اندیشکده راهبردی تبیین- چهارمین انتخابات رژیم صهونیستی طی دو سال، برگزار و نتایج آن مشخص شده و نتانیاهو مجدداً مامور به تشکیل کابینه شده است. اما توزیع کرسی‌ها و وضعیت احزاب و همچنین دیدارهای سران احزاب با یکدیگر حاکی از آن است روند بی‌ثباتی سیاسی دو سال گذشته همچنان پابرجاست. اولاً کسب حمایت ۶۱ کرسی برای گزینه‌های مطرح نخست‌وزیری کار بسیار دشواری است؛ ثانیاً در صورت کسب حمایت کافی، با توجه به شکاف‌های موجود کابینه ائتلافی مانند دور قبل دوام چندانی نخواهد داشت. این مقاله با مرور نتایج انتخابات و وضعیت احزاب و بلوک‌ها به بررسی سناریوهای پیش‌رو برای تشکیل کابینه، امکان ناتوانی در این زمینه و حرکت در جهت انتخابات پنجم و پیامدهای داخلی و منطقه‌ای این وضعیت می‌پردازد.

مروری کوتاه بر نتایج و وضعیت احزاب و بلوک‌ها

 در این دور از انتخابات حزب لیکود با کسب بیشترین میزان آراء ۳۰ کرسی کسب کرد. سه حزب مذهبیِ شاس، یهودیت متحد توارتی و حزب تازه تاسیس صهونیست‌های مذهبی مجموعاً ۲۲ کرسی کسب کردند. از دیگر احزاب جناح راست دو حزب یمینا به رهبری نفتالی بنت و اسرائیل خانه ما به رهبری آویگدور لیبرمن هرکدام ۷ کرسی و حزب تازه تاسیس امید نو به رهبری گیدئون ساعر ۶ کرسی کسب کردند. بنابراین احزاب جناح راست در مجموع ۷۲ کرسی از ۱۲۰ کرسی کنست را بدست آوردند. دو حزب عربی(لیست مشترک و رعام) مجموعاً ۱۰ کرسی و احزاب چپ و میانه( آبی و سفید، یش عاتید، کار و میرتص) در مجموع ۳۸ کرسی کسب کردند. با این حال اگرچه جناح راست اکثریت آراء را بدست آورده، اما به دلیل شکاف‌های موجود و مخصوصاً شکل‌گیری یک موج ضدنتانیاهو در این جناح که برای گذر از او آماده پیوستن به ائتلافی با احزاب چپ و میانه است قادر به تشکیل یک ائتلاف کاملاً راست‌گرا نیست. در مقابل احزاب چپ و میانه که با ۳۸ کرسی در موضع ضعف قرار دارند امیدوارند بتوانند با احزاب ضد نتانیاهو در جناح راست ائتلاف کنند و حداقل نتانیاهو را از کرسی قدرت پایین بکشند. جدول زیر احزاب راه‌یافته به کنست و توزیع کرسی‌ها را نشان می‌دهد. رنگ آبی احزاب راست (آبی پررنگ احزاب مذهبی سنتی)، رنگ زرد احزاب چپ و میانه و رنگ قرمز احزاب عربی هستند.

 

احزاب	تعدادکرسی‌ها
لیکود	۳۰
امید نو	۶
یمینا	۷
صهیونیستهای مذهبی	۶
یهودیت متحد توراتی	۷
شاس	۹
اسرائیل خانه ما	۷
آبی و سفید	۸
یش عاتید	۱۷
میرتص	۶
کارگر	۷
لیست مشترک عربی	۶
رعام	۴

جدول ۱: احزاب راه‌یافته به کنست و تعداد کرسی‌ها[۱]

 

سناریوهای پیش رو برای تشکیل کابینه

سه سناریو برای تشکیل کابینه وجود دارد. نخست اینکه نتانیاهو بتواند حمایت دو تا از سه حزب یمینا، امید نو و حزب عربی رعام را کسب کند و حد نصاب ۶۱ کرسی لازم برای تشکیل کابینه را بدست آورد. سناریو دوم اینکه در صورت ناتوانی نتانیاهو در این زمینه، «یئیر لاپید» به عنوان رهبر دومین حزب بزرگ حاضر در کنست بعد از لیکود با کسب حمایت همین این سه حزب کابینه را تشکیل دهد و سه سناریوی سوم این است که «نفتالی بنت» رهبر حزب یمینا با کسب حمایت ۶۱ کرسی لازم برای تشکیل کابینه از احزاب مذهبی و میانه، این کار را انجام دهد.

 

 

سناریوی اول

با کسب اکثریت توصیه‌ها نتانیاهو فعلاً مامور به تشکیل کابینه جدید رژیم صهیونیستی شده و ۴ هفته برای انجام این کار فرصت دارد و البته می‌تواند دو هفته بیشتر برای این منظور از رئیس این رژیم درخواست کند. در این خصوص چند نکته مطرح است. اگرچه نتانیاهو با کسب حمایت ۵۲ نماینده کنست در بازی توصیه‌ها لاپید را پشت سر گذاشت و ماموریت تشکیل کابینه به او واگذار شده است اما این تعداد کرسی برای تشکیل کابینه کافی نیست و او به ۹ کرسی دیگر نیاز دارد.  نتانیاهو در تلاش بوده است که این میزان کرسی را از سه حزب یمینا(۷ کرسی)، امید نو(۶ کرسی) و حزب عربی رعام(۴ کرسی) کسب کند؛ بدین منظور او باید حمایت دو حزب از سه حزب مذکور را کسب کند. اما چند چالش در این راستا پیش روی نتانیاهوست.

رهبر حزب صهیونیست‌های مذهبی از متحدان نتانیاهو اعلام کرده که در ائتلافی که به پشتوانه حزب عربی رعام شکل گرفته باشد، شرکت نخواهد نکرد؛ گیدئون ساعر رهبر حزب امید نو هیچ انعطافی از خود برای ائتلاف با نتانیاهو نشان نداده و به نظر می‌رسد مصمم است که نتانیاهو را از کرسی قدرت پایین بکشد و نفتالی بنت رهبر حزب یمینا نیز پیشنهادات جذابتری از سوی جناح مقابل دارد و به‌رغم تعداد کرسی کمتر لاپید موافقت کرده که او می‌تواند در یک مکانیزم چرخشی در دوره اول نخست‌وزیر باشد.

بنابراین به نظر می‌رسد تنها راه ممکن برای نتانیاهو راضی کردن اسموتریچ رهبر حزب صهیونیست‌های مذهبی به مشارکت رعام در ائتلاف و همچنین دادن امتیازات بزرگ به نفتالی بنت است. اگر نتانیاهو از پس این کار دشوار بر نیاید نوبت به یکی از دو سناریوی بعدی می‌رسد و به احتمال زیاد انتخاب شخص بعدی برای بر عهده گرفتن ماموریت تشکیل کابینه به کنست واگذار می‌شود که باز به نظر نمی‌رسد شخصی بتواند حمایت ۶۱ کرسی لازم را بدست آورد.

سناریوی دوم

در صورت مامور شدن یئیر لاپید به عنوان رهبر دومین حزب بزرگ حاضر در کنست به تکشیل کابینه، او کار بسیار سخت‌تری از نتانیاهو پیش رو خواهد داشت. چرا که کل کرسی‌های بلوک ضدنتانیاهو از چپ و راست به جز احزاب عربی ۵۸ کرسی است. بنابراین لاپید علاوه بر راضی کردن همه احزاب چپ و میانه و نیز سه حزب راست باید حتماً یکی از احزاب عربی را وارد ائتلاف کند و طبیعتاً با توجه به تعدد احزاب و تفاوت‌های زیاد ایدئولوژیک کاری غیرممکن به نظر می‌رسد. به همین دلیل به احتمال زیاد رئیس این رژیم لاپید را مامور تشکیل کابینه نکرده و انتخاب شخص بعدی برای بر عهده گرفتن ماموریت تشکیل کابینه را به کنست واگذار کند. در این صورت کار به سناریوی سوم می‌کشد؛ سناریویی که نفتالی بنت به توجه به مذاکراتش با لاپید حساب ویژه‌ای روی آن باز کرده است.

سناریوی سوم

آیلت شاکد متحد نفتالی بنت و نماینده حزب یمینا که تنها هفت کرسی به دست آورده در دیدار با رئیس‌جمهور توصیه کرد که ماموریت نخست‌وزیری به نفتالی واگذار شود. این در حالی است که به گزارش رسانه‌های اسرائیلی، بنیامین نتانیاهو برای کسب حمایت نفتالی بنت، به او گفته است که هر پستی در دولت، غیر از نخست‌وزیری را در اختیار او و نمایندگان حزبش خواهد گذاشت. یئیر لاپید، رهبر حزب یِش عاتید، بزرگ‌ترین حزب در جناح مخالفان بنیامین نتانیاهو نیز به دنبال ترغیب نفتالی بنت به ائتلاف با این جناح بوده و گفته حاضر است برای جلوگیری از ادامه حکومت نتانیاهو، خود از پست نخست‌وزیری صرف نظر کند. او به نفتالی بنت پیشنهاد داده است که می‌پذیرد بنت در یک مکانیزم چرخشی در دوره اول، نخست‌وزیر باشد.

بر این اساس نفتالی بنت خود را در موضعی می‌‌بیند که نه تنها می‌تواند با ائتلاف با یکی از‌ جناح‌ها امتیازات بزرگی در کابینه آینده کسب کند بلکه احساس می‌کند می‌تواند وحدت‌بخش طیف متنوعی از احزاب باشد و پست نخست‌وزیری را تصاحب کند. بدین منظور در صورت واگذار شدن مسئولیت تعیین شخص بعدی برای تشکیل کابینه به کنست، احتمالاً او دنبال تشکیل ائتلافی از احزاب مذهبی و میانه خواهد بود. مجموع این احزاب ۶۷ کرسی دارند و این می‌تواند قدرت مانور مناسبی برای او در مذاکرات تشکیل کابینه فراهم کند و می‌تواند یکی از دو حزب امید نو و صهیونیست‌های مذهبی را که هر کدام ۶ کرسی دارند در کابینه مشارکت ندهد.

 

[phps] if ( get_post_meta($post->ID, 'stitr2', true) ) : [/phps] [quote align="left"] [phps] echo get_post_meta($post->ID, "stitr2", true);[/phps] [/quote] [phps] endif; [/phps]

 

دو حزب میانه آبی و سفید و یش‌عاتید و نیز دو حزب حزب دست راستی امید نو و مخصوصاً اسرائیل خانه ما به رهبری لیبرمن نشان داده‌اند برای گذر از نتانیاهو حاضرند نخست‌وزیر شدن او را بپذیرند؛ اما اینکه او بتواند حمایت احزاب یهودی سنتی (شاس، یهودیت متحد توراتی و صهیونیست‌های مذهبی) که نشان داده‌اند به نتانیاهو وفادارند را کسب کند و با توجه به اختلاف یمینا به عنوان نماینده یهودیت ارتدکس مدرن و احزاب سکولار با این احزاب یهودی سنتی در خصوص طرح سربازی طلبه‌های یهودی و حمایت‌های دولتی از آن‌ها، جای تردید دارد.

 

امکان عدم ائتلاف و برگزاری انتخابات پنجم

با توجه به مباحث بالا شانس کمی برای تشکیل کابینه بر اساس انتخابات فعلی وجود دارد و به احتمال زیاد کار به انتخابات پنجم می‌کشد. حتی اگر کابینه‌ای تشکیل شود به نظر نمی‌رسد چندان دوام داشته باشد. با وجود این تشکیل کابینه‌ای هرچند کوتاه‌مدت از سوی شخصی غیر از نتانیاهو می‌تواند با توجه به صدور حکم در خصوص اتهامات فسادش در آن موقع، او را عرصه سیاسی تضعیف کند و بنابراین در انتخابات بعدی شرایط بسیار متفاوت خواهد بود. نکته‌ای که وجود دارد این است که در صورت عدم تشکیل کابینه بر اساس انتخابات کنونی، نتانیاهو طبق توافق ائتلاف با گانتز قبل از برگزاری انتخابات بعدی باید سمت نخست‌وزیری را به او واگذار کند. همین خود می‌تواند شرایط را برای نتانیاهو در انتخابات بعدی بسیار دشوار سازد.

پیامدهای داخلی و منطقه‌ای

مهم‌ترین پیامد این بن‌بست سیاسی در رژیم صهیونیستی احتمالاً بازتعریف ساختار سیاسی به گونه‌ای خواهد بود که رژیم را ازاین وضعیت بی‌ثباتی نجات دهد؛ چنانکه هم اکنون بحث‌هایی در مورد تغییر اختیارات رئیس این رژیم که پستی تشریفاتی محسوب می‌شود، شکل گرفته است. پیامدهای منطقه‌ای این وضعیت با نگاه به مسئله فلسطین، تنش‌ها با ایران و موضوع عادی‌سازی روابط با کشورهای عربی قابل تأمل است. در رابطه با مسئله فلسطین روشن است که وضعیت بی‌ثباتی سیاسی اجازه شکل‌گیری یا احیای روند سازش را نخواهد داد؛ چراکه چنین تصمیماتی نیاز به حمایت حداکثری دارند که در این وضعیت ایجاد نمی‌شود. همچنین میزان آراء چند دور اخیر انتخابات نشان از گرایش بیشتر جامعه صهیونیستی به جناح راست است که تمایلی به مصالحه با فلسطینی‌ها ندارد. این امر به علاوه عدم میل جدی دولت بایدن به پیشبرد راه‌حل دو کشوری دلالت بر تداوم وضعیت کنونی خواهد داشت.

 

[phps] if ( get_post_meta($post->ID, 'stitr3', true) ) : [/phps] [quote align="left"] [phps] echo get_post_meta($post->ID, "stitr3", true);[/phps] [/quote] [phps] endif; [/phps]

 

در خصوص تنش‌ها با ایران راهبرد اسرائیل در زمینه مقابله با ایران در چارچوب مقابله با برنامه هسته‌ای و نیز موضوع حضور منطقه‌ای واضح است و سیاست داخلی رژیم تاثیر چندانی در این زمینه ندارد. درباره روند عادی‌سازی نیز با توجه به مسئله بحران شناسایی بین‌المللی این رژیم، از نگاه تمام جریانات سیاسی ضرورت تلاش برای برقراری روابط سیاسی با کشورهای منطقه بدیهی است اما اینکه کشورهایی که هدف روند عادی‌سازی روابط با رژیم صهیونیستی بوده‌اند در چنین شرایط سیاسی در داخل رژیم صهیونیستی مایل به پیشبرد عادی‌سازی باشند، جای تامل بیشتر و البته بستگی به دیگر شرایط منطقه‌ای و بین‌المللی دارد.

نتیجه‌گیری

توزیع کرسی‌ها و صف‌آرایی‌های سیاسی حاکی از آن است روند بی‌ثباتی سیاسی رژیم صهیونیستی همچنان پابرجاست. سه سناریو برای تشکیل کابینه وجود دارد که هر سه شرایط سختی برای تحقق دارند. بنابراین شانس کمی برای تشکیل کابینه بر اساس انتخابات فعلی وجود دارد و به احتمال زیاد کار به انتخابات پنجم می‌کشد.‌ این وضعیت احتمالاً به بازبینی‌هایی در ساختار سیاسی این رژیم منجر شود. به لحاظ منطقه‌ای به نظر نمی‌رسد این وضعیت تغییر خاصی در سیاست‌ها و راهبرد رژیم صهیونیستی ایجاد کند.

منبع

[۱] -The Jerusalem Post, Election Results Coverage, at: https://www.jpost.com/israel-elections