اندیشکده راهبردی تبیین– در 20 اکتبر 2020 بزرگ‌ترین نمایشگاه تجاری-فرهنگی جهان برای اولین بار در یک کشور عربی و خاورمیانه‌ای (غرب آسیا) با عنوان «اکسپو 2020 دبی»(EXPO 2020 DUBAI) افتتاح خواهد شد که تل‌آویو از حضور رسمی خود در این نمایشگاه جهانی خبر داده است. در این یادداشت به اهمیت نمایشگاه اکسپو و اهمیت حضور رژیم صهیونیستی در آن خواهیم پرداخت.
نیم‌نگاهی به نمایشگاه اکسپو و تأثیر آن بر «دبی»
اکسپو ۲۰۲۰ دبی در ۲۰ اکتبر ۲۰۲۰ برگزار خواهد شد و تا ۱۰ آوریل ۲۰۲۱ که مصادف با پنجاهمین سالگرد تأسیس کشور امارات متحده عربی است ادامه خواهد داشت.
نمایشگاه جهانی، اکسپو جهانی که به اختصار اکسپو نامیده می‌شود نمایشگاهی بین‌المللی و بسیار معتبر و مشهور است که هرچند سال یک‌بار برای نمایش و ارائه دستاوردهای ملل مختلف برگزار می‌شود. نمایشگاه جهانی اولین بار در سال ۱۸۴۴ در پاریس برگزار شد و از آن پس به رسمی همیشگی و دائمی تبدیل شد. اهمیت این نمایشگاه برای کشورها به اندازه‌ای زیاد است که بعد از مسابقات جام جهانی فوتبال و بازی‌های المپیک، سومین رویداد مهم بین‌المللی دنیا محسوب می‌شود. از این رو گاهی آن را المپیک فرهنگ ملل هم می‌نامند. آخرین بار این نمایشگاه در سال ۲۰۱۷ و در شهر آستانه قزاقستان برگزار شد و برای دور بعد نمایشگاه‌ها که در سال ۲۰۲۰ برگزار خواهد شد دبی به‌عنوان میزبان انتخاب شده است. پیش‌بینی می‌شود 25 میلیون نفر از نمایشگاه اکسپو دبی بازدید کنند.[1]
دوبی پیش‌بینی کرده است که موفقیت در گرفتن این میزبانی می‌تواند ۲۳ میلیارد دلار بین سال‌های ۲۰۱۵ تا ۲۰۲۱ برایش سود داشته باشد که معادل یک‌چهارم تولید ناخالص داخلی دبی است. طبق این برآورد، کل هزینه این رویداد که شش ماه برگزار می‌شود، ۸.۴ میلیارد دلار خواهد بود.[2]
این همایش از منظر اقتصادی برای امارات بسیار حائز اهمیت است؛ زیرا سیاست منطقه‌ای امارات از جمله مشارکت در جنگ یمن و تنش با قطر سبب کاهش امنیت به‌خصوص امنیت سرمایه‌گذاری در امارات شده است؛ به عبارت دیگر، سیاست مخرب منطقه‌ای امارات بر اقتصاد این کشور تأثیر منفی داشته است. برخی از شاخصه‌ها و نشانه‌های این تأثیر منفی به‌خصوص در سال ۲۰۱۹ بروز کرده است. بین سال‌های ۲۰۰۹ تا ۲۰۱۸ کمترین تولید ناخالص داخلی امارات به سال‌های ۲۰۱۵، ۲۰۱۶ و ۲۰۱۸ اختصاص دارد که این کشور درگیر جنگ علیه یمن شد.[3] لذا برای امارات امنیت و بازگشتِ پویایی به اقتصادش بسیار مهم و حیاتی است و پیش‌بینی می‌شود که نمایشگاه اکسپو حتی بر سیاست خارجی و حضور امارات در یمن تأثیر بسزایی بگذارد.
