهانی، خسارات وارده به اروپای جنگ زده به حدی بود که توان اداره و تأمین مالی چنین سازمانی را به‌تنهایی نداشت. پس از سروسامان یافتن اوضاع پس از جنگ و کمک‌های مالی آمریکا به اروپا و ازجمله طرح مارشال، همگان از پذیرش هزینه‌های سازمان جدید ناتوان بودند و بنابراین آمریکا قبول کرد تا به‌طور یک‌جانبه حدود ۲۵ درصد هزینه‌های سازمان و سایر ارکان وابسته را به عهده بگیرد. گذشته از توان اقتصادی، ایالات‌متحده پرچم‌دار کشورهای پیروز در جبهه‌ی متفقین بود و در جریان مذاکرات ابتدایی برای تأسیس سازمان ملل حضوری پررنگ داشت و متن سند تأسیس این سازمان (منشور ملل متحد) در این کشور و در اجلاس سانفرانسیسکو تنظیم شد. اساساً سازمان ملل متحد به پیشنهاد و به ابتکار آمریکا و انگلستان و در جریان جنگ جهانی دوم در قالب منشور آتلانتیک 1941 تأسیس شد و این کشور در تمام سال‌های پس از تأسیس ملل متحد، به‌عنوان یکی از اعضای دائم شورای امنیت از جایگاهی ویژه و اهمیت سیاسی متفاوتی با سایر اعضای دائم یا قدرت‌های بزرگ برخوردار بوده است؛ بنابراین شرط ابتدایی چنین عملی حصول توافق میان کشورهای متعدد و متکثری است که نه‌تنها در مورد ضرورت تغییر مقر از آمریکا به توافق برسند بلکه در مورد کشور مقصد نیز اجماع داشته باشند.
عامل مهم دیگر اینکه بسیاری از کشورهای عضو حتی توان پرداخت سهم مقررشده‌ی خود در بودجه سازمان ملل را ندارند و به این سازمان بدهکارند؛ بنابراین کلیه کشورها امکانات و توان و جایگاه خود را برای ارائه پیشنهاد تغییر مقر سازمان ملل متحد در نظر می‌گیرند و قصد ندارند ساختاری ایجاد کنند که برایشان مشکل‌آفرین باشد. درست است که در شرایط کنونی بعضی کشورها موافق مکان کنونی (نیویورک) برای میزبانی از سازمان ملل نیستند اما الزاماتی بر آن‌ها دیکته می‌شود که نهایتاً وضع موجود را می‌پذیرند.
دولت آمریکا با وضع قوانین امنیتی جداگانه از تعهداتش به‌موجب معاهده مقر، ورود برخی از افراد به این کشور را منع کرده است و با توجیهات امنیتی از صدور روادید برای آنان خودداری می‌کند. نتیجه اینکه ترجیح قوانین داخلی بر تعهدات بین‌المللی و اجرای پروتکل‌های امنیتی که معارض با مفاد معاهده مقر باشد، نقض حقوق بین‌الملل محسوب می‌شود و بر این مبنا دولت آمریکا باید مسئول و پاسخگو باشد. البته معاهده مقر 1947، سازوکاری را برای حل چنین مسائلی پیش‌بینی کرده و در این موارد دبیر کل سازمان ملل با میانجی‌گری می‌کوشد تا مسائل احتمالی را حل‌وفصل کند.
جمع‌بندی
در خصوص راهبرد تغییر مقر سازمان به کشوری دیگر، «تجربه‌ی دیپلماتیک ایران در یونسکو» نشان می‌دهد برای جایگزینی حضور آمریکا، به تأمین ابزارهای مالی گسترده در ابعاد چند ده هزار میلیارد دلار نیاز است تا بتوان سازمان ملل و سایر نهادهای بین‌المللی را تا حدودی از دایره‌ی نفوذ ایالات‌متحده آمریکا حفظ کرد. گذشته از این، تجربه‌ی شکست‌خورده «جامعه ملل» نشان داد که غیبت قدرت‌های اصلی درصحنه سازمان ملل متحد به نفع صلح و امنیت بین‌المللی نبوده و آثار و تبعات مضری به‌جای خواهد گذاشت که بروز جنگ‌های جهانی ازجمله آن‌ها است.
بنابراین در چهارچوب واقعیات و سوابق موجود امکان آنکه کشورهای عضو سازمان ملل متحد رأی به تغییر مقر این سازمان بدهند، اندک است و باوجوداینکه کشورهای متعددی هستند که در موقعیت مالی و بین‌المللی بهتری نسبت به ایران قرار دارند، اما حتی آن‌ها نیز پیشنهاد تغییر مقر سازمان ملل متحد و مستقر شدن این سازمان را در کشور خود نمی‌دهند و یا چنین پیشنهادهایی را تنها در قالب بیانیه‌ها و اعلام مواضع مطرح می‌کنند و اراده‌ای جدی برای به ثمر رسیدن آن ندارند. باوجوداین، اگر چشم‌اندازی برای به وجود آمدن زمینه‌ی تغییر مقر سازمان ملل به وجود آید، پیشنهاد می‌شود گام نخست ایران همکاری و هم‌رأیی در مورد انتقال برخی اجلاس مهم و کمیته‌های و ارکان فرعی سازمان به کشوری غیر از آمریکا (نظیر پیشنهاد روسیه برای انتقال کمیته اول مجمع عمومی به ژنو یا وین) باشد؛ در غیر این صورت بعید است پیشنهاد ایران یا کشورهای دیگر توجهات بین‌المللی را جلب کند.
