نتانیاهو بارها نشان داده علاقه زیادی به ارائه تحلیل‌های خویش از طریق تصویر، داده‌نما و نقشه دارد. برخی از عملکردهای او در استفاده از این روش هرچند مورد تمسخرهایی قرارگرفته است، اما استفاده از تصویر و ساده‌سازی یک موضوع ضمن آنکه تأثیر بسیار زیادی بر روی مخاطب دارد، فرصت ارائه تحلیل غلط و پنهان نمودن مغلطه را فراهم می‌نماید. به‌طور نمونه ارائه تصویر بمب برای نشان دادن تهدیدِ هسته‌ای شدن ایران در سخنرانی سازمان ملل موجب شد به‌سادگی این موضوع به خبر نخست رسانه‌ها تبدیل شود و موضوع پیچیده آستانه هسته‌ای شدن ایران را در یک ساده‌سازی عوامانه برای افکار عمومی ارائه نماید.

نتانیاهو در جدیدترین اقدام خود برای ارائه تحلیل، از نقشه رنگ شده کشورهای جهان در جلسه کنست استفاده نموده است. نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی در جلسه کمیسیون امنیت ملی کنست این رژیم که 4 مرداد (25 ژوئیه) برگزار شد، نقشه‌ای جدید ارائه نموده است. (تصویر شماره 1)

تصویر شماره 1 (داده نمای نتانیاهو در جلسه کمیسیون امنیت ملی کنست رژیم صهیونیستی)

در این نقشه کشورها با چهار رنگ مختلف نشان داده شده‌اند. رنگ قرمز به معنی این است که روابط رژیم صهیونیستی با این کشورها طی ماه‌های اخیر در موضوعات مختلف دیپلماتیک و اقتصادی رو به بهبود بوده است. رنگ آبی به معنی آن است که این رژیم با این‌گونه کشورها روابطی بسیار حسنه و خوب برقرار کرده است. رنگ سبز شامل کشورهایی است که به باور نتانیاهو رژیم اشغالگر قدس با دولت‌های آنان روابطی خاصی ندارد! و در پایان رنگ مشکی نشان دهنده کشورهایی است که این رژیم با آنان در تخاصم به سر می‌برد.

در این یادداشت اهداف و لایه‌های پنهان هدف نتانیاهو از ارائه این داده نمای رنگ شده مورد بررسی قرار خواهد گرفت.

1- القای موفق آمیز بودن سیاست خارجی دولت نتانیاهو

یکی از نکات مهم این داده نما تلاش نتانیاهو برای القای رو به پیشرفت بودن روابط کشورهای گوناگون با این رژیم در یک سال اخیر است. رنگ قرمز و رو به بهبود نشان دادن روابط رژیم صهیونیستی با قدرت‌های بزرگ از جمله روسیه، هند، چین و قدرت‌های نوظهوری چون آرژانتین و ترکیه به‌خوبی فاش می‌سازد که نتانیاهو سعی دارد خود را از اتهام عدم موفقیت در سیاست خارجی رها سازد. این در حالی است که این رژیم سال‌هاست با کشورهایی چون روسیه، هند و چین روابط اقتصادی و نظامی مستمری داشته است.

2- نقشه، راه‌حلی برای فریب جایگاه کشورها

استفاده از نقشه جغرافیایی نشان دهنده وسعت سرزمینی کشورهاست، اما آنچه در روابط بین‌الملل برای داوری میزان موفقیت سیاست خارجی یک دولت مهم است روابط با کشورهایی است که جایگاه ژئوپلیتیکی، اقتصادی و سیاسی آنان در نظام بین‌الملل برای آن دولت حائز اهمیت است. نگاه اولیه نقشه تلاش دارد به مخاطب القا کنند که بخش وسیعی از جامعه بین‌الملل این رژیم را پذیرفته و تنها حجم کوچکی از نقشه جهان رنگ مشکی (متخاصم) است.

در روابط بین‌الملل قدرت و جایگاه ژئوپلیتیکی هر کشور نشان دهنده اهمیت روابط خارجی هر کشوری با دیگران است. به‌طور مثال در این نقشه هر چند لبنان و سوریه حجم بسیاری کمی را اشغال نموده است، اما جایگاه جغرافیایی این دو کشور و حضور جنبش‌ها و دولت متخاصم با این کشور تأثیری بسیار بیشتر و مهم‌تری نسبت به آبی (روابط حسنه) نشان دادن کانادا و جزایرش در ارزیابی سیاست خارجی دولت نتانیاهو دارد.

3- محور نشان دادن متخاصمین رژیم صهیونیستی

یکی از نکات نقشه ارائه شده از سوی نتانیاهو تلاش برای القای وجود یک محور متخاصم علیه تل‌آویو متشکل از لبنان، سوریه، عراق، ایران و افغانستان در کنار کره شمالی است. قرار دادن افغانستان در کنار محور مقاومت ایران، عراق، سوریه و لبنان از اقدامات سؤال برانگیز این داده‌نماست.

رژیم صهیونیستی همواره سعی کرده است کره شمالی را دشمن خود معرفی نماید و اتهامات گوناگونی مبنی بر کمک کره شمالی به مقاومت در غزه منتشر نموده است. دلیل این اقدام رژیم بیش از آنکه نشات گرفته از واقعیت و تهدید علنی کره شمالی علیه تل‌آویو باشد، ناشی از تلاش برای قرار دادن یک کشور منفور و ناقض حقوق بشری در زمره دشمنان خویش است. بر این مبنا شاید بتوان گفت قرار دادن افغانستان که امروزه در افکار عمومی به‌عنوان مرکز تروریسم القا شده است را توجیه نمود.

نتانیاهو با هوشمندی با توجه وسعت نسبتاً کم جغرافیایی 5 کشور نام برده شده به رنگ مشکی، دشمنان خود را یک طیف در یک محور مشخص (محور مقاومت) با مرکزیت ایران و بخشی بسیار محدود از جامعه جهانی معرفی می‌نماید.

4- زمان ویژه ارائه داده نما و القای نتیجه پیش طراحی شده

یکی از نکاتی که باید مد نظر قرارداد زمان ارائه این نقشه است. ارائه این نقشه پس از امضای عادی‌سازی روابط با ترکیه، سفر نتانیاهو به آفریقا، نزدیکی به روسیه و دیدارهای پیاپی نتانیاهو با پوتین حول مسئله سوریه و سفر وزیر خارجه مصر به تل‌آویو نشان می‌دهد زمان انتخاب شده برای ارائه نقشه هوشمندانه است.

نتانیاهو در حالی ده کشور آفریقایی تیوپی، اوگاندا، رواندا، کنیا، تانزانیا ، گینه، چاد،  سودان جنوبی، زامبیا و ساحل عاج را قرمز و روبه بهبود نمایش داده است که قضاوت در مورد میزان موفقیت‌آمیز بودن سفر وی به آفریقا اکنون بسیار عجولانه است. هم‌چنین برخی کشورهای آفریقایی چون تانزانیا و گینه تنها تمایل خود را برای ایجاد سفارت اعلام نموده‌اند.[1]

ضمن آنکه کشورهای قرمز نشان داده شده آفریقایی جزو قدرت‌های اصلی این قاره نیستند و نباید آن را موفقیت نتانیاهو دانست.  نتانیاهو قبل از آغاز سفر به آفریقا هدف سفرش را گسترش «دامنه همکاری دوجانبه» اعلام نمود و گفت: «این سفر بخشی از تلاش‌های صورت گرفته برای بازگشت گسترده به آفریقا است و ساز و کاری که اکنون آغاز خواهیم کرد، در سال‌های آینده گسترش خواهد یافت.» اما باید توجه داشت اگر منظور نتانیاهو پذیرش این رژیم در میان کشورهای آفریقایی است، باید متذکر شد که اقدامات این رژیم در دهه‌های گذشته برای بهبود روابط با کشورهای آفریقایی، موجب شد در سال 1991، 30 کشور آفریقایی با این رژیم روابط دیپلماتیک برقرار نمایند و لذا ساده لوحانه است رنگ قرمز نقشه در آفریقا را دستاورد سفر نتانیاهو و دوران حاکمیت وی دانست.

