اندیشکده راهبردی تبیین-شورای حکام(۱)  آژانس بین المللی انرژی اتمی(۲)  پیش نویس قطعنامه سه کشور آلمان، فرانسه و بریتانیا در مورد اجازه بازرسی به دو مکان را علیه ایران صادر کرد. روسیه و چین تنها کشورهایی بودند که به این قطعنامه رأی منفی دادند. این قطعنامه از ایران می خواهد تا در اجرای توافق پادمان و پروتکل الحاقی بدون فوت وقت با بازرسان آژانس همکاری به عمل آورد .(۳) ولی از نظر ایران درخواست بازرسی آژانس از دو مکان مورد نظر مبتنی بر ادعاهای واهی و بی اساس دشمنان است .(۴)

 

نمایش نتانیاهو

شروع روند بحرانی تهدیدنمایی از برنامه هسته ای ایران به نمایش تلویزیونی نتانیاهو، نخست وزیر رژیم صهیونیستی باز می گردد. او در ۲۰۱۸ در یک برنامه تلویزیونی از قفسه های حاوی پوشه‌های طبقه بندی شده، دیسک های فشرده و یک گاوصندوق رونمایی کرد که مدعی بود حاوی اطلاعاتی در مورد ابعاد نظامی برنامه هسته ای  ایران پیش از برجام هستند. اما درصدد بود ثابت کند نشان‌دهنده فقدان حسن نیت ایران در زمان مذاکرات می‌باشد. یوکیا آمانو، مدیرکل فقید آژانس بین المللی انرژی اتمی، پس از نمایش نتانیاهو اعلام کرد شواهد معتبری مبنی بر تلاش ایران برای دستیابی به سلاح هسته ای پس از ۲۰۰۹ وجود ندارد .(۵) ولی اقدام نتانیاهو کافی بود تا لابی‌های صهیونیستی از طریق رسانه های خود این موضوع را به مسأله‌ای در سطح نخبگان سیاسی غرب بدل کنند.

 

 

 

پرسش و پاسخ آژانس و ایران

دبیرکل آژانس ۱۶ خرداد ۱۳۹۹ گزارشی مبنی بر نحوه اجرای توافق پادمان و پروتکل الحاقی از سوی ایران ارائه کرد. او خواستار پاسخگویی ایران در رابطه با سوالات مرتبط با سه مکان بر اساس ماده ۶۹ توافق پادمان و ماده (d) 4 پروتکل الحاقی بوده است. مسأله به زمانی بازمی‌گشت که آژانس ۷ بهمن ۱۳۹۸ به ایران اطلاع داد که بر اساس ماده (i)(b)4 و ماده (c)5 پروتکل الحاقی خواهان دسترسی به مکان های مورد نظر است. مطابق ماده (i)(b)4 «آژانس باید حداقل ٢۴ ساعت قبل، قصد دسترسی خود را به کشور اعلام کند» (۶) و بر اساس ماده (c)5 پروتکل الحاقی «هر مکان تعیین شده از سوی آژانس، غیر از مکان‌های مندرج در بندهای الف و ب فوق؛ به منظور انجام نمونه‌برداری محیطی؛ اگر کشور قادر به فراهم کردن چنین دسترسی نباشد، کشور باید تمام تلاش معقول خود را به منظور برآورده کردن تقاضای آژانس [برای نمونه برداری] در کنار آن مکان و یا از روش‌های دیگر انجام دهد» .(۷) ایران یک روز بعد طی نامه‌ای بیان داشت که بنا بر دلایل بند ۱۴ بخش (ج) برجام و همچنین قطعنامه شورای حکام مورخ ۲۴ آذر ۱۳۹۴ درخواست ارائه اطلاعات از سوی آژانس قابل قبول نیست . (۸)طبق بند ۱۴ بخش (ج) برجام، ایران «نقشه راه رفع ابهام از مسائل مورد اختلاف حال و گذشته» مورد توافق با آژانس، شامل ترتیباتی برای پرداختن به مسائل مورد نگرانی مربوط به برنامه هسته‌ای ایران مندرج در ضمیمه گزارش مورخ ۱۷ آبان ۱۳۹۰ آژانس را به طور کامل اجرا خواهد کرد تا متعاقباً مدیرکل ارزیابی نهایی خود در خصوص حل‌وفصل تمامی مسائل اختلافی باقی‌مانده گذشته و حال را به شورای حکام ارائه کند .(۹) این گزارش به شماره (GOV/2015/68) از سوی مدیر کل وقت آژانس ارائه شد و به تأیید شورای حکام نیز رسید .(۱۰) ایران با استناد به متن قطعنامه شورای حکام معتقد است تمامی شبهات و سوالات مرتبط با برنامه صلح-آمیز هسته‌ای ایران برطرف شده است.

