ارزیابی نتایج انتخابات پارلمانیِ پاکستان، پیامدهای جنگ غزه بر اقتصاد رژیم صهیونیستی، تلاش کی‌یف در جهت استفاده از سود دارایی‌های مسدود شده مسکو، تلاش عراق برای تبدیل شدن به قطب ترانزیت داده‌های مخابراتی، درگیری مرزی میان ارمنستان و جمهوری آذربایجان، مهم‌ترین ویژگی‌های بودجه سال جاری میلادی در هند و تقویت روابط ترکیه و مصر پس از یک دهه قطع روابط ازجمله مهم‌ترین موضوعاتی هستند که در خلال گزارش پیش رو به آن‌ها پرداخته شده است.

1 ـ ارزیابی نتایج انتخابات پارلمانیِ پاکستان

دوازدهمین انتخابات سراسری در پاکستان در طی 76 سالی که از تأسیس آن می‌گذرد روز پنجشنبه مورخ 19 بهمن‌ماه 1402 برگزار شد. رقابت در این انتخابات بر سر تصاحب 265 کرسی شورای ملی و 590 کرسی مجالس ایالتی بود. بر اساس اعلام نهادهای نظارتی پاکستان میزان مشارکت در این انتخابات 48 درصد بوده است. از جمعیت حدود 241 میلیون نفری پاکستان حدود 128 میلیون نفر واجد شرایط رأی‌دهی بوده‌اند. بر اساس اعلام «کمیسیون انتخابات پاکستان» از مجموع 264 کرسی شورای ملی که تاکنون وضعیت آن‌ها مشخص شده است، تعداد 101 کرسی به کاندیداهای مستقل اختصاص‌یافته که گرایش 93 نفر از آنان به «تحریک انصاف» منتسب به «عمران خان» است. 75 کرسی «حزب مسلم لیگ» منتسب به «نواز شریف»، تعداد 54 کرسی «حزب مردم» و «جنبش قومی پاکستان» نیز 17 کرسی را به خود اختصاص داده‌اند. شایان توجه است که عمران خان رهبر تحریک انصاف در سال گذشته به دنبال برخی ناآرامی‌های اجتماعی که متعاقب اختلاف‌نظر جدی وی و رهبری ارتش صورت گرفت، دستگیر و بر اساس رأی قضایی روانه زندان شد. به همین خاطر شاهد آن بودیم که بسیاری از چهره‌های مطرح حزب ناگزیر از رها کردن حزب شدند. با توجه به شرایط پدیدار شده حزب وی امکان مشارکت مستقیم در انتخابات را از دست داد و وابستگان به آن در قالب کاندیداهای مستقل در انتخابات اخیر شرکت کردند. به‌منظور فهم هرچه بهتر شرایط کنونیِ حاکم بر فضای سیاسی پاکستان توجه به موارد ذیل ضروری می‌نماید. به‌واقع نکاتی که در ادامه مورداشاره قرار خواهد گرفت به فهم هرچه بهتر نتایج انتخابات و شرایط آتی پاکستان کمک خواهد کرد:

• در طول 76 سال گذشته هیچ نخست‌وزیر منتخبی موفق به تمام کردن دوره پنج‌ساله قانونی خود نشده است؛
• نتیجه انتخابات برخلاف پیش‌بینی‌های انجام شده، تصویر متفاوتی را در مقابل همگان قرار داد. باوجودآنکه نواز شریف به‌عنوان رهبر حزب مسلم لیگ خود را برای سخنرانی پیروزی و تشکیل مستقل دولت آتی در صبح روز بعد از انتخابات آماده ساخته بود، شاهد آن بودیم که هیچ حزبی موفق به اخذ اکثریت موردنیاز برای تشکیل دولت مرکزی آتی به‌صورت مستقل نگردید، هرچند در مورد مجالس ایالتی موضوع قومیت و پیوندهای بر خواسته از جامعه فئودالی و صنعتی حرف اول را زد؛
• قدرت رسانه‌های اجتماعی و فضای مجازی به ابزار اصلی حزب تحریک انصاف مبدل شد تا با استفاده از نسل جوانی که متأثر از «پوپولیسم» مورد تأکید عمران خان بودند نتیجه متفاوت از ارزیابی‌ها را رقم بزنند. این نتیجه ثابت کرد که حزب تحریک انصاف و رهبر آن برخوردار از یک پایگاه حمایتی واقعی است؛
• بر اساس اعلام «برنامه توسعه سازمان ملل متحد» پاکستان دارای یکی از جوان‌ترین جوامع بوده و 64 درصد از مجموع جمعیت این کشور زیر 30 سال و 29 درصد آن بین 15 تا 29 سال قرار دارند؛
• دولت آتی در پاکستان به‌طور طبیعی باید ائتلافی باشد. ثبات در دولت و اجماع در تصمیمات، اولویت‌های اولیه دولت آتی به نظر می‌رسند. این می‌تواند ناپایداری، احتمالاً ضعیف بودن دولت و افزایش شکنندگی را به ویژگی بارز دولت مذکور تبدیل کند؛
• علیرغم گرایش‌های اسلامی در این کشور، احزاب مذهبی موفقیتی در جلب نظر مردم نداشتند و کم‌ترین میزان کرسی‌ها را به دست آوردند. این ناباوری به توان احزاب اسلامی برای اداره امور در این کشور پدیده جدیدی نیست؛
• پاکستان در حال حاضر با مشکلات بی‌شماری دست‌وپنجه نرم می‌کند که اقتصاد شکننده آن مهم‌ترین نگرانی است. بی‌ثباتی سیاسی، تروریسم، افزایش بیکاری، تورم فزاینده، قطع برق و گاز و مسائل بهداشتی ازجمله چالش‌هایی هستند که دولت آتی باید آن‌ها را مهار کند. بر اساس اعلام بانک مرکزی این کشور، بدهی خارجی آن در سپتامبر ۲۰۱۳ میلادی رقم ۱۲۸ میلیارد دلار بوده است. پاکستان از سال ۱۹۵۸ میلادی تاکنون ۲۳ بار از «صندوق بین‌المللی» پول وام گرفته است؛
• باید دید کدام‌یک از چالش‌های اساسی پاکستان (حل معضلات اقتصادی، استقرار ثبات سیاسی و یا مهار ناآرامی‌های امنیتی) در اولویت رسیدگی قرارگرفته و کدام نهاد بنای اعمال مدیریت واقعی را خواهد داشت؟

2 ـ پیامدهای جنگ غزه بر اقتصاد رژیم صهیونیستی

با گذشت 131 روز از عملیات طوفان الاقصی در 7 اکتبر 2023 میلادی (15 مهر 1402) و بمباران باریکه غزه با بیش از 10 هزار بمب و موشک از سوی رژیم صهیونیستی تلفات جانی و مالی بی‌سابقه‌ای به مردم ساکن در غزه وارد شده است. بر اساس برآوردهای انجام شده، حدود 68% از زیرساخت‌ها و ساختمان‌های مسکونی در نوار غزه تخریب ‌شده است که این میزان خسارت در استان غزه به بیش از 72% رسیده است؛ علاوه بر آن تعداد شهدای فلسطینی به بیش از 28 هزار نفر رسیده است. در حالی رژیم صهیونیستی به جنگ علیه مردم ساکن در نوار غزه ادامه می‌دهد که اقتصاد این رژیم به‌شدت تحت تأثیر این جنگ واقع ‌شده است؛ به‌نحوی‌که 141 شرکت فناورانه از ابتدای سال جاری میلادی مجبور به اخراج بیش از 34 هزار کارمند خود شده‌اند. از سوی یمن با هدف قرار دادن کشتی‌های رژیم صهیونیستی یا هر کشتی که حامل محموله‌هایی از مبدأ و یا به مقصد رژیم صهیونیستی است را مورد هدف قرار می‌‎دهد مسیر دریایی سرخ و تنگه باب المندب را بر روی رژیم به‌طور کامل بسته است که این امر موجب افزایش 50% هزینه‌های ترانزیت کالا در رژیم صهیونیستی شده است. علاوه بر این درگیری‌های محدود رژیم صهیونیستی در جبهه شمال با حزب‌الله سبب شده است تا بخش اعظم اقتصاد مناطق شمالی و به‌صورت مشخص منطقه «جلیل الاعلی» به دلیل مهاجرت نیروی کار به‌شدت تحت تأثیر قرارگرفته است به‌نحوی‌که میزان تولید محصولات در این مناطق بیش از 30% کاهش‌یافته است.

