مقدمه: در این هفته تلاش‌های دیپلماتیک در رابطه با جنگ غزه همچنان در تحولات منطقه‌ای و بین‌المللی برجسته بود. در حوزه منطقه‌ای برگزاری هفتمین نشست شورای هماهنگی قطری ـ سعودی، سفر پوتین به امارات متحده عربی و عربستان سعودی، برگزاری چهل‌وچهارمین نشست شورای همکاری خلیج‌فارس و صدور بیانیه‌ای با سه بند ضد ایرانی و آمادگی عراق برای اجرای نخستین پهلوگیری آزمایشی در بندر فاو از جمله تحولات مهم هفته اخیر بود. در حوزه فرامنطقه‌ای انتقال ریاست دوره‌ای بریکس به فدراسیون روسیه و تلاش ایالات‌متحده در جهت تحدید قدرت نظامی چین در حوزه ایندو پاسیفیک با استقرار موشک‌های میان برد زمینی در آن منطقه از مهم‌ترین تحولات هفته بود.
سیاست خارجی ایران
در این بخش به تحولاتی در سطح منطقه‌ای و بین‌المللی پرداخته می‌شود که یک طرف آن ایران است و می‌تواند شامل موضوعات سیاسی، دفاعی-امنیتی، دیپلماسی اقتصادی و حقوقی-بین‌المللی باشد.
تلاش ایران، هند و ارمنستان در استفاده هرچه بیشتر از بندر چابهار
روز سه‌شنبه هفته جاری «نیلاکشی ساها سینها» سفیر هند در ارمنستان در مجمعی به میزبانی ارمنستان از آمادگی این کشور برای همکاری با ارمنستان و ج.ا.ایران در زمینه استفاده هرچه بیشتر از بندر چابهار خبر داد. لازم به ذکر است که هند دو پایانه در بندر چابهار در ایران راه‌اندازی کرده است. در همین راستا هند پیشنهاد کرده است که بندر واقع در دریای عمان در پروژه کریدور حمل‌ونقل بین‌المللی شمال به جنوب که توسط فدراسیون روسیه، ج.ا.ایران و هند در سال 2000 میلادی آغاز شد، قرار گیرد. شایان توجه است که دولت ارمنستان در سال 2021 میلادی پیشنهاد کرده بود که شرکت‌های هندی از طریق بندر چابهار برای ارسال محموله نه‌تنها به ارمنستان بلکه به گرجستان، فدراسیون روسیه و حتی اروپا استفاده کنند.
تحولات منطقه‌ای
موقعیت جغرافیایی ایران به گونه‌ای است که همزمان از تحولات چندین منطقه ژئوپلیتیک متاثر می‌شود. این مناطق شامل غرب آسیا به معنای اخص شامل کشورهای عراق، سوریه، لبنان، فلسطین و اردن؛ شبه جزیره عربستان، شمال آفریقا، قفقاز و آسیای مرکزی و جنوب آسیا می‌شود. بر این اساس در این بخش به تحولاتی پرداخته می‌شود که در این مناطق اتفاق می‌افتد.
غرب آسیا
آمادگی عراق برای اجرای نخستین پهلوگیری آزمایشی در بندر فاو
«میثم الصافی»، مدیر دفتر اطلاع‌رسانی وزارت حمل‌ونقل عراق در مصاحبه با روزنامه «صباح» عراق چنین اظهار داشته است که وزارت حمل‌ونقل عراق تمامی اقدامات لازم برای انجام نخستین عملیات پهلوگیری آزمایشی در بندر فاو طی روز‌های آتی را اتخاذ کرده و شرکت مجری پروژه توانسته است نخستین ضربه‌گیرها را در اسکله‌های این بندر نصب کند و عملیات اجرایی این بندر شاهد پیشرفت بالایی در مقایسه با زمان‌بندی پروژه بوده است. گفتنی است که عملیات احداث ایستگاه کانتینری همچنان ادامه دارد. لازم به ذکر است که پروژه بندر فاو شامل ساخت پنج اسکله غول‌پیکر برای تخلیه بار کشتی‌ها به طول 1750 متر و ساخت محوطه کانتینری به طول 2 هزار متر است. طبق آخرین گزارش‌های اعلام شده میزان پیشرفت بندر فاو به 60% رسیده است. پس از روی کار آمدن محمد شیاع السودانی، پروژه‌ی جاده توسعه«که خلیج‌فارس را به ترکیه و سپس به اروپا وصل می‌کند به‌عنوان پروژه ملی از سوی دفتر نخست‌وزیری معرفی شد و دولت آقای سودانی اهتمام ویژه‌ای جهت به سرانجام رساندن این پروژه دارد و در بازدید 2 دسامبر 2023 نخست‌وزیر عراق از بندر فاو از جزئیات عملیات اجرای آزمایشی پهلوگیری کشتی مطلع شد و تأکید کرد که دولت برای تکمیل بندر فاو و وصل کردن آن به جاده توسعه مصمم است.
