اندیشکده راهبردی تبیین- در سال 98 فلسطین شاهد تحولات زیادی بوده است. تداوم راهپمایی بازگشت، تصمیم تشکیلات خودگردان به تعلیق همکاری امنیتی با رژیم صهیونیستی، ترور بهاء ابوالعطا فرمانده جهاد اسلامی و رونمایی از معامله قرن از جمله تحولات مهم فلسطین در سالی که گذشت بوده‌اند. راهپیمایی بزرگ بازگشت که از فروردین 97 شروع شده بود در سال 98 نیز تا هفته اول دی ماه و آخرین جمعه سال 2019 میلادی به جز در چند هفته معدود تداوم یافت؛ البته از این تاریخ تصمیم گرفته شد که دیگر تظاهرات به صورت ماهانه برگزار شود. در اوایل مرداد 98، رژیم صهیونیستی با حمله به برخی منازل مسکونی در قدس شرقی، موجی از واکنش‌های اعتراض‌آمیز را برانگیخت. محمود عباس رئیس تشکیلات خودگردان فلسطین در اعتراض به این اقدام اسرائیل از توقف اجرای تمامی توافقات میان فلسطین و رژیم صهیونیستی خبر داد البته این تصمیم در حد حرف باقی ماند و هیچگاه عملی نشد. مذاکرات مربوط به برگزاری انتخابات شورای قانون‌گذاری و ریاست تشکیلات نیز از جمله تحولات فلسطین در سال 98 بود که البته این نیز به سرانجامی نرسید. یکی دیگر از تحولات فلسطین ترور ابوالعطا فرمانده جنبش جهاد اسلامی بود که در 21 آبان انجام شد و منجر به درگیری دو روزه‌ای بین این جنبش و رژیم صهیونیستی شد. طرح معامله قرن که قرار بود پس از انتخابات رژیم صهیونیستی در فروردین 98 رونمایی شود به دلیل نتایج انتخابات و عدم تشکیل کابینه جدید در آن زمان رونمایی نشد. این طرح که بخش اقتصادی آن در نشست منامه در اوایل تیرماه ارائه شده بود بالاخره در تاریخ 8 بهمن توسط ترامپ با حضور نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی و سفرای امارات، بحرین و عمان از آن رونمایی شد که واکنش منفی گروه‌های مختلف فلسطینی را در پی داشت. در ادامه به بررسی جزئی‌تر تحولات عرصه فلسطین پرداخته می‌شود.
راهپیمایی بازگشت
راهپیمایی بزرگ بازگشت که از فروردین 97 شروع شده بود در سال 98 نیز تا هفته اول دی ماه و آخرین جمعه سال 2019 میلادی به جز در چند هفته معدود تداوم یافت. در این تاریخ هیأت عالی ملی تظاهرات تصمیم گرفت که در سال جدید میلادی(2020) راهپیمایی‌ها که تاکنون بصورت هفتگی انجام می‌شد ماهانه و در مناسبت‌های مهم برگزار شود. این تظاهرات که مدتی است متوقف شده است قرار است از 30 مارس 2020، مجدداً از سرگرفته شود. در ابتدا، ایده اصلی راهپیمایی بزرگ بازگشت طبق طرح فعالان و جوانان مستقل، این بود که تجمع تعداد زیاد آوارگان غیرمسلح کنار مرز زیر نظر شبکه‌های رسانه‌ای بین‌المللی و انجمن‌های حقوق بشر باعث می‌شود رژیم صهیونیستی نتواند با خشونت با آن‌ها برخورد کند اما این رژیم تیراندازان خود را کنار مرز مستقر کرد و آن‌ها با خشونت بیش از حد با تجمع‌کنندگان برخورد می‌کردند و به کودکان، زنان، خبرنگاران و امدادگران تیراندازی می‌کردند. بنابراین دوربین شبکه‌های بین‌المللی هیچ تأثیر بازدارنده‌ای نداشت. تاکنون بیش از 330 نفر در این تظاهرات به شهادت رسیده و هزاران نفر زخمی شده‌اند. با این حال درست است که تا الان اهداف اعلام شده برای راهپیمایی بازگشت محقق نشده است و آوارگان فلسطینی به خانه های خود بازنگشته‌اند، اما تاثیر آن بر روحیه مردم فلسطین و زنده نگه داشتن حق بازگشت به زمین خود در دل فلسطینیان مخصوصاً نسل جوان قابل انکار نیست. زنده نگه داشتن روحیه مبارزه بین فلسطینیان و ایجاد یک نیروی مردمی برای مقابله با معامله قرن، شاید مهم‌ترین دستاوردهای راهپیمایی بازگشت تا این لحظه باشند.
