اندیشکده راهبردی تبیین- تلاش‌های چین در سال‌های اخیر برای اعمال هژمونی خود در دریای چین جنوبی واکنش‌های سیاسی، اقتصادی و حتی نظامی ایالات‌متحده را به دنبال داشته است. در همین راستا، «باراک اوباما» سعی کرد با پیگیری سیاست «چرخش به سمت آسیا[۲]» از گسترش نفوذ چین در منطقه شرق آسیا جلوگیری کند. برخلاف رویکرد چندجانبه‌گرایانه اوباما، سیاست‌های پوپولیستی، ناسیونالیستی و یکجانبه‌گرایانه «دونالد ترامپ» سبب شد تا تنش بین دو کشور در خصوص دریای جنوبی چین شدت بیشتری پیدا کند. در طول سال‌های گذشته اختلافات سرزمینی بین چین و کشورهای حوزه دریای چین جنوبی در خصوص قلمرو دریایی و منابع گاز تشدید شده است. علاوه بر این، کوشش چین برای تقویت نیروی نظامی خود در دریای چین جنوبی از یک سو و تلاش ایالات‌متحده برای گسترش حضور نظامی خود در این منطقه بیش از پیش به تنش‌های سیاسی بین دو کشور دامن زده است. از همین رو، پرسش اصلی این نوشتار عبارت است از اینکه اهمیت دریای چین جنوبی چیست و چه جایگاهی در تقابل میان آمریکا و چین در شرق آسیا دارد؟ همچنین در این نوشتار به اهمیت سیاسی، امنیتی و اقتصادی دریای چین جنوبی برای چین و کشورهای همسایه چین پرداخته خواهد شد. در نهایت به اهمیت دریای چین جنوبی برای ایران در ابعاد مختلف اقتصادی و سیاسی، و نیز نقش ایران در این اختلافات و تنش‌ها اشاره می شود.

 

 

• اهمیت سیاسی و اقتصادی دریای چین جنوبی

از لحاظ جغرافیایی دریای چین جنوبی نقش بسیار مهمی در ژئوپولتیک منطقه اقیانوس هند و آرام ایفا می‌کند. کشورهای برونئی، کامبوج، چین، اندونزی، مالزی، فیلیپین، سنگاپور، تایوان، تایلند و ویتنام در دریای چین جنوبی با هم مرز مشترک دارند[۳]. برآورد می‌شود در دریای چین جنوبی حدود ۱۱ میلیارد بشکه نفت و ۱۹۰ تریلیون متر مکعب گاز طبیعی وجود داشته باشد. در سال ۲۰۱۶، این منطقه، مسیر تجاری به ارزش ۳٫۳۷ تریلیون دلار بوده است. همچنین دریای چین جنوبی مسیر ۴۰% تجارت گاز طبیعی مایع در سال ۲۰۱۷ بوده است. بنابراین دور از انتظار نیست که کشورهای چین، برونئی، اندونزی، مالزی، فیلیپین، تایوان و ویتنام درباره این منطقه با یکدیگر اختلافات سرزمینی داشته باشند. در اوایل دهه ۱۹۷۰ بود که این دسته از کشورها در خصوص جزایر و قلمرو دریایی این منطقه، به ویژه «جزایر اسپراتلی» (محل اختلاف چین با مالزی، فیلیپین، ویتنام و برونئی)، ادعاهای سرزمینی خود را مطرح کردند چرا که روشن شد این منطقه مملو از منابع غنی طبیعی و قابلیت‌های ماهی‌گیری است. در این بین چین تلاش کرده است تا با ساخت جزایر مصنوعی در این آب‌های مناقشه‌آمیز، زیرساخت‌های نظامی و صنعتی مورد نظر خود را تاسیس کند[۴]. دریای جنوب چین بیش از۲۵۰ جزیره صخره ای و مرجانی دارد که عمده آنها خالی ازسکنه هستند. تعداد زیادی از آنان با جزر و مد دریا پدیدار و ناپدید می شوند. «پکن» با سرمایه گذاری هنگفت، هشت جزیره مرجانی را با خاک‌ریزی به سطح دریا آورده و با ایجاد استحکامات در صدد بهره برداری از آنها است و اطراف آنها را مانند آبهای سرزمینی خود قلمداد می‌کند[۵]. همچنین وجود «تنگه مالاکا» در این منطقه که دو اقیانوس هند و آرام را به هم متصل کرده است، به اهمیت استراتژیک آن افزوده است[۶]. علاوه بر مالاکا، تنگه‌های «سوندا[۷]»، «لومبوک[۸]» و «ماکاسار[۹]» قلب ریملند[۱۰] قابل کشتیرانی اوراسیا به شمار می‌روند که می‌تواند انگیزه برای تصاحب این جزایر و کنترل بر این تنگه‌ها را دو چندان سازد[۱۱]. اهمیت ژئوپولتیک و اقتصادی این منطقه باعث شده است تا چین کوشش کند هژمونی خود را در دریای چین جنوبی تثبیت کند و همزمان ایالات‌متحده تلاش می‌کند به صورت یکجانبه و یا از طریق موازنه برون‌سرزمینی مانع تسلط هژمونیک چین بر این منطقه شود.