چرا حضور رژیم صهیونیستی در اکسپو مهم است؟
همان‌گونه که گفته شد، اکسپو یک المپیک فرهنگی- اقتصادی است که طی شش ماه با حضور تمامی کشورهای جهان برگزار می‌شود. لذا حضور هر کشوری در این نمایشگاه بسیار حائز اهمیت است. این نمایشگاه در سال‌های اخیر با توجه بیشتری هم روبرو شده است؛ اما برگزار شدن این نمایشگاه برای نخستین بار در غرب آسیا و یک کشور عربی، اهمیت آن را برای رژیم صهیونیستی دوچندان کرده است.
این مسئله چنان برای صهیونیست‌ها اهمیت داشت که امضا شدن توافق میان تل‌آویو و دبی برای حضور رژیم صهیونیستی در این نمایشگاه به یک پیروزی دیپلماتیک تبدیل شد. وزارت امور خارجه رژیم صهیونیستی با انتشار بیانیه‌ای اعلام کرده است توافق‌نامه‌ای را با امارات برای شرکت در نمایشگاه «اکسپو 2020 دبی» امضاء کرده است. همچنین بنیامین نتانیاهو طی سخنانی در دهم نوامبر 2019 گفته بود: «در حال حاضر ما حداقل با 6 کشور عربی روابط نزدیک داریم. در سال‌های اخیر پیشرفت‌هایی در روند عادی‌سازی روابط با کشورهای عربی داشته‌ایم. ما در نمایشگاه «اکسپو 2020 دبی» که در امارات متحده عربی برپا می‌شود با وجود آن‌که روابط دیپلماتیک نداریم، شرکت خواهیم کرد. این نشان دهنده پیشرفت‌های انجام شده در روند عادی‌سازی روابط بین تل‌آویو و کشورهای عربی است.»
[phps] if ( get_post_meta($post->ID, 'stitr2', true) ) : [/phps] [quote align="left"] [phps] echo get_post_meta($post->ID, "stitr2", true);[/phps] [/quote] [phps] endif; [/phps]
گفتنی است وزارت خارجه رژیم صهیونیستی در بیانیه‌ای که ماه آوریل 2019 منتشر کرده آورده است که شرکت‌های اسرائیلی که در زمینه بهداشت، اطلاعات و فناوری‌های آب فعالیت می‌کنند در «اکسپو 2020 دبی» شرکت خواهند کرد.[4] لذا این توافق‌نامه اهمیت بسیار ویژه اقتصادی و سیاسی خواهد داشت. هرچند این خبر قبل از رونمایی از معامله قرن رسانه‌ای شد، اما هم‌زمانی نسبی آن با طرح عجیب ترامپ و همراهی امارات با این طرح، بر اهمیت حضور رژیم صهیونیستی در اکسپو 2020 افزوده است. این توافق و حضور اسرائیل پیامدهای بسیار مهمی خواهد داشت که در ادامه به آن خواهیم پرداخت:
عادی‌سازی روابط در مرحله حساسیت‌زدایی اجتماعی
روابط رژیم صهیونیستی با برخی کشورهای عربی بالأخص امارات و بحرین در دو سال اخیر جهش فراوانی داشته است. به‌گونه‌ای که ما شاهد حضور برخی تیم‌های ورزشی اسرائیلی برای مسابقات ورزشی در این کشورها بوده‌ایم. همچنین برگزار شدن نشست اقتصادی معامله قرن در شهریور 98 در منامه نقطه عطفی در روابط بحرین و رژیم صهیونیستی بود؛ اما علی‌رغم همکاری‌های مخفیانه امنیتی‌ای که پیش از این وجود داشته و مثال‌هایی که گفته شد؛ حضور رسمی رژیم صهیونیستی در کشورهای عربی با یک توافق رسمی تقریباً بی‌سابقه است.