تأمین گاز 6 نیروگاه عراق با واردات 25 میلیون مترمکعب گاز از ترکمنستان
طبق دستور محمد شیاع السودانی روز دوشنبه هیئتی به ریاست وزیر برق این کشور برای مذاکره با شرکت ترکمنستانی به‌منظور واردات 25 میلیون مترمکعب جهت تأمین خوراک 6 نیروگاه تشکیل شد؛ که در صورت ورود گاز ترکمنستان از طریق ایران به عراق نیاز نیروگاه‌های گازی المنصوریه، الصدر، التاجی، القدس، بسمایه و بخشی از نیروگاه‌های جنوب بغداد به‌طور کامل تأمین می‌شود.
مخالفت رهبر جریان آزاد میهنی لبنان با ایجاد تشکیلات «طلائع طوفان الاقصی»
جبران باسیل رهبر جریان آزاد میهنی مخالفت خود را با فراخوان حماس برای ایجاد تشکیلات مسلح فلسطینی در خاک لبنان بنام «طلائع طوفان الاقصی» را اعلام کرد. باسیل با منتشر کردن مطلبی در شبکه اجتماعی ایکس اعلام کرد که ما مطلقاً دعوت حماس برای تأسیس تشکیلات طلائع طوفان الاقصی در لبنان و دعوت از جوانان فلسطینی برای پیوستن به آن را رد می‌کنیم و هرگونه اقدام مسلحانه در خاک لبنان را تعرض به حاکمیت ملی به شمار می‌آوریم؛ همچنین با اشاره به توافق طائف در سال 1990 میلادی مبنی بر خلع سلاح فلسطینیان در لبنان برپایی مناطقی برای حماس در جنوب برای حمله به رژیم صهیونیستی موجب تضعیف لبنان می‌شود. موضع‌گیری باسیل درحالی‌که لبنان در ماه‌های اخیر شاهد برخی درگیری‌ها در مخیم‌های که پناهندگان فلسطینی در جنوب لبنان مستقر هستند مانند عین‌الحلوه بود و نگرانی جریان آزاد میهنی از قدرت گرفتن گروه‌های فلسطینی در این مخیم‌ها و علاوه بر باز کردن جبهه گسترده با رژیم صهیونیستی شاهد تکرار حوادث سال‌های 1975-1990 میلادی که منجر به کشته شدن بیش از 200 هزار لبنانی در درگیرهای داخلی باشد. از طرفی دیگر افخای ادرعی، سخنگوی ارتش رژیم صهیونیستی با اشاره به پست باسیل در شبکه اجتماعی، آن را موضعی جسورانه و کم‌نظیر در لبنان دانست و گفت حماس و حزب‌الله دوروی یک سکه هستند و دلیل آن نیز رویدادهای کنونی در جنوب لبنان است. نکته قابل‌توجه این است که جریان آزاد میهنی یکی از مهم‌ترین متحدان مسیحی حزب‌الله در لبنان به شمار می‌رود.
شبه جزیره عربستان
سفر پوتین به امارات متحده عربی و عربستان سعودی
ولادیمیر پوتین چهارشنبه هفته جاری در سفری یک‌روزه برای رایزنی درباره مسائل دوجانبه و مسائل بین‌المللی ازجمله جنگ غزه به امارات متحده عربی و عربستان سعودی سفر کرد. برنامه این ملاقات بسیار فشرده است و در مجموع 24 ساعت طول خواهد کشید. رئیس‌جمهور فدراسیون روسیه از سال 2019 میلادی تاکنون به کشورهای حاشیه خلیج‌فارس سفر نکرده است. دستیار پوتین هنگام صحبت درباره جزئیات سفر، از امارات متحده عربی به‌عنوان شریک اصلی مسکو در جهان عرب یاد کرده است و از رکود 9 میلیارد دلاری گردش تجاری بین دو کشور در سال 2022 میلادی خبر داده است که بنا بر تخمین‌های اولیه پیش‌بینی می‌شود در سال 2023 میلادی تا 60 درصد افزایش یافته باشد. امارات متحده عربی بالأخص پس از تحریم‌های غرب علیه فدراسیون روسیه پس از جنگ اوکراین اهمیت ویژه‌ای برای این کشور پیدا کرده است و یکی از کانال‌های مهم مقابله با تحریم‌ها به شمار می‌رود.
