اندیشکده راهبردی تبیین- رایان مک کارتی[1] دبیر ارتش آمریکا اخیراً اعلام کرده است که یک تیم ویژه از ارتش آمریکا، با مأموریت سایبری، جنگ الکترونیک، موشکی و جمع‌آوری اطلاعات و باهدف مقابله با چین در اقیانوس آرام مستقر خواهد شد. حضور آمریکا در این منطقه بدون سابقه قبلی نیست. چراکه آمریکا پیش‌تر در منطقه شرق آسیا به طرق مختلف حضور پیداکرده است. اما این سنخ از حضور ارتش آمریکا در اقیانوس آرام، حاکی از نگرانی درونی دولت آمریکا نسبت به برنامه‌های نظامی چین است. در این یادداشت تلاش می‌شود تا به بررسی چرایی این نوع از حضور ارتش آمریکا در منطقه و ابعاد و پیامدهای آن پرداخته شود.
چرایی استقرار تیم ویژه ارتش آمریکا در اقیانوس آرام
دولت آمریکا طی سالیان اخیر خطر زیادی را از بابت قدرت‌یابی نظامی چین احساس می‌کند.[2] توان اقتصادی دولت چین به این کشور اجازه می‌دهد تا برنامه نظامی خود را بی‌وقفه پیگیری نماید. چین از سال 2015 به این‌طرف در حال آماده ساختن ارتش خود برای جنگ‌های آینده است. ازآنجاکه ارتش چین هدف از تبدیل‌شدن به نیروهای کلاس جهانی را تا اواسط قرن دنبال می‌کند، ارتش آمریکا ممکن است با چالش بی‌سابقه یک دشمن بالقوه با قابلیت‌های قدرتمند و با پیشرفت سریع مواجه شود. ارتش چین برای شرایط جنگ آینده آماده می‌شود. گرایش به سمت توسعه تسلیحات و تجهیزاتی وجود دارد که عبارت‌اند از:
1-دقت
2-برد هوشمند
3-مخفی‌کاری و بدون سرنشین[3]
همچنین ارتش چین طی سالیان اخیر توانسته به موارد ذیل دست پیدا کند:
1-موشک‌های فراصوت[4]
2-ناو هواپیمابر[5]
3-جنگنده نسل پنجمی پنهان‌کار جی-20[6]
دستیابی به فن‌آوری هواپیمای رادار گریز H-20 و عملیاتی کردن تا سال 2025[7]
[phps] if ( get_post_meta($post->ID, 'stitr2', true) ) : [/phps] [quote align="left"] [phps] echo get_post_meta($post->ID, "stitr2", true);[/phps] [/quote] [phps] endif; [/phps]
پیشینه حضور ارتش آمریکا در اقیانوس آرام
ارتش آمریکا سالیان متمادی است که در منطقه شرق آسیا حضور دارد. این حضور به بعد از جنگ جهانی دوم بازمی‌گردد. آمریکا پس از تسلیم ژاپن و پایان جنگ جهانی دوم همواره در این کشور حضور نظامی داشته است. برای مثال می‌توان به پایگاه نظامی این کشور در جزیره اوکیناوا[8] اشاره کرد. [9] آمریکا در کره جنوبی هم دارای پایگاه می‌باشد.[10] اما حضور نظامی آمریکا در شرق آسیا تنها محدود به ژاپن و کره جنوبی نیست.