بلکه برخی تحلیل گران صهیونیست سفر نتانیاهو به آفریقا را به‌منظور جلوگیری از نفوذ ایران در آفریقا و کاهش روابط تل‌آویو با آفریقا می‌دانند و قرمز و سبز نشان دادن روابط رژیم صهیونیستی با آفریقا صحیح نمی‌دانند.[2]

5- جایگاه رژیم صهیونیستی در میان دولت‌ها و افکار عمومی اروپایی

نتانیاهو در اقدامی غیرحرفه‌ای برخی کشورهای اروپایی که رژیم صهیونیستی در سال‌های اخیر در روابط با آنان دچار تنش‌هایی بوده است را به رنگ آبی کمرنگ نشان داده است. در حالی که در نگاه کلی بیننده گمان می‌نماید روابط تل‌آویو و اروپایی‌ها همانند روابط این رژیم و آمریکا است. این در حالی است که امروزه رژیم صهیونیستی در میان افکار عمومی اروپا با چالش‌های جدی‌ای مواجه است.[3]

یکی از نکات مهم و مناقشه برانگیز میان اروپایی‌ها و رژیم صهیونیستی راه حل دو دلت و مناطق 1967 است. رژیم صهیونیستی ساخت‌وسازهای فراوانی به‌منظور یهودی‌سازی قدس در خارج از مناطق 1948 انجام داده است که با واکنش بسیار شدید اروپایی‌ها روبرو شده است زیرا اروپایی‌ها این مناطق را بر اساس قطعنامه‌های سازمان ملل جزو فلسطین می‌دانند.

«ایلیت شاکید» وزیر دادگستری رژیم صهیونیستی در واکنش به این تصمیمات اتخاذ شده در اتحادیه اروپا در خصوص تحریم رژیم صهیونیستی به جرم شهرک‌سازی‌ها اشاره نموده است: «این مسئله ساده‌ای نیست. اروپا گام‌هایی را در مسیر یهودستیزی برمی‌دارد که ما را به یاد روزهای تاریک می‌اندازد. در اتحادیه اروپا به‌صورت کامل آنچه را که در خاورمیانه روی می‌دهد فراموش می‌کنند.» تحریم‌های رژیم صهیونیستی در اروپا را می‌توان نتیجه اقدامات چندساله مجموعه «BDS» دانست.

دومین عاملی که موجب تنش میان رژیم صهیونیستی و اروپا شده است، توجه به حقوق بشر است. اتحادیه اروپا همواره یکی از اصول سیاست خارجی خود را حمایت از حقوق بشر در جهان و غرب آسیا معرفی کرده است. امروزه با فعالیت رسانه‌ها و کمپین‌های حقوق بشری در اروپا، توجه افکار عمومی اروپا به جنگ‌های غزه بیشتر شده و سیاست‌مداران اروپایی را مجبور به واکنش نموده است.[4] یک نظرسنجی در ژوئیه 2014 (هم‌زمان با جنگ غزه) از 1658 بزرگ‌سال بریتانیایی نشان داد اگر چه 65% از پاسخ‌گویان، جنبش حماس را مرتکب جرائم جنگی می‌دانند، اما در مقابل، 62% نیز همین دیدگاه را نسبت به رژیم صهیونیستی دارند. از نکات قابل توجه این نظرسنجی، احساس همدردی با «حماس» در طیف جوان بیشتر از بزرگ‌سالان بود. پیمایش دیگری توسط «ساندی‌تایمز» پس از جنگ انجام شد که نشان می‌دهد 52% از انگلیسی‌ها بمباران غزه توسط رژیم صهیونیستی در جنگ اخیر را «غیرموجه» می‌دانند، هرچند 27% با صهیونیست‌ها و 14% با فلسطینی‌ها احساس همدردی دارند.[5]

