اندیشکده راهبردی تبیین – یک هیات از خاخام‌های یهودی از جنبش تندرو دینی «خباد» اواخر هفته گذشته به‌منظور جشن گرفتن عید یهودی «هانوکا» راهی بحرین شده است. رسانه‌های صهیونیستی سفر خاخام‌های یهودی به بحرین را با اهتمام ویژه‌ای دنبال می‌کنند.
در واکنش به این سفر جنبش حماس بیانیه‌ای صادر و ضمن محکومیت این سفر تأکید کرد: «از کشور بحرین و دیگر کشورهای عربی و اسلامی می‌خواهیم تمامی شیوه‌های عادی‌سازی روابط با دشمن صهیونیستی را متوقف سازند.»
به همین بهانه، سایت اندیشکده راهبردی تبیین، گزارش زیر را که به تشریح چیستی و اهداف خباد می پردازد، منتشر می کند.

***

چکیده

جنبش مذهبی خباد یک جنبش حسیدی یهودی است که از عمر آن بیش از دو قرن می‌گذرد. این جنبش در اقصی نقاط دنیا فعالیت دارد و درصدد ترغیب یهودیان بی توجه به آموزه‌های دینی یهود به مراعات احکام و دستورات تورات و تلمود است. عمده فعالیت جنبش مذهبی خباد را می‌توان در فعالیت‌های فرهنگی و آموزشی خلاصه کرد؛ فعالیت‌هایی که با ارائه خدمات رفاهی و آموزشی از تأثیرگذاری دوچندانی بر روی یهودیان دنیا برخوردار بوده است.  مرکز فعالیت‌ها و رهبری این جنبش بعد از جنگ جهانی دوم از اروپای شرقی به آمریکا منتقل شد؛ در آنجا، دامنه فعالیت‌ها و ساختار سازمانی این جنبش رشد چشمگیری یافت و از حالت یک جنبش صرفاً عرفانی خارج شد و ماهیتی اجتماعی به خود گرفت و فعالیت‌های آن سمت و سویی بین‌المللی پیدا کرد. این جنبش مذهبی با نفوذی که در ارکان قدرت در ایالات متحده آمریکا دارد به عنوان بازوی فرهنگی صهیونیسم بین‌الملل فعالیت دارد و مراکز متعدد آن در اقصی نقاط دنیا به عنوان مکان‌های امنی برای فعالیت‌های جاسوسی سرویس‌های امنیتی رژیم صهیونیستی به شمار می‌روند.

تاریخچه

جنبش مذهبی خباد که به خباد لوباویچ[1] مشهور است، یک جنبش یهودی ارتدوکسی[2] و حسیدی[3] است. این جنبش در شهر لیوزنا[4] در بلاروس امروزی در سال 1775 توسط خاخام شِنِر زالمان[5] تأسیس شد (1). مرکز فعالیت این جنبش مذهبی بیش از یک قرن در خاک روسیه بود؛ در دهه 1930، مرکز فعالیت این جنبش مذهبی به لهستان و در دهه 1940 میلادی با شروع جنگ جهانی دوم در اروپای شرقی به ایالات متحده آمریکا منتقل شد؛ از آن سال تاکنون فعالیت‌های این جنبش در آمریکا فعال بوده و هست (2).

این جنبش مذهبی امروزه یکی از بزرگترین جنبش‌های حسیدی به شمار می‌رود و عمده شهرت آن در فعالیت‌های تبلیغی، آموزشی و امور خیریه نهفته است. امروزه این جنبش به لحاظ ساختار سازمانی بزرگترین سازمان دینی یهود در سطح جهان به شمار می‌رود (3). شبکه گسترده مؤسسات وابسته به خباد، این جنبش مذهبی را امروزه به طلایه­دار زندگی اشتراکی یهودی بدل کرده است.

جنبش مذهبی خباد، بزرگترین سازمان دینی یهود در سطح جهان محسوب می‌شود.

رهبران و شخصیت‌های برجسته خباد

جنبش خباد تا به امروز توسط مجموعه­ای از خاخام­های حسیدی رهبری و هدایت شده است. این جنبش مذهبی از زمان تأسیس تا به امروز 7 رهبر را به خود دیده است که در ادامه بطور مختصر به هر یک خواهیم پرداخت.

1. خاخام شنر زالمان (1745-1812): زالمان این جنبش مذهبی را در شهر لیوزنا در بلاروس تأسیس کرد. او مرکز این جنبش مذهبی را بعدها به شهر لیادای[6] منتقل کرد. وی جوانترین شاگرد خاخام داوبر بن آوراهام[7]، شاگر اصلی و جانشین خاخام اسرائیل بعل شم تو[8]، مؤسس فرقه مذهبی حسیدی بود.

«تانیا»[9] (یا کتاب انسان معمولی) مهمترین اثر شنر زالمان است. این کتاب اصلی­ترین اثر مربوط به اندیشه خباد است که هر روز توسط پیروان این جنبش مذهبی مورد مطالعه قرار می­گیرد. از دیگر آثار شنر زالمان می­توان به مجموعه­ای از یادداشت­های او پیرامون تفکر حسیدی نظیر «شولخان آروخ هاراو»[10]، نسخه بازنگری شده در فقه یهودی، اشاره نمود(4).

2. خاخام داوبر شنری[11] (1773-1827): فرزند خاخام زالمان بعد از وی هدایت این جنبش مذهبی را در شهر لوباویچ بر عهده گرفت. هرچند در ابتدا رهبری وی توسط خاخام آرون هالوی[12] مورد مناقشه قرار گرفت اما عامه مردم او را به عنوان جانشین به حق پدرش و رهبر جنبش خباد می­شناختند. خاخام داوبر آثاری را در زمینه اندیشه حسیدی منتشر کرد اما عمدتاً اقدام به انتشار کتاب‌ها و دستنوشته‌های پدرش نمود. بعدها بسیاری از آثار خاخام داوبر توسط جنبش خباد تجدید چاپ شد (5).
3. خاخام مناخم مندل شنرسان[13] (1789-1866): وی نوه خاخام شنر زالمان و داماد خاخام داوبر بود. او رهبری جنبش را در شهر لوباویچ بر عهده گرفت. وی آثاری را در زمینه اندیشه حسیدی و فقه یهودی منتشر کرد و نیز اقدام به انتشار برخی آثار پدربزرگش، شنر زالمان، نمود (6).
4. خاخام شموئل شنرسان[14] (1834-1882): وی هفتمین و کوچکترین پسر خاخام مناخم مندل بود. او این سِمت را در شهر لوباویچ برعهده گرفت. جنبش مذهبی خباد، سال­ها پس از وفات وی، اقدام به انتشار آثار و آموزه­های وی نمود (7).
5. خاخام شالوم داوبر شنرسان[15] (1860-1920): وی پسر دوم خاخام شموئل و جانشین پدرش بود. خاخام شالوم داوبر به این منظور که برادر بزرگترش زالمان آرون[16] ناراحت نشود، پیش از پذیرش رسمی رهبری جنبش مدتی منتظر ماند. وی همچنین در سال 1897 در شهر لوباویچ، مدرسه‌ای دینی برای مطالعه تورات و تلمود تأسیس نمود. این مدرسه هم‌اکنون به عنوان یک شبکه­ جهانی در زمینه مطالعات پیشرفته تورات شناخته می­شود. شالوم داوبر در جنگ جهانی اول به شهر بندری روستاو آن دانِ[17] روسیه مهاجرت نمود. بسیاری از نوشته­های وی بعد از فوتش منتشر شد و بطور منظم در مدارس مذهبی خباد مورد مطالعه قرار گرفت (8).
6. خاخام یوسف یتسخاک شنرسان[18] (1880-1950): وی تنها پسر خاخام شالوم داوبر بود و رهبری این جنبش را بعد از پدرش برعهده گرفت. یوسف یتسخاک به دنبال تلاش دولت بلشویک برای تبعید وی، از روسیه خارج شد (9). از آن به بعد تا شروع جنگ جهانی دوم، در ورشوی لهستان هدایت جنبش را بر عهده داشت. او بعد از فرار از دست نازی­ها تا زمان مرگش در نیویورک زندگی کرد. نقش عمده وی در این جنبش را می­توان در تأسیس ساختار­ سازمانی کنونی جنبش خباد خلاصه کرد؛ چندین نهاد اصلی این جنبش و همچنین سایر مؤسسات خباد چه در سطح محلی و چه در سطح بین­المللی در دوره رهبری وی شکل گرفت. وی نیز همانند پیشینیان خود شماری از نوشته­هایش را منتشر کرد. شالوم داوبر شنرسان در دهه پایانی عمر خود از ورشو به آمریکا مهاجرت کرد و در نیویورک ساکن شد. او برای گسترش آموزه‌های دینی یهود، اقدام به تأسیس مدارس روزانه یهودی برای دختران و پسران و مردان و زنان نمود.
7. خاخام مناخم مندل شنرسان[19] (1902-1994): وی داماد خاخام یوسف یتسخاک بود و یک سال پس از مرگ او در سال 1951 میلادی رهبری جنبش حسیدی خباد را برعهده گرفت. مناخنم مندل شنرسان به عنوان آخرین رهبر خباد، این جنبش را از حالت یک جنبش مذهبی کوچک خارج کرد و آن را به بزرگترین جنبش یهودی حال حاضر دنیا تبدیل کرد. مناخم مندل در دوران رهبری خود شبکه‌ای از بیش از 3600 مؤسسه را که تأمین‌کننده نیازهای اجتماعی، مذهبی یهودیان بود تأسیس کرد، این مؤسسات در بیش از 1000 شهر در 80 کشور دنیا فعال بوده و هستند (10).