همکاری تشکیلات و رژیم صهیونیستی
پراکندگی سرزمین‌های تحت کنترل تشکیلات خودگردان و احاطه شدن در مناطق تحت کنترل رژیم صهیونیستی باعث شده است تا ساختار اداری تشکیلات خودگردان به صورت یک سری دفاتر ضعیف باشد که برای رفع اساسی‌ترین نیازهای شهروندان فلسطینی مثل برق به همکاری با رژیم صهیونیستی نیاز دارد. بنابراین توافق‌هایی در جهت همکاری میان دو طرف شامل همکاری امنیتی شکل گرفته است. در جریان این همکاری، تشکیلات خودگردان تلاش می‌کند جلوی هرگونه اقدام امنیتی از سوی سایر گروه های فلسطینی علیه اسرائیل را بگیرد. با این حال، عدم رعایت مداوم تعهدات توسط اسرائیل، هم‌زمان با موج اعتراضات مردمی در سال ۲۰۱۱ در کشورهای عربی، محمود عباس رئیس تشکیلات خودگردان را متقاعد کرد که مذاکرات صلح با رژیم صهیونسیتی را رها کند. در سال‌های اخیر محمود عباس چندین بار تهدید به قطع چنین همکاری‌هایی کرده بود. در سال ۲۰۱۵ نیز کمیته اجرایی تشکیلات خودگردان با توجه به عدم وفاداری رژیم صهیونیستی به تعهداتش طبق موافقت‌های امضاء شده، به نفع تعلیق همکاری امنیتی با اسرائیل رأی داد؛ اما این تصمیم هیچگاه عملی نشد.
[phps] if ( get_post_meta($post->ID, 'stitr2', true) ) : [/phps] [quote align="left"] [phps] echo get_post_meta($post->ID, "stitr2", true);[/phps] [/quote] [phps] endif; [/phps]
در اوایل مرداد 98، رژیم صهیونیستی با حمله به برخی منازل مسکونی در قدس شرقی، موجی از واکنش‌های اعتراض‌آمیز را برانگیخت. محمود عباس در اعتراض به این اقدام و همچنین در فضایی کلی‌تر، در اعتراض به رویکرد آمریکا و متحدانش برای اجرای معامله قرن، موضعی غیرمنتظره گرفت و از توقف اجرای تمامی توافقات میان فلسطین و رژیم صهیونیستی خبر داد. این موضع، با استقبال گروه‌های مقاومت در فلسطین همراه شد و حماس با آرزوی واقعی بودن این موضع، از پایان تحریم غزه از سوی تشکیلات به‌عنوان نشانه‌ای برای واقعی بودن مواضع محمودعباس یاد کرد. نافذ عزام، عضو دفتر سیاسی جهاد اسلامی نیز این تصمیم محمود عباس را مثبت خواند و گفت مهم‌تر از همه اجرای عملی این تصمیم است.
دلایل متعددی را می‌توان برشمرد که در کنار تخریب منازل فلسطینی‌ها باعث شد محمود عباس به این تصمیم برسد: شایعات درباره طرح صلح ترامپ (معامله قرن) و امکان حذف بحث کشور مستقل فلسطین، بلوکه کردن درآمدهای مالیاتی تشکیلات خودگردان توسط اسرائیل و در نهایت تلاش اسرائیل و آمریکا برای تعیین جانشین محمود عباس. تردیدهای جدی در واقعی بودن این تصمیم عباس وجود داشت و بنابراین گروه‌های مقاومت فلسطین علی‌رغم استقبال از آن خواستار اقدام عملی در این خصوص شدند و اتخاذ برنامه‌هایی ملی با اعلام فوری تشکیل دولت وحدت ملی، توقف همکاری امنیتی با دشمن صهیونیستی، آزادی تمامی بازداشت شدگان سیاسی و اتخاذ یک استراتژی مبتنی بر گزینه مقاومت برای حمایت از مردم فلسطین و مقابله با معامله قرن را به عنوان شاخص‌های واقعی بودن این تصمیم ذکر کردند. اما با توجه به سابقه محمود عباس در اعلام چنین موضعی، همان‌طور که پیش‌بینی می‌شد تغییری قابل‌توجهی در رویکرد تشکیلات خودگردان بوجود نیامد و تصمیم عباس هرگز عملی نشد.