لازم به ذکر است که از زمان آغاز عملیات طوفان الاقصی بیش از 15 هزار کارگاه و کارخانه در شهرک‌های صنعتی و دیگر اماکن مناطق شمالی و جنوبیِ سرزمین‌های اشغالی تخلیه ‌شده‌اند. طبق آمارهای رسمی منتشر شده از سوی رژیم صهیونیستی خسارت‌های ناشی از محدودیت‌های امنیتی به 300 میلیون دلار رسیده است. همچنین تاکنون غرامت‌های پرداخت‌ شده به مردم توسط دولت بیش از یک میلیارد دلار بوده است که احتمال می‌رود این میزان تا 2.5 میلیارد دلار افزایش یابد؛ اما غرامت‌های پرداخت ‌شده تاکنون به خسارت‌های واردشده به ساختمان‌ها بیش از 167 میلیون دلار بوده است که احتمال می‌رود این عدد پس از پایان جنگ به چندین میلیارد دلار برسد. نکته دیگر که در این راستا وجود دارد این است که هزینه‌های ذکرشده بخشی از خسارت‌های ناشی از جنگ است بخش دیگر خسارت‌های مربوط به هزینه‌های جنگ است که هزینه‌های بسیار سنگی را بر اقتصاد ضعیف رژیم صهیونیستی متحمل می‌کند به‌نحوی‌که برآوردهای اولیه نشان می‌دهد تاکنون رژیم صهیونیستی بیش از 51 میلیارد دلار هزینه جنگی پرداخت ‌نموده و هزینه روزانه جنگ 260 میلیون دلار پیش‌بینی‌شده است. با توجه به اظهارات فوق‌الذکر می‌توان چنین اظهار داشت که در صورت ادامه جنگ و افزایش تنش‌ها در جبهه شمالی، رژیم صهیونیستی علی‌رغم وجود حمایت‌های مالی و لجستیکی ایالات‌متحده به این کشور امکان توسعه تنش‌ها را ندارد و برقراری محدودیت‌های امنیتی و افت اقتصادی موجب می‌شود جنگ بدون هیچ دستاوردی برای این رژیم پایان یابد.

3 ـ تلاش کی‌یف در جهت استفاده از سود دارایی‌های مسدود شده مسکو

در شرایطی که جنگ فدراسیون روسیه و اوکراین تقریباً در حال دوساله شدن است، «شورای اتحادیه اروپا» اجازه استفاده از سود حاصل از دارایی‌های مسدود شده فدراسیون روسیه به‌منظور انتقال وجوه به اوکراین را صادر کرده است. بر اساس سند منتشر شده، کشورهایی که وجود مسدود شده فدراسیون روسیه را در حساب خود دارند، دیگر نمی‌توانند از سود حاصل از آن‌ها برای اهداف خود استفاده کنند، بلکه موظف هستند آن‌ها را در حساب‌های جداگانه‌ای نگهداری کنند تا در آینده از آن‌ها برای اوکراین استفاده کنند. نکته قابل‌توجهی که دراین‌بین وجود دارد آن است که برخی از اعضای اتحادیه اروپا نسبت به پیشنهاد مصادره اموال فدراسیون روسیه به نفع اوکراین بدبین بوده‌اند. در همین رابطه «پیتر سیارتو» وزیر امور خارجه مجارستان اخیراً چنین اظهار داشته است که «این موضوع به طرز ناراحت‌کننده‌ای شبیه میراث کمونیستی است». البته پیش‌تر مسکو اعلام کرده بود اگر تصمیمی برای سرقت وجوه فدراسیون روسیه گرفته شود، دقیقاً به همان میزان از حساب کشورهای غربی به بودجه این کشور واریز می‌شود.

شایان توجه است که ایالات‌متحده ایده مصادره کامل دارایی‌ها را مطرح کرده است، اما مقامات اتحادیه اروپا این موضوع را از منظر قانونی بسیار خطرناک می‌دانند. ارزیابی‌های به‌عمل‌آمده نشان از آن دارد که حدود دوسوم وجوه فدراسیون روسیه در اتحادیه اروپا قرار دارد و اکثریت آن در اختیار «مؤسسه تسویه‌حساب‌های بلژیک» موسوم به «یورو کلیر» (Euro clear) است. تاکنون، تنها مالیات بر دارایی‌های موجود در بلژیک به صندوق اختصاصی اوکراین که توسط دولت بلژیک اداره می‌شود، اختصاص‌یافته است. قانونی که اخیراً به تصویب رسیده به این معنی است که سپرده‌گذاران مرکزی اوراق بهادار (CSD)، مانند یوروکلیر، از استفاده از سود خالص منع خواهند شد و باید درآمدهای حاصل از دارایی‌های فدراسیون روسیه را جدا نگه دارند. لازم به ذکر است که این قانون برای مؤسساتی اعمال می‌شود که بیش از یک‌میلیون یورو (1.1 میلیون دلار) از دارایی‌های بانک مرکزی فدراسیون روسیه را در اختیار دارند. اتحادیه اروپا اخیراً تخمین زده است که حدود 15 میلیارد یورو (16.17 میلیارد دلار) از چنین سودهایی برای اوکراین در طول چهار سال آینده به دست خواهد آمد.