حضور وی در آمریکا و رهبری وی در دوران تأسیس رژیم صهیونیستی او را به مهمترین رهبر این جنبش در طول عمر این جنبش تبدیل کرد. در دوران وی جنبش رشد چشمگیری پیدا کرد و فعالیت‌های آن شکل بین‌المللی به خود گرفت. اهمیت مناخم مندل شنرسان به حدی بود که رهبران رژیم صهیونیستی و رؤسای جمهور آمریکا به خود به خاطر دیدار با وی مباهات می‌کردند.[20]

خاخام مناخم مندل شنرسان، رهبر پرنفوذ جنبش مذهبی خباد در ایالات متحده آمریکا

8. خاخام یهودا کرینسکی[21]: فعالیت‌های این جنبش با فوت مناخم مندل شنرسان پایان نیافت بلکه امروزه ساختار و تشکیلات عظیم خباد تحت رهبری خاخام یهودا کرینسکی است. هر چند وی را نمی‌توان همردیف 7 رهبر قبلی برشمرد اما در حال حاضر عملاً مدیریت جنبش و نهادهای آن با وی است.

یهودا کرینسکی در شهر بوستون ایالت ماساچوست آمریکا و در سال 1933 متولد شد (11). کرینسکی به مدت 40 سال به عنوان یکی از اعضای دفتر مدیریت این جنبش و به عنوان دستیار آخرین رهبر این جنبش، مناخم مندل شنرسان، فعالیت کرده است. در سال 1994 و بعد از فوت شنرسان، کرینسکی به عنوان تنها رهبر جنبش و مدیر اجرایی چندین سازمان مرکزی جنبش مذهبی خباد منصوب شد. کرینسکی در حال حاضر از مهمترین و تأثیرگذارترین چهره­های جنبش خباد در سطح جهان به شمار می‌رود (12). نشریه نیوزویک لیستی از 50 نفر از شخصیت‌های یهودی تأثیرگذار در ایالات متحده آمریکا را مابین سال­های 2007 تا 2013 منتشر کرد؛ در این میان نام یهودا کرینسکی هر سال جزء 5 نفر اول این لیست بوده است که این خود حاکی از جایگاه و تأثیرگذاری بالای این خاخام مشهور آمریکایی است (13).

مبانی فکری و اعتقادی

فلسفه و مبانی فکری جنبش حسیدی خباد بر مفاهیم دینی و مذهبی نظیر خدا، روح و در نهایت معنا و مفهوم احکام دین یهود نهفته است. آموزه‌های این جنبش عمدتاً برگرفته از آموزه‌های کلاسیک دین یهود و عرفان یهودی است. نوشته‌های کلاسیک و عرفان یهودی و بطور خاص آثار خاخام اسحاق لوریا[22] همچون زوهر[23] (: به معنی شکوه و جلال) و کابالا بطور مکرر در آثار نوشته شده توسط پیروان این جنبش به چشم می‌خورند. هر دو این آثار به عنوان منابع آموزه‌های خباد به شمار می‌روند و محتوای مورد نیاز تفاسیر نویسندگان جنبش تلقی می‌گردند (14).

با این وجود آنچه را که به عنوان مبنای تفکرات این جنبش مذهبی شناخته می‌شود، در آثار به جامانده از مؤسس این جنبش، خاخام شنر زالمان باید جست. همانطور که پیش از این عنوان شد یکی از مهمترین آثار نوشتاری وی، کتابی تحت عنوان تانیا است و سایر آثار برگرفته از دریافت‌ها و حاشیه‌هایی بر این اثر بوده است. امروزه بسیاری از فعالیت‌ها و اقدمات اعضای این جنبش مذهبی برگرفته از آموزه‌های شنر زالمان در این کتاب است. در ادامه به برخی محورهای اصلی تفکرات شنر زالمان که خطوط کلی اعتقادی این جنبش را مشخص می‌کند، اشاره خواهیم نمود.

اعضای جنبش خباد در حال دعا و نیایش

1. خباد؛ حکمت، ادراک و دانش

طبق آنچه زالمان در کتاب تانیا عنوان کرده است، خرد آدمی متشکل از 3 فرآیند مرتبط با هم است. این 3 فرآیند عبارتند از: حکمت[24]، ادراک[25] و دانش[26]؛ واژه خباد نیز متشکل از حروف اول عبری این 3 واژه است؛ در حقیقت واژه خباد بیانگر زیربنای فکری این جنبش حسیدی است (15).

 زالمان معتقد است توجه خدا به ذهن انسان دارد، و این ذهن آدمی است که «دروازه» قلب به شمار می­رود در حالیکه تأکید اصلی سایر شاخه‌های حسیدی عمدتاً بر «علاقه خداوند به قلب آدمی» است. وی ضمن بحث پیرامون این موضوع که «ادراک، مادر ترس از خدا و عشق به خدا است» معتقد است، ذهن برتر از قلب است (16). 

درحالیکه در کابالا بوضوح سطوح مشخص تقدس وجود دارد، در مبانی فکری این جنبش، تقدس و روحانیت در زندگی درونی و باطنی انسان‌ها وجود دارد. از این رو در اندیشه خباد، حکمت تولد ایده‌ای در ذهن انسان، ادراک همان تفکر و دانش آغاز واقعیت دادن به ایده است. برخی کارشناسان این حوزه در همین زمینه معتقدند که چنین برداشتی، نوعی ساختار روانی را ایجاد کرده و به یهودیان فرقه حسیدی کمک می‌کند تا تفکرات عرفانی خود را مجسم و عینی کنند. «این بخودی خود پیشرفت مهمی بود، چرا که پلی میان درون معنوی و روحانی انسان و رفتار روزمره وی ایجاد می‌کرد؛ مسأله‌ای که همواره برای عرفان‌گرایی یهودی یک مشکل بوده است» (17).

