اندیشکده راهبردی تبیین- اندیشکده «موسسه واشنگتن» در گزارشی (1) به قلم دیوید شنکر (عضو ارشد موسسه واشنگتن و دستیار سابق وزیرخارجه آمریکا) به آخرین وضعیت جنگ یمن با تأکید بر نبرد مأرب پرداخته و معتقد است پایان دادن به جنگ یمن در شرایط کنونی مشکلات جدیدی ایجاد خواهد کرد مگر اینکه اقدامات موثر بیشتری برای جلوگیری از قاچاق سلاح و تقویت امنیت عربستان و دریای سرخ برداشته شود.
بخشهای اصلی گزارش
تیم لندرکینگ (نماینده ویژه آمریکا در امور یمن) در مدت مسئولیتش ناموفق بوده است زیرا دیپلماسی به اهرم فشار موثر نیاز دارد که آمریکا در بحران فاقد آن است. آمریکا مطمئناً میتواند عربستان را تحت فشار قرار دهد ولی این روزها ریاض نیازی به ترغیب برای پایان جنگ ندارد، زیرا به شدت خواهان آن است و در مذاکراتی که اخیراً با ایران نیز انجام داده است پیگیر آن بوده است. در این زمینه مشکل حوثیها هستند که به طور مدام و به صورت آهسته ولی پیوسته در حال پیشروی در میدان نبرداند و با زمان بازی میکنند. در واقع حوثیها انگیزه چندانی برای مذاکره ندارند زیرا نیروهای دولت منصور هادی و متحدانش به دلیل تفرقه و عدم تسلیح لازم عملاً متلاشی شدهاند.
نکته اینکه تمایل حوثیها برای راهحل نظامی به جای مذاکره در حال نتیجه دادن است و عملیات دو ساله آنها برای فتح مأرب در حال اتمام موفقیتآمیز است. منطقه نفتخیز مأرب در واقع دروازهای به شبوه، یکی دیگر از استانهای تحت کنترل دولت منصورهادی با منابع و زیرساختهای مهم انرژی است و این تحول نشاندهنده یک نقطه عطف است.
اگر مأب توسط حوثیها فتح شود و آخرین سنگر نیروهای مورد حمایت عربستان از دست برود، آنها با کنترل بر مرکز انرژی یمن عملاً در جنگ پیروز میشوند و این برای عربستان و آمریکا و مردم یمن بدترین سناریو خواهد بود. حال اینکه ولو اگر جنگ به پایان برسد بحران همچنان ادامه خواهد داشت زیرا قحطی و گرسنگی گریبان دو سوم از جمعیت 30 میلیونی یمن را خواهد گرفت. مهمتر اینکه یک کشور عربی دیگر نیز به طور کامل به تسلط نیروهای نیابتی ایران درخواهد آمد و عربستان نیز در برابر حملات موشکی و پهپادی همسایه جنوبی آسیبپذیر خواهد بود.
یمن یک مشکل جهنمی دیگر برای دولت بایدن است. مانند افغانستان، آمریکا احتمالاً به زودی با چالش یک دولت شکست خورده دیگر به رهبری یک سازمان اسلامگرای ستیزه جو با توهمات قرون وسطایی مواجه خواهد شد.
پیامدهای تسلط حوثیها بر یمن به ویژه اگر بر سواحل غربی (استان الحدیده) مسلط شوند و بخواهند بر هدف قرار دادن کشورهای خلیج فارس پافشاری کنند، بسیار گسترده و خطرناک خواهد بود. زیرا در این صورت آنها بر مسیر ترانزیت انرژی در یکی از مهمترین آبراههای جهان (تنگه باب المندب) مسلط میشوند.
هیچ راهحل خوبی برای یمن وجود ندارد. مانند دولتهای ترامپ و اوباما، دولت فعلی آمریکا تلاش کرده است تا طرفین را به سمت یک راهحل مذاکره سوق دهد ولی شکست خورده است. اکنون نکته کلیدی نحوه مواجهه با کشوری است که تقریباً به ناچار اولین دولت تحت سلطه ایران در شبه جزیره عربستان در چند قرن اخیر خواهد بود.
[phps] if ( get_post_meta($post->ID, 'stitr2', true) ) : [/phps] [quote align="left"] [phps] echo get_post_meta($post->ID, "stitr2", true);[/phps] [/quote] [phps] endif; [/phps]
درست یا غلط بعید است دولت بایدن بخواهد یا بتواند از پیروزی کامل حوثیها جلوگیری کند یا از طریق همکاری با سعودیها به تسلیح و سازماندهی مجدد دولت هادی و متحدان محلیاش اقدام کند یا به ارتش آمریکا دستور مداخله مستقیم در یمن را بدهد. بنابراین میبایست پس از پایان جنگ از شرارت ایران در یمن جلوگیری نموده و امنیت دریانوردی را در دریای سرخ تأمین نماید و جاهطلبیهای ارضی حوثیها را در عربستان مهار کند.