 

[phps] if ( get_post_meta($post->ID, 'stitr2', true) ) : [/phps] [quote align="left"] [phps] echo get_post_meta($post->ID, "stitr2", true);[/phps] [/quote] [phps] endif; [/phps]

 

• دریای چین جنوبی در سایه تنش نظامی

در ‌سال‌های گذشته ایالات‌متحده به همراه متحدین منطقه‌ای خود در شرق آسیا از جمله ژاپن و استرالیا اقدام به برگزاری مانورهای مشترک دریایی نظامی کرده است تا نشان دهد آبهای دریای چین جنوبی را آبهای بین‌المللی قلمداد می‌کند[۱۲]. در واقع ایالات‌متحده در اختلاف سرزمینی بین چین و همسایگانش در دریای چین جنوبی، از مواضع همسایگان چین دفاع می‌کند. ایالات‌متحده برای توجیه مداخله نظامی در دریای چین جنوبی به دفاع از ادعاهای سرزمینی همسایگان چین در این حوزه دریایی می‌پردازد. در همین زمینه، «کلی کرافت[۱۳]»، سفیر ایالات‌متحده در ملل متحد، در خصوص محدودیت‌های وضع شده از سوی چین مرتبط با دسترسی به منابع موجود در دریای چین جنوبی، از ادعای مالزی پشتیبانی می‌کند. او برای توجیه ادعای خود به حقوق بین‌الملل متوسل می‌شود و می‌گوید: «ایالات‌متحده این ادعاهای دریایی را رد می‌کند چرا که با حقوق بین‌الملل همان‌گونه که در معاهده ۱۹۸۲ حقوق دریاها منعکس شده است، ناسازگار است»[۱۴]. همچنین همکاری بین ایالا‌ت‌متحده و ویتنام در دریای چین جنوبی می‌تواند سبب پیدایش «قوی سیاه[۱۵]» (یک پدیده نادرکه موجب شگفتی و واهمه می شود) در این منطقه شود. در واقع ایالات‌متحده به مناقشه دریای چین جنوبی نیاز دارد تا بتواند چین را مهار کند و ویتنام به قدرت ایالات‌متحده نیاز دارد تا بتواند در برابر چین دست به موازنه بزند. تقابل بین چین و ویتنام در خصوص «ونگارد بانک[۱۶]» ( یک پایگاه مرزی در جزایر اسپارتلی) در سال ۲۰۱۹، دیپلمات‌ها و رسانه‌های آمریکایی را واداشت تا از ویتنام پشتیبانی کنند. این دو کشور از این فرصت استفاده می‌کنند تا همکاری امنیتی و دفاعی خود را از طریق مشارکت اطلاعاتی، برقراری ارتباط بین کشتی‌های جنگی و کمک‌های نظامی تقویت کنند[۱۷]. با آن‌که چین به ندرت از گزینه تهدید و اجبار برای مقابله با ادعاهای سرزمینی مالزی استفاده می‌کند، اما در برابر فیلیپین و ویتنام از تهدید و اجبار استفاده می‌کند تا قاطعیت خود را به دیگر مدعیان نشان دهد[۱۸].

