♦️دیپلماسی سنجیده؛ عامل توافق قطر و شورای همکاری خلیج فارس
#گزارش_کوتاه
🔹خبرگزاری «الجزیره» در گزارشی به قلم «سلطان برکات» مدیر مرکز منازعه و مطالعات بشر دوستانه موسسه قطر به بررسی توافق آشتی بین قطر و کشورهای شورای همکاری خلیج فارس پرداخته است.
🔹نویسنده طی این یادداشت تلاش میکند تا به این پرسش پاسخ دهد که چه چیزی راه را برای حل مسالمت‌آمیز بحران فراهم کرده و عواقب این دوره خصومت، برای قطر و منطقه چه خواهد بود؟
🔹 یکی از اصلی‌ترین عواملی که امکان حل مسالمت‌آمیز این بحران را فراهم کرد، راهبرد دیپلماتیک منطقی و سنجیده‌ای بود که قطر در سه سال‌و‌نیم گذشته در مواجهه با کشورهای محاصره‌کننده دنبال کرد.
🔹امیر‌قطر با آگاهی بر اینکه کلید حل این بحران در دست سعودی‌ها است، حملات رسانه‌ای علیه آن‌ها انجام نداد. همچنین قطری‌ها در طول این مدت گازرسانی به امارات را متوقف نکرده و اقداماتی که به روابط با همسایگان ضربات غیر قابل جبرانی وارد می‌سازد، انجام ندادند.
🔹قطر در عین حال توانست با سرمایه‌گذاری در عرصه همکاری‌های چندجانبه، موضعی منطقی و معتدل اتخاذ کند. به عنوان نمونه در مذاکرات صلح افغانستان نقش میانجی را بین آمریکا و طالبان ایفا کرد. علاوه بر این، رویکرد منطقی این کشور موجب تغییر موضع برخی کشورهای حامی محاصره شد.
🔹همچنین رویکرد خودانتقادی قطر با این فرض که ظرفیت و امکان اصلاح اشتباهات خود را دارد، تاثیر بسزایی در اصلاح تصویر این کشور داشت.
🔹قطر متوجه تاثیر منفی حمایت‌هایش از جریانات بهار عربی و تأثیر آن بر بی‌مهری شرکای استراتژیک‌اش شد و بر این اساس اقدامات لازم را برای اصلاحات انجام داد. در این راستا قطر اقداماتی را برای رفع اتهام در حوزه تامین مالی تروریسم انجام داد ولی در برابر فشارها برای بستن شبکه الجزیره مقاومت کرد و حتی آن را از حیث کیفی ارتقا داد.
🔹البته نزدیک بودن پایان دوره ترامپ نیز به حل سریع‌تر این بحران کمک کرد، زیرا سعودی به خوبی می‌دانست در این شرایط با وضع مناسب‌تری می‌تواند این موضوع را حل‌و‌فصل کند.
🔻تأثیر طولانی‌مدت محاصره
🔹محاصره قطر قطعاً به اقتصاد این کشور آسیب رساند. دولت قطر برای حفظ ارزش پول ملی خود مجبور شد ۴۳ میلیارد دلار از صندوق‌های مالی خود برداشت و به بانک‌ها تزریق کند.
🔹قطر که به دلیل پروژه گسترده آماده‌سازی جام‌جهانی ۲۰۲۲ شدیداً مورد فشار بود، در عین حال با بحران‌های فراگیر دیگری مانند کرونا و افت شدید قیمت نفت نیز روبه‌رو شد. این عوامل ضررهای هنگفتی به بار آورد که در این میان فقط هواپیمایی قطر ۵ میلیارد دلار خسارت دید.
🔹البته دولت قطر از فرصت تحریم برای خودکفایی بیشتر و اصلاح روندهایی که مدت‌ها امکان ترمیم آن را نداشت، استفاده کرد. حتی حاکمان دوحه از این فرصت برای بهبود مشکلات اجتماعی و تقویت ساختارهای اجتماعی در راستای پاسخگویی به انتقادات داخلی و خارجی نهایت بهره را بردند.
🔻 آینده همکاری در شورای همکاری خلیج فارس
🔹بعید است پس از سه سال و نیم محاصره، روابط قطر با کشورهای شورای همکاری به حالت قبل بازگردد.
🔹شورای همکاری در حال حاضر ضعیف شده و ساختارهای قانونی آن متزلزل است. از سویی انتظارات شورا از اعضا تا حدودی ضمنی است. این ساختار سست و عدم شفافیت در قبال مسائلی مانند روابط اعضا با ایران، مشکلاتی را ایجاد کرده است. یکی از دلایل تحریم قطر همین مسئله بود و کویت و عمان نیز از این موضوع متأثر هستند.
🔹بسیاری از تحلیلگران آشتی بین قطر و کشورهای شورای همکاری را تهدیدی برای ایران تفسیر کرده‌اند؛ ولی باید گفت این رویداد احتمال رویایی مستقیم با ایران را کاهش خواهد داد.
🔹در سال‌های اخیر امارات با نزدیکی به رژیم صهیونیستی موضع خصمانه‌ای علیه ایران اتخاذ کرده و بازگشت قطر به شورا می‌تواند موجب بروز موضع معتدل‌تری از سوی شورا نسبت به ایران شود.
🔹البته در حال حاضر امارات علاقه چندانی برای حل و فصل اختلافات با قطر ندارد و این نقش عربستان را برای نزدیک کردن مواضع این کشور با ملاحظات شورا را بیش از پیش برجسته میکند.
منبع
(https://www.aljazeera.com/opinions/2021/1/8/qatar-gcc-agreement-a-victory-for-measured-diplomacy)
☘️ اندیشکده راهبردی تبیین🌿
▫️@Tabyincenter