 

[phps] if ( get_post_meta($post->ID, 'stitr2', true) ) : [/phps] [quote align="left"] [phps] echo get_post_meta($post->ID, "stitr2", true);[/phps] [/quote] [phps] endif; [/phps]

 

نشانه دیگر حسن نیت ایران اینکه آژانس دسترسی خود به مکان های هسته ای تعیین‌شده بر اساس برجام را اعلام کرده است .(۱۱) ایران حتی پیش از صدور قطعنامه اخیر نیز طی نامه‌ای به تاریخ ۱۳ خرداد ۱۳۹۹ به آژانس اعلام کرد درخواست های آژانس را همانند گذشته می‌پذیرد و در ادامه خاطرنشان ساخت که درخواست اخیر آژانس حاوی ابهامات حقوقی و نگرانی هایی است که نیاز است مورد ملاحظه قرار گیرند. همچنین پیش‌تر در ۲۷ اردیبهشت ۱۳۹۹ اعلام داشت که هنوز منتظر شفافیت بیشتر از سوی آژانس است. علاوه بر این بیان داشت که با توجه به همکاری های گسترده و با در نظر گرفتن تأیید فعالیت های ایران از سوی آژانس، چنین موضوع غیرضروری نباید به عنوان «عدم پذیرش و یا انکار» از سوی ایران تلقی شود. از سوی دیگر آژانس را به ادامه گفت‌وگوهای بیشتر دعوت کرد .(۱۲) ایران درخواست آژانس را موضوعی سیاسی می داند تا امری حقوقی یا فنی. زیرا برجام تمامی مباحث مبهم و سوال برانگیز را رفع کرده است و دلیلی ندارد آژانس بر اساس فشار سیاسی بعضی از کشورها به دنبال بازرسی از مکان های مورد نظر خود باشد. زیرا در صورت موافقت ایران هر چند مدت، آژانس بنا بر مطامع دولت‌های غربی، مکان‌های جدید به لیست بازرسی های خود اضافه خواهد کرد.

 

توطئه اندیشکده ضدایرانی

بنیاد دفاع از دموکراسی ها به عنوان یکی از اتاق های فکر ضدایرانی در ایالات متحده که از سوی ثروتمندان صهیونیستی حمایت می شود، تمامی امور مربوط به فعالیت های هسته ای ایران را به دقت رصد می کند. پیش از ارائه گزارش دبیرکل آژانس نیز برخی از تحلیلگران این بنیاد پیش بینی کرده بودند که گزارش جدید دبیرکل آژانس، نکاتی علیه ایران خواهد داشت .(۱۳) پس از گزارش دبیرکل، این اندیشکده در پی تحت تأثیر قرار دادن شورای حکام برای صدور قطعنامه ای علیه ایران بود تا دستور کار جدیدی در مورد فعالیت های هسته ای ایران تنظیم نماید. از نظر این بنیاد عدم اجازه دسترسی بازرسان آژانس به دو مکان مورد نظر باید به عنوان نقض معاهده منع گسترش سلاح های هسته ای(۱۴) ، توافق پادمان و پروتکل الحاقی محسوب شود که ارتباطی به برجام ندارد. پیشنهاد بعدی آنها تشکیل زیرگروهی برای بررسی موضوع است تا سرانجام شورای حکام آژانس موضوع را به شورای امنیت ارجاع دهند .(۱۵) این موضوع موجب تقویت پروپاگاندای تبلیغاتی طرح احتیاطی(۱۶)  دولت ترامپ برای به کارگیری مکانیسم ماشه(۱۷)  می-شود .(۱۸)

 

