اگر سری به برخی شبکه های اجتماعی ازجمله توئیتر بزنید، با کاربران عمدتا عرب زبانی روبرو خواهید شد که تهران را متهم به عرب ستیزی کرده و تلاش می کنند کشورمان را به ضدیت با اهل سنت و مداخله در امور داخلی کشورهای عربی متهم کنند. تکرار کورکورانه ادعای سیاستمداران عرب و شبکه های تلویزیونی وابسته به ریاض که تلاش می کنند با وجود کمرنگ شدن ایران هراسی در رسانه های غربی به دلیل امضای توافق هسته ای، همچنان تنور تبلیغات منفی علیه کشورمان را داغ نگه دارند.
تحریک گروهک های تجزیه طلب عرب، وارد کردن اتهامات بی پایه در زمینه حقوق بشر، بزرگنمایی توانمندی نظامی ایران و کوشش برای تهاجمی نشان دادن سیاست های دفاعی کشورمان، دروغ پراکنی درباره نقش ایران در عراق، سوریه، یمن و لبنان، تشدید گسست های قومی و مذهبی و در نهایت، کوشش برای تغییر دشمن اصلی جهان اسلام، از صهیونیست ها به ایرانیان، عمده ترین میدان تبلیغات روانی ضدایرانی از سوی برخی کاربران عرب، علیه کشورمان است.
ایران ستیزی به جای دموکراسی خواهی در فضای مجازی
پاسخ به این سوال که چرا کارگردانان پروژه ایران هراسی، از فضای مجازی برای طرح اتهامات ضدایرانی خود استفاده می کنند، واضح است. واقعیت این است که در سالهای اخیر، جمعیت کاربران عرب در فضای سایبری به شدت افزایش یافته، به طوری که بسیاری از تحلیلگران، همین شبکه های اجتماعی را عامل اصلی انقلاب های عربی در سال های گذشته می دانند.
براساس برخی آمارها، در سال گذشته میلادی، ۱۰۰میلیون کاربر عرب زبان در شبکه های اجتماعی حضور داشتند. این درحالیست که در سال ۲۰۰۹، گروه مشاوران عربی که یک شرکت تحقیقاتی و مشاوره ای مستقر در اردن است، این عدد را بین ۴۰ تا ۴۵ میلیون تومان تخمین زده بود.
رشد شدید تعداد کاربران عرب زبان در فضای مجازی، باعث هراس دولت های عمدتا مستبد عربی شده است. دولت هایی که نگران تکرار سرنوشت دولت مبارک در مصر، برای خود هستند. راهکار این دولت ها برای بی خطرسازی شبکه های اجتماعی، در گذشته بازداشت و تهدید فعالان عرب زبان در فضای مجازی بود. با این حال در سال های اخیر این دولت ها تلاش می کنند تا با تشدید احساسات ضدایرانی، کاربران عرب را ترغیب کنند تا به جای طرح مطالبات آزادی خواهانه خود از رژیم های غیردموکرات عربی، به هجمه تبلیغاتی – سیاسی علیه ایران مشغول شوند.
در واقع فعالیت های ضدایرانی کاربران عرب زبان، نوعی سوپاپ اطمینان برای دولت های عربی است که هم شهروندان خود را فعال در فضای سایبری نشان دهند و هم به جای تهدید منافع خود از سوی شهروندان دموکراسی خواه، از فضای مجازی به عنوان فرصتی برای تخریب چهره ایران استفاده کنند. چهره ای که پس از شکست پروژه ایران هراسی در غرب، در فضای پسابرجام رو به بهبود است.
دست و پای بسته کاربران ایرانی برای مقابله با ایران هراسی سایبری
در برابر این جنگ نرم عربی، شرایط برای کاربران ایرانی در فضای مجازی چندان مناسب نیست. سیاست فیلترینگ شبکه های اجتماعی ازجمله فیسبوک و توئیتر باعث شده تا عمده کاربران فعال در این شبکه ها، ایرانیانی باشند که با فیلترشکن وارد این شبکه ها شده و بعضا موضع انتقادی نسبت به دولت جمهوری اسلامی داشته باشند.