دولت آمریکا از سال 2011 تاکنون به دلیل احساس خطری که از قدرت‌یابی نظامی چین داشته، اقدام به افزایش حضور نظامی خود در منطقه شرق آسیا تحت عنوان سیاست چرخش به شرق نموده است.[11] این اقدام دولت آمریکا را باید بر اساس نظریه واقع‌گرایی تهاجمی[12] جان مرشایمر[13] تجزیه‌وتحلیل کرد. او معتقد است قدرت هژمون به هر نحو ممکن تلاش می‌کند تا از شکل‌گیری هژمون‌های منطقه‌ای که می‌توانند تبدیل به رقیب آن شوند، جلوگیری می‌کند.[14]
بر این اساس طی سالیان اخیر آمریکا دست به ورود ناوگان نیروی دریایی خود به این منطقه زده است. آمریکا به دنبال تقویت موقعیت نظامی خود در منطقه شرق آسیا به‌وسیله استفاده از ابزارهای نظامی است. لذا در سال ۲۰۱۳ میلادی، ۲۵۰۰ تفنگدار دریایی خود را در یک پایگاه در شمال استرالیا مستقر نمود که این استقرار، باعث اعتراض شدید دولت چین گردید .[15]
[phps] if ( get_post_meta($post->ID, 'stitr3', true) ) : [/phps] [quote align="left"] [phps] echo get_post_meta($post->ID, "stitr3", true);[/phps] [/quote] [phps] endif; [/phps]
در فوریه سال ۲۰۱۹ دو ناوشکن یو. اس. اس اسپرانوس[16] و یو. اس. اس پربل[17] در عرض ۱۲ مایلی ایستگاههای چینی در جزایر اسپورتلی[18]، عملیات ناوبری آزاد را انجام دادند.در این رابطه سخنگوی ناوگان هفتم نیروی دریایی آمریکا به شبکه سی ان ان گفت: هدف از انجام این مانور، چالش افزایش ادعاهای دریایی و حفظ دسترسی به آبراهها و همچنین نمایش این بود که ایالات‌متحده در هرجا که قوانین اجازه دهد، عملیات انجام دهد.[19]
ابزار دولت آمریکا برای موفقیت تیم ویژه خود
دولت آمریکا برای موفقیت مأموریت تیم ویژه خود، تلاش می‌کند تا همچون همیشه برتری خود را در زمینه‌هایی مانند فن‌آوری و بودجه نظامی حفظ کند. از همین رو ظرف یک سال اخیر آمریکا دست به اقدامات سلبی علیه حوزه فن‌آوری آی تی[20] چین زده است و شرکت‌های بزرگ چین نظیر هوآوی[21] را در این زمینه تحریم کرده است. چراکه آمریکا به دنبال این است که مانع از انتقال دانش و فن‌آوری به چین شود. [22]
همچنین آمریکا تلاش می‌کند تا با افزایش بودجه دفاعی خود، اولاً ظرفیت توسعه توان تسلیحاتی خود را ایجاد نماید و فاصله‌اش را با رقبایش نظیر چین افزایش دهد. دوما زمینه احداث پایگاه‌های نظامی جدید را در اقصی نقاط دنیا به وجود بیاورد. از همین رو بودجه دفاعی 2020 آمریکا به رقم 738 میلیارد دلار افزایش پیداکرده است.[23]
حضور تیم ویژه ارتش آمریکا در اقیانوس آرام می‌تواند باعث افزایش تنش در روابط آمریکا و چین شود. چنانکه پیش‌تر هم در زمینه حضور آمریکا در شرق آسیا مشاهده شد، چین این سنخ از حضور آمریکا در منطقه را برنمی‌تابد و علاوه بر اعتراض و مخالفت دست به اقدام متقابل می‌زند. در واقع به‌موازات افزایش حضور نظامی آمریکا در منطقه، چین هم برنامه نظامی خود را با شتاب بیشتری به‌پیش می‌برد.
[phps] if ( get_post_meta($post->ID, 'stitr4', true) ) : [/phps] [quote align="left"] [phps] echo get_post_meta($post->ID, "stitr4", true);[/phps] [/quote] [phps] endif; [/phps]
بر اساس نظریه واقع‌گرایی تدافعی[24] و نظریه‌پردازان آن نظیر استفن والت[25] و تالیا فرو[26]، کشورها زمانی که با تهدید مشترکی مواجه شوند، علیه آن تهدید به موازنه سازی می‌زنند. [27] جمهوری اسلامی ایران می‌تواند بر مبنای این نظریه، به‌موازات اینکه آمریکا بر حضور نظامی خود در شرق آسیا و اقیانوس آرام می‌افزاید، از این وضعیت بهره برده و با همکاری چین، دست به اقدامات موازنه ساز علیه آمریکا بزند. با توجه به اینکه در حال حاضر هنوز تحریم‌های تسلیحاتی قطعنامه 2231 شورای امنیت تمام نشده، جمهوری اسلامی ایران می‌تواند در زمینه‌های دیگری مانند سایبری و جنگ الکترونیک با چین همکاری نماید. تجربه رزمایش دریایی مشترک اخیر با روسیه و چین می‌تواند مدل موفقی باشد که قابلیت تسری به سایر زمینه را هم دارد.[28]
جمع‌بندی و نتیجه‌گیری
دولت آمریکا با توجه به احساس خطری که از چند سال قبل نسبت به برنامه توسعه نظامی چین می‌کند، تصمیم به استقرار یک تیم ویژه ارتش خود در اقیانوس آرام گرفته است. البته این حضور، مسبوق به سابقه است. چراکه آمریکا از طریق استقرار پایگاه در ژاپن و کره جنوبی دهه‌هاست که در شرق آسیا حضور دارد. و این استقرار از سال 2011 به این‌طرف، با سیاست چرخش به شرق تقویت شده است.