   به طور کلی ایالات‌متحده اهداف خود در این منطقه را با انجام مجموعه‌ای از اقدامات نظامی پیگیری می‌کند: ۱- فعالیت گسترده نیروی دریایی ایالات‌متحده در منطقه، ۲-افزایش همکاری با نیروی دریایی متحدین خود در آسیای جنوب شرقی، ۳- گشت زنی‌های هماهنگ با کشورهای متحد در دریای چین جنوبی و مناطق پیرامونی آن و ۴- تمرینات و رزمایش‌های مشترک با کشورهای متحد خود. به همین منظور ایالات‌متحده در سال‌های اخیر پایگاه‌های نظامی در کشورهای سنگاپور، فیلیپین و ویتنام تاسیس کرده است. در همین راستا مقامات آمریکایی اعلام کرده‌اند که «قرن بیست و یکم قرن ایالات‌متحده در آسیا و اقیانوس آرام است[۱۹]». زمانی که «دونالد ترامپ» در نوامبر ۲۰۱۷ در ویتنام از طرح خود با عنوان «منطقه باز و آزاد هند-اقیانوسیه[۲۰]» رونمایی کرد، باعث شد تا تنش‌ها با چین وارد مرحله جدیدی شود. ایالات‌متحده برای جلب همکاری کشورهای عضو این منطقه حدود ۵/۴ میلیارد دلار به این کشورها کمک مالی کرده است و دولت ترامپ متعهد شده است تا به مبلغ این کمک‌ها بیفزاید[۲۱]. با این وجود کشورهای عضو «آ. سه. آن[۲۲]» درباره این طرح دیدگاه یکسان و مشترکی ندارند و همین امر به پیچیدگی مناقشه در این منطقه افزوده است[۲۳].

 

[phps] if ( get_post_meta($post->ID, 'stitr3', true) ) : [/phps] [quote align="left"] [phps] echo get_post_meta($post->ID, "stitr3", true);[/phps] [/quote] [phps] endif; [/phps]

 

   در عین حال چین متهم شده است که ایالات‌متحده و متحدینش را تحت فشار قرار داده، آب‌های مورد مناقشه را نظامی کرده، و به دنبال تبدیل شدن به یک هژمونی منطقه‌ای است. از سوی دیگر، ایالات‌متحده از سوی چین متهم شده است که در حال بازی کردن با کارت دریای چین جنوبی است تا بلکه بتواند از تبدیل شدن چین به یک قدرت دریایی جلوگیری کند[۲۴]. از همین رو در ماه‌های اخیر ارتش ایالات‌متحده در حال استقرار شمار بی‌سابقه‌ای از نیروهای خود در منطقه شرق آسیاست که احتمال بروز درگیری نظامی بین ایالات‌متحده و چین را به شدت افزایش می‌دهد. به گزارش «گلوبال تایمز[۲۵]» ایالات متحده ۳۷۵ هزار نیرو شامل ۶۰ درصد از کشتی‌های جنگی، ۵۵ درصد از نیروی زمینی و دوسوم تفنگداران دریایی خود را به خدمت در فرماندهی منطقه هند و اقیانوسیه فراخوانده است. سه فروند از ناوهای هواپیمابر آمریکا نیز به منطقه اعزام شده‌اند[۲۶]. همچنین در ۲۵ ژوئن سه فروند هواپیمای جنگی آمریکا بر فراز دریای چین جنوبی و «کانال باشی[۲۷]» به پرواز درآمدند و به عملیات جاسوسی پرداختند. یکی از این هواپیماها «پی-اِیت  اِی. پوسایدون[۲۸]» بود که به منظور جنگ با زیردریایی طراحی و ساخته شده است[۲۹]. همین امر سبب شده است تا ارتش چین فعالیت‌های خود را در این منطقه گسترش دهد به طوری که قصد دارد یک مانور نظامی زمینی گسترده در استان «هاینان[۳۰]» در ماه آگوست برگزار کند تا خود را برای تسخیر احتمالی «جزیره پراتاس[۳۱]» در آینده آماده سازد. ایالات‌متحده که از برنامه‌ریزی چین برای برگزاری این مانور آگاه شده است، هواپیماهای جنگ الکترونیک خود را در این منطقه مستقر کرده است تا اطلاعات مورد نیاز ارتش آمریکا درباره این مانور را جمع‌آوری کنند[۳۲].