4 ـ تلاش عراق برای تبدیل‌شدن به قطب ترانزیت داده‌های مخابراتی

«وزارت ارتباطات عراق» و «شرکت عمومی ارتباطات و داده‌ورزی عراق» در تاریخ 6 فوریه 2024 میلادی (17 بهمن‌ماه) توافقنامه‌ای را با شرکت «GCX» منعقد کردند. بر این اساس وزارت ارتباطات عراق با انتشار بیانیه رسمی از امضای یک توافقنامه همکاری مشترک جهانی برای بهره‌گیری از ظرفیت‌های ترانزیتی در حوزه ارتباطات این کشور در پی حضور «هیام الیاسری» وزیر ارتباطات این کشور در حاشیه اجلاس موسوم به «ظرفیت‌های غرب آسیا» در دبی خبر داد. توافقنامه مذکور ناظر بر استفاده از ظرفیت‌های بین‌المللی یا همان ظرفیت ترانزیتی داده‌های مخابراتی عراق با بهره‌گیری از اتصال کابل دریایی «فالکون» موجود در خلیج‌فارس به اروپا از طریق این کشور است. در ادامه بیانیه آمده است که این توافقنامه در چارچوب تلاش‌های وزارت ارتباطات عراق به‌منظور تقویت موقعیت راهبردی این کشور در منطقه و تبدیل آن به یک گذرگاه زمینی امن و جایگزینی برای برقراری ارتباطات بین‌المللی با اروپا از طریق اتصال کابل دریایی به کار گرفته شده در دریای سرخ به ترکیه و پس‌ازآن به اروپا صورت می‌گیرد.

لازم به ذکر است که پروژه فالکون نام نخستین پروژه کابل زیردریایی در خلیج فارس است که کشور ایران را مستقیماً و بی‌واسطه به شبکه‌های کابلی جهانی متصل می‌کند. شبکه‌ فالکون با عبور از دریای عمان و اتصال به «کابل فلگ»، بخشی از شبکه‌ کابلی جهانی محسوب می‌شود که حدود 12 هزار کیلومتر طول دارد و از 13 کشور و 19 نقطه اتصال بین‌الملل عبور می‌کند. کشورهایی که از طریق شبکه فالکون متصل می‌‌شوند عبارت‌اند از ایران، کویت، عربستان سعودی، بحرین، قطر، امارات متحده عربی، عمان، یمن، سودان، مصر، هند، سریلانکا و مالدیو است. عراق با اتصال به این پروژه، یک نقطه اتصال بین‌المللی را کسب خواهد کرد که می‌تواند بدون واسطه به کشورهای متصل به کابل زیردریایی فالکون و فلگ که اروپایی غربی و شرقی را به آسیا وصل می‌کند بهره ببرد بدین منظور عراق با دو شرکت «دل» و شرکت «فودافون» ترکیه‌ای قراردادهای را در خصوص ایجاد شبکه ترانزیت داده‌های مخابراتی با ظرفیت‌های بالا از طریق خاک عراق منعقد کرد. در فاز نخست این پروژه وزارت ارتباطات عراق به دنبال ایجاد یک نقطه اتصال (POP) در اربیل قراردادی را با شرکت‌های «Sparkal» و «DELL» به امضا رساند.

شایان توجه است که پروژه فالکون از سال 2009 میلادی در منطقه مطرح‌شده بود که در آن زمان پیش‌بینی می‌شد کشورهای مانند عراق و اردن نیز به این شبکه بپیوندند. این پروژه بستر مناسبی برای کشورهای عراق و ایران ایجاد کرده بود تا هریک با استفاده از موقعیت راهبردی خود بتواند حلقه اتصال کابل‌های مخابراتی میان کشورهای خلیج‌فارس و اروپا باشد که متأسفانه باوجود داشتن زیرساخت‌های مناسب آن در ج.ا.ایران از ایجاد کریدور ترانزیت داده‌های مخابراتی بهره‌برداری نکردند. در مقابل کشور عراق پس از پیروزی بر داعش و ایجاد ثبات امنیتی و سیاسی در این کشور و نیز رشد درآمدهای نفتی به دنبال توسعه زیرساخت‌ها و بهره‌برداری از موقعیت ژئوپلیتیکی خود است، به دنبال آن پروژه‌های عظیم زیرساختی مانند توسعه بندر فاو، ایجاد جاده توسعه، توسعه میادین نفتی و گازی، جمع‌آوری گازهای فلر، ایجاد شبکه راه‌آهن سریع‌السیر و درنهایت ایجاد کریدور ترانزیت داده‌های مخابراتی بین‌المللی را معرفی کرد. با توجه به سیاست‌های پیش‌گرفته دولت «شیاع السودانی» به نظر می‌رسد کشور عراق به دنبال تنوع بخشیدن به سبد اقتصادی خود است و با معرفی چنین پروژه‌هایی به دنبال تمرکز بخشیدن اقتصاد این کشور بر ظرفیت‌های ژئوپلیتیکی به‌جای اقتصاد نفت محور است.

5 ـ درگیری مرزی میان ارمنستان و جمهوری آذربایجان

روز سه‌شنبه هفته جاری (24 بهمن‌ماه) وزارت دفاع ارمنستان در بیانیه‌ای اعلام کرد که ساعت 5:30 دقیقه (به‌وقت محلی) درگیری در منطقه مرزی در مسیر «زنگیلان» جمهوری آذربایجان به وقوع پیوسته است. شایان توجه است که اتفاق رخ نموده جدی‌ترین درگیری مرزی بین دو کشور از زمان عملیات نظامی باکو برای بازپس‌گیری منطقه قره‌باغ کوهستانی در ماه سپتامبر است. ارزیابی پیامدهای درگیری اخیر نشان از آن دارد که در حوزه میدانی چهار نظامی ارمنستان کشته و شماری نیز زخمی شدند. گفته می‌شود که روز دوشنبه نیز یک نظامی جمهوری آذربایجان از سوی نیروهای ارمنستان زخمی شده است. متأثر از شرایط پدیدار شده وزارت دفاع ارمنستان هشدار داده است که مقام‌های جمهوری آذربایجان در حال تولید خبر جعلی علیه ارتش ارمنستان هستند. در همین رابطه وزارت دفاع ارمنستان چنین اظهار داشته است که بیانیه منتشر شده از سوی وزارت دفاع جمهوری آذربایجان مبنی بر اینکه یگان‌های نیروهای مسلح ارمنستان بین سال 20:50 تا 23:40 دقیقه روز 12 فوریه (23 بهمن) به سمت مواضع جمهوری آذربایجان واقع در شمال شرقی مرز مبادرت به شلیک کرده‌اند، صحت ندارد.

شایان‌ذکر است که «الهام علی‌اف» رئیس‌جمهور جمهوری آذربایجان در 19 سپتامبر 2023 میلادی (28 شهریورماه) نیروهای خود را به قره‌باغ اعزام کرد و تنها پس از یک روز درگیری، نیروهای ارمنستانی که به مدت سه دهه منطقه مورد مناقشه را کنترل کرده بودند، موافقت کردند که این منطقه مجدد به خاک جمهوری آذربایجان ادغام شود. طی روزهای بعد، تقریباً همه جمعیت ارمنستانیِ منطقه قره‌باغ، یعنی بیش از یک‌صد هزار نفر، از این منطقه خارج شده و به ارمنستان وارد شدند که جرقه بحران پناهندگان را برانگیخت. لازم به ذکر است که جمهوری خود خوانده «آرتساخ» که بیش از 30 سال در قلمرو خودمختار «قره‌باغ کوهستانی» اعلام وجود کرد، در نخستین روز از ژانویه 2024 میلادی (11 دی‌ماه) به‌طور رسمی منحل شد. نکته قابل‌توجهی که دراین‌بین وجود دارد آن است که پس از بازپس‌گیری نقاط مورد مناقشه از سوی باکو این تصور به وجود آمده بود که دو کشور برخلاف گذشته از اقدامات تقابل جویانه خود عقب‌نشینی کنند و صلح و ثبات به روابط دو کشور بازگردد. به‌واقع تحولات اخیر به‌خوبی نشان داد که سطح اختلافات باکو و ایروان بیش از آن چیزی است که بتوان در کوتاه‌مدت آن را حل‌وفصل کرد.