اوشاکوف همچنین از گفتگو درباره موضوع کریدور شمال ـ جنوب با طرف عربستانی خبر داده است و مذاکرات امنیت انرژی را محوری مهم در مذاکرات دوجانبه خوانده است. فدراسیون روسیه با توجه به وابستگی شدید خود به درآمدهای حاصل از نفت، تعامل با عربستان سعودی را به‌عنوان یک بازیگر مهم در بازار جهانی نفت همواره در دستور کار قرار داده و در این سفر نیز احتمال می‌رود برای کاهش تولید نفت به‌منظور حفظ ثبات قیمتی با عربستان سعودی گفتگو کند. علاوه بر مذاکره درباره تضمین ثبات و پیش‌بینی‌پذیری در بازار انرژی، اوشاکوف از احتمال طرح موضوعاتی همچون یمن، سوریه و ثبات خلیج‌فارس میان رهبران دو کشور خبر داده است. گفتنی است تجارت دوجانبه میان عربستان سعودی و فدراسیون روسیه بیش از 1.3 میلیارد دلار است که قریب به 70 درصد آن را صادرات محصولات کشاورزی روسی به عربستان سعودی تشکیل می‌دهد.
هفتمین نشست شورای هماهنگی قطری ـ سعودی
محمد بن سلمان ولیعهد سعودی با دعوت شیخ تمام، امیر قطر برای حضور در چهل‌وچهارمین نشست شورای همکاری خلیج‌فارس به این امیرنشین سفر نمود. در ادامه نشست شورای همکاری خلیج‌فارس، هفتمین نشست شورای هماهنگی قطری-سعودی نیز به‌منظور تقویت روابط میان دو کشور برگزار شد که طی آن و در حضور امرای دو کشور، چندین یادداشت تفاهم همکاری در حوزه‌های مختلف اعم از سرمایه‌گذاری مشترک در حوزه‌های انرژی و زیرساخت، همکاری در حوزه حکمرانی دیجیتال، همکاری در آموزش‌‌های دیپلماتیک، همکاری میان بانک‌های مرکزی دو کشور، مالکیت معنوی، همکاری رسانه‌ای، ورزش و جوانان، صنعت و تجارت به امضاء رسید. در بیانیه پایانی نشست دو طرف ضمن محکومیت دوباره جنایات رژیم علیه مردم غزه و لزوم توقف سریع حملات، بر لزوم بازگشت به راه‌حل دو دولتی تأکید نمودند. در خصوص مسئله یمن نیز طرفین از تلاش‌های منطقه‌ای و بین‌المللی جهت یافتن یک راه‌حل جامع سیاسی برای حل بحران در این کشور حمایت نمودند. همچنین امیر قطر ضمن حمایت از توافق سعودی و ایران برای برقراری مجدد روابط دیپلماتیک این موضوع را برای امنیت و توسعه منطقه حائز اهمیت دانست. البته طرفین از ایران خواستند که همکاری کامل با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در راستای صلح‌آمیز بودن برنامه هسته‌ای خود را داشته باشد. به نظر می‌رسد هرچند روابط دیپلماتیک میان ایران و سعودی به شرایط عادی بازگشته اما همچنان رویکرد امنیتی سعودی نسبت به جمهوری اسلامی ایران و پرونده‌هایی که ایران در آن دخیل است پابرجا است. عربستان سعودی سعی دارد پس از مجموعه‌ای از شکست‌ها در سیاست خارجی در دوران آغازین ولایت‌عهدی بن سلمان، با رویکرد عقلانی و سیاسی به حل منازعات و مناقشات منطقه‌ای خود با قطر، یمن و ایران بپردازد.
ناامنی دریای سرخ، بلای جان بندر ایلات
سرتیپ «یحیی سریع» سخنگوی نیروهای مسلح یمن در سخنانی مسئولیت حمله به دو کشتی متعلق به رژیم صهیونیستی در تنگه باب‌المندب را بر عهده گرفت. وی با اشاره به این‌که حمله به یکی از کشتی‌ها با پهپاد و حمله به کشتی دیگر با موشک صورت گرفته است، بر تداوم حملات خود علیه اهداف متعلق به رژیم صهیونیستی تا پایان یافتن جنایت‌های رژیم علیه مردم فلسطین خبر داد. فرمانده دفاع سواحل یمن نیز در اظهارنظری گفت «ما بار دیگر به تمام کشتیهای اسرائیلی یا کشتیهای مرتبط با اسرائیلی هشدار می‌دهیم چنانچه از پاسخ به هشدارهای ما تخطی کنند، هدف مشروعی خواهند بود». مجموعه اقدامات نیروهای مسلح یمن علیه رژیم باعث خسارات شدیدی به اقتصاد این دولت جعلی شده است، چنانکه پس از حملات موشکی به ایلات و توقیف و حمله به کشتیهای تحت مالکیت رژیم، مطابق اظهارات مسئولین خود رژیم و ناظران بین‌المللی رونق بندر ایلات بسیار کم‌رنگ شده و بخش بزرگی از تجارت این بندر به حیفا منتقل شده است که در بسیاری از موارد موجب تحمیل هزینه‌های حمل‌ونقل جهت انتقال مقصد به بندر حیفا شده است. باید دید چه زمانی رژیم صهیونیستی تصمیم خواهد گرفت وارد مواجهه رودررو با نیروهای مسلح یمن شود و آیا خواهد توانست در این نبرد، امنیت را به مسیر دریایی کشتیهای با مقصد ایلات بازگرداند یا خیر.
دیپلماسی فعال قطر برای کمک به فلسطین
در ادامه فعالیت‌های دیپلماتیک دولت قطر برای کمک به توقف حملات رژیم علیه نوار غزه و برقراری آتش‌بس، امیر این کشور «تمیم بن حمد آل ثانی» طی گفت‌وگوی تلفنی با معاون رئیس‌جمهور آمریکا، «کامالا هریس» بر ضرورت برقراری آتش‌بس به‌منظور پرهیز از بحرانی‌تر شدن فجایع انسانی در نوار غزه تأکید نمود. همچنین مطابق اطلاع‌رسانی دیوان امیری قطر، معاون رئیس‌جمهور ایالات‌متحده از تلاش‌های قطر جهت تحقق آتش‌بس و ارسال کمک‌های انسان‌دوستانِ به نوار غزه قدردانی نموده است. امیر قطر نیز در اظهارات خود تأکید نمود که دوحه به تلاش‌های خود با همکاری شرکا برای بازگشت آرامش به نوار غزه ادامه خواهد داد. دیپلماسی فعال دولت قطر در ماجرای حمله رژیم به نوار غزه را می‌توان یک گام روبه‌جلو برای این دولت تلقی نمود.
پایان یافتن چهل‌وچهارمین نشست شورای همکاری خلیج‌فارس با سه بند ضد ایرانی
دولت قطر روز سه‌شنبه 5 دسامبر میزبان چهل‌وچهارمین نشست کشورهای عضو شورای همکاری خلیج‌فارس بود. این نشست که با محوریت حملات رژیم صهیونیستی به نوار غزه و کشتار فلسطینی‌ها برگزار می‌شد به‌غیراز شش کشور عضو شورا، میزبان رئیس‌جمهور ترکیه نیز بود. امیر قطر در ادامه تلاش‌های دیپلماتیک خود برای جلوگیری از تداوم و توسعه جنگ در نوار غزه در سخنان خود با خطاب قرار دادن اعضاء شورای امنیت، به‌ویژه اعضاء دائمی این شورا، گفت «شورای امنیت باید مسئولیت قانونی خود در قبال پایان دادن به جنگ وحشیانه علیه نوار غزه را عملیاتی نموده و اسرائیل را وادار به بازگشت به مذاکره برای دست یافتن به راه‌حل نماید.» نکته قابل‌توجه این است که علیرغم محوریت موضوع غزه در این نشست، در بیانیه پایانی سه بند علیه منافع ایران مطرح شد. شورای همکاری خلیج‌فارس در بیانیه پایانی خود مدعی شده است میدان گازی الدره (آرش) کاملاً در آب‌های سرزمینی کویت قرار دارد و مالکیت منابع آن نیز تنها متعلق به کویت و عربستان است. این در حالی است که مناقشه مرزی میان ایران و کویت همچنان پرونده‌ای باز است و وضعیت میدان آرش تعیین تکلیف نشده است. این بیانیه همچنین با ابراز نگرانی از تحولات پرونده هسته‌ای ایران، از آمادگی کشورهای شورا برای همکاری و تعامل فعالانه با این مسئله خبر داده و بر لزوم مشارکت این کشورها در تمامی مذاکرات تأکید کرده است. دیگر مسئله‌ای که در بیانیه پایانی مطرح شده است، ادعاهای امارات در خصوص مالکیت این دولت بر جزایر سه‌گانه خلیج‌فارس بود. این ادعاها و مداخلات در حالی مطرح می‌شود که اعضاء شورای همکاری خلیج‌فارس نسبت به ازسرگیری روابط ایران و عربستان ابراز امیدواری نموده و این توافق را گامی در جهت حل اختلافات و پایان یافتن درگیری‌های منطقه‌ای عنوان کرده بودند.