2. ارتباط با خدا؛ احساسات و ذهن انسان

از جمله موارد دیگری که در اندیشه خباد مطرح می‌شود، نحوه ارتباط انسان با خدا است. در قرائت پیروان خباد از آیین یهود، انسان برای ارتباط با خدا نه موجودی ایستا و غیرفعال و نه موجوی وابسته به دیگران است. در اندیشه رهبران خباد و بویژه زالمان هر فرد یهودی توانایی رشد و کمال را دارد و می‌تواند به یک انسان صالح و قدیس تبدیل شود و این ربطی به نژاد و … ندارد.

نکته دیگر مرتبط با اندیشه‌های زالمان ارتباط میان احساسات و ذهن آدمی است. در برخی شاخه‌های حسیدی احساسات انسان واکنشی به محرک‌های فیزیکی تلقی می‌شود درحالی‌که زالمان متعقد بود احساسات انسان تحت تأثیر ذهن انسان شکل می‌گیرد؛ از این رو تأکید عمده اندیشه خباد بر مطالعه و اندیشه در تورات و عمل به آن است. زالمان به عنوان خاخامی تلمودی، علاقمند بود تا کابالا و حسیدیم را مبتنی بر پایه‌های عقلانی بنا کند؛ از این جهت در کتاب مشهور خود تانیا اعتقاد داشت «این مغز انسان است که بر قلب حکومت می‌کند»(18).

در مجموع باید گفت جنبش مذهبی خباد به عنوان یک مکتب فکری، از دل جنبش مذهبی حسیدی با تأکید بر گسترش آموزه­های عرفانی حسیدی و با استفاده از براهین منطقی و عقلانی بوجود آمد؛ این مکتب فکری در واقع بنیا‌ن‌های نوعی «عرفان­گراییِ عقلانی» یهودی را ایجاد کرد.

3. اعتقاد به ظهور منجی یهود

اعتقاد به آمدن و ظهور منجی در بین طرفداران این جنبش حسیدی، اعتقادی رایج و در خور توجه است و آنها یکی از اهداف خود را افزایش آگاهی یهودیان به قریب الوقوع بودن ظهور منجیشان می‌دادند. این باور در میان طرفداران خباد به حدی قوی بود که عده‌ای از پیروان این جنبش، آخرین رهبر جنبش، خاخام مناخم مندل شنرسان را منجی وعده داده شده، می‌دانستند؛ البته مناخم مندل شنرسان این ادعا را قویاً رد می‌کرد (19).[27]

ساختار سازمانی

سازمان و تشکیلات کنونی و عریض و طویل جنبش مذهبی خباد مرهون تلاش‌های خاخام یوسف یتسخاک و مناخم مندل شنرسان است. بعد از انتقال مرکز فعالیت‌های این جنبش از اروپای شرقی به ایالات متحده آمریکا و به طور خاص به نیویورک سیتی، مرکز یهودیان آمریکا، این نهاد توسعه شگرفی پیدا کرد و میزان فعالیت‌هایش چندین برابر شد.

سازمان مرکزی جنبش خباد، «اتحادیه/ انجمن حسیدی خباد» [28]نام دارد؛ این سازمان هدایت کلان جنبش خباد را در سطح جهان بر عهده دارد؛ این مرکز در سال 1923 و در دوره رهبری خاخام یوسف یتسخاک شنرسان تأسیس شد. در حال حاضر مدیریت این مرکز با خاخام یهودا کرینسکی و مدیریت کمیته اجرایی آن بر عهده خاخام آبراهام شمتو است. 3 نهاد اصلی زیر نظر سازمان مرکزی جنبش خباد فعالیت دارند و زیرمجموعه «انجمن حسیدی خباد» به شمار می­روند. این نهادها عبارتند از:

1. ماخنه اسرائیل:[29] این مرکز در سال 1942 تأسیس شد و به عنوان یک نهاد تأمین اجتماعی فعالیت کرده و به یهودیان خدمات ارائه می­کند (20). در واقع این نهاد به تأمین نیازهای رفاهی و مادی یهودیان اقصی نقاط دنیا اشتغال دارد و هدف از آن بهبود کیفیت مادی زندگی یهودیان است. در ذیل این نهاد چندین صندوق خیریه، صندوقی برای توسعه زندگی یهودیان در اقصی نقاط دنیا، سازمانی برای ارتقاء کیفیت آموزشی کودکان 12 ـ 13 ساله یهودی و سازمان مرکزی زنان مربوط به جنبش خباد فعالیت دارند. این شاخه را می‌توان بازوی امور خیریۀ خباد قلمداد نمود.
2. سازمان مرکزی آموزش: [30]این نهاد شاخه آموزشی جنبش خباد ـ لوباویچ به شمار می­رود و در سال 1942 و در دوره رهبری یوسف یتسخاک شنرسان تأسیس شد (21). این نهاد در حال حاضر تحت مدیریت خاخام یهودا کرینسکی قرار دارد. از جمله وظایف اصلی این شاخه می­توان به تأسیس مراکز و دوره­های آموزشی در سطح جهان و زیر نظر جنبش اشاره کرد. دفتر انتشارات جنبش، کتابخانه اصلی جنبش (که دربردارنده آثار، کتب و فایل­های آموزشی کامپیوتری است)، وبسایت جنبش (دربردارنده هزاران مقاله و…)، مرکزی آموزشی برای محصلین و والدین آنها، کمیته­ای برای برگزارهای اردوهای تابستانی و برنامه­های آموزشی برای کودکان یهودی در اوقات فراغت، نهادی برای برگزاری کلاس­های آموزشی برای کودکان و بزرگسالان، مرکزی برای اعزام مبلغ، مرکزی دربردارنده مجموعه­های آموزشی و تصویری و همچنین یک شبکه اجتماعی برای مبلغین جنبش از جمله نهادها، سازمان­ها و مراکزی هستند که زیر نظیر «سازمان مرکزی آموزش» فعالیت می­کنند.
3. جامعه انتشارات کیهوت:[31] مرکز اصلی انتشارات جنبش خباد در سال 1942 توسط خاخام یوسف یتسخاک شنرسان تأسیس شد. از سال 1942 تا سال 1994 داماد و جانشین وی، خاخام مناخم مندل شنرسان مدیریت انتشارات جنبش خباد را عهده­دار بود. این انتشارات از آن زمان تاکنون، بزرگترین انتشارات آثار یهودی با انتشار بیش از 100 میلیون جلد کتاب به زبان­های عبری، یدیشی، انگلیسی، روسی، اسپانیایی، فرانسوی، ایتالیایی، پرتغالی، اتریشی، آلمانی، فارسی و عربی بوده است (22).

یهودا کرینسکی (نفر اول از سمت راست) و آبراهام شمتو (نفر وسط) در حال حاضر مدیریت سازمان مذهبی خباد را در سطح جهان برعهده دارند.

علاوه بر سازمان­های مذکور، نهادهای دیگری وجود دارند که بطور خودجوش فعالیت می‌کنند و با این جنبش مرتبط هستند اما تحت نظارت «انجمن حسیدی خباد» قرار ندارند. برخی از این سازمان­ها عبارتند از:

1. 1. تومخی تامیمیم/حامیان افراد خالص:[32] این سازمان، اصلی­ترین نهاد هدایت­کننده مدارس مذهبی خباد است و در سال 1897 تأسیس شد و قدمت بیشتری نسبت به «انجمن حسیدی خباد» دارد و تحت نظارت این انجمن نیز قرار ندارد. این نهاد در حال حاضر یک شبکه از مؤسسات مطالعه تورات را در سطح جهان دربر می­گیرد.
2. وعد تلمیدی هاتامیمیم هاعولامی:[33] سازمان دانشجویی مرکزی که به شبکه مدارس مذهبی جنبش خباد در سطح جهان خدمات‌رسانی می­کند. این نهاد در سال 2001 تأسیس شد.
3. فدراسیون جوامع یهودی روسیه:[34] این سازمان نماینده یهودیان روسیه به شمار می­رود. این سازمان تحت نظارت مبلغین خباد و حامیان آنها قرار دارد و ارتباطی با «انجمن حسیدی خباد» نیز ندارد (23).