آشتی ملی
تشکیل دو دولت در کرانه باختری و نوار غزه موجب شد پرونده‌ای در فلسطین با عنوان «آشتی ملی فلسطین» باز شود. این پرونده در حقیقت تلاش مصر برای ایجاد آشتی بین دو طرف بود. بر این اساس وحدت ملی یکی از مهم‌ترین خواسته‌های تمام جریان‌های فلسطینی اعم از حماس، جهاد و فتح طی سال‌های اخیر (حداقل در مواضع اعلامی) بوده است. اختلافات حماس و فتح بر سر دولت‌داری، با پیروزی حماس در انتخابات ژانویه ۲۰۰۶ آغاز شد و با استمرار فعالیت این جنبش بر نوار غزه در ۲۰۰۷ وارد فاز جدی شد، حدود ۷ توافقنامه آشتی ملی پس از سال ۲۰۰۷ میان این دو جنبش برای تشکیل دولت وحدت ملی تا سال ۲۰۱۷ به امضا رسید. آخرین نشست گروه‌های فلسطینی برای تحقق دولت ملی سال ۲۰۱۹ (۲۳ بهمن ۹۷) در روسیه انجام شد که آن‌هم بدون نتیجه خاصی به شکست انجامید. در اوایل مرداد 98 ، پس از آن‌که محمود عباس در پیامی مدعیِ کاهش همکاری‌های جریان تشکیلات با نیروهای صهیونیستی شد، گروه‌های فلسطینی حماس و جهاد از این تصمیم استقبال کردند و خواستار اقدام عملی در این راستا شدند. حماس در بیانیه‌ای خواستار پیاده کردن این تصمیمات و اتخاذ برنامه‌ای ملی با اعلام فوری تشکیل دولت وحدت ملی شد و خلیل حیه عضو دفتر سیاسی این جنبش خواستار باز گذاشتن دست مقاومت در کرانه باختری برای پاسخ به تجاوزات رژیم صهیونیستی شد و از محمود عباس خواست در مسیر وحدت‌بخشی به نهادهای فلسطینی و اتخاذ یک استراتژی ملی گام بردارد. تعلیق همکاری امنیتی میان رام‌الله و تل‌آویو می‌توانست مقدمه‌ای برای تحقق آشتی ملی فلسطینی باشد اما از آن‌جا که تصمیم عباس یک شعار بیش نبود، آشتی ملی نیز سرانجامی نداشت. در واقع مهم‌ترین دلیل عدم توفیق پرونده آشتی ملی فلسطین تفاوت‌های بنیادین بین فتح و حماس است؛ فتح به دنبال سازش و حماس به دنبال مقاومت است به همین دلیل امکان ایجاد تفاهم بین آن‌ها وجود ندارد.
[phps] if ( get_post_meta($post->ID, 'stitr3', true) ) : [/phps] [quote align="left"] [phps] echo get_post_meta($post->ID, "stitr3", true);[/phps] [/quote] [phps] endif; [/phps]
انتخابات
در پرونده آشتی ملی فلسطین پرونده‌های مختلفی وجود دارد که طی سال‌های گذشته مورد بررسی قرار گرفته است یکی از این پرونده‌ها پرونده انتخابات است که هیچگاه به نتیجه نرسیده است. محمود عباس، رئیس حکومت خودگردان فلسطین، ۲۶ سپتامبر ۲۰۱۹ در سخنرانی‌اش در نشست مجمع عمومی سازمان ملل اعلام کرد که بلافاصله پس از پایان نشست مجمع عمومی سازمان ملل خواستار برگزاری انتخابات سراسری فلسطین است و از طرف‌های بین‌المللی می‌خواهد بر این انتخابات نظارت داشته باشند. این گفته‌های محمود عباس در مجمع عمومی سازمان ملل این تصور را در جامعه جهانی به وجود آورد که فلسطین در آستانه یک انتخابات جدید قرار گرفته است که می‌تواند منجر به تشکیل مجلس و کابینه جدید فلسطین شود. اما علی‌رغم این که حماس اعلام کرده است با برگزاری انتخابات موافق است و چندین دور نشست در این خصوص بین مقامات تشکیلات خودگران و حماس و سایر گروه‌های حاضر در غزه برگزار شد هنوز توافقی درباره زمان و کیفیت برگزاری انتخابات صورت نگرفته است. علاوه براین محمود عباس اخیراً گفته است تا رژیم صهیونیستی اجازه برگزاری انتخابات در قدس شرقی را ندهد انتخابات برگزار نخواهد شد.