قفقاز و آسیای مرکزی
تحولات مربوط به مناقشه قره‌باغ
در هفته گذشته کمیسیون‌های تعیین حدود مرزی میان ارمنستان و جمهوری آذربایجان برای پنجمین بار تشکیل جلسه دادند و درباره چندوچون تعیین حدود مرزهای جغرافیایی دو کشور حول معاهده صلح تبادل‌نظر کردند. با این‌همه، طرفین از عدم پیشرفت مذاکرات تحدید حدود مرزی پس از برگزاری پنج نشست سخن گفته‌اند. در همین اثنا و در نشست دیگری که توسط سازمان امنیت و همکاری اروپا ترتیب داده شد، «آرارات میزوریان»، وزیر خارجه ارمنستان و «جیحون بایراموف»، وزیر خارجه جمهوری آذربایجان، شرکت داشتند اما به‌صورت مجزا با یکدیگر ملاقات نکردند. ارمنستان در این نشست مجدد باکو را به پاک‌سازی قومی در قره‌باغ متهم کرد و متقابلاً جمهوری آذربایجان نیز از ترک داوطلبانه قره‌باغ توسط ارامنه سخن گفته و مدعی شده است که ارامنه در صورت تمایل می‌توانند در قره‌باغ بمانند. به‌بیان‌دیگر، اظهارنظرهای رفت و برگشتی میان دو طرف درباره موضوع قره‌باغ کماکان ادامه دارد. علاوه بر موضوع قره‌باغ، ارمنستان در هفته گذشته طی بیانیه‌ای از کشته شدن یکی از نظامیان خود در مناطق مرزی به ضرب گلوله تک‌تیراندازان آذری خبر داد و آذری‌ها را به تلاش برای ایجاد تنش و به بن‌بست کشاندن مذاکرات صلح متهم کرد. در مقابل، طرف آذری تیراندازی از سوی نیروهای خود به سربازان ارمنی را انکار نموده و ارمنستان را درباره به تعویق انداختن مذاکرات صلح متهم دانسته است.
به اتکای این روندها، حل‌وفصل کامل مسئله و انعقاد معاهده صلح با توجه به عدم پیشرفت در تحدید حدود دستکم در کوتاه‌مدت بعید به نظر می‌رسد. درواقع، تنش‌های لفظی نیز ناشی از چشم‌انداز مبهمی است که در هر دو سمت درباره سرنوشت معاهده وجود دارد. علاوه بر چشم‌انداز مبهم در روابط دوجانبه، به نظر می‌رسد بهبود رابطه ترکیه و ارمنستان نیز علیرغم اتمام جنگ و بازپس‌گیری قره‌باغ، همچنان در گروی معاهده صلح و حل مناقشات میان طرف‌های ارمنی و آذری باشد. ازاین‌رو گشایش مسیرهای مواصلاتی میان ارمنستان و ترکیه که در هفته گذشته مجدد مورد تأکید طرف ارمنی قرار گرفت، در کوتاه‌مدت دور از ذهن خواهد بود.