6- خنثی نشان دادن کشورهای عربی

یکی دیگر از نکات داده نقشه ارائه شده از سوی نتانیاهو، سبز نشان دادن کشورهای عربی از جمله عربستان سعودی، مصر، کویت، اردن، یمن و… است. سبز به معنی خنثی بودن روابط و نداشتن روابط خاص میان آن کشور و رژیم صهیونیستی است. این در حالی است که ما شاهد بهبود روابط میان برخی کشورهای عربی از جمله مصر و عربستان با رژیم صهیونیستی هستیم.

همکاری‌های امنیتی میان کشورهای عربی و رژیم صهیونیستی و بهبود روابط میان آنان بارها از سوی مقامات دولت نتانیاهو و رژیم صهیونیستی مورد اشاره قرار گرفته است. هم‌چنین مصر و اردن همواره بیشترین همکاری امنیتی و حتی نظامی با تل‌آویو به‌منظور سرکوب مقاومت در غزه و کنترل کرانه باختری داشته‌اند و خنثی نشان دادن آنان بسیار عجیب است. این در حالی است که همکاری و هم‌پیمانی برخی کشورهای عربی بسیار هم‌سوتر و قوی‌تر از روابط برخی کشورهای اروپایی مانند سوئد و ایرلند با رژیم صهیونیستی است.

7- جمع‌بندی

با بررسی متن و حاشیه داده نمای ارائه شده از سوی نتانیاهو در کنست رژیم صهیونیستی به نظر می‌رسد نکات زیر حائز اهمیت است:

1-7- استفاده از نقشه جغرافیایی نشان دهنده وسعت سرزمینی کشورهاست، اما آنچه در روابط بین‌الملل برای داوری میزان موفقیت سیاست خارجی یک دولت مهم است، چگونگی روابط با کشورهایی است که جایگاه ژئوپلیتیکی، اقتصادی و سیاسی آنان در نظام بین‌الملل برای آن دولت حائز اهمیت است.

2-7- ارائه این نقشه پس از سفر نتانیاهو به افریقا و عادی‌سازی روابط با ترکیه بسیار هوشمندانه است.

3-7- نتانیاهو با تقسیم کشورها به چهار رنگ و محدود نمودن متخاصمین به پنج کشور به دنبال القای پذیرفته شدن و مشروعیت‌یابی این رژیم در عرصه بین‌المللی است.

4-7- رو به بهبود نشان دادن روابط این رژیم با قدرت‌های بزرگ و نوظهور مانند روسیه، چین، ژاپن، هند، کره جنوبی و سنگاپور و برخی کشورهای آفریقایی مانند اتیوپی، اوگاندا و… نشان از تلاش نتانیاهو برای القای موفقیت آمیز بودن سیاست خارجی خود در سال‌های اخیر است. این در حالی است که برخی کشورهای نام برده شده سال‌هاست با این رژیم روابط داشته‌اند و ادعای بهبود روابط با برخی کشورها بلاخص دولت‌های آفریقایی‌ اکنون قابل ارزیابی نیست.

5-7- قرار دادن افغانستان در جزو شش کشور متخاصم با رژیم صهیونیستی اقدامی سؤال برانگیز است.

6-7- از نکات جالب توجه نقشه، معرفی کشورهای عربی منطقه غرب آسیا ازجمله عربستان، مصر و اردن در زمره گروه «بدون روابط خاص» و القای خنثی بودن روابط دو سویه است.

محمدمحسن فایضی/ پژوهشگر مسائل فلسطین