ترور ابوالعطا
بامداد سه‌شنبه ۲۱ آبان، اسرائیل در حمله‌ای بهاء ابوالعطا یکی از فرماندهان جنبش جهاد اسلامی در غزه را به همراه همسرش ترور کرد و در حمله‌ای دیگر منزل اکرم العجوری یکی دیگر از رهبران این جنبش را در دمشق هدف حمله قرار داد. این حملات با پاسخ شدید راکتی و موشکی جهاد به اراضی اشغالی روبرو شد. ادامه حملات اسرائیل منجر به شهادت ۳۴ فلسطینی دیگر شد تا این که با وساطت مصر و نماینده سازمان ملل صبح روز پنج‌شنبه ۲۳ آبان آتش‌بس برقرار شد.
صهیونیست‌ها ابوالعطا را یکی از کسانی می‌دانستند که از طریق رهبران این جنبش در دمشق و در راس آن‌ها اکرم العجوری پیوندهای عمیقی با ایران داشت. رژیم صهیونیستی در مورد العجوری گفته بود که او در دمشق تحت حمایت ایران زندگی می‌کند و فرمانده‌کل بازوی نظامی جهاد است. این نکته تاحدودی تبیین‌گر هم‌زمانی ترور ناموفق العجوری در دمشق با ترور ابوالعطا است. یوسی کوپرواسر نظامی ارشد پیشین در ارتش رژیم صهیونیستی در این خصوص گفت: ترور ابوالعطا و ترور ناموفق اکرم العجوری در سوریه، «بخشی از جنگ اسرائیل با ایران است».
بر اساس طرح آتش‌بس پیشنهادی اخیر مصر که مورد موافقت جنبش جهاد اسلامی و رژیم صهیونیستی قرار گرفت، هیچ یک از طرفین نباید دست به خشونت و حمله علیه جانب دیگر بزند و همچنین رژیم صهیونیستی توافق کرده است تا روند ترور شخصیت‌های فلسطینی در نوار غزه را متوقف کند. اما سابقه رژیم صهیونیستی در این زمینه نشان داده است که این رژیم سیاست چمن‌زنی و ترور را رها نخواهد کرد و هرگاه لازم بداند و امکان آن نیز فراهم باشد، متناسب با اهداف مورد نظر اقدام به ترور کردن مقامات سیاسی و نظامی فلسطینی خواهد کرد.
معامله قرن
طرح صلح ترامپ موسوم به معامله قرن یکی از مهم‌ترین موضوعات مربوط به رژیم صهیونیستی و مسئله فلسطین در سال 98 بود. دولت آمریکا قرار بود این طرح را پس از انتخابات رژیم صهیونیستی در فروردین رونمایی کند اما با شکست نتانیاهو در تشکیل کابینه، رونمایی از آن به پس از انتخابات بعدی در شهریور موکول شد. با این حال در نشست منامه بخش اقتصادی آن رونمایی شد؛ نشستی که تشکیلات خودگردان آن را تحریم کرد و در آن شرکت نکرد. با به نتیجه نرسیدن انتخابات بعدی رژیم صهیونیستی دولت ترامپ دیگر نمی توانست بیشتر منتظر بماند و بنابراین در تاریخ 8 بهمن با حضور نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی و سفرای امارات، بحرین و عمان از آن رونمایی کرد که واکنش منفی گروه‌های مختلف فلسطینی را در پی داشت. طرحی که با توجه به تیم تهیه‌کننده آن و عدم مذاکره با فلسطینی‌ها در تدوین آن کاملاً قابل پیش‌بینی بود که تماماً از منظر رژیم صهیونیستی و مطابق منافع و نیازهای امنیتی آن تهیه و تدوین شود. روشن است که فلسطینی‌ها با این طرح موافقت نخواهند کرد اما این طرح زمینه را برای رژیم صهیونیستی فراهم کرده است که به صورت یک‌جانبه به انضمام شهرک‌ها و دره اردن بپردازد.