جنبش خباد از سال 2006 میلادی به بعد در 75 کشور دنیا دارای یکسری مراکز بوده (24)، و از سال 2007 به بعد این جنبش مذهبی دارای  3300 مؤسسه در سطح جهان بوده است (25). این مراکز شامل مدارس و سایر سازمان­ها و تشکیلات وابسته به خباد بوده و غالباً در خاک ایالات متحده آمریکا و سرزمین­های اشغالی فلسطین فعالیت دارند. در مجموع خباد در 950 شهر در سطح دنیا دارای یکسری مرکز است: 178 مرکز در اروپا، 14 مرکز در آفریقا، 200 مرکز در سرزمین­های اشغالی، 400 مرکز در آمریکای شمالی، 38 مرکز در آمریکای جنوبی و حدود 70 مرکز در آسیا (26).

در مجموع باید گفت جنبش مذهبی خباد با چنین تشکیلاتی به دنبال ارائه هرچه بیشتر خدمات آموزشی، رفاهی و … به یهودیان در اقصی نقاط دنیا است و این فعالیت‌ها بعد از تشکیل رژیم صیهونیستی و با انتقال مرکز فعالیت‌های جنبش به آمریکا در قرن اخیر، رشد و گسترش چشمگیری پیدا کرده است.

فعالیت‌ها و اهداف خباد

فعالیت‌های جنبش خباد:

وظایفی که جنبش برای خود تعریف کرده است بطور عمده ناظر بر فعالیت‌های فرهنگی (آموزشی، تبلیغاتی) و اقدامات رفاهی و امور خیریه است. در واقع می‌توان گفت عمده فعالیت‌های جنبش در دو حوزه فرهنگی و امدادرسانی به منظور خدمات‌رسانی به همه یهودیان در اقصی نقاط دنیا (چه در سرزمین‌های اشغالی فلسطین و چه در نقاط دیگر جهان) صورت می‌گیرد. در ادامه به این دو دسته فعالیت‌ها اشاره خواهیم نمود.

1. فعالیت‌های فرهنگی

الف. فعالیت‌های آموزشی

جنبش خباد مؤسسات آموزشی متعددی را تحت هدایت و مدیریت خود دارد. دسته‌ای از این مؤسسات مدارس روزانه یهودی بوده و سایر مؤسسات، مؤسسات آموزشی فرعی و مؤسسات آموزشی مربوط به بزرگسالان هستند. در خصوص ویژگی‌های مدارس روزانه یهودی باید گفت این نوع مدارس مؤسساتی تمام وقت بوده و در آنها آموزه‌های دین یهود و آموزه‌های غیردینی و عمومی به کودکان داده می‌شود. به عبارت دیگر کودکان در این مدارس در کنار آموزش و تعلیم تورات و آموزه‌های دین یهود، با تاریخ آبا و اجدادی، زبان عبری، فرهنگ غیردینی یهودی و صهیونیسم آشنا می‌شوند.

در ایالات متحده آمریکا نزدیک به 300 مدرسه روزانه یهودی مشغول فعالیت است (27). البته فعالیت‌های آموزشی خباد صرفاً منحصر به آموزش کودکان یهودی نیست بلکه آموزش افراد بزرگسال نیز در قالب شبکه یادگیری یهودی و زیر نظر این جنبش صورت می‌گیرد (28). به عبارت دیگر سیستم‌های آموزشی خباد برای رده‌های سنی مختلف، از کودکان گرفته تا افراد بزرگسال را شامل می‌شود.   

ب. فعالیت‌های تبلیغی

بخش عمده‌ای از فعالیت‌های جنبش خباد را می‌توان در فعالیت‌های تبلیغی خلاصه کرد. جرقه چنین فعالیت‌هایی با خاخام مناخم مندل شنرسان زده شد. وی پیروان خود را تشویق کرد تا برای تبلیغ سراغ سایر یهودیان بروند (29). فعالیت‌های تبلیغی این جنبش با هدف توسعه و گسترش عمل به دستورات آیین یهود و توسط مبلغین این جنبش صورت می‌گیرد. مبلغین جنبش به اقصی نقاط دنیا سفر می‌کنند تا یهودیان را به رعایت احکام و دستورات دینی آیین یهود ترغیب کنند. این مبلغین با فعالیت‌های خود نیازهای دینی و بعضاً معنوی یهودیان را تأمین می‌کنند. هدف اصلی آنها را می‌توان، تشویق یهودیان به یادگیری میراث و آموزه‌های یهودی دانست (30).

2. فعالیت‌های امدادی و امور خیریه

جنبش مذهبی خباد در تمام مناطقی که به ارائه خدمات فرهنگی (آموزشی، تبلیغاتی) می‌پردازد، خدمات امدادی نیز به ساکنان یهودی آنجا ارائه می‌کند. در واقع، این بخش از فعالیت‌های خباد ناظر بر خدمات‌دهی، امدادرسانی و تأمین مالی یهودیان فقیر و رسیدگی به زندگی آنهاست تا به این طریق کیفیت و شرایط زندگی آنها را به وضع مطلوبی برساند. در واقع جنبش همزمان با اعزام مبلغ به اقصی نقاط دنیا به آنها خدمات رفاهی و تأمینی نیز ارائه می‌کند.

اهداف جنبش خباد:

کلیه فعالیت‌ها و خدمات فرهنگی، تبلیغاتی و امدادی جنبش خباد نهایتاً یک هدف را دنبال می‌کند و آن هم نزدیک کردن ظهور منجی یهودیان است؛ باوری انحرافی که در کتب تحریف شده یهودیان آمده و علمای یهود و از آن جمله رهبران جنبش خباد بر طبل آن می‌کوبند.

خاخام‌های جنبش مذهبی خباد در قالب فعالیت‌های فرهنگی و امدادی، از همه یهودیان می‌خواهند تا آن دسته از یهودیانی که نسبت به احکام آیین یهودیت بی‌توجه هستند را نسبت به مراعات این احکام ترغیب نمایند و اعلام کرده‌اند که این کار بخشی از پروسه نزدیک کردن ظهور منجی یهودیان است. در همین زمینه خاخام مناخم مندل شنرسان از همه یهودیان درخواست می‌کند: «حتی اگر به آموزه‌های تورات در زندگی چندان پایبند نیستید، کاری بکنید. ارزش عمل به دستورات تورات با این حقیقت که اگر شما به آن عمل نکنید دیگرانی هستند که به آن عمل می‌کنند، کم نمی‌شود» (31).

وی علاوه بر این، بر گسترش آگاهی نسبت به «یسوع مسیح» یا همان منجی یهودیان و آمدن او تأکید کرده است. او ضمن اینکه عاجزانه از همه یهودیان می‌خواهد که به ظهور قریب الوقوع منجی خود، باور و ایمان داشته باشند، از مبلغین می‌خواهد که یهودیان را نسبت به این امر خطیر مطلع و آگاه نمایند. وی حتی در اواخر دهه 1980 میلادی از پیروان خود خواست تا با فعالیت‌های تبلیغی، امدادی و خیریه به ظهور منجی یهودیان، «یسوع مسیح» کمک کنند (32).