منابع
[1] رضا موسی زاده، سازمان‌های بین المللی، تهران، نشر میزان، 1391، چاپ نوزدهم، ص 45.
[2] NYC far & expensive: “Russian MP says UN headquarters must be moved from America”. RT. Moscow: TV Novosti. October 21, 2015.Cited in:
https://www.rt.com/russia/319287-nyc-far–expensive-Russian/
[3] “Iran pursues relocation of UN HQs”; Archived from the original on April 25, 2012. Retrieved January 29, 2011, Cited in:
https://web.archive.org/web/20120425070839/http://www.wilayahnetwork.com/news/?id=16466
[4] International Organizations Immunities Act.
[5] هدایت الله فلسفی، حقوق بین‌الملل معاهدات، تهران، نشر نو، چاپ پنجم، 1395، ص 992؛ به نقل از:
AJNU; 1967; p. 346.
[6] خبر آنلاین، «حضور اول احمدی نژاد در سازمان ملل متحد؛ اعلام سیاست‌های جدید هسته‌ای»، 25 شهریور 1389، قابل بازیابی در پیوند زیر:
https://www.khabaronline.ir/news/88674/%D8%AD%D8%B6%D9%88%D8%B1-
[7] جمشید ایرانی، «تعهدات آمریکا بابت صدور روادید برای نمایندگان کشورهای عضو سازمان ملل»، وب‌سایت ایندیپندنت فارسی، 30 شهریور 1398، قابل بازیابی در پیوند زیر:
https://www.independentpersian.com/node/21466
[8] همان
[9] Russia may call for moving U.N. from New York to St Petersburg”. Johnson’s Russia List. May 14, 2001. Archived from the original on May 25, 2011. Retrieved October 24, 2011. Cited in:
https://web.archive.org/web/20110525215817/http://www.cdi.org/russia/johnson/5254.html
[10] دومینیک کارو، حقوق بین‌الملل، ترجمه و تحقیق مصطفی تقی زاده انصاری، تهران، انتشارات دادگر، 1383، ص 283.
[11] RUSSKIY MIR FOUNDATION, RUSSIA PROPOSED MOVING FIRST COMMITTEE OF UN GENERAL ASSEMBLY FROM US TO EUROPE, 04.10.2019, Cited in:
https://russkiymir.ru/en/news/263182/
[12] Stéphanie Fillion, Pass Blue Independent Coverage of the UN, “The Cold War Returns as Russia and Iran Disrupt UN Work to Protest Visa Denials by the US”; October 18, 2019.
[13] DeWolf, Christopher, “Will the UN move to Montreal – and how will it affect the waterfront? Spacing Montreal. Retrieved November 26, 2010; Cited in:
[14] Kotkin, Joel; Cristiano, Robert,”Move The U.N. To Dubai”. Forbes Media, Retrieved January 20, 2017. Cited in:
https://www.forbes.com/2010/01/11/dubai-burj-united-nations-opinions-columnists-joel kotkin.html
[15] Park, Katrin, “New York and the United Nations: Time for a divorce”. New York Daily News, Retrieved January 20, 2017. Cited in:
http://www.nydailynews.com/opinion/new-york-united-nations-time-divorce-article-1.1465170
[16] Bird, Eugene, “The UN can bring peace to Jerusalem by moving its headquarters there”. Mondoweiss, Retrieved January 20, 2017; Cited in:
http://mondoweiss.net/2014/11/jerusalem-moving-headquarters/
[17] خبرگزاری تابناک، «تغییر مقر سازمان ملل؛ جدیدترین درخواست احمدی نژاد به دبیر کل»، 3 آبان 1395، قابل بازیابی در پیوند زیر:
http://www.tabnakyazd.ir/fa/news/316871/%D8%AA%D8%BA%DB%8C%DB%8C%D8%B1-
[18] علی خرم، «تغییر مکان مقر سازمان ملل متحد؟»، روزنامه دنیای اقتصاد، شماره 1638، 20 آبان 1387، قابل بازیابی در پیوند زیر:
https://donyaeqtesad.com/%D8%A8%D8%AE%D8%B4%D8%A8%DB%8C%D8%B4%D8%AA%D8%B126/47561-
[19] همان.
[20] Judge, Anthony, “Merits of Moving the UN HQ to Baghdad”; Laetus in Praesens, Retrieved October 24, 2011; Cited in:
http://www.laetusinpraesens.org/musings/untobag.php
[21] “Morales says UN headquarters must move from ‘bully’ US”; Inside Costa Rica, Retrieved April 30, 2014; Cited in:
http://insidecostarica.com/2013/09/26/morales-says-un-headquarters-must-move-bully-us/
[22] اندیشکده راهبردی تبیین، «رأی‌گیری درباره طرح مسکو برای تغییر مقر کمیته اول مجمع عمومی»، 14 آبان 1398، قابل بازیابی در پیوند زیر:
