دونالد ترامپ رئیس جمهوری آمریکا، پیش از این اعلام کرده بود، در صورتی که اثبات شود عربستان سعودی مسئول قتل جمال خاشقچی است با مجازات های سنگینی روبرو خواهد شد. سر انجام پس از چند هفته کتمان حقایق، بالاخره کنسولگری عربستان رسماً به قتل جمال خاشقچی اعتراف کرد.

با اعتراف و پذیرفتن مسئولیت قتل جمال خاشقچی اکنون این سوال مطرح می شود که، حوادث بعد از این به چه سمتی پیش خواهد رفت؟ آیا همان طور که آمریکا و غرب اعلام کرده اند، عربستان با مجازات و تحریم روبرو خواهد شد و یا نه؟ چه علل و دلایلی وجود دارد، که سبب تردید غرب در مجازات عربستان خواهد شد؟ برای یافتن پاسخ این سوالات، در درجه اول باید روابط غرب و عربستان را بررسی نمود و دلایلی که سبب استحکام این روابط می شود را تحلیل کرد.

1- تامین نفت و قیمت آن:

در سازمان کشورهای صادر کننده نفت (اوپک)، عربستان سعودی 18 درصد از منابع نفتی تایید شده جهان را در اختیار دارد و بزرگترین تولید کننده نفت جهان می باشد.

این عامل اساس نفوذ و تاثیر عربستان سعودی در دنیا است. برای مثال، اگر آمریکا و دیگر کشورها بر علیه عربستان تحریم هایی را وضع کنند، حکومت عربستان سعودی با کاهش تولید نفت می توان به این تحریم ها پاسخ دهد. در نتیجه تا زمانی که تولید کننده دیگری بخواهد، کاهش نفت عربستان را در بازار جبران کند، قیمت نفت افزایش می یابد.

ترکی الدخیل مدیر شبکه العربیه عربستان سعودی در مقاله ای که انتشار داده می نویسد: “وضع تحریم بر علیه پادشاهی عربستان، می تواند همه دنیا را به لرزه در آورد.” وی همچنین نوشته است: “اگر قیمت 80 دلاری هر بشکه نفت، ترامپ را عصبانی می کند، بالا رفتن قیمت ها به 100 دلار و یا 200 دلار و حتی دو برابر این، همه را می تواند عصبانی کند.”

2- قراردادهای نظامی:

حجم بودجه نظامی عربستان سعودی در سال 2017 در دنیا در جایگاه سوم قرار داشت. بر اساس تحقیقی که انستیتو بین‌المللی پژوهش‌های صلح استکهلم (Sipri) انجام داده است، در سال 2017 عربستان با آمریکا قرارداد 110 میلیارد دلاری نظامی امضاء کرده است. در همین قرارداد قید شده است که، در مدت 10 سال هزینه های نظامی این کشور می تواند، به 350 میلیارد دلار برسد.

کاخ سفید هم این قراردادها را بزرگترین قراردادهای نظامی در تاریخ آمریکا اعلام نامیده است. از  دیگر از کشورهایی که به عربستان سعودی سلاح می فروشد، بریتانیا و البته فرانسه و آلمان می باشند. آقای ترکی الدخیل در مقاله خود نوشته است، عربستان سعودی در پاسخ به هر گونه تحریمی می تواند، برای تامین نیازهای نظامی خود به چین و یا روسیه مراجعه کند.

3- ناامنی و تروریسم:

کشورهای غربی می دانند که عربستان سعودی در تامین امنیت کشورهای خاورمیانه نقش کلیدی دارد و با افراط گرایی و تروریسم مبارزه می کند.

علارغم اینکه نخست وزیر انگلیس ترزا می عربستان سعودی را به انجام جنایات مختلف در بحران داخلی یمن متهم می کند، اما به اهمیت همکاری با عربستان برای تامین امنیت داخلی مردم در کوچه و خیابان های انگلیس تاکید دارد، که این دلیلی محکمی برای حفظ روابط مستحکم با عربستان برای انگلیس می باشد.

عربستان سعودی عضو ائتلاف جهانی به آمریکا است که هدف خود را مبارزه با گروهی که خود را دولت اسلامی (داعش) می نامند، است و همچنین سال گذشته توانسته است، اتحاد نظامی ضد تروریسم با حضور 40 کشور اسلامی تشکیل دهد.  

ترکی الدخیل فرض می کند، برای رفع پی آمدهای قتل جمال خاشقچی هر قدمی که برداشته شود، ریاض و آمریکا و دیگر کشورهای غربی اطلاعاتی را با هم مبادله می کنند.

4- اتئلاف های منطقه ای

عربستان سعودی برای جلوگیری از گسترش نفوذ ایران در منطقه، با آمریکا همکاری مستقیمی دارد. در خارومیانه بین کشورهای شیعه و سنی سالهاست که جنگ های نیابتی در جریان می باشد.

در سوریه عربستان سعودی سعی می کند، رئیس جمهور بشار اسد را ساقط کند و به گروه های شورشی کمک می کند.

آقای الدخیل در مقاله خود هشدار می دهد، در صورتی که آمریکا تحریم هایی را وضع کند، احتمال نزدیکی بین عربستان سعودی، روسیه و ایران وجود دارد و حتی احتمال دارد، بین عربستان سعودی و ایران آشتی برقرار شود.

5- تجارت و سرمایه گذاری

مدیر شبکه العربیه آقای الدخیل همچنین در مقاله خود می نویسد، شرکت های آمریکایی از بازار عربستان سعودی می توانند، محروم شوند.

در سال 2017 عربستان سعودی و آمریکا، 46 میلیارد دلار مبادله تجاری داشته اند. در این میان تراز تجاری آمریکا با عربستان مثبت 5 میلیارد دلار بوده است.

بر اساس محاسبات اداره بازرگانی آمریکا، روابط تجاری دو جانبه، در سال 2015 در آمریکا، زمینه ایجاد اشتغال 165000 نفر را به وجود آورده است.

عربستان سعودی در ماه آگوست همه روابط تجاری اش با کانادا را متوقف کرد. عربستان این اقدام را در برابر درخواست کانادا برای آزادی فعالین مدنی و مدافعان حقوق زنان انجام داد، که آن را دخالت در امور داخلی خود محسوب می کرد. همچنین این کشور واردات غلات از کانادا را متوقف کرد و به دانشجویانی که در دانشگاه های کانادا مشغول به تحصیل بودند، دستور بازگشت داد.

منبع: اندیشکده باکو

این مطلب، صرفاً جهت اطلاعِ مخاطبان، نخبگان، اساتید، دانشجویان، تصمیم‌سازان و تصمیم‌گیران بازنشر یافته و الزاماً منعکس‌کننده‌ی مواضع و دیدگاه‌های اندیشکده راهبردی تبیین نیست.

مصطفی محمدی/ كارشناس روابط بين الملل