هرچند منتقدترین ایرانیان نیز در فضای مجازی، حاضر به پذیرش ادعاهای کاربران ضدایرانی عرب زبان نیستند، اما اگر فیلترینگ در ایران هوشمندانه اعمال می شد و کل شبکه های مجازی بر روی کاربران ایرانی برای دفاع از کشورمان در برابر جنگ نرم ریاض بسته نبود، آنگاه حجم بالای ایرانیان می توانست توطئه سایبری آل سعود را خنثی کند.
واقعیت این است که در حال حاضر مسئولان دولتی نیز اذعان دارند که فیلترینگ نتوانسته به سالم سازی فضای مجازی کمک کند. در چنین شرایطی، می توان با تجدیدنظر بر روی سیاست های قبلی، فضا را برای مشارکت دست کم ۳۰ میلیون کاربران ایرانی در شبکه های اجتماعی برای پاسخ به اتهامات عربی آماده کرد. طبیعی است وقتی که کاربران عرب زبان شاهد اتحاد اقوام مختلف ایرانی در فضای مجازی برای دفاع از فرهنگ و ارزش های خود باشند، دیگر قادر نخواهند بود با تشدید شکاف «شیعه / سنی» و «عرب / عجم»، پروژه ایران هراسی را علیه کشورمان ادامه دهند.
سالم سازی فضای مجازی، گامی به سوی دیپلماسی عمومی بهتر
در جریان مذاکرات هسته ای ایران و ۱+۵ شاهد بودیم که ایرانیان در کشورهای غربی از طریق تجمعات گسترده، راه اندازی کمپین، مشارکت سیاسی در فضاهای مدنی و سایبری، عملا بار مهمی از دیپلماسی عمومی کشور را بر دوش کشیده و اجازه ندادند تا چند چهره سیاسی اپوزسیون خارج نشین، از طرف همه ایرانیان مقیم خارج از کشور صحبت کرده و مانع از امضای برجام شوند.
همین اجماع ایرانیان در فضای مجازی نیز می تواند تکرار شود. برداشتن یا هوشمندسازی فیلترینگ خواهد توانست مجوز مشارکت به کاربرانی دهد که در حال حاضر به دلیل دغدغه رعایت قانون، وارد فضاهای فیلتر شده نمی شوند. در صورتی که این دست ایرانیان وارد توئیتر یا فیسبوک شوند، آنگاه هم فضای این شبکه ها برای کاربران ایرانی سالم تر خواهد شد و هم آن ها که در نبود ایرانیان ارزشی، توئیتر را فضای خوبی برای جولان پروژه ایران هراسی سایبری می بینند، دست از اقدامات شعاری خود برداشته و می توانند به طرح موضوعات واقعی درباره وضعیت حقوق بشر و آزادی سیاسی در کشور خود بپردازند.
تردیدی نیست فرهنگ بالای ایرانی همواره یکی مولفه های قدرت نرم ایران بوده است. بنابراین اگر شبکه های اجتماعی ابزاری برای قدرتنمایی این فرهنگ شود، آنگاه نه فقط ریاض فرصتی برای پیگیری پروژه ایران هراسی علیه ایران نخواهد داشت، بلکه باید از کاربران عرب حاضر در این شبکه ها بترسد، چراکه آن ها مدتی بعد تحت تاثیر منطق ایرانی، به منتقدان رژیم های وابسته و مستبد خود تبدیل شده و زمینه ساز بهار عربی دیگری خواهند شد.
***
• این مطلب، صرفاً جهت اطلاعِ مخاطبان، نخبگان، اساتید، دانشجویان، تصمیم‌سازان و تصمیم‌گیران بازنشر یافته و الزاماً منعکس‌کننده‌ی مواضع و دیدگاه‌های اندیشکده راهبردی تبیین نیست.
• منبع: پایگاه رصد روزنامه خراسان