6 ـ مهم‌ترین ویژگی‌های بودجه سال جاری میلادی در هند

کشور هند بر اساس آخرین آمار «صندوق بین‌المللی پول» با رشد مثبت هفت‌درصدی در تولید ناخالص داخلی در سال 2023 میلادی و دستیابی به رتبه پنجم برترین اقتصاد دنیا، در جایگاهی بالاتر از انگلیس و در یک‌قدمی آلمان قرار گرفت. مع‌الوصف نکته مهمی که در طول هفته گذشته توجه اکثر کارشناسان را به هند جلب کرد آن بود که این کشور در حال صعود مبادرت به ارائه بودجه سال جاری خود کرده است که به عقیده بسیاری از صاحب‌نظران امر، می‌تواند تأثیرات قابل‌توجهی را برای انتخابات پیش روی این کشور بر جای بگذارد. متأثر از موضوع مورداشاره، در ادامه کوشش شده است تا مهم‌ترین ملاحظات و موضوعات مرتبط با بودجه سال جاری هند موردبررسی قرار گیرد:

• خانم «نیرمالا سیتارامان» وزیر اقتصاد و دارایی هند، ششمین برنامه بودجه خود را در یکم فوریه ۲۰۲۴ میلادی به‌صورت عمومی و موقت اعلام کرد چراکه این کشور مدعی دموکراسی آسیایی در آستانه برگزاری انتخابات سراسری خود در ماه مه ۲۰۲۴ میلادی (اردیبهشت ۱۴۰۳) بوده و دولت پیروز، بودجه نهایی خود را پس از پیروزی معرفی خواهد کرد. بااین‌وجود، ویژگی‌های متمایز بودجه ۲۰۲۴ میلادی آن را از ساعات اولیه سخنرانی وزیر اقتصاد هند، موردتوجه کارشناسان و علاقه‌مندان شبه‌قاره هند قرار داده است. این برنامه در صورت تأیید شدن در مجلس «لوک ساب‌ها» و «راجیا ساب‌ها» به تأیید نهایی رئیس‌جمهور می‌رسد؛
• «هند تا سال ۲۰۴۷ میلادی به یک اقتصاد توسعه‌یافته تبدیل خواهد شد». این بیانیه جسورانه‌ای بود که وزیر دارایی از لوک ساب‌ها در سخنرانی بودجه ۲۰۲۴ میلادی برای رونمایی از چشم‌انداز اقتصاد هند، معرفی جزئیات برنامه مدون اقتصادی خود و سهم آن در دستیابی به این مهم، بیان کرد. با حفظ نرخ مالیات مستقیم و غیرمستقیم هند در عین کاهش یارانه‌های مصرفی از قبیل یارانه کود و مواد غذایی، بودجه هند در سال پیش رو یک بودجه کاهشی خواهد بود. کاهشی که به عقیده‌ «سومان بانرجی»، یکی از مدیران ارشد «صندوق تأمین جهانی» نشان‌دهنده حرکت هند از کشاورزی به سمت تولید است. به نظر می‌رسد این برنامه کاهش کسری مالی به 1.5 درصد تولید ناخالص داخلی و درعین‌حال افزایش مخارج سرمایه و اجرای سیاست‌های رفاهی جدید، تنها با تکیه‌بر جمع‌آوری‌های مالیاتی و برخی کاهش یارانه‌ها میسر خواهد بود؛
• چهار قشر جوانان (Yuva)، زنان (Mahila)، صنعتگران و نان‌آوران اقتصادی (Annadata) و نیز طبقه فقیر (Garib)مرکز توجه برنامه پیشنهادی بودجه سال ۲۰۲۴ میلادی هند است. اعطای تسهیلات استارتاپ‌ها و آموزش جوانان با تداوم تأسیس دانشگاه‌ها و مراکز آموزش پزشکی، اعطای وام‌های ۵۰ ساله بدون بهره در بخش تحقیق و توسعه صنایع، افزایش مهارت و توانمند‌سازی زنان در بخش شیلات، لامپ سازی و لوله‌کشی، کمک‌هزینه‌های اقتصادی و نیز طرح‌های توسعه انرژی خورشیدی و بادی برای خانوار‌های روستایی، پشتیبانی مالی کامل از صنعتگران در ۱۸ بخش اقتصادی، ازجمله طرح‌های بودجه سال جدید برای این چهار گروه هدف است؛