حامیان مالی خباد

باید گفت هرگونه فعالیت‌ فرهنگی بدون حمایت مالی بی‌نتیجه خواهد ماند. جنبش خباد نیز از این قاعده مستثنی نبوده است؛ از این جهت تأمین مالی این جنبش برای رهبران آن و به منظور گسترش فعالیت‌های آن در سطح جهان، امری اجتناب ناپذیر بوده است. حامیان مالی این جنبش را می‌توان در دو بخش خلاصه کرد:    

1. «صندوق توسعه ماخنه اسرائیل»:[35] مهمترین منبع مالی شبکه سازمانی جنبش خباد ـ لوباویچ، «صندوق توسعه ماخنه اسرائیل» است که در سال 1984 تأسیس شد. این صندوق توسط تعدادی از یهودیان مشهور و ثروتمند شکل گرفت تا از این طریق ضمن بهبود کیفیت زندگی یهودیان، استمرار و بقاء این قوم را تضمین نمایند. این صندوق در دهه اخیر، مبالغ هنگفتی را برای حمایت از مراکز جنبش در سطح جهان پرداخت کرده است.

از زمانیکه جنبش مذهبی خباد ظرفیت خود را توسعه داد و به تعداد یهودیان بیشتری در مناطق متعدد و با نیازمندی­های منحصر به فرد خدمات­دهی کرد، تقاضای افراد مستعد برای پیوستن به صندوق نیز افزایش یافت و یهودیان توانمند و ثروتمند فرصت شرکت در تأمین نیازمندهای جوامع خاص یهودی، گروه­های هدف، برنامه­های خاص و … را از طریق این صندوق پیدا کردند (33).

2. حمایت‌های مالی یهودیان: علاوه بر صندوق توسعه، خود یهودیان ساکن در جوامع اشتراکی نیز بصورت خودجوش به حمایت‌مالی از یهودیان فقیرتر اقدام می‌کنند. به عبارت ساده‌تر باید گفت تأمین مالی فعالیت­های مراکز جنبش خباد تاحدی وابسته به خود یهودیان در اجتماعات اشتراکی آنها نیز می­باشد؛ به گونه­ای که تأمین مالی فعالیت­های روزانه­ آنها بر عهده خودشان است. گاهی اوقات مبلغینی که خباد برای تبلیغ شریعت یهود به مناطق محروم اعزام می‌کند از یهودیان محل تقاضای حمایت مالی دارند (34) این حمایت­ها به منظور خرید و یا بازسازی مراکز، کنیسه­ها و مراکز آموزشی مورد استفاده قرار می­گیرند (35). هدف اصلی این حمایت‌ها بهبود کیفیت زندگی یهودیان ساکن مناطق محروم است تا به این وسیله یک زندگی در خور یک یهودی را تجربه کنند.

هرچند دو منبع مالی مذکور منابع رسمی مالی جنبش ذکر می‌شوند، اما با توجه به نفوذ بالایی که رهبران این جنبش علی‌الخصوص مناخم مندل شنرسان در ایالات متحده آمریکا داشت، نمی‌توان حمایت‌ مادی و معنوی دولت آمریکا را از این جنبش نادیده گرفت. همانطور که در ادامه به آن اشاره خواهد شد بسیاری از رؤسای جمهور آمریکا ارتباط نزدیکی با این جنبش و رهبر آن، مناخم مندل شنرسان داشتند. قطعاً بخش عمده‌ای از این حمایت‌های مالی، از سوی دولتمردان آمریکا تقبل شده و می‌شود.

نفوذ در ایالات متحده آمریکا

با نگاهی به تاریخ بعد از جنگ جهانی دوم و سیاست‌های آمریکا، به آسانی می‌توان ردپای صهیونیست‌ها و لابی یهودی را در تصمیمات این کشور در حوزه سیاست خارجی و عرصه بین‌المللی شناسایی کرد. در حمایت‌های بی‌دریغ این دولت از رژیم صهیونیستی، وتوی قطعنامه‌های مختلف علیه این رژیم در شورای امنیت سازمان ملل متحد، جنگ‌های مختلفی که به بهانه مبارزه با تروریسم در خاورمیانه به راه انداخت، به خوبی می‌توان شاهد نفوذ کانون‌های یهودی در عرصه تصمیم‌سازی آمریکا بود.   

از طرفی با نگاهی به تاریخچه جنبش خباد بوضوح مشخص است که این جنبش مذهبی با شروع رهبری آخرین رهبر این جنبش، خاخام مناخم مندل شنرسان ـ که تقریباً مقارن با تشکیل رژیم صهیونیستی بود ـ از حالت یک جنبش کوچک مذهبی خارج و ماهیتی جهانی به خود می‌گیرد و فعالیت‌های فرهنگی امدادی آن صبغه بین‌المللی پیدا می‌کند. این همه خود حاکی از نفوذ بالای رهبران این جنبش یهودی و نزدیکی اعضای آن به دولتمردان آمریکایی است.

رهبران بلندپایه جنبش مذهبی خباد در کنار رئیس جمهور سابق آمریکا، جرج بوش پسر

این نفوذ تا حدی بوده است که رهبر این جنبش با رؤسای جمهور آمریکا نشست و برخاست داشته و حتی دولتمردان آمریکایی از دیدگاه‌ها و نقطه‌نظرات وی استفاده می‌کردند. رفتارها و صحبت‌های مناخم مندل به خوبی گواه این است که ثبات آمریکای قدرتمند به عنوان یک ضرورت برای یهودیان دنیا تلقی می‌شده است. در واقع برای بررسی نفوذ خباد در آمریکا باید سراغ فعالیت‌ها و اقدامات رهبر آن مناخم مندل شنرسان رفت. 

اعضای بلندپایه خباد در کنار اوباما، رئیس‌جمهور فعلی آمریکا

به عنوان مثال می‌توان گفت وی از دولتمردان آمریکایی می‌خواست تا وابستگی در حوزه انرژی را خاتمه دهند؛ در واقع از نگاه وی نیازمندی آمریکا به انرژی، وابستگی این کشور را به رژیم‌هایی که منافع ملی آنها با ایالات متحده آمریکا در تعارض بود، به همراه داشت (36). منظور خاخام مناخم مندل از این رژیم‌ها، حکومت‌های عربی منطقه خاورمیانه بود که در 4 دهه ابتدایی تأسیس رژیم صهیونیستی با آن وارد جنگ شده بودند و تهدید این رژیم نیز به منزله تهدید منافع ملی آمریکا بوده است. 

علاوه بر این شنرسان از دولت آمریکا می‌خواست تا از نفوذ خود در کشورهایی که از حمایت‌های خارجی آمریکا برخوردار بودند، استفاده کند تا مبلغان جنبش بتوانند فعالیت‌های بیشتری برای تأمین نیازهای فرهنگی و آموزشی یهودیان محروم آن کشورها انجام دهند (37).

نفوذ رهبر جنبش خباد در آمریکا به حدی بود که وی را می‌توان یکی از عوامل تأثیرگذار، در ایجاد «وزارت آموزش و پرورش» آمریکا دانست؛ وزارتخانه‌ای که از دل «وزارت بهداشت، آموزش و پرورش و رفاه» بیرون آمد (38).

تأکید بیش از حد این جنبش یهودی بر فعالیت‌های آموزشی و فرهنگی، و تأسیس یک وزارتخانه مجزا در همین زمینه در آمریکا را که با اصرار رهبر این جنبش صورت پذیرفت، می‌توان حاکی از دغدغه‌های فرهنگی رهبران این جنبش دانست. تأکید وی بر تأسیس این وزارتخانه تا جایی بود که وی سال 1977 میلادی را به عنوان «سال آموزش و پرورش» اعلام کرد و از کنگره آمریکا نیز خواست تا همین کار را کند (39). همین عامل سبب شد تا کنگره و دولت آمریکا قانون مشترکی را به تصویب برسانند و سال 1978 را به عنوان سال آموزش و پرورش اعلام نمایند. از آن پس سال 1978 به عنوان روز آموزش و پرورش ایالات متحده آمریکا نام گرفت (40).