   «وو شیکون[۳۳]»، رئیس «مؤسسه ملی مطالعات دریای چین جنوبی[۳۴]»، یک اندیشکده دولتی مستقر در پکن، درباره این تنش‌ها چنین می‌گوید: «استقرار نیروی نظامی ایالات‌متحده در منطقه آسیا-اقیانوسیه بی‌سابقه است». او می‌افزاید که این اقدام ایالات‌متحده «امکان وقوع یک حادثه نظامی یا شلیک اشتباهی را افزایش می‌دهد». او درباره خطرات بالقوه و عواقب این اقدام نظامی چنین استدلال می‌کند که «اگر بحرانی روی دهد،، پیامدهای آن برای هر دو طرف فاجعه‌بار خواهد بود[۳۵]». کارشناسان نظامی هشدار می‌دهند در حالی‌که کانال‌های ارتباطی بین طرفین در سکوت فرو رفته‌اند، احتمال خطر رویارویی نظامی بین چین و آمریکا بالاتر رفته است. در سال ۲۰۱۸، ایالات‌متحده دعوت خود از چین در یک مانور نظامی دریایی گسترده و چندملیتی در دریای چین جنوبی را پس گرفت و همین امر سبب افزایش تنش‌ها بین طرفین شد. ایالات‌متحده ادعا کرد که دلیل این اقدامش استقرار سیستم موشکی و بمب افکن‌های چینی در جزایر اسپراتلی توسط ارتش آزادی‌بخش خلق چین بوده است. با این وجود یک خط ارتباطی فوری بین وزیر دفاع آمریکا و چین و همچنین یک ساز وکار گفتگو بین ارتش دو کشور برقرار شده است تا از احتمال بروز خطا و درگیری نظامی کاسته شود. در عین حال، «ژو فِنگ[۳۶]»، استاد روابط بین‌الملل در «دانشگاه نانجینگ[۳۷]»، بر این باور است که این کانال ارتباطی کافی نیست و دو طرف باید راهی بیابند که از طریق آن بتوانند بحران‌های احتمالی را مدیریت کنند[۳۸]. با وجود این‌که، به طور قطع، رقابت بین ایالات‌متحده و چین در دریای چین جنوبی در حال افزایش است، اما هنوز آنها با یک جنگ فاصله دارند. هر روز بین طرفین چندین مواجهه دریایی صورت می‌گیرد و شاید در طول سال به صدها مورد برسد. اما همه این برخوردها حرفه‌ای و امن است و شاید تنها چندین مورد استثنایی با خطرات جدی همراه باشد[۳۹].

  «وو شیکون» برای تنش‌زدایی در دریای چین جنوبی چندین پیشنهاد ارائه می‌دهد تا بتوان ثبات منطقه‌ای را حفظ کرد: ۱٫ نخست آن‌که چین و ایالات‌متحده باید بین نیروهای نظامی خود در دریای چین جنوبی یک کانال ارتباطی برقرار کنند تا بتوانند با پرهیز از محاسبه اشتباه و کاهش احتمال درگیری، هرگونه بحران را مدیریت و کنترل کنند، ۲٫ چین و کشورهای عضو «آ. سه. آن» باید مشورت‌های خود درباره شیوه عملکرد در دریای چین جنوبی را افزایش دهند و یک جدول زمانی و یک نقشه راه برای مشورت‌های خود تدوین کنند، ۳٫ یک سازوکار مشورتی دو جانبه بین کشورهایی که در خصوص آبهای سرزمینی در دریای چین جنوبی با هم اختلاف دارند، ایجاد شود. به طور مثال چین- ویتنام، چین-فیلیپین، چین-مالزی و چین- برونئی می‌توانند این سازوکار مشورتی را بین خود راه‌اندازی کنند[۴۰].