• در راستای اهداف توسعه‌ای دولت، در برنامه پیشنهادی بودجه ۲۰۲۴ میلادی هند با دعوت از بخش خصوصی و عمومی در توسعه زیرساخت‌ها، در پی ایجاد شغل و رشد اقتصادی است. تمرکز راهبردی بر توسعه روستایی و کشاورزی با افزایش تخصیص منابع و نیز نوسازی فن‌های کشاورزی، گسترش بیمه محصولات و تقویت زنجیره تأمین از مزرعه به بازار ازجمله ابزار‌های نیل به این هدف معرفی شده است؛
• طرح واکسیناسیون دختران ۹ تا ۱۴ ساله برای پیشگیری از سرطان، طرح‌های هم‌افزایی مراقبت از کودک و مادر، پلتفرم‌های مدیریت ایمن‌سازی و نیز پوشش مراقبت بهداشتی برای کارگران و مددکاران ازجمله بخش‌های نوینی اشاعه بهداشت و سلامت عمومی در این برنامه است؛
• هند بزرگ‌ترین تولید‌کننده شیر در جهان است اما با بهره‌وری بسیار پایین گاوداری‌ها. به همین خاطر در برنامه‌ی بودجه پیشنهادی برنامه جامع حمایت از دامداران تدوین‌شده که در تلاش برای کنترل بیماری تب برفکی و اجرای مؤثر‌تر طرح‌های صندوق‌های توسعه زیرساخت فرآوری لبنیات و دام‌پروری است. در بخش کشاورزی نیز هند به دنبال کاربرد نانو بر محصولات مختلف در تمامی مناطق کشاورزی ـ اقلیمی و مشارکت سرمایه‌گذاران خصوصی و دولتی در فعالیت‌های پس از برداشت ازجمله تجمیع، ذخیره‌سازی مدرن، زنجیره‌های تأمین کارآمد، پردازش اولیه و ثانویه و بازاریابی و برند سازی، برای حصول اطمینان از رشد سریع این بخش راهبردیِ از اقتصادی است؛
• استفاده از جایگزین‌های سازگاربامحیط‌زیست مانند پلیمر‌های زیست‌تخریب‌پذیر، پلاستیک‌های زیستی، دارو‌های زیستی و ورودی‌های زیستی کشاورزی، ارتقای آبزی‌پروری و آبزی‌پروری ساحلی با رویکردی یکپارچه و چندبخشی و تمرکز بر توسعه همه‌جانبه مراکز گردشگری نمادین، برند سازی و بازاریابی آن‌ها را در مقیاس جهانی از دیگر طرح‌های عنوان شده در این برنامه بودجه است که تحسین حامیان توسعه پایدار شبه‌قاره هند با شاخص‌های جهانی را به دنبال داشت؛
• خانم نیرمالا سیتارامان در انتها با ارائه گزارشی ده‌ساله از خدمات دولتی که از سال ۲۰۱۴ میلادی آغاز و در سال ۲۰۲۴ میلادی به پایان می‌رسید، در اقدامی شایان توجه این برنامه بودجه موقت را موفقیتی در ادامه سوابق درخشان حزب حاکم حزب مردم بهارت (هند) نشان داد. این حرکت وی، به تعبیر بسیاری نوعی حمایت سیاسی از «نارندا مودی»، کاندیدای نخست‌وزیری انتخابات پیش روی هند است؛ چراکه تشریح و تأکید بر موفقیت بودجه موقت سال ۲۰۲۴ میلادی هند، نوعی ترسیم امیدوارانه‌ نقشه‌ راه از دورنمای دولتی است که در این زمان در پی انتخاب مجدد و کسب آرا مردمی است.