از سوی دیگر استقرار این تیم ویژه می‌تواند محملی برای تنش‌های جدید در روابط واشنگتن و پکن باشد و باعث تشدید رقابت‌های تسلیحاتی بین این دو بازیگر شود. اما نکته‌ای که در این بین حائز اهمیت می‌باشد، این است که این وضعیت می‌تواند به‌طور بالقوه حامل فرصت‌هایی برای جمهوری اسلامی ایران به‌منظور هم‌افزایی و موازنه سازی با دولت چین در مقابل آمریکا شود.
منابع و پی نوشت ها
[1] Ryan McCarthy
[2] Milton Ezrati, Why Is America So Scared of China?, 16/11/2018, https://nationalinterest.org/feature/why-america-so-scared-china-36172,
[3] Elsa B. Kania, Innovation in the New Era of Chinese Military Power, 25/07/2019, https://thediplomat.com/2019/07/innovation-in-the-new-era-of-chinese-military-power/
[4] BILL POWELL, China’s Hypersonic Missiles, aka ‘Carrier Killers,’ Are a ‘Holy S**t Moment’ for US Military,
[5] پایگاه اینترنتی یورو نیوز، «نخستین ناو هواپیمابر ساخت چین به بهره‌برداری رسید»، 17/12/2019، قابل بازیابی در پیوند زیر:
https://farsi.euronews.com/2019/12/17/china-new-aircraft-carrier-enters-service-south-china-sea-base
[6] پایگاه اینترنتی خبرآنلاین، «رونمایی چین از جنگنده نسل پنجم جی-۲۰»، 11/08/1395، قابل بازیابی در پیوند زیر:
https://www.khabaronline.ir/news/596451/
[7] پایگاه اینترنتی خبرآنلاین، «با جنگنده‌های خارق‌العاده چین آشنا شوید»، 03/11/1397، قابل بازیابی در پیوند زیر:
https://www.khabaronline.ir/news/1225033/
[8] Okinawa
[9]Jim Haw, Okinawa and the U.S. military, post 1945, 19/06/2013, https://blogs.scientificamerican.com/expeditions/okinawa-and-the-u-s-military-post-1945/
[10] Thomas Maresca, U.S. military returns four bases to South Korea, 11/12/2019, https://www.upi.com/Top_News/World-News/2019/12/11/US-military-returns-four-bases-to-South-Korea/4751576042645/
[11] MICHAEL J. GREEN, The Legacy of Obama’s “Pivot” to Asia, 03/09/2016, https://foreignpolicy.com/2016/09/03/the-legacy-of-obamas-pivot-to-asia/
[12] Offensive realism
[13] John Merschheimer
[14] جان مرشایمر، تراژدی سیاست خارجی قدرت‌های بزرگ، ترجمه غلامعلی چگنی زاده، تهران: نشر دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی وزارت امور خارجه، 1393، چاپ چهارم، ص 50.
[15] Benish Sultan US Asia Pivot Strategy: Implications for the Regional State, Auguast 2013, Issra, National Defence University, Islamabad.
[16] U. s. s Esperonous
[17] U. s. s Perbell
[18] Sportly islands
[19] Ryan pickrell, US Navy Warship Challenged China With a South China Sea Sail_by Operation, and Beijing is furios, 11/02/2019, https://www.businessinsider.com/us-warships-infuriate-beijing-with-south-china-sea-sail-by-operation-2019-2
[20]IT
[21] Huawi
[22] مهدی کردی، « چالش‌های آینده چین در حوزه فن‌آوری برای غرب و آمریکا»، پایگاه اینترنتی اندیشکده راهبردی تبیین، 13/08/1398، قابل بازیابی در پیوند زیر:
[23] مهدی کردی، « تخصیص بودجه دفاعی هنگفت آمریکا برای سال ۲۰۲۰؛ دلایل و پیامدها»، پایگاه اینترنتی اندیشکده راهبردی تبیین، 24/10/1398، قابل بازیابی در پیوند زیر:
[24] Defensive realism
[25]Stephen Walt
[26] Talia Ferou
[27]حمیرا، مشیر زاده، تحول در نظریههای روابط بین الملل، تهران: نشر سمت، چاپ دوم، 1390، صص 134-133
[28] مهدی، کردی، « رزمایش مشترک دریایی ایران، روسیه و چین؛ پیام‌ها و پیامدها»، پایگاه اینترنتی اندیشکده راهبردی تبیین، 22/10/1398، قابل بازیابی در پیوند زیر:
