اندیشکده راهبردی تبیین | مرکز تفکر نسل سوم انقلاب

اندیشکده راهبردی تبیین- نری زیلبر[1] روزنامه‌نگار مقیم تل‌آویو و تحلیلگر «موسسه واشنگتن برای سیاست خاور نزدیک» طی گزارشی[2] به بررسی رویکرد رژیم صهیونیستی در قبال مذاکرات هسته‌ای میان ایران و قدرت‌های جهانی پرداخته و معتقد است به‌‌رغم اظهارات رسانه‌ای از دیدگاه اسرائیل موضوع هسته‌ای باید به طور کامل از بعد منطقه‌ای جدا شود تا مبادا قدرت چانه‌زنی بیشتری برای تهران ایجاد کند. متن زیر بخش نخست تلخیص گزارش مذکور است:

بنیامین نتانیاهو نخست‌وزیر اسرائیل، مارس 2015 در تلاش برای کسب حمایت علیه توافق هسته‌ای با ایران که توسط باراک اوباما، رئیس‌جمهور وقت آمریکا در حال مذاکره بود به واشنگتن سفر کرد. در یک سخنرانی در جلسه مشترک کنگره، رهبر اسرائیل نسبت به تکرار هولوکاست به کمک این «توافق بسیار بد» هشدار داد.

نتانیاهو نتوانست مانع از امضای توافق در چهار ماه بعد شود، اما در نهایت با خروج دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا از توافق در ماه می 2018، به آرزوی خود رسید و خروج آمریکا را به عنوان یک «حرکت تاریخی» که به «رهبری شجاعانه» نیاز داشت تحسین کرد.

اکنون سه سال پس از خروج آمریکا، برنامه هسته‌ای ایران طبق همه برآوردها در پیشرفته‌ترین مرحله خود قرار دارد و گروهی از مقامات سابق اسرائیلی راهبرد نتانیاهو (و ترامپ) را فاجعه‌بار توصیف کرده‌اند: کنار گذاشتن یک توافق منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای که هرچند ناقص بود اما داشت جواب می‌داد و به جای آن تعقیب یک راهبرد مبتنی بر زور علیه ایران که در هیچ یک پارامترها نتوانست به نتایجی که با اطمینان توسط مشوقان ترامپ پیش‌بینی می‌شد دست یابد.

با این حال، به نظر می‌رسد آخرین بازیگری که متوجه این موضوع می‌شود دولت جدید اسرائیل باشد که به نظر می‌رسد همان صحبت‌های مطرح شده در سال 2015 را تکرار می‌کند. نفتالی بنت، نخست‌وزیر اسرائیل، بار دیگر مخالف تلاش‌های آمریکا برای تعامل مجدد با ایران و بازگرداندن آن به تبعیت از مفاد برجام ظاهر شده و اظهار نظر کرده است. بنت اخیراً در 29 نوامبر گفت: « ایران سزاوار پاداش، توافق و رفع تحریم‌ها نیست. من از متحدانمان در سراسر جهان درخواست می‌کنم: تسلیم باج‌خواهی هسته‌ای ایران نشوید».

در مذاکرات مجدد هفته گذشته در وین، قدرت‌های جهانی و ایران همان‌طور که قابل پیش‌بینی بود نتوانستند پیشرفتی داشته باشند. با افزایش احتمال یک بحران هسته‌ای یا نظامی یا هر دو در خاورمیانه، مقامات و تحلیلگران غربی به طور فزاینده‌ای در این باره این که بشود توافق اصلی را احیا کرد مردد هستند. بنت قبل از آغاز مجدد مذاکرات گفت: «امیداوریم دنیا غافل نشود اما اگر غافل شد ما نمی‌شویم».

با این حال این سوال هنوز پابرجاست: اسرائیل واقعاً چه می‌خواهد؟ تا همین اواخر، تقریباً در محافل رسمی اسرائیل – حداقل در سطح عمومی و رسانه‌ای - اتفاق نظر وجود داشت که تصمیم ترامپ برای خروج از برجام یک اقدام مثبت بود و قدرت پایدار نتانیاهو، همراه با تشبیهات مداوم به هولوکاست، هرگونه بحث داخلی را خفه می‌کرد.

فراموش نکنید در سه سالی که از خروج آمریکا گذشته است، استراتژی ترامپ به وضوح شکست خورد. نه تجدید و افزایش تحریم‌ها علیه ایران «موسوم به فشار حداکثری» تهران را مجبور به تسلیم و مذاکره برای توافقی بهتر کرد و نه خسارات اقتصادی وارد شده به جمهوری اسلامی به سرنگونی آن توسط مردم منجر شد. به‌علاوه، در کمال تعجب اسرائیل، ترامپ هرگز تهدیدات حمله مستقیم به ایران را علی‌رغم افزایش نقض‌های هسته‌ای و حملات متعدد علیه متحدان منطقه‌ای واشنگتن، تا آخر دنبال نکرد.

برخی از مقامات امنیتی اسرائیل که بسیاری از آنها در حال بازنشسته شدن بودند، با مخالفت با خط رسمی، اعتراف کردند که این سیاست یک شکست بود. ایران فاصله زیادی تا تسلیم شدن دارد. رئیس مستعفی بخش تحقیقات اطلاعات نظامی اسرائیل در اکتبر 2020 به روزنامه یدیعوت آحارونوت گفت: «هنوز ثابت نشده که خروج از توافق هسته‌ای به نفع اسرائیل بوده است.»

در ماه مارس گذشته، معاون برکنار شده سرویس اطلاعاتی موساد اسرائیل به همین روزنامه گفت که وضعیت در سال 2021 بدتر از سال 2015 است و «12 خواسته» مایک پمپئو، وزیر امور خارجه سابق آمریکا از ایران شامل توقف برنامه هسته‌ای، توسعه موشکی و حمایت از نیروهای نیابتی منطقه‌ای خیالی خام بود. ایران لحظه‌ای جلوی گسترش آنها در منطقه را نگرفت. آن‌ها در حال توسعه موشک هستند… کاری که ما کردیم ]تلاش برای خروج ایالات متحده از برجام در سال 2018] کار درستی نبود. ما داریم به همان نقطه باز می‌گردیم.

یک برآورد اطلاعاتی نظامی اسرائیل نشان می‌داد که رژیم ایران تا سقوط فاصله زیادی داشته و خسارات واقعی وارده به اقتصاد ایران ناشی از تحریم‌های دوران ترامپ، حمایت مالی ایران از نیروهای نیابتی منطقه‌ای خود را کاهش نداده است.

[phps] if ( get_post_meta($post->ID, 'stitr2', true) ) : [/phps] [quote align="left"] [phps] echo get_post_meta($post->ID, "stitr2", true);[/phps] [/quote] [phps] endif; [/phps]

نگران‌کننده‌ترین مسئله، پیشرفت‌های هسته‌ای ایرانی‌ها است: افزایش ذخایر مواد شکافت‌پذیر غنی‌شده تا سطوح نزدیک به درجه نظامی، استفاده از سانتریفیوژهای پیشرفته‌تر، همراه با تحقیق و توسعه که می‌تواند به سمت بمب جهت‌گیری شود، همگی تحت بازرسی‌های بین‌المللی محدودتر.

آموس یادلین، رئیس سابق اطلاعات نظامی اسرائیل در ماه آگوست در جریان یک مناظره تلویزیونی پربیننده در کانال 12 اسرائیل گفت: «مسیری که نتانیاهو طی کرد، ایران را به شدت به بمب نزدیک کرد – گرچه شنیدن آن برای شما خوشایند نیست، آنچه ایران را از یک بمب دور کرد، توافق هسته‌ای بود». آهارون زیوی فرکش، رئیس سابق اطلاعات نظامی اسرائیل، اخیراً در جروزالم پست گفته است که توافق هسته‌ای جدید با ایران نسبت به نسخه اصلی 2015 «به احتمال زیاد بدتر خواهد بود» و با این حال «حتی چنین توافق بدتری، بهتر از عدم توافق است».

ادامه دارد…

نویسنده: نری زیلبر