اندیشکده »مرکز الامارات للدراسات و البحوث الاستراتیجیه« در مقاله‌ای تحلیلی به فرصت‌ها و چالش‌های حکم دادگاه عالی رژیم صهیونیستی در لغو معافیت سربازی حریدی‌ها (دانشجویان مدارس دینی) پرداخته است که خلاصه آن به شرح ذیل است:
مقدمه
در تاریخ 25/6/2024، دیوان عالی اسرائیل توسط هیئتی 9 نفره و به‌اتفاق آرا اعلام کرد که هیچ منع قانونی برای جذب دانشجویان مدارس دینی در ارتش وجود ندارد لذا دولت باید برای به خدمت گرفتن این دانشجویان تلاش کند و کمک‌های مالی به مدارسی که دانشجویان مشمول را معرفی نمی‌نمایند را قطع کند. این گزارش پیامدهای حکم دیوان عالی برای ائتلاف حاکم، و فرصت‌ها و چالش‌های آن در واکنش به نتایج تصمیم دیوان عالی را موردبحث قرار می‌دهد.
سابقه پرونده
در تاریخ 12/9/2017، دیوان عالی اسرائیل بر اساس رعایت اصل برابری در شهروندان فصل سوم قانون خدمت سربازی را که اجازه به تعویق انداختن خدمت سربازی را به دانشجویان مدارس دینی می‌داد لغو نمود. اما اين قانون به دلیل درخواست مکرر از دولت مبنی بر اینکه قانون جدید سربازی در کنست تصویب شود و نیز بحران سیاسی و شیوع اپیدمی کرونا به تعویق افتاد. در ژوئیه 2023 قانون اعطای معافیت سربازی به حریدی‌ها منقضی شد اما دولت تحت‌فشارهای سیاسی تصمیم گرفت تا قانون تمدید معافیت سربازی حریدی‌ها را تا مارس 2024 تمدید کند. در آوریل 2024 دیوان عالی حکم لغو بودجه تحصیلی 65600 دانشجوی حریدی را به دلیل فقدان چارچوب قانونی برای تخصیص این بودجه تا زمان تعیین تکلیف خدمت سربازی صادر کرد.
حکم دیوان عالی چالش‌ها و فرصت‌هایی برای جامعه حریدی و همچنین ائتلاف حاکم ایجاد می‌کند که در ادامه به آن‌ها پرداخته می‌شود.
چالش‌ها
- چالش‌ها در جامعه حریدی
با حکم دیوان عالی اسرائیل رهبران سیاسی و دینی حریدی‌ها با چالش‌هایی روبه‌رو شده‌اند. اهم این چالش‌ها شامل موارد زیر است :
- لزوم اعزام 66000 طلبه حریدی به خدمت سربازی که تاکنون آن را به تعویق انداخته‌اند.
- مغایرت خدمت سربازی با ایدئولوژی حریدی‌ها که خدمت سربازی را کفر می‌داند؛ طبق حکم خاخام‌ها این اقدام حرمت روز سبت (شنبه) را می‌شکند.
- عدم امکان ایجاد توازن میان پایگاه اجتماعی ایدئولوژی حریدی‌ها و جایگاه سیاسی؛ چرا که سازوکارهای نقض حکم دیوان ممکن است منجر به خروج احزاب حریدی از کابینه ائتلافی شود.
- ضرر ماهیانه 140 میلیون شیکل با قطع بودجه دولتی مدارس دینی که دانشجویان خود را به خدمت سربازی معرفی نکنند.
چالش‌های کابینه ائتلافی
برخی از احزاب و جریان‌های سیاسی حکم دیوان عالی را راه‌حل درستی نمی‌دانند و بیشتر به دنبال تصویب قانون جدید خدمت سربازی در کنست هستند. قانون جدید خدمت سربازی که حزب «لیکود» از آن سخن می‌گوید چالش‌هایی را برای کابینه ائتلافی در اجرای حکم دیوان ایجاد خواهد کرد. علاوه بر آن قانون جدید خدمت سربازی سبب می‌شود تا رسیدن جامعه حریدی‌ها به یک توافق با کابینه ائتلافی را دشوار می‌سازد. در عین‌حال، اشخاصی در ائتلاف هستند که از این قانون حمایت می‌کنند.
فرصت‌های کابینه ائتلافی
حکم دیوان عالی در خصوص مشارکت حریدی‌ها در ارتش فرصت‌هایی را برای کابینه ائتلافی به‌منظور حفظ اتحاد خود فراهم می‌سازد که می‌توان از این فرصت‌ها در امور فنی، سیاسی و مهارتی بهره‌گیری نمود:
- با توجه به اینکه کابینه ائتلافی در صورت اجرای انتخابات زود هنگام شانس اندکی برای تشکیل دولت دارد و بنابراین هیچ یک از احزاب درون ائتلاف تمایلی برای منحل‌کردن ائتلاف ندارند همه احزاب علی‌الخصوص حریدی‌ها را مجبورند تا مکانیسم‌هایی را برای خروج از بن‌بستی که دیوان‌عالی برای آن‌ها ایجاد کرده است بیابند.
- از لحاظ فنی، حکم دیوان به کابینه ائتلاف و بخصوص حریدی‌ها این اجازه را می دهد که امسال تنها 3000 نفر را به خدمت سربازی معرفی کنند. از دیگر فرصت‌ها این است که دیوان عالی روش اجرای حکم را تعیین ننموده است.
- از لحاظ اجرایی نیز ازتش می‌تواند در اجرای حکم دیوان انعطاف‌پذیر باشد و تنها امسال 3000 حریدی را به خدمت بگیرد و از اجرای گسترده حکم خودداری کند.
- در نهایت کابینه ائتلافی این فرصت را دارد که از این حکم برای تصویب قانون جدید سربازی استفاده نماید.
برآوردها
با توجه به داده‌های مربوط به منافع متقابل بین اعضای ائتلاف دولتی و فرصت‌های پیش‌روی آن‌ها و نیز اختلاف نظر حریدی‌ها در موضوع جذب نیرو، موارد زیر قابل پیش‌بینی است:
- موفقیت تلاش‌های ائتلاف با هدف تصویب قانون خدمت وظیفه و همراهی با حکم دیوان عالی کشور؛
- شکل‌گیری تظاهراتی از درون پایگاه اجتماعی حریدی‌ها در مخالفت با خدمت سربازی؛
- تأثیر منفی بر اتحاد بین حزب لیکود و احزاب حریدی؛
- دستیابی رهبران معنوی و سیاسی حریدی به مکانیسمی که الزامات ائتلاف را با مبانی ایدئولوژیک حریدی متعادل کنند.
