تبادل اسیر همواره بین رژیم صهیونیستی و طرف‌های درگیر از دولت‌های مصر و سوریه گرفته تا گروه‌های مقاومت از حزب‌الله، فتح و سایر گروه‌های فلسطینی در طول تاریخ منحوس این رژیم به چشم می‌خورد. اما حرکة المقاومةالاسلامیة موسوم به حماس در سال‌های اخیر در این زمینه بیش از سایر گروه‌های مقاومت خبرساز شده است.
در طول تاریخ مبارزه با رژیم صهیونیستی همواره شاهد آن هستیم که گروه‌های مقاومت از مبادله اسرا برای گرفتن امتیازهای مختلف استفاده کرده‌اند و غالباً توانسته‌اند درازای آزادی تعداد اندکی اسیر یا جسد آنان شمار قابل‌توجهی از اسرای مقاومت را از دست رژیم صهیونیستی آزاد کنند و یا پیکر بی‌جان آنان را بازگردانند.
شرایط اجتماعی در سرزمینهای اشغالی
از دیگر سو رژیم صهیونیستی‌ها در مسائل اجتماعی با مشکلات عدیده‌ای ازجمله مقوله دولت-ملت سازی دست‌وپنجه نرم می‌کند و ساکنان سرزمینهای اشغالی احساس تعلق کم‌رنگی به این سرزمین غصب شده و رژیم آن دارند. علاوه بر این مشکلات دیگری ازجمله تلاش جوانان با توسل به راه‌های مختلف برای فرار از خدمت سربازی نمود بالایی دارد به‌گونه‌ای که عده قابل‌توجهی برای این امر رو به‌سوی کسوت خاخامها و ربّیها کرده‌اند و جالب آنکه برخی مسئولین رژیم صهیونیستی خواستار دربگیری خاخامها از سوی قانون خدمت وظیفه هستند.
تمامی این مسائل ازآنجا ریشه می‌گیرد که ساکنان کنونی سرزمینهای اشغالی به امید زندگی مرفه‌تری به مهاجرت روی آوردند و با توجه به آنکه گذرنامه کشور اولیه آنان پس از مهاجرت باطل نمی‌‍شود همواره راه بازگشت به روی آنان باز بوده است و امروزه مهاجرت معکوس یکی از چالش‌هایی است که رژیم صهیونیستی در مواجهه با آن دست‌وپنجه نرم می‌کند.
درنتیجه شرایط در سرزمینهای اشغالی به‌گونه‌ای پیش می‌رود که نارضایتی اجتماعی به بهانه‌های گوناگون فشار زیادی قدرت سیاسی وارد می‌آورد تا در انتها گروه‌های مقاومت بتوانند امتیازهای قابل‌توجهی از دشمن بگیرند. اما این نکته را نباید فراموش کرد که رژیم صهیونیستی تا هنگامی‌که مجبور نشود هیچ امتیازی به محور مقاومت نمی‌دهد.
نمونه این مسئله را می‌توان در اسیر شدن گیلعاد شالیت 19 ساله به‌خوبی مشاهده کرد، به‌گونه‌ای که گیلعاد شالیت به نماد همبستگی ساکنان سرزمینهای اشغالی تبدیل شد و زنان در این سرزمین‌ها وی را فرزند خود می‌خواندند و کمپینهای مختلفی برای آزادی وی شکل‌گرفته بود و فشار زیادی به سران این رژیم وارد می‌آورد.
| از دیگر سو در رژیم صهیونیستی هم شرایط اجتماعی و هم ضعف کابینه در مقابل اپوزیسیون، نشان از آن دارد که رژیم صهیونیستی در مذاکراتی قرار دارد که مجبور خواهد شد درنهایت امتیازهای قابل‌توجهی ارائه دهد هرچند این امر را با کراهت انجام دهد |
دست‌آخر حماس توانست درازای آزادی 1027 اسیر فلسطینی پس از حدود 5 سال وی را به دست رژیم صهیونیستی بسپارد.این اتفاق در شرایطی رخ داد که سران رژیم صهیونیستی در این مدت تلاش میکردند تا با انکار اسارت شالیت حماس را بازی رسانه‌ای خود وارد کرده تا به انتشار اطلاعات مربوط به شالیت روی آورد و از این طریق حتی کوچک‌ترین امتیازی به حماس ندهد.