یکی از پیامدهای مهم این نمایشگاه، دائمی شدن امکان حضور و سفر اسرائیلی‌ها در کشورهای حاشیه خلیج‌فارس است. این در حالی است که پیش از این رفت‌وآمد صهیونیست‌ها همواره با حاشیه‌ها و ویزاهای ویژه همراه بوده است؛ اما زمان طولانی این نمایشگاه و حضور رسمی هیئت اسرائیلی می‌تواند مقدمه‌ای برای دائمی شدن حضور توریستی اسرائیلی‌ها در امارات و حتی دیگر کشورهای عربی حاشیه خلیج‌فارس شود. این فرصت از چشم روزنامه صهیونیستی یدیعوت آحارونت هم دور نمانده است. این روزنامه در گزارشی می‌نویسد: «بزرگ‌ترین و مجلل‌ترین شهر امارات متحده عربی میزبان رسمی نمایشگاه جهانی 2020 خواهد بود و پیش‌بینی می‌شود گردشگرانی که دارای گذرنامه‌های اسرائیلی هستند، بتوانند در این رویداد 6 ماهه شرکت کنند. منابع اطلاعاتی می‌گویند دروازه امارات متحده عربی ممکن است برای اسرائیلی‌ها به‌طور دائم باز باشد.[5]»
[phps] if ( get_post_meta($post->ID, 'stitr3', true) ) : [/phps] [quote align="left"] [phps] echo get_post_meta($post->ID, "stitr3", true);[/phps] [/quote] [phps] endif; [/phps]
ضمن آن‌که مهم‌ترین پیامد حضور رژیم صهیونیستی در این نمایشگاه کاهش حساسیت‌های اجتماعی در عادی‌سازی روابط با صهیونیست‌ها بعد از رونمایی از معامله قرن است. باگذشت هفت دهه از اشغال سرزمین‌های فلسطینی و پذیرش رژیم جعلی صهیونیستی در مجامع بین‌المللی، روابط اعراب و رژیم صهیونیستی روند بسیار پرفراز و نشیبی را تجربه کرده است. پس از پایان جنگ‌های چهارگانه میان اعراب و رژیم صهیونیستی، فرآیند عادی‌سازی اعراب و رژیم صهیونیستی همواره مورد توجه رسانه‌ها و نخبگان منطقه غرب آسیا بوده است.
صهیونیست‌ها برای دست‌یابی به عادی‌سازی و رساندن روابط میان کشورهای منطقه و رژیم صهیونیستی به سطح راهبردی از سال ۲۰۰۰ به این‌سو سه مرحله را آغاز و اجرایی کرده‌اند.[6] مرحله نخست، پذیرش و ایجاد روابط امنیتی و سیاسی پنهان، مرحله دوم پذیرش عادی‌سازی روابط در فضای نخبگانی-ورزشی-علمی و تبیین لزوم آن برای جامعه و در مرحله سوم که مهم‌ترین بخش فرآیند عادی‌سازی است، حساسیت‌زدایی اجتماعی است. به نظر می‌رسد اکنون در بسیاری از کشورهای اسلامی و عربی تنها مرحله سوم مانعی در رسیدن روابط رژیم صهیونیستی با کشورهای منطقه به حالت عادی است. این مرحله که افکار عمومی را هدف قرار می‌دهد، تنها با تداوم حضور علنی و روابط انسانی، اقتصادی و اجتماعی با کمرنگ نشان دادن حساسیت سیاسی‌اش محقق خواهد شد. حضور اسرائیل در اکسپو دبی 2020 یک سکوی پرتاب در این مرحله از عادی‌سازی اجتماعی خواهد بود.