خاخام مناخم مندل نفوذ بالایی بر رهبران سیاسی جناح‌های مختلف آمریکا داشت تا جاییکه بسیاری از سناتورها، افراد کنگره و رؤسای جمهور آمریکا با وی دیدار می‌کردند؛ از میان آنها می‌توان به شخصیت‌هایی نظیر جان اف کندی، فرانکلین روزولت، رونالد ریگان، جیمی کارتر و … اشاره نمود (41).

آبراهام شمتو در کنار دو تن از نمایندگان دموکرات کنگره آمریکا
(ویپ استنی هویر و جان بوئهنر به ترتیب نفر اول و دوم از سمت چپ)

خدمات جنبش به رژیم صهیونیستی

آرمان تشکیل یک دولت یهودی در فلسطین منحصر به طیف خاصی از یهودیان نبوده و این مسأله برای جنبش خباد و رهبران نیز به عنوان یک هدف و آرمان حائز اهمیت بوده است؛ تا جاییکه می‌توان گفت فعالیت‌ها و اقدامات این جنبش، تماماً برای تأمین منافع این رژیم منحوس صورت می‌گیرد. در ادامه ضمن اشاره به اظهارات و عملکردهای رهبر جنبش خباد، مناخم مندل شنرسان، به این رژیم به فعالیت‌های جنبش در فلسطین اشغالی اشاره خواهیم نمود.

اظهارات و عمکرد رهبر جنبش

مناخم مندل شنرسان به عنوان آخرین رهبر این جنبش علاقه فراوانی به مسائل مربوط به رژیم صهیونیستی داشت و از هیچ کاری برای حمایت از این رژیم و پیشبرد اهداف و تأمین موفقیت‌هاش فروگذار نکرد (42). او نسبت به شرایط صنعتی، کشاورزی این رژیم (43) و در مجموع نسبت به وضعیت اقتصادی آن بی تفاوت نبود (44) و به دنبال پیشبرد اهداف علمی و ثبات این رژیم در خاورمیانه و عرصه بین‌الملل بود (45). وی حتی بطور مکرر نیروهای دفاعی و ارتش این رژیم غاصب را مورد تأیید قرار داده و اعتقاد داشت افرادی که در ارتش انجام وظیفه می‌کنند در واقع خداوند را عبادت می‌کنند (46).

علیرغم اینکه مناخم مندل هیچوقت در فلسطین اشغالی زندگی نکرد اما وی به عنوان رهبر جنبش خباد خدمات فراوانی به یهودیان مهاجر، ارائه نمود؛ تأسیس شبکه‌ای از مدارس تجاری برای جوانان و مهاجران یهودی همراه با آموزش مشاغل و حرفه‌های خاص، تأسیس مدرسه نجاری، کشاورزی و چاپ و نشر و همچنین منسوجات در دهه 1950 از جمله خدمات این جنبش به رهبری مناخم مندل در فلسطین اشغالی بود (47).

بسیاری از رهبران رژیم صهیونیستی تحت‌تأثیر شخصیت مناخم مندل شنرسان بودند.

رهبران رژیم صهیونیستی با وی به عنوان پدر معنوی این رژیم ملاقات داشته و از توصیه‌های وی نهایت استفاده را می‌کردند. مناخیم بگین، اسحاق رابین، آریل شارون، شیمون پرز و بنیامین نتانیاهو از جمله چهره‌های برجسته‌ای بودند که با وی دیدار و ملاقات داشتند و از توصیه‌های وی بهره‌مند می‌شدند. این سیاسمداران و کارشناسان نظامی که برای مشاوره با وی به آمریکا سفر می‌کردند، از اطلاعات عمیق وی نسبت به امور داخلی رژیم صهیونیستی و شرایط بین‌المللی و … حیرت‌زده می‌شدند (48). نکته قابل توجه این است که آرمان یهود برای رهبران این جنبش و از جمله مناخم مندل مانع از برخورد حزبی و جناحی با مقامات این رژیم می‌شد (49). 

خاخام مناخم مندل به عنوان رهبر جنبش خباد دو روز قبل از آغاز جنگ 6 روزه به یهودیان نقاط مختلف دنیا توصیه کرد تا برای پیروزی رژیم صیهونیستی اقدام به برگزاری مراسم دعا موسوم به تفیلین[36] نمایند و اطمینان داد که رژیم صهیونیستی در این جنگ پیروز خواهد شد (50). علاوه بر همه این مسائل او از همان ابتدای تشکیل رژیم صهیونیستی از رهبران سیاسی آن خواست تا فلسطین اشغالی یهودی باقی بماند.

وی عنوان کرد که طبق احکام و قوانین یهودی (51) [اعطای] هرگونه امتیاز سرزمینی از سوی این رژیم زندگی همه یهودیان این سرزمین را به خطر خواهد انداخت. او همچنین بر این نکته اصرار داشت که حتی بحث راجع به امکان اعطای چنین امتیازاتی، حاکی از ضعف رژیم غاصب بوده و اعراب را برای حمله جری خواهد نمود و رهاورد آن به خطر افتادن زندگی یهودیان خواهد بود (52).

مواضع اینچنینی سران جنبش خباد چیزی جز پایبندی این جنبش به آرمان صهیونیسم بین‌الملل ـ که همان تسلط بر همه جهان است ـ نیست؛ آرمانی که تنها با استقرار یهودیان در سرزمین‌های اشغالی میسر خواهد شد.

خدمات جنبش در داخل رژیم صهیونیستی

فعالیت‌های جنبش خباد در خاک سرزمین‌های اشغالی فلسطین بصورت متمرکز و زیر نظر مرکزی تحت عنوان «کولل خباد»[37] انجام می‌شود. این مرکز شبکه­ای از سالن­های غذاخوری، درمانگاه­­ها و کلینیک­های دندانپزشکی، مراکز بهداشتی روزانه، حمایت از بچه­های یتیم و زنان بیوه را مدیریت کرده و برنامه­هایی در زمینه حمایت از مهاجرین را در دستور کار خود دارد. علاوه بر این، مرکز به ارائه وام­های بدون بهره، آموزش مشاغل حرفه­ای، حمایت مالی از یهودیان مستمند برای ازدواج و پروژه­های متعدد تأمین اجتماعی می­پردازد (53). در ادامه به بخشی از فعالیت‌های این مرکز در خاک فلسطین اشاره خواهد شد.

یکی از مبلغین جنبش خباد در کنار نخست وزیر کنونی رژیم صهیونیستی، بنیامین نتانیاهو

وام­های بدون بهره این نهاد تأمین­کننده نیازهای مالی زنان بیوه و بچه­های یتیم، تازه­عروس­ها، مالکین کسب و کارهای کوچک و … است (54). این مرکز وابسته به خباد از سال 1997 به بعد، به منظور برگزاری مراسم عروسی در نزدیکی بیت­المقدس، سالن­های پذیرایی در اختیار زوج‌های یهودی قرار می­‌دهد (55). علاوه بر این 40 درصد هزینه­های مربوط به زوج­‌های فقیر و 50 درصد هزینه‌های مربوط به بچه­های زنان بیوه را پرداخت می‌کند (56). این مرکز بخش مجزایی برای تأمین نیازهای زنان بیوه و بچه­های بی­سرپرست در اختیار دارد و خوراک، پوشاک و خدمات اجتماعی نزدیک به 300 زن بیوه و بالغ بر 620 کودک یتیم را بطور سالانه تأمین می­کند. حمایت از کودکان در خانه توسط مددکاران اجتماعی را باید از دیگر خدمات این مرکز به بچه‌های یتیم برشمرد (57).