تداوم همکاری‌های نظامی میان هند و ارمنستان
منابع خبری هندی از ادامه تأمین نیازهای نظامی ارمنستان توسط هند با فروش نارنجک‌های 30 و 40 میلی‌متری خبر داده‌اند که از طریق شرکت «امیونیشن ایندیا لیمیتد» انجام خواهد شد. این شرکت پیش‌تر نیز در تأمین گلوله برای ارمنستان مشارکت داشته است. گسترش روابط دفاعی ـ نظامی میان هند و ارمنستان را می‌توان درواقع مولود عدم موازنه‌ای متأخر در منطقه قفقاز جنوبی دانست که پس از جنگ دوم قره‌باغ و شکست ارمنستان ایجاد شده است. در سال‌های اخیر همگرایی میان سه کشور ترکیه، جمهوری آذربایجان و پاکستان به شکل روزافزونی رو به افزایش است و گسترش روابط و نفوذ پاکستان به‌طور سنتی از طرف هند تهدیدی مهم تلقی می‌شده است. به طبع آن، هند مایل است با تقویت نظامی ارمنستان و حضور پررنگ‌تر در قفقاز جنوبی مانع پیشبرد اهداف اتحادی باشد که منبعث از نام مانور نظامی سه‌جانبه آن‌ها «اتحاد سه برادر» خوانده می‌شود.
از سوی دیگر، صادرات تجهیزات و محصولات نظامی یکی از اهداف اقتصادی هند برای افزایش میزان تجارت خارجی خود است و هند مایل است سهمی درخور از بازار بین‌المللی محصولات دفاعی و نظامی برای خود دست‌وپا کند. در همین راستا و در سال 2020 میلادی، هند علاوه بر فروش تجهیزات سبک و معمول اقدام به انعقاد قرارداد فروش سامانه «پیناکا» با ارمنستان به ارزش 250 میلیون دلار نمود که یک راکت‌انداز چندگانه است. همزمان، اخباری نیز از تجهیز ارمنستان به سامانه پدافندی (سطح به هوا) «آکاش» منتشر شده است که مقامات هندی آن خبر را به‌صورت رسمی تائید نکرده‌اند. ارمنستان در فاصله زمانی بین جنگ دوم قره‌باغ تاکنون با تمسک به فرانسه و هند به‌عنوان تأمین‌کننده در تلاش بوده است شکاف قدرت نظامی موجود میان خودش و طرف‌های آذری را تا حدودی ترمیم نماید.
انتقال ریاست دوره‌ای بریکس به فدراسیون روسیه
ریاست دوره‌ای بریکس در نشست مسئولان ارشد این گروه در «دوربان» آفریقای جنوبی، برای سال 2024 میلادی از آفریقای جنوبی به فدراسیون روسیه منتقل شد. نکته قابل توجهی که در این بین وجود دارد آن است که ج.ا.ایران در سال جاری میلادی به‌صورت رسمی به عضویت بریکس درخواهد آمد و در این نشست نیز نمایندگان ایران حضور داشته‌اند. فدراسیون روسیه یکی از حامیان عضویت ج.ا.ایران در این سازوکار بین‌المللی به شمار می‌رود و ایران را کاندیدای قدرتمندی برای همکاری با بریکس خوانده است. بر اساس اظهارات مقامات مختلف روس، مهم‌ترین مأموریت این کشور در دوره ریاست بر بریکس، تعیین قالب مشارکت اعضای جدید و کشورهایی است که علاقه‌مند به الحاق به این گروه هستند.
جنوب آسیا و همسایگان شرقی
درخواست باج از سوی تحریک طالبان برای خودداری از حمله به پروژه «سی پک»
اخیراً فرمانده جناح «گنداپور» تحریک طالبان پاکستان موسوم به (TTP) در یک پیام ویدیویی تهدید کرده است که اگر اسلام‌آباد پنج درصد از مالیات ساخت‌وساز را به این گروه نپردازد، کریدور اقتصادی چین و پاکستان موسوم به سی پک را موردحمله قرار خواهد داد. در همین رابطه فرمانده طالبان پاکستان خطاب به کارگران ساختمانی در دره «اسماعیل‌خان» پاکستان چنین اظهار داشته است که: «پنج درصد مالیات در همه‌جا سهم ما است. در صورت عدم پرداخت مالیات، ماشین‌آلات و نیروهای مشغول در این پروژه هدف قرار خواهند گرفت». شایان‌ذکر است که سی پک بزرگ‌ترین سرمایه‌گذاری خارجی تاریخ پاکستان است که در قالب آن چین با اجرای این پروژه بین 46 تا 60 میلیارد دلار سرمایه را به پاکستان منتقل کرده است. بر اساس برنامه‌ریزی‌های انجام شده مقرر گردیده است که در قالب پروژه سی پک، بندر «گوادر» در ایالت بلوچستان پاکستان پس از گذشتن از «کشمیر» به «سین کیانگ» که بزرگ‌ترین استان چین است متصل خواهد شد.
برتری حزب حاکم هند در انتخابات ایالتی
حزب «بهارتیا جنتا» یا حزب مردم بهارت (هند) که به‌اختصار «بی‌جی‌پی» خوانده می‌شود با رهبری «نارندرا مودی» در اصلی‌ترین انتخابات ایالتی مجلس هند، در سه ایالت مرکزی «راجستان»، «مادیا پرادش» و «چاتیسگر» که به قلب هند مشهور هستند به پیروزی رسید و اکثریت قاطع کرسی‌های مجلس عوام (لوک سابا) را به دست آورد، بااین‌حال، حزب «کنگره هند» در ایالت «تلانگانا» با مرکزیت «حیدرآباد» که یکی از ایالت‌های تعیین‌کننده است اکثریت قاطع را در دست گرفت. جزئیات مربوط به کرسی‌ها به‌دست‌آمده بدین ترتیب است که بی‌جی‌پی 163 کرسی از 230 کرسی در مادیا پرادش را به دست آورد درحالی‌که حزب کنگره به‌عنوان اصلی‌ترین حزب مخالف با تنها 66 کرسی در رتبه دوم قرار گرفت. در راجستان، حزب بی‌جی‌پی 115 کرسی از 199 کرسی را به دست آورد و کنگره تنها 69 کرسی را در دست گرفت. در چاتیسگر 54 کرسی برای جیپیجی و 35 کرسی برای حزب کنگره باقی ماند و حزب کنگره با پیروز شدن در 64 حوزه از 119 حوزه انتخاباتی در تلانگانا، قدرت را از دولت ایالتی «بهارت راشتریا سمیتی» گرفت. این در حالی است که در این ایالت بی‌جی‌پی پس از «بی‌آراس» با شش کرسی در جایگاه سوم قرار دارد. هم‌اکنون شمارش آرا در «میزورام» در جریان است و جنبش مردمی «زورام» (ZPM) که برای نخستین بار به‌عنوان رقیب جدی در این انتخابات ظاهر شد، با 27 کرسی اکثریت قاطع را به دست آورده است و «جبهه ملی میزو» (Mizo National Front) با کسب 10 کرسی در جایگاه دوم قرار دارد.
لازم به ذکر است که انتخابات در هند به دلیل کثرت جمعیت معمولاً در چند مرحله انجام می‌شود. ازاین‌رو در انتخاباتی که در پنج ایالت مورداشاره برگزار شد بیش از 160 میلیون نفر (حدود یک‌ششم رأی‌دهندگان هندی) واجد شرایط رأی دادن بودند. شایان توجه است که انتخابات سراسری هند در ماه مه 2024 میلادی (اردیبهشت 1403) برگزار خواهد شد و انتخابات ایالتی نشان‌دهنده رویکرد مردم برای انتخاب حزب حاکم بعدی در هندوستان است که حزب کنگره در ایالت‌هایی که در آن‌ها اکثریت مسلمان هستند قدرت را در دست گرفته است. برگزاری انتخابات در شرایطی صورت می‌پذیرد که مودی و حزب وی، پس از نزدیک به یک دهه حاکمیت در سطح ملی در هند از محبوبیت بالایی برخوردار هستند و نظرسنجی‌های انجام شده نشان از آن دارد که احتمال وی برای سومین دوره نخست‌وزیری پیروز انتخابات شود (نخستین دوره انتخاب مودی سال 2014 میلادی بوده است). البته باید توجه داشته باشیم که ائتلاف جدیدی متشکل از 28 حزب مخالف به نام «اتحاد فراگیر توسعه ملی هند» که توسط کنگره رهبری می‌شود، قرار است بی‌جی‌پی را در سطح ملی به چالش بکشد.