• منافع ایران در دریای چین جنوبی؛ داشته‌ها و بایسته‌ها

به طور معمول ایران نبایستی در دریای چین جنوبی منافع مستقیمی داشته باشد اما روابط مهم و راهبردی ایران و چین سبب شده است تا این منطقه برای ایران معنایی مهم پیدا کند: ۱٫ روابط سیاسی: در زمانی که روابط ایران و ایالات‌متحده در اوج بحران به سر می‌برد، پشتیبانی سیاسی و دیپلماتیک چین برای ایران یک مزیت راهبردی به شمار می‌رود، ۲٫ روابط اقتصادی: با توجه به تحریم‌های اقتصادی شدید و یکجانبه ایالات‌متحده علیه ایران، روابط تجاری بین ایران و چین می‌تواند برای ایران بسیار حیاتی باشد که در این میان صادرات نفت ایران به چین از اهمیت بسزایی برخوردار است، ۳٫ روابط نظامی: با لغو تحریم‌های تسلیحاتی سازمان ملل متحد در ۲۷ مهر ۱۳۹۹، چین به صورت بالقوه می‌تواند به یکی از فروشندگان تسلیحات پیشرفته به ایران تبدیل شود.

 

[phps] if ( get_post_meta($post->ID, 'stitr4', true) ) : [/phps] [quote align="left"] [phps] echo get_post_meta($post->ID, "stitr4", true);[/phps] [/quote] [phps] endif; [/phps]

 

   روابط ایران و چین در سه حوزه بالا موجب شده است تا پکن به اهمیت تهران در حوزه ژئوپولتیک و انرژی اذعان کند. اهمیت روابط چین و ایران به حدی برجسته شده است که برخی کارشناسان احتمال می‌دهند که در درگیری نظامی احتمالی بین ایالات‌متحده و ایران، چین ممکن است از ایران جانبداری کند[۴۱].   با این وجود در حالی‌که چین از ایالات‌متحده و ایران همواره درخواست کرده است که از درگیری نظامی در خلیج‌فارس بپرهیزند، ایران هم از چین و همسایگانش در دریای جنوبی چین می‌خواهد تا اختلافات خود را به صورت مسالمت‌آمیز حل و فصل کنند. به طور مثال، ایران در سال ۲۰۱۶ مصرانه از چین و فیلیپین درخواست کرد تا در خصوص مناقشات دریایی در این منطقه از خود خویشتنداری نشان دهند[۴۲].  با این وجود، ایران نشان داده است که در مناقشه دریای چین جنوبی از موضع پکن دفاع می‌کند. در نهایت این‌که تصویب برنامه همکاری ۲۵ ساله ایران و چین می‌تواند نشانگر عزم جدی ایران برای همکاری‌های گسترده سیاسی، اقتصادی، نظامی و حتی فرهنگی بین دو کشور در طول قرن بیست و یکم باشد. هر چند جزییات این طرح مشخص نشده است و دو طرف هنوز آن را به امضا نرسانده‌اند، اما یکی از شروط موفقیت این طرح می‌تواند توجه به همه حوزه‌ها باشد. به طور مثال، ایران و چین می‌توانند همکاری‌های نظامی و دفاعی خود را به خرید و فروش تسلیحات محدود نکنند و به طور مشترک برای تأمین امنیت در دریای چین جنوبی و خلیج‌فارس با یکدیگر همکاری کنند.