واکنش احتمالی افکار عمومی کشورهای عربی و فرصت‌های پیش رو
از زمانی که اعلام شد تل‌آویو در نمایشگاه دبی حضور خواهد داشت، این اتفاق با واکنش‌های زیادی در افکار عمومی روبرو شد.[7] جنبش جهانی تحریم رژیم صهیونیستی (BDS) ضمن محکومیت شدید مشارکت رژیم صهیونیستی در نمایشگاه اکسپو 2020 دبی، خواستار تحریم این نمایشگاه شد. این جنبش در بیانیه‌ای از تمامی کشورها و طرف‌های شرکت‌کننده در این نمایشگاه خواست به خاطر حضور رژیم صهیونیستی آن را تحریم کنند. جنبش BDS همچنین از مسئولان کشور امارات به‌عنوان طرف میزبان خواست اجازه مشارکت هیئت اسرائیلی در این نمایشگاه را ندهد و به مبانی تحریم رژیم صهیونیستی از سوی کشورهای عربی و قطعنامه‌های وزرای خارجه عرب در این زمینه پایبند باشند.[8]
[phps] if ( get_post_meta($post->ID, 'stitr4', true) ) : [/phps] [quote align="left"] [phps] echo get_post_meta($post->ID, "stitr4", true);[/phps] [/quote] [phps] endif; [/phps]
البته ناگفته نماند با توجه به گستردگی نمایشگاه اکسپو و حجم تبادلات و فرصت‌های پیش رو در آن هیچ کشوری حضور در نمایشگاه را تحریم نخواهد کرد؛ همان‌گونه که جمهوری اسلامی ایران هم در دوره‌های پیشین اکسپو آن را هیچ‌گاه تحریم نکرده است. لذا تنها می‌توان به‌واسطه فضاسازی افکار عمومی و تمرکز بر معامله قرن، حضور صهیونیست‌ها را برای تل‌آویو و امارات با هزینه و حاشیه‌هایی جدی همراه کرد تا تداوم این سناریو و عادی‌سازی حضور شهروندان صهیونیستی با پاسپورت‌های اسرائیلی در کشورهای حاشیه خلیج‌فارس عادی و روزمره نشود.
جمع‌بندی
نمایشگاه اکسپو فرصتی طلایی برای اقتصاد و قدرت نرم امارتی‌هاست که در ۲۰ اکتبر ۲۰۲۰ برگزار خواهد شد و تا ۱۰ آوریل ۲۰۲۱ که مصادف با پنجاهمین سالگرد تأسیس کشور امارات متحده عربی است ادامه خواهد داشت؛ در حاشیه این نمایشگاه بزرگ، صهیونیست‌ها به دنبال عادی‌سازی روابط اجتماعی و مردمی کشورهای حاشیه خلیج‌فارس با شهروندان صاحب پاسپورت اسرائیلی هستند؛ اما باید دقت داشت با توجه به فضای خاص بافت جمعیتی امارات که بیش از 90 درصد آن غیر بومی‌اند و همچنین گستردگی نمایشگاه اکسپو دبی 2020، علی‌رغم درخواست تحریم و واکنش‌ها به حضور تل‌آویو در امارات، هزینه‌تراشی برای صهیونیست‌ها در زمان برگزاری نمایشگاه کمی مشکل و غیرواقع‌بینانه است.
منابع
[1] Bureau International des Expositions, “EXPO 2020 DUBAI”:
https://www.bie-paris.org/site/en/2020-dubai
[2] بی‌بی‌سی فارسی، «دوبی میزبان «اکسپو ۲۰۲۰» شد»، 6 آذر 1392:
https://www.bbc.com/persian/world/2013/11/131127_u08_dubai_expo_2020.shtml
[3] برای مطالعه بیشتر ر.ک: سید رضی عمادی، «تأثیر و تأثر متقابل اقتصاد و سیاست خارجی امارات»، اندیشکده راهبردی تبیین، 29 دی 1398:
[4] خبرگزاری آناتولی، «شرکت اسرائیل در نمایشگاه اکسپو 2020 دبی»، 10.12.2019:
[5]Yedioth Ahronoth ‘Dubai to open its doors to Israeli tourists in 2020’ 11.06.19:
https://www.ynetnews.com/articles/0,7340,L-5620240,00.html
[6] برای مطالعه بیشتر ر.ک: محمد محسن فایضی، «حساسیت‌زدایی اجتماعی در عادی‌سازی روابط رژیم صهیونیستی با کشورهای عربی»، اندیشکده راهبردی تبیین، 26 اردیبهشت 1395:
[7] خبرگزاری تسنیم، «خشم فلسطینیان از عادی‌سازی علنی روابط امارات و اسرائیل»، ۱۰ آذر ۱۳۹۸:
https://www.tasnimnews.com/fa/news/1398/09/10/2150913
[8] مرکز اطلاع‌رسانی فلسطین، «جنبش BDS خواستار تحریم نمایشگاه اکسپو 2020 دبی شد»، 21/ژانویه/2020:
https://farsi.palinfo.com/21693