7 ـ غزه کانون مذاکره ترکیه و مصر

رئیس‌جمهور ترکیه در تاریخ 13 فوریه 2024 میلادی (24 بهمن‌ماه) پس از یک دهه قطع روابط به مصر سفر کرد. پیش از سفر مذکور «اردوغان» هدف از انجام این سفر را «چاره‌اندیشی برای کمک رساندن به مردم غزه» اعلام کرده بود. همچنین رئیس‌جمهور ترکیه بر تلاش حداکثری جهت ممانعت از تداوم حملات رژیم صهیونیستی به باریکه غزه و کشته شدن افراد بی‌گناه تأکید نمود. شایان توجه است ازجمله موضوعات مهم دیگری که در سفر اخیر مورداشاره طرفین قرار گرفت آن بود که دو کشور در پی آن هستند تا مسائل و موضوعاتی همچون بحران سودان و لیبی را به سرانجام برسانند. نکته قابل‌توجه که دراین‌بین وجود دارد آن است که سفر اخیر اردوغان به مصر پس از یک دهه قطع روابط انجام گرفته است که آخرین سفر بیش از آن در سال 2012 میلادی و در دوران ریاست جمهوری «محمد مرسی» (عضو بلندپایه اخوان‌المسلمین) انجام شده بود، پس از کودتای «عبدالفتاح السیسی» در سال 2013 میلادی علیه حکومت «محمد مرسی» در مصر، روابط آنکارا و قاهره دچار وقفه شد.

نکته قابل‌توجه آن است که روابط آنکارا و قاهره به دلیل وجود منافع مشترک در بسیاری از موضوعات منطقه‌ای ازجمله غزه بهبود یافت و اولین بار رؤسای جمهور دو کشور در جام جهانی 2022 قطر با یکدیگر دیدار داشتند. پس از تماس تلفنی عبدالفتاح السیسی با اردوغان در جریان زلزله 7.8 ریشتری جنوب ترکیه و شمال سوریه در سال 2023 میلادی، طرفین با معرفی سفرا کوشیدند تا سطح روابط سیاسی فی‌مابین را نسبت به گذشته ارتقا دهند. علی‌رغم وجود پرونده‌های اختلافی میان دو کشور (مانند پرونده لیبی و سودان) شاهد آن هستیم که روابط تجاری دو کشور در طول سال‌های اخیر در سطح مطلوبی قرار داشته است. علی‌رغم وجود یک دهه قطع روابط سیاسی آنکارا و قاهره شاهد آن هستیم که ترکیه پنجمین شریک تجاری مصر محسوب می‌شود به‌نحوی‌که در طول دهه اخیر میزان صادرات ترکیه به مصر به‌طور میانگین سالانه 3.2 میلیارد دلار و میانگین واردات سالانه 1.5 میلیارد دلار بود که این میزان پس از بهبود روابط فی‌مابین، صادرات ترکیه به مصر در سال 2022 میلادی بیش از 4.5 میلیارد معادل 1.7% کل صادرات ترکیه و میزان واردات ترکیه از مصر در سال 2022 میلادی 2.5 میلیارد دلار معادل 0.68% کل واردات ترکیه افزایش یافت. در این دیدار اردوغان رئیس‌جمهور ترکیه ضمن تأکید بر توسعه روابط میان دو کشور به‌منظور تعمیق روابط فی‌مابین درصدد بر خواهند آمد تا سطح روابط تجاری از 7 میلیارد دلار کنونی به 15 میلیارد دلار افزایش دهند.

با عنایت به مطالب فوق‌الذکر می‌توان چنین اظهار داشت که در شرایط کنونی مصر و ترکیه هریک به دنبال آن هستند که بیشترین آورده را از بحران غزه (ازجمله موضوعاتی که آنکارا و قاهره در رابطه با حل‌وفصل آن اشتراک نظر دارند) به دست آورده و متعاقباً مبادرت به دفع خطرات احتمالی ناشی از آن هستند. به‌عنوان‌مثال مصر با توجه به خطرات ناشی از گسیل سیل مهاجرین فلسطینی به سرزمین‌های خود همواره این نکته را مورداشاره قرار داده است که رژیم صهیونیستی باید مبادرت به توقف حملات خود به غزه نماید. در نقطه مقابل ترکیه نیز به دنبال آن است که با کنشگری فعال به‌منظور میانجیگری در حل‌وفصل بحران غزه خود را به‌عنوان ناجی و میانجی مهمی در منطقه غرب آسیا و به‌صورت مشخص در میان کشورهای مسلمان مطرح نماید. ازاین‌رو تحولات پدیدار شده در روابط آنکارا و قاهره می‌توان از رهگذر حل‌وفصل بحران غزه موردبررسی قرار داد.

اندیشکده راهبردی تبیین