نتیجه‌گیری

در دهه‌های اخیر چین به دلیل رشد اقتصادی بالایی که تجربه کرده است نیاز روز افزونی به منابع انرژی پیدا کرده است که دریای چین جنوبی مملو از نفت و گاز می‌تواند آن را در اختیار این کشور بگذارد. علاوه بر این، دریای چین جنوبی از لحاظ راهبردی و دفاعی نیز برای چینی‌ها از اهمیت خاصی برخوردار است. وجود جزایر متعدد طبیعی و مصنوعی و نیز مسیرهای کشتیرانی در این منطقه سبب شده است که نه تنها چین، بلکه دیگر کشورهای همسایه چین در این منطقه نسبت به آبهای دریای چین جنوبی ادعا داشته باشند. اهمیت راهبردی و ژئوپولتیک این منطقه و همچنین جلوگیری از تبدیل شدن چین به یک هژمونی منطقه‌ای موجب شده است، تا ایالات‌متحده با سوءاستفاده از مناقشه چین با همسایگانش در خصوص آب‌های سرزمینی و جزایر این منطقه، حضور نظامی خود را در این حوزه دریایی گسترش دهد و برای مهار نظامی چین، همکاری‌های سیاسی، اقتصادی و نظامی خود را با کشورهای رقیب چین در این منطقه افزایش دهد. مانورهای نظامی مشترک آمریکا در این دریا را می‌توان در همین چارچوب ارزیابی کرد. شاید دور از انتظار نباشد که رقابت دو کشور به خصومت جدی در قرن بیست و یکم تبدیل شود.

   تشدید اختلافات بین چین و ایالات‌متحده در اکثر زمینه‌ها به خصوص تنش‌های نظامی در دریای چین جنوبی این فرصت را برای ایران فراهم کرده است تا همکاری‌های خود با چین را محدود به مسائل اقتصادی نکند. در همین راستا ایران می‌تواند چین را متقاعد سازد که توانایی همکاری‌های دفاعی گسترده با چین را دارد. برای عینیت بخشی به این سیاست ایران می‌تواند به برقراری امنیت در دریای چین جنوبی به این کشور کمک کند. بدون تردید گسترش همکاری بین چین و ایران می‌تواند از یک حوزه به حوزه دیگر تسری یابد. در نهایت می‌توان امیدوار بود که همگرایی ایران و چین، به خصوص در مناقشه دریای چین جنوبی، ایالات‌متحده را از افزایش تنش‌ها در این منطقه برحذر دارد.

پی نوشت و منابع

[۱]  دکتری روابط بین‌الملل و مدرس مدعو دانشگاه گیلان

[۲] Pivot to Asia

[۳] Lowy Institute, “South China Sea”, June 24, 2020, https://www.lowyinstitute.org/issues/south-china-sea

[۴] Council of Foreign Relations, “Global Conflict Tracker”, June 23, 2020, https://www.cfr.org/global-conflict-tracker/conflict/territorial-disputes-south-china-sea

[۵]  بهزاد شاهنده، «دریای جنوب چین؛ معضلی چالش‌زا»، روزنامه ایران، چهارشنبه ۲۶ خرداد ۱۳۹۵٫

[۶] Britannica, “South China Sea, Economic Aspects”, ۲۰۲۰, https://www.britannica.com/place/Saigon-River

[۷] Sunda

[۸] Lombok

[۹] Makassar

[۱۰] Rimland

[۱۱] Business Insider Australia, “Why the South China Sea is so crucial”, February 20, 2015, https://www.businessinsider.com.au/why-the-south-china-sea-is-so-crucial-2015-2

[۱۲] Caitlin Doornbos, “USS Gabrielle Giffords drills with two Japanese ships in the South China Sea”, Stars Stripes, June 24, 2020, https://www.stripes.com/news/pacific/uss-gabrielle-giffords-drills-with-two-japanese-ships-in-the-south-china-sea-1.634979

[۱۳] Kelly Craft

[۱۴] Military Times, “US rejects China maritime claims in South China Sea”, June 8, 2020, https://www.militarytimes.com/news/your-military/2020/06/08/us-rejects-china-maritime-claims-in-south-china-sea/

[۱۵] Black Swan

[۱۶] Vanguard Bank

[۱۷] Shicun Wu, “Turbulence on the horizon in the South China Sea?”, ICAS: Institute for China-America Studies, February 28, 2020, https://chinaus-icas.org/materials/turbulence-on-the-horizon-in-the-south-china-sea/