دست برتر حماس در مقابل رژیم صهیونیستی
در سال‌های اخیر حماس و سایر گروه‌های مقاومت درزمینهٔ مسائل دفاعی حرکتی روبه‌پیشرفت داشتند، مسئله‌ای جنگ 51 روزه غزه از آن پرده برداشت و طی آن حماس توانست سران رژیم صهیونیستی را به شگفتی وادارد. این جنگ تفاوت‌های بسیاری با سایر مقاومت‌های گروه‌های فلسطینی داشت، درست است که رژیم صهیونیستی این جنگ را آغاز کرد اما پس از گذشت 51 روز بمباران غزه درخواست پایان جنگ را به حماس داد.علاوه بر اینها حماس با بهره‌گیری از تونلها توانست اقداماتی را در سرزمینهای اشغالی به منصه ظهور بگذارد.
در کنار اینها حماس توانست از عده‌ای از نظامیان رژیم صهیونیستی را خلال جنگ به اسارت بگیرد، موضوعی که سران رژیم صهیونیستی ابتدا آن را انکار کردند اما هم‌اکنون با اعتراف به آن تمام تلاش خود را در خصوص آزادی آنان به‌ویژه از طریق واسطه‌های بین‌المللی به کار گرفته‌اند.
«هدار گولدن» و «شائول آرون» تنها دو تن از اسرایی هستند که نام آن‌ها را منتشرشده است. شائول آرون، افسر یگان مرزی ارتش رژیم صهیونیستی بود که از حدود یک سال پیش در دست حماس قرار دارد و سران رژیم صهیونیست به اسارت آرون 48 ساعت بعد اعتراف کردند و هزار گولدن، نظامی صهیونیست که سایت اینترنتی روزنامه یدیعوت آحارانوت رژیم صهیونیستی حدود شش ماه فیلم سه‌بعدی ربوده شدن وی را به نمایش گذاشته بود،در جریان جنگ 51 روزه غزه به دست نیروهای حماس اسیر شد و بار دیگر مقاومت توانست دست برتر خود را در مقابله با رژیم صهیونیستی به نمایش بگذارد.حال باگذشت یک سال پس از اسارت این دو نظامی صهیونیست زمزمه‌های مبادله اسرا از هر دو طرف به گوش می‌رسد. اما این سؤال باقی می‌ماند که به چه علتی در شرایط کنونی حماس و رژیم صهیونیستی به مذاکراتی برای آزاد کردن این اسرا روی آورده‌اند؟
حماس به دنبال تبادل اسرا
تبادل اسرا در شرایطی صورت می‌گیرد که برای درک و شناخت بهتر آن باید به بررسی شرایط دو طرف و تغییرات منطقه پرداخت. در حال حاضر جنبش حماس ازنظر نظامی به‌گونه‌ای در ضعف قرارگرفته است، پس‌ازآنکه اخوان المسلمین در مصر موفق به در دست‌گیری حکومت شد، حماس به استغنا از سایر حامیان خود ازجمله ایران و سوریه روی آورد و براثر همین امر در سوریه در کنار مخالفان حکومت قرار گرفت. اما پس‌ازآنکه دولت مرسی در مصر سقوط کرد، بااینکه به دنبال کسب حمایت عربستان سعودی و قطر است اما هنوز نتوانسته حمایت گذشته را به دست بیاورد و احتمال اینکه بتواند از این طریق توان نظامی خود را افزایش دهد، بسیار ضعیف است.
از دیگر سو تشکیلات خودگردان با فعالیت‌های بین‌المللی خود و از سوی دیگر تقابل با حامیان حماس در کرانه باختری، جنبش حماس را تا حدی در انزوا قرار داده است.علاوه بر اینها حماس نتوانسته به بازسازی ویرانی‌های به‌جامانده از جنگ 51 روزه اقدام کند.در کنار همه این مسائل اختلاف بین سران سیاسی و نظامی حماس را که از مواضع جدید سران سیاسی حماس ریشه می‌گیرد نمی‌توان نادیده گرفت.