فرا منطقه‌ای
در این بخش به تحولاتی پرداخته می‌شود که فراتر از مناطق مذکور در عرصه منطقه‌ای رخ می‌دهد و شامل تحولات آمریکا، اروپا و شرق و جنوب شرق آسیا می شود.
شرق آسیا
پنج پیشنهاد چین برای حل‌وفصل بحران غزه
وزارت امور خارجه چین، پنج پیشنهاد پکن برای حل‌وفصل بحران غزه و پایان درگیری‌ها را به شرح زیر اعلام کرده است:
- برقراری آتش‌بس و پایان جنگ: طرف‌های تأثیرگذار بر تحولات غزه باید به‌طورجدی تصمیمات مجمع عمومی سازمان ملل و شورای امنیت را اجرا نمایند. شورای امنیت باید بر اساس قطعنامه 2712 به همراه جامعه جهانی عمل کند و به‌طور واضح خواستار آتش‌بس و پایان جنگ شود؛
- حمایت از غیرنظامیان با برداشتن گام‌ها و اجرای طرح‌ها: شورای امنیت باید به‌طور واضح از همه طرف‌ها بخواهد به قوانین بین‌المللی پایبند باشند و از غیرنظامیان حمایت کنند. شورای امنیت باید این پیام را به‌طور واضح منتشر ارائه نماید که مخالف هرگونه کوچ اجباری شهروندان فلسطینی است و همه غیرنظامیان و اسرا در سریع‌ترین زمان ممکن آزاد شوند؛
- تضمین کمک‌های انسانی: طرف‌های مربوطه باید طبق قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل متحد، مانع محرومیت ساکنان غزه از خدمات و لوازم اولیه شوند. شورای امنیت باید از جامعه جهانی بخواهد کمک‌های انسانی خود به غزه را افزایش دهد و اوضاع انسانی را بهبود ببخشد و از نقش کمیته هماهنگی انسانی سازمان ملل حمایت کند؛
- حمایت از میانجیگری و راهکار دیپلماتیک: شورای امنیت باید نقش میانجیگری را به‌موجب منشور سازمان ملل افزایش دهد و خواستار خویشتن‌داری و پرهیز از گسترش دامنه جنگ و درگیری شود و از کشورهای تأثیرگذار بر تحولات غزه بخواهد با پایبندی به مواضع واقع‌گرایانه و عادلانه برای کاستن شدت بحران اقدام نمایند؛
- ایجاد راهکار سیاسی: طبق قطعنامه‌های شورای امنیت و توافقات بین‌المللی، اجرای راهکار دو دولتی، راه برون‌رفت از بحران فلسطین و بازگشت حقوق مشروع فلسطین و برپایی دولت مستقل فلسطین در مرزهای 1967 میلادی به پایتختی قدس شرقی است.
تلاش ایالات‌متحده در جهت تحدید قدرت نظامی چین در حوزه ایندو پاسیفیک
اخیراً «راب فیلیپس» سخنگوی نیروی زمینی فرماندهی اقیانوسیه ارتش ایالات‌متحده اظهار کرده است که ارتش این کشور قصد دارد به‌منظور ایجاد بازدارندگی در برابر چین، در سال 2024 میلادی موشک‌های میان برد زمینی را در منطقه ایندو پاسیفیک مستقر کند. در همین رابطه پیش‌بینی شود که ایالات‌متحده در نظر دارد که نسخه‌های زمینی موشک کروز «تاماهاوک» و موشک «استاندارد – 6» را با برد تخمینی 500 تا 2700 کیلومتر در این منطقه مستقر کند. لازم به ذکر است که «اسپونیک» در این خصوص چنین اظهار کرده است که این نخستین زرادخانه در منطقه از زمان پایان جنگ سرد و نخستین استقرار موشک‌های میان برد توسط ایالات‌متحده پس از خروج این کشور از «پیمان منع موشک‌های هسته‌ای میان» است. شایان توجه است که معاهده منع موشک‌های هسته‌ای میان برد که در سال 1987 میلادی بین اتحاد جماهیر شوروی و ایالات‌متحده امضا شد، این کشورها را از توسعه و در اختیار داشتن موشک‌های بالستیک و کروز با برد 500 تا 5500 کیلومتر منع می‌کرد. علیرغم محدودیت ایجاد شده، در سال 2019 میلادی، «دونالد ترامپ» رئیس‌جمهور وقت ایالات‌متحده از این معاهده خارج شد.