علیرغم مخالفت بایدن با بن سلمان، ولی ولیعهد طی دو سال اخیر اقدام قابل قبولی برای تقویت سامانههای دفاعی عربستان برای مقابله با تهدید موشکی و پهپادی حوثی انجام داده است و ادامه این مسیر نیازمند کمک آمریکا به منظور تکمیل زرادخانه دفاعی عربستان است.
گام دیگر این است که بایدن دوباره حوثیها را در فهرست سازمانهای تروریستی خارجی قرار دهد، که پس از روی کار آمدنش لغو کرد. من معتقدم مایک پمپئو، وزیرخارجه وقت آمریکا، زمانی که رسماً آنها را تروریست نامید اقدام درستی انجام داده بود.
فراتر از کمکهای دفاعی دوجانبه به سعودیها، دولت بایدن باید به سرعت – از هماکنون و با پیشبینی پایان جنگ – یک مکانیسم امنیتی چندجانبه در دریای سرخ برای جلوگیری از حملونقل سلاحهای غیرقانونی، متوقف کردن قاچاق انسان و جلوگیری از مزاحمت برای دریانوردی از جمله با مین گذاری ایجاد کند. اگر این مسئله به عنوان یک تلاش گسترده بینالمللی برای مبارزه با امنیت کشتیرانی جهانی در خلیج عدن و اطراف آن مطرح شود مورد توجه قرار میگیرد.
مهمتر از همه دولت بایدن برای جلوگیری از تکمیل پروژه ایجاد یک حزبالله دیگر در جنوب عربستان، پس از به قدرت رسیدن کامل حوثیها در یمن، باید تحریم تسلیحاتی سال ۲۰۱۵ سازمان ملل علیه یمن را تقویت کند. این امر مستلزم تلاشهای مستمر و بیشتر برای بازدارندگی دریایی و همچنین اجرای تحریم ترافیک هوایی برای جلوگیری از قاچاق تجهیزات پیشرفته نظامی ایران است.
[phps] if ( get_post_meta($post->ID, 'stitr3', true) ) : [/phps] [quote align="left"] [phps] echo get_post_meta($post->ID, "stitr3", true);[/phps] [/quote] [phps] endif; [/phps]
دولت بایدن بهرغم تلاشهایش برای احیای توافق هستهای با ایران شاید مجبور باشد تهران را به دلیل استمرار ارسال سلاحهای بیثباتکننده به یمن تحریم یا مجازات کند.
اگر دولت بایدن در این مسیر شکست بخورد، خطر فقط این نیست که تسلیحات پیشرفتهتر و فزایندهای با اجزای ایرانی از یمن ریاض را هدف قرار میدهند، بلکه اسرائیلیها که نگران نیات حوثیها و ایران درباره خود هستند، در سال جاری دو بار باتریهای سامانههای پاتریوت و گنبد آهنین را علیه موشکها و پهپادهای احتمالی که از یمن شلیک میشوند، مستقر کردند.
احتمال اینکه ائتلاف سعودی بتواند نیروهای دولت هادی و متحدانش را مجدد سازماندهی نموده و شکست در مأرب را به تأخیر بیاندازد وجود دارد اما نتیجه محتمل این است که دشمنان واشنگتن در این جنگ خیلی زود پیروز خواهند شد. با توجه به این مسیر تیره و تار، زمان آن فرا رسیده است که دولت بایدن برای مقابله با یمن تحت کنترل نیروهای نیابتی ایران، طرح B طراحی کند.
ارزیابی
شکست قریبالوقوع ائتلاف سعودی و همپیمانان یمنی آن در نبرد مأرب شوک جدی را به همپیمانان عربی و غربی سعودی وارد نموده است. این واقعیت نیز مشهود است که سقوط مأرب تأثیرات گستردهای نه تنها بر معادلات یمن بلکه بر معادلات کل منطقه خواهد گذاشت و بر این اساس نگرانی محافل غربی کاملاً قابل درک است. همانگونه که در این گزارش نیز دیدیم، نویسنده با بیان سلسلهای از پیامدهای ناگوار برای آمریکا سعی دارد تا بزرگنمایی تهدید انصارالله، دولت آمریکا را نیز مجاب به فشار آوردن مضاعف به انصارالله و کمک بیشتر به ائتلاف سعودی و دولت منصور هادی نماید. جالب اینکه هفته گذشته جمهوری خواهان کنگره در عمل به یکی از توصیههای این گزارش طرح وارد کردن مجدد انصارالله به فهرست گروههای تروریستی وزارت خارجه آمریکا را ارائه نمودند. آن چه روشن است پایان جنگ در یمن با وضعیت فعلی، در جهت منافع کاخ سفید نیست و دولت آمریکا ممکن است اقداماتی را به منظور جلوگیری از آن انجام دهد.
منبع
- https://www.washingtoninstitute.org/policy-analysis/biden-needs-plan-b-yemen-if-houthis-win