فعالیت‌های جنبش خباد در خاک سرزمین‌های اشغالی بیشتر رسیدگی به یهودیان بی‌بضاعت، یتیم و بی‌سرپرست و اقشار ضعیف است. شاید بتوان علت این امر را نبود دغدغه آموزشی و فرهنگی در خاک این رژیم دانست، دغدغه‌ای که رژیم منحوس صهیونیستی خود متولی این بخش از کار است.

خدمات جنبش در خارج از رژیم صهیونیستی

همانطور که پیش از این نیز عنوان شد، جنبش خباد جنبشی مذهبی به شمار می‌رود که با فعالیت‌های فرهنگی، تبلیغی و آموزشی خود درصدد حفظ یکپارچگی یهودیان در اقصی نقاط دنیا و آشنا نمودن ایشان با فرهنگ و میراث یهودیت بوده است. با این وجود مراکز متعدد این جنبش مذهبی در اقصی نقاط دنیا، زمینه مناسبی را برای دستگاه‌های اطلاعاتی رژیم صهیونیستی به منظور استفاده ابزاری از آن فراهم کرده است.

در همین رابطه در نشستی که در سال 2014 در بیت‌المقدس با حضور میر داگان، مسئول پیشین اطلاعات داخلی رژیم صهیونیستی برگزار شد، از وی سؤال شد: «آیا اعضای جنبش حسیدی لوباویچ در موساد فعالیت می‌کنند؟» وی در جواب گفت: «شما از اینکه بدانید چه تعداد از آنها در موساد فعالیت می‌کنند، تعجب خواهید کرد»؛ علاوه بر این وی می‌افزاید: «سازمان خباد حامی معنوی فرماندهی مرکزی موساد در تل‌آویو است» (58). پیش از این اظهارات، در تاریخ 6 ژانویه 2014 قانونی به تصویب کنست (پارلمان رژیم صهیونیستی) رسید که طی آن یهودیان ارتدوکسِ ساکنِ سرزمین‌های اشغالی از خدمت سربازی معاف می‌شوند و در ازای آن به عنوان مبلغین جنبش خباد بدلیل اهمیت ملی و دیپلماتیک آن به انجام وظیفه می‌پردازند. کنست در این قانون، اعتراف کرده است که مراکز خباد در سایر کشورها به عنوان بخشی از خاک این رژیم محسوب می‌شوند. اما اهمیت بیشتر مراکز این جنبش که در این قانون به آن اشاره شده است این واقعیت است که مراکز خباد به عنوان دستگاه جمع‌آوری اطلاعات در خارج از سرزمین‌های اشغالی مورد توجه قرار گرفته است؛ مراکزی که می‌تواند مکان امنی برای فعالیت سروریس جاسوسی موساد در خارج از سرزمین‌های اشغالی فراهم نماید (59).

نتیجه‌گیری

جنبش خباد که بیش از دو قرن از حیات آن می‌گذرد، در واقع نوعی مکتب فکری است که از دل جنبش حسیدی و یهودیت ارتدوکس برآمده است. تأکید اصلی این جنبش بر گسترش آموزه‌های عرفانی حسیدی و با تکیه بر برهان‌های عقلانی و منطقی است. در حقیقت این جنبش را به لحاظ مبانی فکری می‌توان نوعی دریافت عرفانی ـ عقلانی از دین یهود دانست، از این جهت مخاطب اصلی این جنبش فکری ـ فرهنگی ـ امدادی را، یهودیان سرتاسر دنیا تشکیل می‌دهند.

با شروع جنگ جهانی دوم و انتقال مرکز فعالیت و رهبری جنبش به خاک آمریکا، دامنه فعالیت‌ها و ساختار سازمانی این جنبش رشد و گسترش چشمگیری یافت و از حالت یک جنبش صرفاً عرفانی خارج شد و صبغه اجتماعی به خود گرفت.  

در حال حاضر این جنبش را می‌توان بازوی فرهنگی صهیونیسم و رژیم صیهونیستی و به عبارت دقیقتر سیستم مشروعیت­بخش رژیم، برای یهودیان غیر ساکن در فلسطین دانست. نکته قابل ملاحظه در رابطه با فعالیت‌های این جنبش، ارائه خدمات رفاهی و اجتماعی در خلال فعالیت‌های فرهنگی به یهودیان است. در واقع خباد همزمان با اعزام مبلغ به مناطق محروم، ضمن آشنا کردن یهودیان آن مناطق با آداب و آموزه‌های آیین یهود و تاریخ قومی ـ نژادی خود، به ارائه خدمات رفاهی و اجتماعی می‌پردازد. چنین کاری ضمن تأمین اهداف تبلیغاتی، پایبندی یهودیانی که توجه چندانی به مراعات آداب و رسوم مذهبی ندارند را بیشتر خواهد ساخت؛ و به این وسیله خباد ضمن ارائه خدمات اجتماعی و رفاهی، فعالیت‌ها و اهداف فرهنگی و تبلیغاتی خود را که کاملاً در راستای با منافع رژیم صهیونیستی است، محقق می‌سازد. در کنار ارائه خدمات رفاهی، مراکز متعدد خباد در اقصی نقاط دنیا بصورت غیر رسمی و غیر مستقیم به گردآوری اطلاعات برای رژیم صهیونیستی می‌پردازند و به سرویس‌های جاسوسی این رژیم منحوس خدمات رسانی می‌کنند.

منابع:

1. Agudas Chasidei Chabad of United States v. Gourary NO. CV-85-2909
2. Altein, R, Zaklikofsky, E, Jacobson, I: Out of the Inferno: The Efforts That Led to the Rescue of Rabbi Yosef Yitzchak Schneersohn of Lubavitch from War Torn Europe in 1939–40, p. 270. Merkos L’Inyonei Chinuch, 2002
3. Ronn Torossian (May 14, 2012). “The First Jewish Start-Up Nation ? Chabad: Marketing Genius”. Jewocity. Retrieved January 13, 2015.
4. The Encyclopedia of Hasidism, “Habad”, Jonathan Sacks, pp. 161–164.
5. Leadership in the Chabad movement, Avrum Erlich, Jason Aronson, 2000.
6. Chanoch Glitzenshtein, Sefer Hatoldos Tzemach Tzedek.
7. “Sefer HaToldos Admur Maharash”. Retrieved March 8, 2008.
8. Hayom Yom, pp. 15–16.
9. Encyclopedia of Hasidism, “Schneersohn, Joseph Isaac”. Naftali Lowenthal. Aronson, London 1996. 
10. Gelbwasser, Michael, Sun Chronicle, March 31, 2007
11. “Testimony :: Rabbi Yehuda Krinsky”. Commission on Security and Cooperation in Europe. Retrieved 9 May 2011.
12. Ehrlich, M. Avrum. The Messiah of Brooklyn: Understanding Lubavitch Hasidim Past and Present. Ktav Publishing (Chapter 20).
13. “Newsweek’s ‘Top 50 Rabbis’ List Is Ending After Seven Years.”The Huffington Post. Feb. 25, 2014.
14. http://en.wikipedia.org/wiki/Chabad_philosophy
15. “About Chabad-Lubavitch on”. Chabad.org. Retrieved 2010-05-12.
16. Tanya, Shneur Zalman of Liadi, Chapter 13.
17. The Encyclopedia of Hasidism, entry: Habad, Jonathan Sacks, pp. 161–164
18. Tanya’, Shneur Zalman of Liadi, Chapter 12.
19. Susan Handelman, The Lubavitcher Rebbe Died 20 Years Ago Today. Who Was He?, Tablet Magazine
20. com. “Divisions”. Lubavitch.com.http://lubavitch.com/departments.html
21. com. “Divisions”. Lubavitch.com.http://lubavitch.com/departments.html
22. the Rebbe’s Army, page 299.
23. http://en.wikipedia.org/wiki/Chabad_affiliated_organizations.
24. About Chabad-Lubavitchon the official Chabad website,org.
25. Drake, Carolyn (February 2006). “A Faith Grows in Brooklyn”.National Geographic.
26. “The directory of Chabad Institutions throughout the world”. Chabad.org. 
27. “Comparing Full Time and Part Time Numbers at Chabad Schools”. The Chabad Sociologist. August 6, 2013. Retrieved January 13, 2015.
28. com. “Jnet – Jewish Learning Network”. Lubavitch.com.
29. Hayom Yom, p. A38
30. Fishkoff, Sue, The Rebbe’s Army, Schocken books 2003
31. “The Rebbe’s 10-Point Mitzvah Campaign”. Chabad.
32. The Encyclopedia of Hasidism, “Habad”, Jonathan Sacks, pp. 161–164
33. http://lubavitch.com/department.html?h=679
34. Avrum Ehrlich. The Messiah of Brooklyn: Understanding Lubavitch Hasidim Past and Present. p. 134.
35. Fishkoff, Sue, ‘’The Rebbe’s Army’’, Schoken books 2003 (ISBN 08052 11381) pages 160–161.
36. Yosef Abramowitz, “Better Energy, The Rebbe’s Energy”. The Jerusalem Post, 07/01/2014.
37. oseph Telushkin, Rebbe: The Life and Teachings of Menachem M. Schneerson, the Most Influential Rabbi in Modern History. HarperCollins, 2014. Page 162.
38. Sue Fishkoff, The Rebbe’s Army. Random House, 2003. Pages 192-193.
39. Menachem M. Schneerson, “Education is the Cornerstone of Humanity”. April 18, 1978.
40. 95th Congress, Public Law 95-262. Apr. 17. 1978.
41. Ehrlich, M. Avrum, The Messiah of Brooklyn: Understanding Lubavitch Hasidim Past and Present, (KTAV Publishing, January 2005) p. 109.
42. The Messiah of Brooklyn: Understanding Lubavitch Hasidim Past and Present, M. Avrum Ehrlich, p. 105. KTAV Publishing
43. The Letter and the Spirit, pages 251-252
44. The Messiah of Brooklyn: Understanding Lubavitch Hasidim Past and Present, M. Avrum Ehrlich, p. 105. KTAV Publishing
45. Letters from the Lubavitcher Rebbe vol. 5, page 234
46. The Afterlife of Scholarship Page 106 (Oporto Press, 2011)
47. Joseph Telushkin, Rebbe: The Life and Teachings of Menachem M. Schneerson, the Most Influential Rabbi in Modern History. HarperCollins, 2014. Page 478.
48. Ruth R. Wisse (2014-06-01), “The Rebbe, Twenty Years After”, Commentary Magazine.
49. Joseph Telushkin, Rebbe: The Life and Teachings of Menachem M. Schneerson, the Most Influential Rabbi in Modern History. HarperCollins, 2014. Page 563.
50. Challenge, page 144, Jerrold & Sons
51. Based on Shulchan Aruch Orach Chayim, 328
52. Essentially his argument sought merely the position that would prevent loss of life, rather than taking a stance in the nature of the Land of Israel and Zionism. Freeman, Tzvi. “Should I Pray for the Death of Terrorists?” Retrieved 2010-05-12.
53. http://en.wikipedia.org/wiki/Colel_Chabad
54. “Free Loan Funds – Gemachs”. Colel Chabad sidebar. 2010. Retrieved 26 September 2010.
55. “Colel Chabad: The 221st Year”. Colel Chabad sidebar. 2009. Retrieved 26 September 2010.
56. “Colel Chabad International Awards Dinner, December 17”. 5 Towns Jewish Times. 16 December 2009. Retrieved 26 September 2010.
57. “Widows and Orphans”. Colel Chabad sidebar. 2010. Retrieved 26 September 2010.
58. https://wideawakegentile.wordpress.com/2014/04/06/are-chabad-centers-used-as-mossad-safe-houses/
59. http://www.roitov.com/articles/chabad.htm

[1] . Chabad-Lubavitch: وجه تسمیه این گروه، شهر لوباویچ در بلاروس است که برای مدت بیش از یک قرن، مرکز فعالیت این جنبش مذهبی بوده است و با این وجود همچنان به حیات خود ادامه داده است.

[2] . یهودیت ارتدوکس دریافت و قرائتی از دین یهود است که پایبندی فراوانی به تفسیر و عمل به احکام و دستورات اخلاقی تورات دارد؛ احکام و دستوراتی که بصورت منظم در متون تلمودی تدوین شده است. یهودیت ارتدوکس تا قبل از قرن نوزدهم قرائت اصلی و عمده از یهودیت به شمار می‌رفت.

[3] . یهودیت حسیدی شاخه‌ای از قرائت ارتدوکسی یهودیت است که معنویت را از طریق عمومی‌سازی و درونی‌سازی عرفان‌گرایی یهودی به عنوان مهمترین بنیاد اعتقادی یهودیت تبلیغ می‌کند.

[4] . Liozna: تلفظ یدیشی (زبان عبری یهودیان ساکن در شرق اروپا) واژه لوباویچ است.

[5] . Shneur Zalman

[6] . Liadi

[7] . Dovber ben Avraham

[8] . Baal Shem Tov

[9] . Tanya

[10] . Shulchan Aruch HaRav

[11] . Rabbi Dovber Schneuri

[12] . Aaron Halevi

[13] . Menachem Mendel Schneersohn

[14] . Rabbi Shmuel Schneersohn

[15] . Shalom Dovber Schneersohn

[16] . Zalman Aaron

[17] . Rostov-on-Don

[18] . Yosef Yitzchak Schneersohn

[19] . Rabbi Menachem Mendel Schneerson

[20] . در ادامه به تفصیل راجع به اقدامات و فعالیت‌هایی که در دوره وی صورت گرفت، بحث خواهیم نمود.

[21] . Yehuda Krinsky 

[22] . Isaac Luria

[23] . Zohar 

[24] . wisdom

[25] . understanding

[26] . knowledge

[27] . طبق اعتقادات و باور یهودیان منجی آخرالزمان، حضرت مسیح علیه‌السلام، پیامبری از قوم یهود و از نسل حضرت داوود علیه‌السلام است که پس از ظهور، زمینه اتحاد قوم یهود را فراهم کرده و در سرزمین فلسطین سکنی می‌دهد. از آن به بعد زمینه سلطنت یهودیان در جهان فراهم خواهد شد. به اعتقاد ایشان در دوره ظهور منجی دوره‌ای از صلح، ثبات و آرامش دنیا را فراخواهد گرفت. از نظر ایشان لازمه ظهور منجی و نجات قوم یهود از پراکندگی، مهاجرت و ساکن شدن یهودیان در سرزمین فلسطین است. این اعتقادات یهودیان با مسیحیت تحریف شده صهیونیستی که قائل به بازگشت دوباره حضرت مسیح علیه‌السلام برای نجات قوم یهود هستند، بسیار نزدیک است.  

[28] . Agudas Chasidei Chabad/Association of Chabad Chassidim

[29] . Machneh Israel

[30] . Merkos L’Inyonei Chinuch/Central Organization for Education

[31] . Kehot Publication Society 

[32] . Tomchei Temimim /supporters of the pure ones

[33] . Vaad Talmidei Hatmimim Haolami 

[34] . Federation of Jewish Communities of Russia

[35] . Machne Israel Development Fund

[36] . Teffilin

[37] . Colel Chabad

اندیشکده راهبردی تبیین