اندیشکده راهبردی تبیین در سال 98 تحولات فلسطین را به صورت کامل رصد کرده و در کنار ارائه تحلیل‌های کوتاه از این تحولات، مقالات متعددی را نیز در این زمینه منتشر کرده است. در زیر عنوان این مقالات به همراه آدرس(پیوند) آن‌ها قرار دارد:
طرح شناسایی کشور مستقل فلسطینی توسط اتحادیه اروپا
تحولات منطقه‌ای و آرمان فلسطین
سفرهای خارجی اسماعیل هنیه؛ اهمیت و اهداف
رهبران فلسطینی هدف سیاست ترور رژیم صهیونیستی
آیا انتخابات فلسطین برگزار می‌شود؟
وضعیت حقوقی و اداری مسجد الاقصی در سایه تحرکات اخیر رژیم صهیونیستی
وضعیت حقوقی و اداری مسجد الاقصی در سایه تحرکات اخیر رژیم صهیونیستی
جنبش جهاد؛ آغازگر مقاومت اسلامی در فلسطین
وضعیت آوارگان فلسطینی در سایه اقدامات دولت لبنان
تیرگی روابط تشکیلات خودگردان و عربستان سعودی؛ دلایل و چشمانداز
تیرگی روابط تشکیلات خودگردان و عربستان سعودی؛ دلایل و چشمانداز
تعلیق همکاری تشکیلات خودگردان با رژیم صهیونیستی و چشمانداز آشتی ملی
تعلیق همکاری تشکیلات خودگردان با رژیم صهیونیستی و چشمانداز آشتی ملی
گذرگاه امن میان غزه و کرانه باختری؛ اهداف و مواضع
محمود عباس و توقف همکاری با رژیم صهیونیستی؛ دلایل و چشمانداز
محمود عباس و توقف همکاری با رژیم صهیونیستی؛ دلایل و چشمانداز
تحریم‌ها و تنگناهای مالی حماس؛ راه‌کارها و پیامدها
احیای روابط جنبش حماس و سوریه؛ ضرورت‌ها و موانع
معامله قرن و نشست منامه؛ اهداف و پیامدها
طرح معامله قرن؛ بازیگران و موانع
ارزیابی نظرسنجی موسسه پیو درباره نگاه مردم آمریکا به فلسطین
راهپیمایی بزرگ بازگشت در فلسطین؛ روند شکل‌گیری، دستاوردها و انتقادات
رژیم صهیونیستی و غزه: آیا جنگ دیگری در راه است؟
مقاله «آیا انتخابات فلسطین برگزار می‌شود؟» یکی از مقالات بالاست که اندیشکده راهبردی تبیین در زمینه تحولات فلسطین منتشر کرده است. مطابق این مقاله برگزاری انتخابات فلسطین به مقدمات و پیش‌نیازهایی بستگی دارد که در موعد سخنرانی عباس هیچکدام فراهم نبود و هنوز نیست؛ یعنی یکی شدن نوار غزه و کرانه باختری و آزادی شرکت در انتخابات. اما از یک طرف حماس اجازه فعالیت مستقل به کمیته مرکزی انتخابات حکومت خودگردان در نوارغزه نمی‌دهد و از طرف دیگر حکومت خودگردان اجازه ورود اعضای حماس و گروه‌های مقاومت به انتخابات را نمی‌دهد. بنابراین با این شرایط امکان برگزاری انتخابات وجود ندارد. در واقع این مقاله با توجه اختلافات در زمینه آشتی ملی فلسطین و اختلاف و تضاد ماهوی بین دو جنبش فتح و حماس و همچنین دیدگاه رژیم صهیونیستی و ایالات متحده درباره گروه‌های مقاومت فلسطین افق روشنی برای انتخابات سراسری فلسطین نمی‌بیند. در نهایت استدلال می‌شود که رژیم صهیونیستی و آمریکا به حکومت خودگردان اجازه نخواهند داد که بگذارد گروه‌های مقاومت، قدرت سیاسی و قانونی را در فلسطین به دست آورند. بر این اساس نتیجه نویسنده این است که محمود عباس در برگزاری این انتخابات چندان جدی نبوده و مطرح کردن این مسئله، تنها برای انداختن مسئولیت عدم برگزاری انتخابات بر دوش حماس و گروه‌های مقاومت بوده است.