[phps] if ( get_post_meta($post->ID, 'stitr3', true) ) : [/phps] [quote align="left"] [phps] echo get_post_meta($post->ID, "stitr3", true);[/phps] [/quote] [phps] endif; [/phps]

 

جمع بندی

با اینکه متن قطعنامه زبانی نرم برای انتقال پیام استفاده کرده اما پس از ۸ سال بار دیگر، آژانس قطعنامه-ای در مورد عدم همکاری ایران صادر کرده است. این در نتیجه تلاش‌های ایالات متحده و رژیم صهیونیستی است که بار دیگر در پی اجماع قدرت‌های بزرگ علیه برنامه هسته ای ایران هستند. گرچه روسیه و چین به قطعنامه شورای حکام رأی منفی دادند اما باید این نکته را مد نظر قرار داد که در شورای حکام آژانس حق وتو وجود ندارد. بنابراین لازم است دستگاه دیپلماسی با هشیاری نسبت به این امر از ارجاع پرونده به شورای امنیت و غلبه فضای امنیتی بر برنامه هسته‌ای کشورمان جلوگیری کند.

 

پی نوشت ها و منابع

 

 

[۱] Board of Governors

[۲] International Atomic Energy Agency

[۳] IAEA, Board of Governors, NPT safeguard agreement with the Islamic Republic of Iran, resolution adopted by the board of governors on 19 June 2020, GOV/2020/34.

[۴] قطعنامه شورای حکام علیه ایران چه پیامدهایی خواهد داشت؟ یورونیوز، ۳۱ خرداد ۱۳۹۹ قابل بازیابی در:

 https://per.euronews.com/2020/06/20/what-will-be-the-consequences-of-the-iaea-resolution-against-iran

[۵] افشاگری نتانیاهو در مورد اسناد هسته‎­ای ایران آسیب جدی بر اسرائیل بود، تابناک، ۱۹ فروردین ۱۳۹۸ قابل بازیابی در:

https://www.tabnak.ir/fa/news/890037/

[۶] Model Protocol Additional to the Agreement(S) Between State(S) and The International Atomic Energy Agency for The Application of Safeguards, Art.4(b)(i)

[۷] Ibid, Art.5(c)

[۸] IAEA, Board of Governors, NPT safeguard agreement with the Islamic Republic of Iran, Report by the Director General, 5 June 2020, GOV/2020/30, para.6.

[۹] JCPOA, Section C, para.14

[۱۰] IAEA, Board of Governors, Joint Comprehensive Plan of Action Implementation and Verification and Monitoring in the Islamic Republic of Iran in Light of United Nations Security Council Resolution 2231 (2015), 15 December 2015, para.8.

[۱۱] نماینده ایالات متحده در امور ایران قطعنامه را مهم و رأی روسیه و چین را غیرمسئولانه خواند، رادیو فردا، قابل بازیابی در:

 https://www.rferl.org/a/u-s-iran-envoy-calls-iaea-resolution-significant-says-russia-china-votes-against-were-irresponsible-/30681125.html

[۱۲] IAEA, Board of Governors, NPT Safeguard Agreement with The Islamic Republic of Iran, Report by the Director General, 5 June 2020, GOV/2020/30, para.9.

[۱۳] آژانس بین­‎المللی انرژی اتمی باید یافته­‎های خود در مورد برنامه نظامی هسته­‎ای ایران را گزارش کند، نیوزویک، ۴ خرداد ۱۳۹۹ قابل بازیابی در:

https://www.newsweek.com/iaea-must-report-its-latest-findings-irans-nuclear-weapons-program-opinion-1506118

[۱۴] Non-Proliferation Treatment

[۱۵] قطعنامه شورای حکام علیه ایران اولین قدم است، نیوزویک، ۸ تیر ۱۳۹۹ قابل بازیابی در:

 https://www.newsweek.com/iaea-board-resolution-criticizing-iran-only-first-step-opinion-1513504

[۱۶] Contingency Plan

[۱۷] Snapback

[۱۸] ساعت بحران هسته‎­ای ایران به تیک‌تاک افتاده است، بنیاد دفاع از دموکراسی‎­ها، ۹ تیر ۱۳۹۹ قابل بازیابی در:

https://www.fdd.org/analysis/2020/06/29/clock-ticking-on-next-iran-nuclear-crisis/