البته نباید از این نکته هم غافل شد که به‌موازات تلاش برای مبادله اسرا، مذاکراتی غیرمستقیم در رابطه با آتشبس بلندمدت با رژیم صهیونیستی در جریان است و بااینکه محمد نزال عضو دفتر سیاسی جنبش حماس گفته«این مذاکرات (تبادل اسرا) به مذاکرات غیرمستقیم مربوط به آتشبس ارتباطی ندارد و هیئت حماس که درباره موضوع اسرا با رژیم صهیونیستی مذاکره خواهد کرد متفاوت از هیئت مذاکره‌کننده درباره آتشبس است.» اما نمی‌توان اثر متقابل مذاکرات آتشبس و تبادل اسران را انکار کرد.
همه این اتفاقات درزمانی رخ می‌دهد که جمهوری اسلامی درگیر مذاکرات هسته‌ای است وعده‌ای از سران حماس این تصور کاملاً غلط رادارند که ایران در حال صلح با آمریکاست.
درنتیجه حماس برای برون‌رفت از این شرایط به تبادل اسرا و امتیاز گیری از رژیم صهیونیستی روی آورده است تا جایی که «فتحی حماد» عضو دفتر سیاسی «حماس» اعلام کرد که «موضوع تبادل اسرا حتمی است و فقط مسئله زمان مطرح است.»
درنتیجه این نکات حماس بااراده‌ای که از قطعیت بالایی برخوردار است برای مذاکرات تبادل اسرا خود را آماده کرده است، هرچند اگر توان بیشتری از خود در نگه‌داشتن اسرا به نمایش می‌گذاشت فشار بیشتری به رژیم صهیونیستی وارد می‌ساخت.
نیاز نتانیاهو به مبادله اسرا
همان‌گونه که ذکر شد، شرایط اجتماعی در سرزمینهای اشغالی به‌گونه‌ای رقم می‌خورد که مستعد است قدرت سیاسی را تحت‌فشار قرار دهد و علاوه بر اینها کابینه نتانیاهو با رایی شکننده موافقت کنست را کسب کرد و مخالفان سرسختی در کنست دارد. ازاین‌رو نیازمند کسب حمایت اجتماعی است و فشار زیادی را متحمل میشود، تا جایی که به شایعه‌سازی مبنی بر ایجاد کابینه با مخالف سرسخت خود یعنی «اتحاد صهیونیسم» روی آورد.
اما این اتفاقات در شرایطی رخ می‌دهد که حماس شرط ارائه اطلاعات بیشتر از اسیران را پایبندی رژیم صهیونیستی به قرارداد آزادی شالیت، یعنی دستگیر نکردن دوباره آزادشدگان این قرارداد اعلام کرده است که هم‌اکنون 54 نفر از آنان در زندانهای رژیم صهیونیستی به سر میبرند.موضوعی که رژیم صهیونیستی کاملاً به آن اکراه دارد اما با توجه به رویکرد حماس راه چارهای برای آن نخواهد داشت و با توجه به شکست فعالیت‌های اطلاعاتی برای آزادی اسرای خود رژیم صهیونیستی مجبور میشود به این شرط حماس تن بدهد.
سخن پایانی
حماس یکی از مهم‌ترین گروه‌های مقاومت است که سابقه نسبت درخشانی در مقابله با رژیم صهیونیستی درزمینهٔ درگیری و امتیاز گیری از خود به‌جای گذاشته است و هم‌اکنون مدیریت نوار غزه را در دست دارد، اما از حدود چهار سال پیش روابط این جنبش با کشورهای محور و حامی مقاومت تا حدی رو به کمرنگ شدن گذاشته است حماس برای خروج از شرایط کنونی و بهبود سطح زندگی در نوار غزه به تبادل اسرا و صلح بلندمدت روی آورده است.
از دیگر سو در رژیم صهیونیستی هم شرایط اجتماعی و هم ضعف کابینه در مقابل اپوزیسیون، نشان از آن دارد که رژیم صهیونیستی در مذاکراتی قرار دارد که مجبور خواهد شد درنهایت امتیازهای قابل‌توجهی ارائه دهد هرچند این امر را با کراهت انجام دهد.