[۱۸] Ketian Zhang, “Chinese Coercion in the South China Sea: Resolve and Costs”, Quarterly Journal: International Security, January 2020, https://www.belfercenter.org/publication/chinese-coercion-south-china-sea-resolve-and-costs-0

[۱۹]  ضیاالدین صبوری و امیر قیاسی، «تحولات ژئوپولتیک دریای جنوبی چین و راهبرد بازیگران منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای: آثار و پیامدها»، فصلنامه پژوهش‌های روابط بین‌الملل، دوره نخست، شماره چهاردهم، زمستان ۱۳۹۴، ص ۵۰٫

[۲۰] Free and Open Indo-Pacific

[۲۱] Department of State, “A Free and Open Indo-Pacific”, November 4, 2019, https://www.state.gov/wp-content/uploads/2019/11/Free-and-Open-Indo-Pacific-4Nov2019.pdf

[۲۲] ASEAN

[۲۳] Wu Shicunand Jayanath Colombage, “Indo-Pacific Strategy and China’s Response”, ICAS: Institute for China-America Studies, October 2019, https://chinaus-icas.org/wp-content/uploads/2019/10/Indo-Pacific-Strategy-and-Chinas-Response.pdf

[۲۴] Hu Bo, “China-US Military Confrontation in the South China Sea: Fact and Fiction”, The Diplomat, June 12, 2020, https://thediplomat.com/2020/06/china-us-military-confrontation-in-the-south-china-sea-fact-and-fiction/

[۲۵] Global Times

[۲۶] Liu Xuanzun, “

China releases report on US military presence in Asia-Pacific, warns of increased conflict risk”, Global Times, June 21, 2020, https://www.globaltimes.cn/content/1192340.shtml

[۲۷] Bashi Channel

[۲۸] P8-A Poseidon

[۲۹] Steven Brown, “South China Sea crisis: Beijing accuses US Air Force of conducting spy missions”, Express, June 25, 2020, https://www.express.co.uk/news/world/1301179/South-China-Sea-Beijing-US-military-spy-missions-world-war-3-news

[۳۰] Hainan

[۳۱] Pratas

[۳۲] Lawrence Chung, “US Air Force on surveillance missions in South China Sea, Beijing think tank says”, South China Morning Post, June 25, 2020, https://www.scmp.com/news/china/diplomacy/article/3090603/us-air-force-surveillance-missions-south-china-sea-beijing

[۳۳] Wu Shicun

[۳۴] National Institute for South China Sea Studies

[۳۵] France 24, “China warns risk of naval incident with US on the rise”, June 23, 2020, https://www.france24.com/en/20200623-china-warns-risk-of-naval-incident-with-us-on-the-rise

[۳۶] Zhu Feng

[۳۷] Nanjing University

[۳۸] Laura Zhou, “Risk of military conflict between US and China higher than ever, experts say”, South China Morning Post, June 24, 2020, https://www.scmp.com/news/china/diplomacy/article/3090314/risk-military-conflict-between-us-and-china-higher-ever

[۳۹] Hu Bo, “China-US Military Confrontation in the South China Sea: Fact and Fiction”, The Diplomat, June 12, 2020, https://thediplomat.com/2020/06/china-us-military-confrontation-in-the-south-china-sea-fact-and-fiction/

[۴۰] Shicun Wu, “The South China Sea Disputes: What’s Next?”, ICAS: Institute for China-America Studies, February 14, 2017, https://chinaus-icas.org/materials/south-china-sea-disputes-whats-next/

[۴۱] Christina Lin, “China might take Iran’s side in a war with US”, Asia Times, January 5, 2020, https://asiatimes.com/2020/01/could-china-take-irans-side-in-a-war-with-us/

[۴۲] Pars Today, “Iran urges China, Philippines to show restraint on sea dispute”, July 25, 2016, https://parstoday.com/en/news/iran-i19822-iran_urges_china_philippines_to_show_restraint_on_sea_dispute