[phps] if ( get_post_meta($post->ID, 'stitr4', true) ) : [/phps] [quote align="left"] [phps] echo get_post_meta($post->ID, "stitr4", true);[/phps] [/quote] [phps] endif; [/phps]
تعلیق همکاری تشکیلات خودگردان با رژیم صهیونیستی و چشمانداز آشتی ملی یکی دیگر از مقالات فوق است که به بررسی تصمیم محمود عباس به تعلیق همکاری های امنیتی با رژیم صهیونیستی و تأثیر آن بر امکان تشکیل دولت وحدت ملی در فلسطین می‌پردازد. نویسنده معتقد است که تصمیم عباس تازگی ندارد و تنها در جدیت در ادبیات و گستردگی حیطه امنیتی کاهش همکاری حرف تازه‌ای دارد که موجب شده واکنش‌های گوناگونی با خود به همراه داشته باشد. نویسنده ضمن تردید داشتن درباره نیت محمود عباس با ذکر این که تشکیلات خودگردان و محمود عباس به دنبال افزایش فشارها علیه نتانیاهو به‌منظور بازی دادن آن‌ها در معامله قرن و مذاکرات صلح هستند و همچنین این که حماس طی سال‌های اخیر تلاش‌هایی برای بهبود وضعیت غزه از طریق واگذاری امور دولت داری به‌طرف فلسطینی داشته است تا بدین طریق ضمن کاهش محاصره غزه از فشار افکار عمومی غزه علیه خود بکاهد معتقد است عملیاتی شدن تصمیم به تعلیق همکاری امنیتی میان رام الله و تل‌آویو می‌تواند مقدمه و گام بلندی برای تحقق آشتی ملی فلسطینی باشد.
تحولات منطقه‌ای و آرمان فلسطین یکی دیگر از مقالات این حوزه است که به بررسی تاثیر بی‌ثباتی‌های منطقه‌ای در سال‌های اخیر مانند تحولات مصر، جنگ سوریه و مشکلات اقتصادی داخلی کشورهای منطقه بر آرمان فلسطین پرداخته است. خلاصه این مقاله این گونه است که مداخلات کشورهای غربی مخصوصاً آمریکا در امور داخلی کشورهای منطقه، به بی‌ثباتی‌ها در این کشورها و روابط بین آن‌ها دامن زده است؛ از جمله این بی‌ثباتی‌ها، تحولات موسوم به بهار عربی یا بیداری اسلامی در کشورهای عربی، جنگ سوریه، ظهور گروه‌های افراطی مذهبی چون داعش و تحولات مرتبط با اوضاع اقتصادی و ناشی از مشکلات معیشتی در داخل کشورهای منطقه بوده که باعث کم‌توجهی به آرمان فلسطین در سال‌های اخیر شده و زمینه را برای پیشبرد اهداف رژیم صهیونیستی مساعد کرده است. تحت چنین شرایطی، رژیم صهیونیستی از یک سو مخصوصاً از طریق همکاری‌های امنیتی و نظامی در جهت عادی‌سازی روابط با برخی از کشورهای عربی حرکت کرده است و از سوی دیگر اقداماتی همچون یهودی‌سازی بیت‌المقدس، تداوم شهرک‌سازی و … را پیش برده است؛ با این وجود، همه تحولاتی که در نتیجه این بی‌ثباتی‌ها رقم خورده به نفع رژیم صهیونیستی نبوده است؛ تقویت محور مقاومت و فعال شدن جبهه جولان علیه آن رژیم نمونه‌های چنین تحولاتی هستند که آثار منفی درازمدتی را برای آن در پی خواهد داشت.
نتیجه‌گیری
تداوم راهپمایی بازگشت، تصمیم تشکیلات خودگردان به تعلیق همکاری امنیتی با رژیم صهیونیستی، ترور بهاء ابولعطا فرمانده جهاد اسلامی و رونمایی از معامله قرن از جمله تحولات مهم مربوط به فلسطین در سالی که گذشت بوده‌اند. به طور کلی فشار نظامی و اقتصادی رژیم صهیونیستی بر فلسطینی‌ها در سال 98 تداوم یافته و بیشتر شد؛ و علی‌رغم اقدامات صورت گرفته، اختلافات و دو دستگی بین فلسطینی‌ها همچنان پابرجا ماند. تحت چنین شرایطی رژیم صهیونیستی به پشتبیانی دولت ترامپ از یک سو در جهت عادی‌سازی روابط با برخی از کشورهای عربی حرکت کرده است و از سوی دیگر به دنبال اقداماتی چون یهودی‌سازی بیت‌المقدس و ضمیمه‌سازی بخش‌هایی از کرانه باختری بوده است.
